Wybrane wątki psychiatryczne i psychologiczne we współczesnej debacie bioetycznej

• Authors: Błażej Kmieciak

Title variants

EN

Selected psychiatric and psychological threads in the contemporary bioethical debate

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

The act on mental health protection has been operative in Poland for twenty years now. It is an act of special significance. It clarifies such important issues as psychiatric observation, involuntary treatment, and the use of direct coercion. There are, however, legal and medical issues in our country that have not been settled, such as the problem of in vitro fertilization. Attempts made in recent years to introduce separate regulations for it have failed. Analyzing the current bioethical debate, more and more often some psychological and psychiatric threads may be perceived in it. In scientific and journalistic discussions such questions appear as: How does fertilization procedure affect the woman’s emotions? Should in vitro be available to all those interested? Can a person with mental disorders apply for a child using in vitro methods? Such doubts have recently been followed by subsequent ones. Some questions were asked about the mental health of children conceived through prenatal adoption. Will these children be able to find their identity? This article shows new contexts of Polish bioethical debate, directly referring to psychiatric and psychological problems.

PL

W Polsce od 20 lat obowiązuje ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. To akt prawny o szczególnym znaczeniu: dzięki niemu wyjaśnione zostały ważne zagadnienia, m.in. obserwacja psychiatryczna, przymusowe leczenie i zastosowanie przymusu bezpośredniego. W naszym kraju istnieją jednak nieuregulowane kwestie prawno-medyczne – mowa o problemie zapłodnienia pozaustrojowego metodą in vitro. W ostatnich latach nie udało się wprowadzić odrębnych przepisów dotyczących tego zagadnienia. Gdy analizuje się obecną debatę bioetyczną, dostrzec można, że coraz częściej pojawiają się w niej wątki o charakterze psychologicznym i psychiatrycznym. W dyskusjach naukowych i publicystycznych padają pytania: Jak procedura zapłodnienia wpływa na emocje kobiety? Czy in vitro powinno być dostępne dla wszystkich zainteresowanych? Czy osoba z zaburzeniami psychicznymi może starać się o dziecko za pomocą metody in vitro? Do powyższych wątpliwości w ostatnim czasie dołączyły kolejne. Pojawiły się pytania o kondycję psychiczną dzieci poczętych w wyniku adopcji prenatalnej: czy będą one potrafiły odnaleźć własną tożsamość? Artykuł ukazuje nowe konteksty polskiej debaty bioetycznej odnoszące się wprost do problematyki psychiatrycznej i psychologicznej.

Keywords

EN

adopcja prenatalna; bioethical debate; debata bioetyczna; in vitro fertilization; patient’s rights; prawa pacjenta; prawo psychiatryczne; prenatal adoption; psychiatric law; zapłodnienie pozaustrojowe

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Psychiatria i Psychologia Kliniczna
• Year: 2014
• Volume: 14
• Issue: 3
• Pages: 230–234

Contributors

author

Błażej Kmieciak

• Zakład Prawa Medycznego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, ul. Lindleya 6, 90-131 Łódź, tel.: [phone]

References

• 1. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (DzU nr 111, poz. 535 z późn. zm.).
• 2. Bujny J.: Prawa pacjenta. Między autonomią a paternalizmem. C.H. Beck, Warszawa 2007: 255.
• 3. Kmieciak B.: Ustawa szczególnej troski. Med. Prakt. 2014. Adres: http://www.mp.pl/poz/psychiatria/prawo/show. html?id=106352.
• 4. Kmieciak B.: Nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 3 grudnia 2010 roku - analiza socjologiczno-praw-na. Psychiatr. Psychol. Klin. 2011; 11: 31-36.
• 5. Holówka J.: Paternalizm w psychiatrii. W: Siwiak-Kobayashi M., Leder S. (red.): Psychiatria i etyka. Biblioteka Psychiatrii Polskiej, Kraków 1993: 25-26.
• 6. Duda J.: Komentarz do ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2006: 9-10.
• 7. Tylec A., Olajossy M., Dubas-Ślemp H., Spychalska K.: Możliwość czy przymus leczenia? Anoreksja psychiczna - uregulowania prawne. Opis przypadku. Psychiatr. Pol. 2013; 47: 531-539.
• 8. Ministerstwo Zdrowia: Projekt ustawy o leczeniu niepłodności. Warszawa, 16.07.2014 r.
• 9. Zob. Opinia Polskiej Federacji Ruchów Obrony Życia nt. ustawy o in vitro. Warszawa, 6.08.2014 r. Adres: www.prolife.com. pl/pg/pl/wiadomosci/opinia_pfroz_nt_ustawy.html.
• 10. Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris: Opinia w sprawie projektu ustawy z dnia 16 lipca 2014 r. o leczeniu niepłodności. 18.08.2014 r.
• 11. Winczorek P.: Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. K.E. Liber, Warszawa 2000: 47.
• 12. Nesterowicz M.: Prawo medyczne. Dom Organizatora, Toruń 2005: 232.
• 13. Nie chciała śmierci embrionów, urodziła ośmioraczki. Rzeczpospolita, Warszawa, 1.02.2009 r. Adres: www.rp.pl/artykul/ 256626.html?print=tak&p=0.
• 14. Surdin A.: Birth of octuplets stirs ethical concerns. Washington Post, 4.02.2009 r. Adres: www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/02/03/AR2009020303935.html.
• 15. Bloc J.: Postpartum aggression. The Guardian, 11.02.2009 r. Adres: www.guardian.co.uk/commentisfree/cifamerica/2009/ feb/10/nadya-suleman-octuplets-ethics.
• 16. Davis A.A.: The politics of reproduction: the troubling case of Nadya Suleman and assisted reproductive technology. Transforming Anthropology 2009; 17: 105-116.
• 17. Uwagi Stowarzyszenia na Rzecz Leczenia Niepłodności i Wspierania Adopcji NASZ BOCIAN do projektu Ustawy o leczeniu niepłodności z dnia 16 lipca 2014 roku. Warszawa 2014. Adres: www.nasz-bocian.pl/node/47053.
• 18. Zob. art. 8 Ustawy z dnia 20 listopada 1989 r. Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych (DzU z 1991 r. nr 120, poz. 526).
• 19. Lewandowicz A.: Choroby psychiczne po in vitro. Nasz Dziennik, 8.08.2014. Adres: www.naszdziennik.pl/wp/90207,choroby-psychiczne-po-in-vitro.html. W tym kontekście zob.: Jensen A., Hargreave M., Plessen K.J. i wsp.: Increased risk of psychiatric disorders in children born to women with fertility problems: results from a large Danish population-based cohort study. W: Abstracts of the 30th Annual Meeting of ESHRE, Munich, Germany, 29 June - 2 July 2014; supl. 1: i28.
• 20. Bomba J.: Dylematy bioetyczne. Badania naukowe, metodologia. Psychiatr. Psychol. Klin. 2009; 9: 35-38.
• 21. Kmieciak B.: Stosowanie preparatów przeciwpsychotycznych o przedłużonym działaniu - depot, u chorych pacjentów przyjętych do szpitala na podstawie art.
• 24 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego: dylematy medyczne, prawne i etyczne. Psy-chiatr. Psychol. Klin. 2008; 8: 204-210.
• 22. Wsparcie psychologiczne oferuje m.in. Centrum Medyczne Angelus w Katowicach. Warto zwrócić uwagę na to miejsce, ponieważ psycholog pełni tutaj funkcję doradcy nie tyle terapeutycznego, ile moralnego. Na stronie poradni czytamy: ,W procesie leczenia niepłodności przeżywamy różne dylematy dotyczące systemu wartości, sfer prywatnych i intymnych oraz moralnych. Wiele czynników oddziałuje na nas w jednym czasie, dlatego też jest to okres wymagający często wparcia psychologicznego”. Adres: http://klinikanieplodnosci.pl/konsultacje-z--psychologiem.html.
• 23. Szerzej na temat paradoksów w bioetyce zob.: Soniewicka M.: Prokreacja medycznie wspomagana. W: Stelmach J., Brozek B., Soniewicka M., Załuski W: Paradoksy bioetyki prawniczej. Wol-ters Kluwer, Warszawa 2010: 82-112.
• 24. Zaig I., Azern F., Schreiber S. i wsp.: Women’s psychological profile and psychiatric diagnoses and the outcome of in vitro fertilization: is there an association? Arch. Womens Ment. Health 2012; 15: 353-359.

• Document Type: article