Full-text resources of PSJD and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Refine search results

Journals help
Years help
Authors help
Preferences help
enabled [disable] Abstract
Number of results

Results found: 25

Number of results on page
first rewind previous Page / 2 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Polska
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
|
|
issue 2
171-190
PL
Celem badania było zidentyfikowanie najczęstszych problemów zdrowia psychicznego z powodu pandemii COVID-19, w końcowej fazie zamrożenia gospodarki w Polsce. Skonstruowana ankieta zawierała część demograficzną oraz 21 pytań, w tym 10 odnoszących się do stanu zdrowia psychicznego. W celu przeprowadzenia analiz wykorzystano test niezależności chi-kwadrat oraz wielomianową regresję logistyczną. Wyniki badań wskazują, że znaczna grupa respondentów czuła się przytłoczona negatywnymi informacjami na temat rozprzestrzeniania się koronawirusa. Problemy dotyczące zdrowia psychicznego częściej pojawiały się u kobiet niż u mężczyzn oraz u osób do 30. roku życia. Respondenci z wykształceniem co najwyżej średnim częściej pesymistycznie patrzyli w przyszłość. Osoby niepracujące częściej od pozostałych badanych odczuwały bezsilność. Studenci częściej doświadczali wyczerpania psychicznego, czuli się przygnębieni obecną sytuacją i pesymistycznie patrzyli w przyszłość. Przedstawione wyniki badań wskazują, że pandemia COVID-19 jest źródłem problemów dotyczących zdrowia psychicznego.
EN
Introduction: Negligence of the healthy behaviour associated with oral health, dental prevention and treatment in primary school children can be a source of serious health problems, both dental and systemic. Aim: The aim of this study was to evaluate the effects of selected demographic factors and reasons for visiting a dental office on the dental health of primary school children. Material and methods: The study included 210 patients aged 7–11 years, who in 2015 visited one of the dental offices in Lublin, where dental services are provided both under the contract with the National Health Fund or after payment. Dental condition was assessed by calculating dmf/DMF (decayed, missing, filled) index for deciduous/permanent teeth. Results: More than three-quarters of children (77.14%) visited a dentist for check-up, 20.0% – due to a toothache and 2.86% – due to the loss of filling. The average DMF number was 4.24 ± 3.47, and the average DMF index value was 1.74 ± 2.06. The highest intensity of caries in the primary teeth was found in children visiting the dentist due to toothache, lower – in those reporting for check-up visits and the lowest – due to the loss of filling. In the case of permanent dentition, the highest number of fillings was observed in children attending a check-up visit. Conclusions: High incidence of caries in primary school children confirms the insufficient health knowledge of parents/guardians on the oral health and insufficient dental prevention and treatment in both preschool and early-school children.
PL
Wstęp: Zaniedbania w zachowaniach prozdrowotnych dotyczących jamy ustnej i w stomatologicznej opiece profilaktyczno- -leczniczej nad dziećmi w wieku wczesnoszkolnym mogą być źródłem poważnych problemów zdrowotnych, zarówno stomatologicznych, jak i ogólnoustrojowych. Cel badań: Celem pracy była ocena wpływu wybranych czynników demograficznych i przyczyn zgłoszenia się do lekarza dentysty na stan uzębienia dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Materiał i metody: Badaniem objęto 210 dzieci w wieku wczesnoszkolnym (7–11 lat), które zgłosiły się w ciągu całego roku 2015 do jednego z lubelskich gabinetów stomatologicznych, gdzie świadczenia stomatologiczne udzielane są zarówno w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia, jak i odpłatnie. Stan uzębienia oceniono, obliczając liczbę puw/PUW (próchnica, usunięte, wypełnione), odpowiednio dla uzębienia mlecznego i dla uzębienia stałego. Wyniki: Ponad ¾ dzieci (77,14%) zgłosiło się na wizytę kontrolną, 20,0% – z powodu bólu zęba, a 2,86% – ze względu na utratę wypełnienia. Średnia wartość liczby PUW wyniosła 4,24 ± 3,47, a średnia wartość PUW – 1,74 ± 2,06. Najwyższą intensywność próchnicy w zębach mlecznych stwierdzono u dzieci zgłaszających się z powodu bólu zęba, niższą – u zgłaszających się na wizyty kontrolne, najniższą – u zgłaszających się ze względu na utratę wypełnienia. W przypadku uzębienia stałego największą liczbę wypełnień mieli pacjenci zgłaszający się na wizytę kontrolną. Wnioski: Wysoka zachorowalność na chorobę próchnicową wśród dzieci wczesnoszkolnych potwierdza niedostateczną wiedzę prozdrowotną rodziców/opiekunów w zakresie zdrowia jamy ustnej oraz uchybienia w stomatologicznej opiece profilaktyczno-leczniczej nad małymi dziećmi i dziećmi w wieku przedszkolnym.
EN
Legumes are a rich source of various nutrients. In the Polish culture, one of the varieties of beans has a special significance. Due to the appearance of seeds – on the bright seeds there are dark red spots in the shape of the Piast eagle – at the times of annexation, it was recognised as a symbol of patriotism. Cultivation was therefore banned then by the authority. Today, this bean variety was entered on the list of traditional products in Poland. Bean in Poland is one of the twelve Christmas Eve dishes. Health benefits of legumes have been known since the ancient times in many countries. Anticancer properties are due to the presence of enzymes which affect the division, differentiation, and apoptosis cells in the body. Rich in phytoestrogens, especially isoflavones, they protect women against the development of hormone-dependent cancers and reduce the symptoms associated with menopause. Rich in fibre, they regulate the motility of the gastrointestinal tract and have prebiotic properties. They also reduce insulin resistance in type 2 diabetes. By influencing the expression of genes involved in β-oxidative fats and gluconeogenesis, lipogenesis, they reduce triglyceride levels, LDL cholesterol and increase the levels of HDL cholesterol. Moreover, they help to maintain a normal body weight and reduce high blood pressure. It is therefore recommended particularly for people suffering from the metabolic syndrome or predisposed to its occurrence. It is advised to increase the content of legumes in our diet because of the health benefits and taste.
PL
Rośliny strączkowe stanowią bogate źródło różnych substancji odżywczych niezbędnych dla organizmu ludzkiego. W kulturze polskiej jedna z odmian fasoli ma znaczenie szczególne – w okresie zaborów traktowano ją jako symbol patriotyzmu, na jasnych nasionach znajdują się bowiem ciemnoczerwone plamki w kształcie orła piastowskiego. Uprawa była zakazana przez ówczesne władze, dziś natomiast ta odmiana fasoli figuruje na polskiej liście produktów tradycyjnych. Fasola jest również jedną z 12 potraw wigilijnych. W wielu krajach właściwości prozdrowotne roślin strączkowych są znane już od czasów starożytnych. Rośliny te mają działanie przeciwnowotworowe – ze względu na zawartość proteaz, inhibitorów proteaz, lektyn i hemaglutynin, które wpływają na podziały, różnicowanie i apoptozę komórek w organizmie. Bogate w fitoestrogeny, głównie izoflawony, rośliny strączkowe chronią kobiety przed rozwojem nowotworów hormonozależnych oraz zmniejszają dolegliwości związane z menopauzą. Za sprawą dużej zawartości błonnika regulują perystaltykę jelit i mają właściwości prebiotyczne. Zmniejszają insulinooporność w cukrzycy typu 2. Wpływając na ekspresję genów odpowiedzialnych za β-oksydazę tłuszczów, lipogenezę i glukoneogenezę, obniżają poziom triglicerydów i cholesterolu LDL oraz podnoszą poziom cholesterolu HDL. Dzięki wysokiej zawartości kwasu foliowego pozwalają obniżyć ciśnienie tętnicze. Ułatwiają także utrzymanie prawidłowej masy ciała – powodują szybkie uczucie sytości. Wskazane są więc szczególnie dla osób cierpiących na zespół metaboliczny lub predysponowanych do jego wystąpienia. Zaleca się zwiększenie zawartości roślin strączkowych w diecie ze względu na ich właściwości prozdrowotne i walory smakowe.
EN
INTRODUCTION: In the present study we report on the incidence of non-hereditary amyloidosis based on data from public health services in Poland, covering both inpatients and outpatients. Data are given by amyloidosis subtypes between 2013 through 2015. MATERIAL AND METHODS: Amyloidosis patients were identified from the National Health Fund database. In order to ensure that the reported incidence data included only new patients, persons previously entered in the register with an amyloidosis diagnosis were excluded. Children and adults (males and females) were included in the study. The geographic region of residence was divided into six regions. People with a comparable genome live in all regions of Poland. RESULTS: In the years 2013 to 2015 a total of 287 patients with amyloidosis were identified, giving an incidence of 2.49 per million person-years. Unspecified amyloidosis was the largest disease category with 169 patients (1.46 per million person-years), and organ-limited amyloidosis – 60 patients (0.52 per million person-years) – was the second most frequent. Men had a somewhat higher incidence than women in each of the analysed disorders. There was no statistically significant difference between the recorded incidence in the analysed regions. There are no significant differences between men and women with senile amyloidosis. CONCLUSIONS: The incidence of amyloidosis in Poland is about 2.49 per million person-years, with a slightly higher risk in men than in women. The patients most often suffered from amyloidosis due to an undetermined cause unrelated to heredity. Organ-limited amyloidosis was second in terms of incidence. There were no statistically significant differences between the registered incidence of amyloidosis in the individual analysed regions of Poland. There were no significant differences between men and women with senile amyloidosis.
PL
WSTĘP: W pracy przedstawiono przypadki niedziedzicznej amyloidozy na podstawie danych z publicznej służby zdrowia w Polsce, obejmujących zarówno pacjentów hospitalizowanych, jak i ambulatoryjnych. Dane przedstawiono według podtypów amyloidozy rozpoznanych w okresie od 2013 r. do 2015 r. MATERIAŁ I METODY: Pacjenci z amyloidozą zostali wyłonieni z bazy danych Narodowego Funduszu Zdrowia. W celu zapewnienia, że zgłaszane dane dotyczące zachorowalności obejmowały tylko nowych pacjentów, osoby już wcześniej wpisane do rejestru z rozpoznaniem amyloidozy zostały wykluczone. Do badania włączono dzieci i dorosłych obojga płci. Obszar geograficzny (miejsce zamieszkania badanych) podzielono na sześć regionów. We wszystkich regionach Polski mieszkają osoby o porównywalnym genomie. WYNIKI: W latach 2013–2015 amyloidozę stwierdzono łącznie u 287 pacjentów, z częstością 2,49 na milion osobolat. Najczęstszą z chorób była amyloidoza nieokreślona, cierpiało z jej powodu 169 pacjentów (1,46 na milion osobolat). Druga co do częstości występowania była amyloidoza ograniczona do określonego narządu – 60 pacjentów (0,52 na milion osobolat). Biorąc pod uwagę wszystkie analizowane podtypy amyloidozy, mężczyźni chorowali częściej niż kobiety. Nie stwierdzono statystycznie istotnej różnicy między zarejestrowaną zapadalnością w analizowanych regionach. Brak istotnych różnic między mężczyznami i kobietami z amyloidozą starczą. WNIOSKI: Częstość występowania amyloidozy w Polsce wynosi około 2,49 na milion osobolat, z nieco większym ryzykiem zachorowań u mężczyzn niż u kobiet. Badani chorowali najczęściej na amyloidozę o nieokreślonej przyczynie niezwiązaną z dziedziczeniem. Na drugim miejscu pod względem częstości występowania była amyloidoza ograniczona narządowo. Brak istotnych statystycznie różnic pomiędzy zarejestrowaną zapadalnością na amyloidozę w analizowanych regionach Polski. Nie wykazano istotnych różnic pomiędzy kobietami i mężczyznami chorującymi na amyloidozę starczą.
|
|
vol. 24(3)
209-217
EN
Based on an analysis of archival materials from the private collections of Janina Sikorska-Tomaszewska’s family, the Document Repository of Wiktor Dega Memorial Orthopedics and Rehabilitation Hospital in Poznań, articles from daily press and some publications, the authors present the work of Janina Sikorska-Tomaszewska (1911–1998), Associate Professor of Medical Sciences, towards the development of rehabilitation in Poland in the years 1948–1978. Her organizational, educational and scientific activity in the early years of the development of rehabilitation medicine in our country contributed significantly to the establishment of the Polish school of rehabilitation. The 30 years of her activity allow Janina Sikorska-Tomaszewska to be counted among the pantheon of founders of rehabilitation in Poland.
PL
Autorzy na podstawie analizy materiałów archiwalnych pochodzących z prywatnych zbiorów Rodziny Janiny Sikorskiej-Tomaszewskiej, Składnicy Akt Szpitala Ortopedyczno-Rehabilitacyjnego im. Wiktora Degi w Poznaniu, artykułów z pracy codziennej oraz nielicznych publikacji przedstawili działalność doc. dr hab. n. med. Janiny Sikorskiej-Tomaszewskiej (1911–1998) na rzecz rozwoju rehabilitacji w Polsce w latach 1948–1978. Jej praca organizacyjna, edukacyjna i naukowa w początkowych, prekursorskich latach rozwoju rehabilitacji w naszym kraju wniosła znaczący wkład w powstanie polskiej szkoły rehabilitacji. 30-letnia działalność pozwala zaliczyć Janinę Sikorską-Tomaszewską do panteonu twórców rehabilitacji w Polsce.
EN
BACKGROUND Some publications, as well as some own observations confi rm the opinion that mental condition of contemporary living people is not very good. Doubts about the average mental state concern, in particular, young people. This raises the question whether the mental condition of young people in our country diff ers signifi cantly from the average mental status in other European countries. MATERIAL AND METHODS The authors performed a survey, using the own questionaire discussed in their previous work. They carried out comparative studies of psychological condition of two very similar groups of young people. These were fi rst year students of nursing studies in Belgium and Poland. RESULTS The results of this study revealed statistically signifi cant diff erences. It appears that students in Belgium have fewer emotional problems, while their engaging to social challenges are lower than among students in Poland. CONCLUSIONS The premises exist behind that general mental condition of European nations is not good. This justify further research comparing mental condition of young people of diff erent European countries.
PL
Wypowiedzi wielu publicystów, a także niektóre obserwacje własne przemawiają za tym, iż ogólna kondycja psychiczna nie jest bardzo dobra. Wątpliwości dotyczące jakości przeciętnego stanu psychicznego dotyczą w szczególności ludzi młodych. Powstaje także pytanie czy kondycja psychiczna młodych ludzi w naszym kraju różni się znacząco od przeciętnego stanu psychicznego w innych krajach europejskich. MATERIAŁ I METODY Autorzy pracy korzystając z opracowanego przez siebie ankietowego narzędzia pomiarowego, przedstawionego w poprzedniej pracy dokonali badania porównawczego kondycji psychicznej dwóch bardzo podobnych grup młodych osób. Były to studentki pielęgniarstwa pierwszego roku studiów w Belgii i w Polsce. WYNIKI Wykonane badanie wykazało znamienne statystycznie różnice. Wydaje się, że studentki w Belgii mają mniej problemów emocjonalnych, natomiast ich angażowanie się wobec wyzwań społecznych jest mniejsze aniżeli wśród studentek w Polsce. WNIOSKI Istnieją przesłanki świadczące za tym, że ogólna kondycja psychiczna narodów europejskich nie jest dobra. Uzasadnia to podjęcie dalszych badania porównujących kondycję psychiczną młodych ludzi różnych krajów europejskich.
EN
BACKGROUD Reynoutria japonica Houtt. species are native to East Asia from where they were introduced into Europe in the 19th century. It is medical plant. This paper presents distribution of this invasive alien plant in commune Krzyżanowice. MATERIAL AND METHODS The fi eld research was carried in 2007-2008 using the standard fl oristic investigation method. The distribution of Reynoutria has been studied using a method of mapping the species on a grid of squares with a side 2 kilometer. RESULTS/CONCLUSIONS Reynoutria japonica was recorded in 15 localities. Reynoutria japonica is an interesting crop owing to the high concentration of resveratrol in the root. The raw material can be used in the pharmaceutical industry and used in fi toterapy.
PL
WSTĘP Reynoutria japonica jest gatunkiem pochodzącym z Azji Wschodniej, który został sprowadzony do Europy w XIX wieku. Jest gatunkiem leczniczym. W artykule przedstawiono rozprzestrzenianie się tej inwazyjnej rośliny w gminie Krzyżanowice. MATERIAŁ I METODY Badania terenowe prowadzono w 2007-2008 roku przy użyciu klasycznej metody fl orystycznej. Rozmieszczenie rdestu prowadzono przy użyciu metody kartograficznej w kwadratach o boku 2 kilometrów. WYNIKI I WNIOSKI Reynoutria japonica została stwierdzona w 15 kwadratach. Reynoutria japonica jest interesującą rośliną ze względu na wysokie stężenie resweratrolu w korzeniu. Surowiec może być wykorzystany w przemyśle farmaceutycznym i stosowany w fi toterapii.
