EN
INTRODUCTION: Cardiovascular diseases (CVDs) are a major cause of mortality globally, including in Poland. Their risk factors include both non-modifiable (e.g., age or genetics) and modifiable elements (e.g., diet and physical activity). Among the latter, diet plays a pivotal role in prevention. Poor dietary habits – such as high intake of saturated fats and low consumption of fruits and vegetables – significantly increase CVDs risk. The aim of this study was to assess the risk of developing CVDs among adolescents based on their dietary habits. MATERIAL AND METHODS: The research, conducted in May 2024, involved 583 male students from School No. 10 in Zabrze, Poland. An anonymous questionnaire gathered information on eating habits, meal composition, food preparation, and seasoning practices. Statistical analysis was carried out using Microsoft Excel, including chi-square tests and correlation analysis. RESULTS: The results showed that 78.8% of participants had a normal body mass index (BMI), 14.1% were overweight, and 2% were obese. About 50% rated their nutritional knowledge as good. A moderate positive correlation was found between nutritional knowledge and physical activity (r = 0.34; p < 0.05). While daily vegetable consumption was 54%, fruit consumption was slightly lower, at 48%. A high intake of saturated fats and insufficient consumption of fruits and vegetables were significantly linked to increased CVDs risk (χ² = 34.36; p < 0.0001). CONCLUSIONS: Despite normal BMI values among participants, the findings highlight the need to strengthen nutrition education. The unbalanced dietary pattern and excessive intake of saturated fats justify implementing preventive measures aimed at reducing cardiovascular risk and promoting healthier habits in adolescents.
PL
WSTĘP: Choroby układu krążenia (cardiovascular diseases – CVDs) są główną przyczyną zgonów na świecie, również w Polsce. Czynniki ryzyka obejmują zarówno czynniki niemodyfikowalne (np. wiek, genetyka), jak i modyfikowalne (np. dieta, aktywność fizyczna). Spośród tych ostatnich dieta odgrywa kluczową rolę w profilaktyce. Niezdrowe nawyki żywieniowe – takie jak wysokie spożycie tłuszczów nasyconych i niskie spożycie owoców i warzyw – znacznie zwiększają ryzyko CVDs. Celem badania była ocena ryzyka rozwoju CVDs u młodzieży na podstawie ich zachowań żywieniowych. MATERIAŁ I METODY: Badanie przeprowadzono w maju 2024 r. w grupie 583 uczniów płci męskiej z Zespołu Szkół nr 10 w Zabrzu. Zastosowano anonimową ankietę dotyczącą nawyków żywieniowych, składu posiłków, metod przygotowywania potraw oraz sposobów przyprawiania. Analizy statystyczne przeprowadzono w programie Microsoft Excel, wykorzystując testy chi-kwadrat oraz analizę korelacji. WYNIKI: Wyniki wskazały, że 78,8% badanych miało prawidłowy wskaźnik masy ciała (body mass index – BMI), 14,1% miało nadwagę, a 2% było otyłych. Około 50% badanych oceniło swoją wiedzę na temat żywienia jako dobrą. Stwierdzono umiarkowaną dodatnią korelację między wiedzą na temat żywienia a aktywnością fizyczną (r = 0,34; p < 0,05). Dzienne spożycie warzyw wyniosło 54%, a owoców nieco mniej, bo 48%. