Rumień guzowaty – jeden objaw, wiele przyczyn?

• Authors: Magdalena Potempa-Jeziorowska , Katarzyna Sedlaczek , Paweł Jonczyk , Marek Kucharzewski

Title variants

EN

Erythema nodosum – one symptom, many causes?

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Rumień guzowaty jest zmianą skórną występującą głównie na przedniej powierzchni podudzi w postaci małych guzków o barwie początkowo czerwonofioletowej. Jego pojawienie się jest często objawem predykcyjnym w kierunku rozpoznania wielu różnych chorób, najczęściej o podłożu infekcyjnym lub autoimmunologicznym. Do najczęstszych przyczyn występowania rumienia guzowatego należą infekcja paciorkowcowa typu A, infekcje wirusowe (cytomegalowirus i wirus Epsteina–Barr) oraz sarkoidoza. Wystąpienie rumienia guzowatego niejednokrotnie wiąże się także z przyjmowaniem różnych leków. Jednak w praktyce klinicznej występowanie rumienia guzowatego o nieustalonej etiologii nie należy do rzadkości. Zmiana ta zdecydowanie częściej występuje u kobiet. U dzieci pojawia się z równą częstością u obu płci, lecz znacznie rzadziej niż u dorosłych. W przypadku pojawienia się rumienia guzowatego obowiązkowo należy przeprowadzić podstawową diagnostykę, obejmującą badania laboratoryjne (morfologia z rozmazem ręcznym, pomiar stężenia białka ostrej fazy, czynnika reumatoidalnego, stężenia enzymów wątrobowych) oraz obrazowe (radiologiczne klatki piersiowej, ultrasonograficzne jamy brzusznej oraz gruczołu tarczowego). W zależności od podejrzewanego czynnika etiologicznego diagnostykę należy poszerzyć o badania dodatkowe. Rumień guzowaty powstaje w wyniku reakcji nadwrażliwości typu IV wg Coombsa, tj. komórkowej odpowiedzi na szeroki wachlarz antygenów. Dochodzi także do aktywacji układu dopełniacza przez krążące we krwi kompleksy immunologiczne. Badanie histopatologiczne zmian skórnych charakteryzuje się odczynem zapalnym przegród łącznotkankowych zrazików tłuszczowych w tkance podskórnej z występowaniem w ich centralnej części skupisk histiocytów, tzw. ziarniniaków Mieschera. W terapii najważniejsze jest leczenie choroby podstawowej. Jeżeli nie uda się znaleźć przyczyny pojawienia się rumienia guzowatego, stosuje się leczenie miejscowe przy użyciu glikokortykosteroidów o słabej sile działania oraz maści z heparynoidów.

EN

Erythema nodosum is a skin lesion most often located on the anterior surface of the lower extremities. It initially appears as rounded nodules with a vivid red or purplish colour. Erythema nodosum may often be a predictive sign of systemic infectious or autoimmune diseases. Group A streptococcal infections, virological infections (cytomegalovirus and Epstein–Barr virus) and sarcoidosis are the most common aetiological factors of erythema nodosum. Certain drugs also may be the cause, whereas erythema nodosum is often idiopathic in clinical practice. It is more common in women. Erythema nodosum rarely affects children, but with equal prevalence in both sexes. It is important to note that basic diagnostic process should be performed in all cases of erythema nodosum. The diagnosis involves laboratory tests (complete blood count with differential, C-reactive protein levels, presence of rheumatoid factor, hepatic enzyme level) and medical imaging (chest radiograph, abdominal and thyroid ultrasound). Depending on the suspected etiological factor, the diagnostic process should be extended to include other, additional laboratory investigations. Erythema nodosum is caused by type IV delayed hypersensitivity reaction to a wide variety of possible stimuli. Additionally, circulating immune complexes cause complement activation in patients with erythema nodosum. The histopathological picture of skin lesions shows septal panniculitis (inflammation of subcutaneous fat tissue) with associated Miescher’s radial granulomas – aggregates of small histiocytes arranged around a central cleft. The most important therapeutic approach in erythema nodosum is the treatment of underlying disorders, if identified. If this is not possible, less potent topical corticosteroids and heparinoid ointments are used.

Keywords

EN

infekcje bakteryjne; leki; rumień guzowaty; sarkoidoza; zmiany skórne

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Pediatria i Medycyna Rodzinna
• Year: 2018
• Volume: 14
• Issue: 4
• Pages: 381-385

Contributors

author

Magdalena Potempa-Jeziorowska

• Katedra i Zakład Anatomii Opisowej i Topograficznej, Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Zabrze, Polska (słuchacz studium doktoranckiego)

author

Katarzyna Sedlaczek

• Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Zabrze, Polska (student)

author

Paweł Jonczyk

• Katedra i Zakład Anatomii Opisowej i Topograficznej, Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Zabrze, Polska (słuchacz studium doktoranckiego)

author

Marek Kucharzewski

• Katedra i Zakład Anatomii Opisowej i Topograficznej, Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Zabrze, Polska.

References

• Zimmermann-Górska I: Rumień guzowaty. In: Zimmermann- -Górska I (ed.): Reumatologia kliniczna. Vol. 2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008: 706–708.
• Willan R. Cited by: Vesey CMR, Wilkinson DS. Erythema nodosum: a study of seventy cases. Br J Dermatol 1959; 71: 139–155.
• The etiology of erythema nodosum. Historical survey. J Intern Med 1946; 124: 11–29.
• Laurie HC: Muliplie aetiology in a case of erythema nodosum. Scot Med J 1966; 11: 388–390. 5. Hannuksela M: Erythema nodosum. Clin Dermatol 1986; 4: 88–95.
• Brodell RT, Mehrabi D: Underlying causes of erythema nodosum. Lesions may provide clue to systemic disease. Postgrad Med 2000; 108: 147–149.
• Iannuzzi MC, Rybicki BA, Teirstein AS: Sarcoidosis. N Engl J Med 2007; 357: 2153–2165. 8. Requena L, Sánchez Yus E: Erythema nodosum. Semin Cutan Med Surg 2007; 26: 114–125.
• Alpsoy E, Donmez L, Onder M et al.: Clinical features and natural course of Behçet’s disease in 661 cases: a multicentre study. Br J Dermatol 2007; 157: 901–906.
• Eames T, Landthaler M, Karrer S: Crohn’s disease: an important differential diagnosis of granulomatous skin diseases. Eur J Dermatol 2009; 19: 360–364.
• Schwartz RA, Nervi SJ: Erythema nodosum: a sign of systemic disease. Am Fam Physician 2007; 75: 695–700.
• Lauren CT, Garzon MC: Clinical syndromes and cardinal features of infectious diseases: approach to diagnosis and initial management. In: Long SS, Pickering LK, Prober CG (eds.): Principles and Practice of Pediatric Infectious Diseases. 4th ed., Elsevier Saunders, Edinburgh 2012: 98–505.
• Waltz KM, Long D, Marks JG Jr et al.: Sweet’s syndrome and erythema nodosum: the simultaneous occurrence of 2 reactive dermatoses. Arch Dermatol 1999; 135: 62–66.
• Acosta KA, Haver MC, Kelly B: Etiology and therapeutic management of erythema nodosum during pregnancy: an update. Am J Clin Dermatol 2013; 14: 215–222.
• Requena L, Requena C: Erythema nodosum. Dermatol Online J 2002; 8: 4.
• Chowaniec M, Starba A, Wiland P: Erythema nodosum – review of the literature. Reumatologia 2016; 54: 79–82.
• Grygiel-Górniak B, Puszczewicz M: Diagnostyka różnicowa rumienia guzowatego. Med Dypl 2016; 25 (5): 48–54.
• Cribier B, Caille A, Heid E et al.: Erythema nodosum and associated diseases. A study of 129 cases. Int J Dermatol 1998; 37: 667–672.
• Kakourou T, Drosatou P, Psychou F et al.: Erythema nodosum in children: a prospective study. J Am Acad Dermatol 2001; 44: 17–21.
• Sánchez Yus E, Sanz Vico MD, de Diego V: Miescher’s radial granuloma. A characteristic marker of erythema nodosum. Am J Dermatopathol 1989; 11: 434–442.
• Blake T, Manahan M, Rodins K: Erythema nodosum – a review of an uncommon panniculitis. Dermatol Online J 2014; 20: 22376.
• Budden H, Ulloa-Gutierrez R, Dobson S et al.: Erythema nodosum, Mycobacterium avium lymphadenitis, and a 15-mm Mantoux test. Pediatr Infect Dis J 2007; 26: 764–765.

• Document Type: article