EN
Introduction: The increasing incidence of multiple sclerosis, particularly among women in Europe and North America, has a multifactorial aetiology. Method: The aim of the current study was to ascertain the relation between the hygiene level and occurrence of multiple sclerosis in women in Poland. The study was based on a large cohort of 14,200 multiple sclerosis individuals (male – 6,106, female – 8,094) who died in the years 1981–2010 in Poland. The female to male ratio (the F:M ratio) in the multiple sclerosis group was calculated using the number of deaths per year. The rate of late mortality in infants (LMI) per 1,000 live births yearly was used as a marker of the hygiene level. A correlation analysis was carried out between the rate of LMI and the F:M ratio in the multiple sclerosis cohort in the years 1981–2010. Demographic data were obtained from the Central Statistical Office in Warsaw. Results: The F:M ratio in the multiple sclerosis group evidently increased (range 1.08–1.79) in the years 1981–2010, showing increasing occurrence of multiple sclerosis in women (p < 0.0001). A significant, strong and inverse correlation was found between the marker of the hygiene level (LMI rate) and the F:M ratio in the multiple sclerosis group over three decades: linear correlation coefficient by Pearson: r = –0.693, p < 0.0001. By contrast with this result, no correlation was established between the hygiene level marker and proportion of women to men in the general population on account of extremely low variance of the F:M ratio (0.000025). Conclusion: The improvement of the hygiene level showed association with the increasing occurrence of multiple sclerosis in women in the years 1981–2010. The higher the hygiene level was, the greater the occurrence of female multiple sclerosis in Poland.
PL
Wprowadzenie: Wzrastająca zachorowalność na stwardnienie rozsiane, szczególnie u kobiet w Europie i Ameryce Północnej, ma wieloczynnikową etiologię. Metoda: Celem bieżącego badania było ustalenie relacji między poziomem higieny i występowaniem stwardnienia rozsianego u kobiet w Polsce. Badanie oparto na dużej kohorcie 14 200 chorych na stwardnienie rozsiane (mężczyźni – 6106, kobiety – 8094), którzy zmarli w latach 1981–2010 w Polsce. Wskaźnik kobiet do mężczyzn (WKM) ze stwardnieniem rozsianym obliczono na podstawie rocznej liczby zgonów. Współczynnik późnej umieralności niemowląt (PUN) na 1000 żywych urodzeń rocznie zastosowano jako miernik poziomu higieny. Wykonano badanie korelacji pomiędzy współczynnikiem PUN i WKM w stwardnieniu rozsianym w latach 1981–2010. Dane demograficzne uzyskano z Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie. Wyniki: Wskaźnik kobiet do mężczyzn w zbiorowości osób ze stwardnieniem rozsianym wzrósł znacząco (zasięg 1,08–1,79) w latach 1981–2010, wykazując rosnące występowanie stwardnienia rozsianego u kobiet (p < 0,0001). Stwierdzono istotną, mocną, odwróconą korelację między miernikiem poziomu higieny (współczynnikiem PUN) i WKM w stwardnieniu rozsianym w ciągu trzech dekad; współczynnik liniowej korelacji Pearsona: r = –0,693, p < 0,0001. W przeciwieństwie do tego wyniku nie ustalono korelacji między markerem poziomu higieny i proporcją kobiet do mężczyzn w ogólnej populacji ze względu na skrajnie niską wariancję WKM (0,000025). Wniosek: Poprawa poziomu higieny wykazała asocjację z wzrastającym występowaniem stwardnienia rozsianego u kobiet w latach 1981–2010. Im wyższy był poziom higieny, tym większe było występowanie stwardnienia rozsianego u kobiet w Polsce.
EN
The study shows that the change in the NAO phase has an impact on the formation of the area averages of the most important climatic elements during winter, with the exception of winter precipitation totals. An increase in air temperature, wind speed and sunshine duration, and a decrease in cloudiness and relative humidity during the occurrence of positive NAO phases lead to an increase in field evaporation. Evaporation in winter, calculated by Ivanov’s method, shows strong and highly significant positive correlation with the value of the winter NAO index. Thus, the water balance changes, negatively affecting the size of the soil retention. Changes in the NAO index in the winter period have such a strong influence on the water balance in Poland that their influence is detected in the course of the value of the total annual outflow of Polish rivers. Additionally, after the occurrence of a positive NAO phase in winter, in May and August the sums of precipitation (in August – highly significantly), cloudiness and relative humidity decrease, and sunshine duration increases. This is an inertial effect of the winter NAO of unidentified genesis. Both the increase in evaporation in winter and the delayed effect of winter NAO contribute to an increase in the probability of a drought in the summer following winter, during which the NAO sign was positive.
PL
W pracy wykazano, że zmiana fazy NAO wywiera wpływ na kształtowanie się średnich obszarowych najważniejszych elementów klimatycznych w okresie zimy, za wyjątkiem sum opadów. Wzrost temperatury powietrza, prędkości wiatru i usłonecznienia, a zmniejszenie się zachmurzenia i wilgotności względnej w czasie wystąpienia dodatnich faz NAO prowadzi do wzrostu parowania terenowego. Parowanie w okresie zimowym obliczone metodą Iwanowa wykazuje silne i wysoce istotne, dodatnie skorelowanie z wartością zimowego indeksu NAO. Tym samym dochodzi do zmian bilansu wodnego, negatywnie wpływających na rozmiar retencji gruntowej. Zmiany indeksu NAO w okresie zimowym na tyle silnie wpływają na bilans wodny na obszarze Polski, że wykrywa się ich wpływ w przebiegu wartości rocznego odpływu całkowitego rzek polskich. Dodatkowo, po wystąpieniu dodatniej fazy NAO w okresie zimowym, w maju i sierpniu zmniejszają się sumy opadów (w tym w sierpniu wysoce istotnie) oraz zachmurzenie i wilgotność względna, a rośnie usłonecznienie. Stanowi to inercyjny efekt działania zimowego NAO o niezidentyfikowanej genezie. Łącznie wzrost parowania w okresie zimowym i opóźnione działanie zimowego NAO przyczyniają się do zwiększenia prawdopodobieństwa wystąpienia suszy w okresie lata, następującego po zimie, w czasie której znak indeksu NAO był dodatni.
EN
Poland is regarded as an important centre for world health tourism and is even sometimes called the clinic of Europe. Maintaining this opinion and further development, however, require a long-term strategy including promotion and cooperation building among entities sending and hosting tourists. The main objective of this work is to evaluate activities of tour operators from selected European countries in terms of organizing health tourism to Poland. The analysis concerns interest in this type of offer among customers from Germany, Austria, Great Britain, France, Russia, Ukraine and the Czech Republic and wider promotion possibilities of the Polish offer in those countries. The study is based on a critical analysis of scientific and consulting literature. Further development of Polish health tourism on the European market needs support from private and public service providers in making contacts with payers, insurance companies and brokers from individual countries. It is essential to build contacts and networks of partners. Creating online platforms as the most reliable source of information and a data base for foreign patients is crucial. Complex promotional campaigns (emphasising quality, safety, individual treatment of tourists, specialization in niche products and affordability) should be aimed at individual customers as well as group trip organizers.
PL
Polska postrzegana jest jako ważny ośrodek dla światowej turystyki zdrowotnej. Określa się ją nawet mianem kliniki Europy. Podtrzymanie tej opinii oraz dalszy rozwój wymaga jednak długofalowej strategii, w tym promocji i budowania współpracy między podmiotami wysyłającymi i przyjmującymi turystów. Celem pracy jest ocena działalności touroperatorów z wybranych krajów europejskich w zakresie organizacji turystyki zdrowotnej do Polski. Analizie poddano zainteresowania tego rodzaju ofertą odbiorców z Niemiec, Austrii, Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji, Ukrainy i Czech oraz możliwości szerszej promocji polskiej oferty w w/w krajach. Badanie przeprowadzono na podstawie krytycznej analizy piśmiennictwa o charakterze naukowym i konsultingowym. Dalszy rozwój polskiej turystyki zdrowotnej na rynku europejskim wymaga wsparcia prywatnych i publicznych świadczeniodawców w nawiązaniu kontaktów z płatnikami, ubezpieczycielami i pośrednikami z poszczególnych krajów. Konieczne jest budowanie kontaktów i sieci partnerskich. Istotne jest tworzenie platform − jako najbardziej wiarygodnego źródła wymiany informacji i bazy danych dla zagranicznych pacjentów. Wielonarzędziowe kampanie promocyjne (podkreślające jakość, bezpieczeństwo, podmiotowe traktowanie turysty, specjalizację w niszowych produktach i przystępność cenową) należy kierować zarówno do klientów indywidualnych, jak i decydujących o wyjazdach grupowych.
EN
Background. Insufficient leisure-time physical activity among adult Poles will lead to further increase of non-communicable diseases, and accompanying them financial burden. Little is known about the barriers to physical activity in Poland. Material and methods. The analysis is based on the ‘Participation of Poles in sport and recreation in 2012’ study by the Central Statistical Office of Poland. We employ logistic regression to identify the determinants of declaring lack of free time as a dominant barrier. Results. Prime-age individuals, those with tertiary education, own business or farm, less affluent and members of larger households have higher odds of declaring lack of free time as a barrier to physical activity; men exhibit higher odds than women. Conclusions. Lack of time covers both real budget constraint and low priority for this kind of activity. Increasing awareness, promoting finding optimal combinations of sport activity, and interspersing it with family and professional activities, as well as time management should be implemented. For less affluent individuals physical activity additionally mitigates their disadvantage and counteract intergenerational heritance of passiveness.
PL
Wstęp. Brak dostatecznej dawki aktywności fizycznej (AF) podejmowanej przez dorosłych Polaków w czasie wolnym, będzie prowadzić do dalszego rozpowszechnienia chorób cywilizacyjnych i wzrostu obciążeń finansowych im towarzyszących. Niewiele wiadomo nt. barier AF Polaków. Materiał i metody. Analizę oparto na danych z badania „Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji w 2012” zrealizowanego przez Główny Urząd Statystyczny. Do identyfikacji determinant deklaracji braku czasu wolnego jako dominującej bariery, zastosowano regresję logistyczną. Wyniki. Jednostki w prime-age, legitymujące się wyższym wykształceniem, prowadzące własną działalność gospodarczą lub gospodarstwo rolne, osoby zamożne, a także członkowie większych gospodarstw domowych charakteryzuje wyższa szansa deklaracji braku czasu wolnego jako bariery dla wolnoczasowej AF. Ponadto mężczyźni wskazują ją częściej niż kobiety. Wnioski. Bariera braku czasu związana jest zarówno z realnymi ograniczeniami budżetowymi, jak i z niskim priorytetem nadawanym tej aktywności. Należy zwiększać świadomość, poszukiwać optymalnych kombinacji aktywności sportowych, wplatać je pomiędzy czynności życia rodzinnego i zawodowego oraz wprowadzać odpowiednie zarządzanie czasem. U osób mniej zamożnych, AF może łagodzić ich niekorzystną sytuację i przeciwdziałać międzypokoleniowemu dziedziczeniu pasywności.
EN
Introduction: Longitudinal studies of multiple sclerosis (MS) demonstrated decrease of mortality rates (MR) throughout Europe and United States. The aim of this study was to explore possible a correlation between reduced MR in MS and prevalence rates (PR) of cigarette smoking (CS) in Poland. Method: The study was based on 10 272 MS patients (M – 4367, F – 5905) who died since 1982 thru 2008. Annual, average, crude MR (CMR) and sex-adjusted MR (SAMR) in MS per 100 000 population were correlated to PR of CS per 100 inhabitants in the general population and 2 subpopulations. Data were obtained from the Central Statistical Office and the Centre of Oncology in Warsaw. Results: CMR, SAMR in M and F were significantly higher in the years 1982–1995: 1.33 (SD 0.07), 1.19 (SD 0.13), 1.47 (SD 0.07) than in the years 1996–2008: p=0.000006, p=0.0002, p=0.0008. There was a decrease of CS PR in the years 1982–2008 in the general population (p=0.000003) and in M (p=0.0000004). No decrease of CS PR in F was found (p=0.127). CMR and SAMR among M with MS showed highly significant correlation to PR of CS in the period 1982–2008; r=0.673,p=0.0006; r=0.774, p=0.0001. No correlation was found between SAMR among F with MS and PR of CS: r=0.369, p=0.0910. Conclusion: Reduction of MS mortality was associated with a decreased incidence of CS in the general population and among males, but not among females.
PL
Wprowadzenie: Długookresowe badania stwardnienia rozsianego (SM) udowodniły spadek umieralności (U) w Europie i USA. Celem badania jest wykazanie związku między zmniejszeniem U na SM i rozpowszechnieniem palenia papierosów (PP) w Polsce. Metoda: Badania oparto na 10 272 chorych na SM (M – 4367, K – 5905), którzy zmarli w latach 1982–2008. Przeciętne, roczne, surowe współczynniki U (SWU) oraz dostosowane do płci współczynniki U (DPWU) w SM na 100 000 ludności skorelowano z rocznymi współczynnikami rozpowszechnienia (WR) PP na 100 mieszkańców w ogólnej populacji i 2 podpopulacjach. Dane uzyskano z Głównego Urzędu Statystycznego oraz z Centrum Onkologii w Warszawie. Wyniki: SWU, DPWU wśród M i K na SM były istotnie wyższe w latach 1982–1995: 1,33 (SD 0,07), 1,19 (SD 0,13), 1,47 (SD 0,07) niż w latach 1996–2008: p=0,000006, p=0,0002, p=0,0008. WR PP obniżyły się w latach 1982–2008 w ogólnej populacji (p=0,000003) i wśród mężczyzn (p=0,0000004), lecz nie wśród kobiet (p=0,127). SWU i DPWU wśród M z SM wykazały wysoką korelację z WR PP w latach 1982–2008; r=0,673, p=0,0006 i r=0,774, p=0,0001. Nie stwierdzono korelacji DPWU wśród K z SM i WR PP: r=0,369, p=0,0910. Wniosek: Spadek U na SM miał związek z rzadszym PP w ogólnej populacji i wśród mężczyzn, lecz nie wykazał asocjacji w podpopulacji kobiet w latach 1982–2008 w Polsce.
EN
The study is devoted to the identification of medicinal plants and fungi species which are enlisted in an 18th-century Polish medical help-book entitled Compendium medicum auctum. This 1st part of the study contains entries from A to K, the second part (to be released) will entail the remaining entries L–Z, the discussion and conclusions. MATERIALS AND METHODS The subject of the critical study is the list of medicinal plants and fungi names from the 7th edition issued 1752 in Częstochowa. The authorship of the work is still uncertain (frater Apolinary Wieczorkowicz or a physician Maciej Daniłkowicz). Species of medicinal plants and fungi (with lichens) are listed in one of the initial captions (pages 19 to 29). The plants were indentified on the grounds of their 18th-century Polish and pre-Linnaean Latin names. We used 18th- and 19thcentury monographs and dictionaries on materia medica and vernacular names of plants. RESULTS AND CONCLUSIONS. The list of medicinal plants and fungi in the Compendium contains 288 entries together with 8 cross-references and those entries which concern the same repeated species. Some names can hardly be appended to an individual plant species. The studied work enumerates both local (native) i.e. wild growing plants (they prevail in the list), species cultivated in fields and in gardens (including ornamentals), as well as some exotic, imported plants. Compendium medicum enlists a relatively great deal of exotic species; most of them are south-European, Mediterranean ones, a few species originate from the West Europe. The number of errors and obscurities in the list is really large. These mistakes reveal that the author (or compiler) had no sufficient botanical education nor knowledge.
PL
Praca poświęcona jest identyfikacji gatunków roślin leczniczych wymienionych w polskim poradniku medycznym pt. Compendium medicum auctum. W części I zestawiono hasła A–K, w części drugiej – pozostałe hasła (L–Z), dyskusję i wnioski. MATERIAŁ I METODY Krytycznie opracowano wykaz roślin i grzybów leczniczych na podstawie egzemplarza Compendium medicum auctum wydanego w Częstochowie w 1752 r. (wydanie 7.). Autorstwo dzieła jest wciąż wątpliwe (brat Apolinary Wieczorkowicz lub lekarz Maciej Daniłkowicz). Gatunki roślin i grzybów (w tym porostów) leczniczych są zestawione w jednym z początkowych rozdziałów (strony 19 do 29). Rozpoznano je na podstawie ich XVIIIwiecznych przedlinneuszowskich nazw łacińskich i polskich posługując się opracowaniami z zakresu XVIII- i XIX-wiecznej farmakognozji oraz słownikami nazw roślin z podobnego okresu. WYNIKI I WNIOSKI Lista roślin i grzybów leczniczych w Compendium liczy 288 pozycji wraz z 8 odsyłaczami oraz hasłami dotyczącymi powtarzających się gatunków. Nie wszystkie nazwy pozwalają w sposób pewny zidentyfikować gatunek rośliny. Dzieło zawiera zarówno krajowe rośliny dziko rosnące (stanowią większość w spisie), gatunki uprawne lub hodowane w ogrodach, w tym ozdobne, a także rośliny bądź surowce obce, importowane. Compendium medicum wymienia stosunkowo dużo roślin egzotycznych. Większość roślin egzotycznych to gatunki południowoeuropejskie, śródziemnomorskie; kilka pochodzi z zachodniej Europy. Znaczna liczba błędów i niejasności w spisie roślin świadczy, że zestawienie wykonał autor (kompilator) nieposiadający wymaganej wiedzy botanicznej.
EN
Atmospheric transport model FRAME has been used in this study to estimate the influence of precipitation on the patterns of wet deposition of oxidised sulphur, oxidised nitrogen and reduced nitrogen in Poland during the years 1981-2005. A constant wind and emission data and year-specific spatially interpolated precipitation data was used in the model. The results show that the correlation coefficient between mean annual precipitation totals and mean wet deposition is above 0.9 for all examined compounds. The spatial patterns of pollutant deposition are similar for all years, with the north-western part of Poland receiving the lowest and the southern, mountainous part, the highest pollutant load. The largest precipitation-induced changes in wet deposition budgets are observed for oxidised sulphur (53% of the average amount between wet and dry year), and smaller for oxidised and reduced nitrogen (30%). Inter-annual precipitation changes cause large variations in the amount of wet deposition of pollutants. This means that the emission abatements may not cause immediate environmental effects, eg reductions in deposition of pollutants and, further ecosystems areas of exceeded critical loads.
PL
Model transportu atmosferycznego FRAME został wykorzystany w niniejszej pracy do określenia wpływu opadów atmosferycznych na przestrzenną i czasową zmienność depozycji tlenków siarki, tlenków azotu oraz azotu zredukowanego na obszarze Polski w latach 1981-2005. W modelu zastosowano stałe warunki anemologiczne i emisję oraz mapy rocznych sum opadów uzyskane drogą interpolacji przestrzennej. Wyniki pokazują, że współczynnik korelacji między średnimi rocznymi sumami opadu a średnią mokrej depozycji przekracza 0,9 dla wszystkich analizowanych związków. Schemat przestrzenny depozycji kształtuje się podobnie dla całego okresu, z najniższymi ładunkami zanieczyszczeń w północno-zachodniej części Polski i najwyższymi w górzystej części południowej. Największe zmiany w budżecie depozycji spowodowane zmiennością opadów zachodzą dla tlenków siarki (53% wartości średniej między rokiem suchym i wilgotnym), natomiast słabiej zaznacza się zmienność zarówno dla azotu utlenionego, jak i zredukowanego (30%). Ze względu na to, że zmienność warunków pluwialnych powoduje znaczne wahania mokrej depozycji zanieczyszczeń, ograniczanie emisji może nie spowodować natychmiastowej poprawy dla środowiska, tzn. redukcji depozycji zanieczyszczeń i ograniczenia obszarów o przekroczonych ładunkach krytycznych.
|
2013
|
vol. 13
|
issue 2
130-135
EN
Background: The role of environmental factors (EF) determining the occurrence of multiple sclerosis (SM) is the subject of current investigations. Objective: To establish association between duration of insolation along with intensity of ultraviolet B (UVB) radiation and mortality rates for SM in Poland. Method: The study was based on assemblage of 2172 SM persons (M – 878, F – 1294) who died in Poland in the years 2004–2008. Regional previous duration of insolation was measured in hours, intensity of UVB radiation was monitored in minimal erythema dose units (MED), ozone concentration in the ground layer of atmosphere was recorded in μg/m3. Measurements of insolation, UVB radiation and ozone concentration were performed at provincial stations and territorial sites of the State Environmental Monitoring. EF were correlated to provincial crude mortality rates (CMR) for MS. Correlational test by Pearson was used in the study. Demographic data were obtained from the Central Statistical Office, information on EF was received from the Institute of Meteorology and the Institute of Environmental Protection. Results: Annual, average, crude MR for MS per 100,000 inhabitants in Poland was 1.12 (SD 0.14). In northern part it amounted to 1.20 (SD 0.18) and in southern part reached 1.03 (SD 0.11). Significant inverse correlation was found between previous minimal duration of insolation in December and CMR for SM in the country: r = -0.518, p = 0.044. Borderline significance of inverse correlation was established between minimal intensity of UVB radiation in December and crude death rates for SM in Poland: r = -0.478, p = 0.060. CMR for SM in northern Poland was accompanied not only by lower UVB radiation level, but also by slower spring increase and autumn faster decrease of radiation. No significant correlation was ascertained between the ground atmospheric ozone concentration or the annual number of days with ozone concentration above 120 μg/m3 and MS mortality rates. Conclusion: Inverse association was found between previous December insolation, UVB radiation level and mortality for SM in Poland. No correlation was ascertained between mortality and the part ozone concentration in the ground layer of the atmosphere.
PL
Wstęp: Rola czynników środowiskowych (CŚ) determinujących występowanie stwardnienia rozsianego (SM) jest przedmiotem bieżących badań. Cel: Ustalenie asocjacji pomiędzy przeszłą długością usłonecznienia oraz intensywnością promieniowania nadfioletowego B (UVB) i współczynnikami umieralności (WU) na SM w Polsce. Metoda: Badanie prowadzono na grupie 2172 osób z SM (M – 878, K – 1294), które zmarły w Polsce w latach 2004–2008. Regionalną przeszłą długość usłonecznienia zmierzono w godzinach (h), intensywność promieniowania UVB monitorowano w jednostkach odpowiadających minimalnej dawce wywołującej rumień (minimal erythema dose, MED), stężenie ozonu w przyziemnej warstwie atmosfery rejestrowano w μg/m3. Pomiar promieniowania słonecznego i UVB wykonano w prowincjonalnych stacjach, zaś stężenia ozonu w terenowych stanowiskach Państwowego Monitoringu Środowiska. Zbadano korelacje pomiędzy CŚ i regionalnymi surowymi WU (SWU) na SM. Posłużono się do tego celu testem Pearsona. Demograficzne dane otrzymano z Głównego Urzędu Statystycznego, zaś informację o CŚ uzyskano z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej oraz Instytutu Ochrony Środowiska. Wyniki: Roczny przeciętny, surowy WU na SM wśród 100 000 mieszkańców wyniósł 1,12 (SD 0,14). W północnej części kraju SWU sięgnął 1,20 (SD 0,18), zaś w części południowej 1,03 (SD 0,11). Ustalono istotną, odwróconą korelację pomiędzy przeszłą minimalną długością usłonecznienia w grudniu i SWU na SM w kraju: r = -0,518, p = 0,044. Znaleziono graniczną istotność odwróconej korelacji pomiędzy minimalną intensywnością promieniowania UVB w grudniu i SWU w Polsce: r = -0,478, p = 0,060. SWU w północnej części kraju kojarzył się nie tylko z niższym poziomem promieniowania UVB, lecz także z jego wiosennym, wolniejszym wzrostem i szybszym jesiennym spadkiem. Nie stwierdzono istotnej zależności pomiędzy stężeniem ozonu w przyziemnej warstwie atmosfery lub roczną liczbą dni ze stężeniem ozonu powyżej 120 μg/m3 i SWU na SM. Wniosek: Umieralność na SM wykazała odwróconą asocjację z przeszłą grudniową długością usłonecznienia i intensywnością promieniowania nadfioletowego B w Polsce. Nie wykazano zależności między umieralnością i przeszłym stężeniem ozonu w przyziemnej warstwie atmosfery.
EN
The objective of the paper is to determine the dynamics of development of urban cycling infrastructure in the context of development of bicycle-sharing systems based on the case study of Cracow and Lublin. The study particularly refers to the comparison of provisions of strategic documents with the implementation of cycling infrastructure in the years 2010–2019. It also presents, in a comprehensive way, the development of bicycle-sharing systems, and discusses the activity of informal groups and cycling organizations in both cities. The study evidenced that the expansion the infrastructure is delayed towards the provisions of strategic-programming documents, and its network is still incoherent, primarily as a result of the dispersal in urban spaces of road investments accompanied by cycling infrastructure investments. It has no effect on the development of bicycle-sharing systems, constituting a good supplementation of cycling infrastructure, as confirmed by correlation analyses. The number and location of stations, however, depend on the activities of the operator, stimulated mainly by top-bottom (Cracow) or bottom-up (Lublin) initiatives. The use of bicycle-sharing system was primarily determined by the continuity of functioning of the operator and rental cost. Despite differences in terms of the dynamics of conducted measures, the activity of cycling organizations, their spectrum, and rules of financing have an effect on both the popularisation of cycling as a means of transport, and the expansion of cycling infrastructure and bicycle-sharing systems. The best effects were obtained for the activities of the Lublin cycling ecosystem.
PL
Celem artykułu jest identyfikacja dynamiki rozbudowy miejskiej infrastruktury rowerowej w kontekście rozwoju systemów roweru miejskiego na przykładzie Krakowa i Lublina. W szczególności odniesiono się do zagadnień dotyczących porównania zapisów dokumentów strategicznych z realizacją infrastruktury rowerowej w latach 2010–2019, a także kompleksowo przedstawiono rozwój systemów roweru miejskiego oraz omówiono działalność grup nieformalnych i organizacji rowerowych w obu miastach. Wykazano, że rozbudowa infrastruktury przebiega z opóźnieniem w stosunku do zapisów dokumentów strategiczno-programowych, a jej sieć nadal jest niespójna, co wynika głównie z rozproszenia w przestrzeni miast inwestycji drogowych, którym towarzyszą inwestycje z zakresu infrastruktury rowerowej. Nie wpływa to na rozwój systemów roweru miejskiego, które stanowią dobre uzupełnienie infrastruktury rowerowej, co potwierdziły analizy korelacji, przy czym liczba i lokalizacja stacji jest uzależniona od działań operatora, stymulowanych w przewadze w ramach działań odgórnych (Kraków) lub oddolnych (Lublin). Na wykorzystanie systemów roweru publicznego wpływ miały przede wszystkim ciągłość funkcjonowania operatora i koszty wypożyczeń. Działalność organizacji rowerowych, pomimo różnic pod względem dynamiki prowadzanych działań, ich spektrum oraz zasad finansowania, ma wpływ zarówno na popularyzację transportu rowerowego, jak i na rozbudowę infrastruktury rowerowej oraz systemów roweru miejskiego. Najlepsze efekty osiągnięto w przypadku działań ekosystemu rowerowego.
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.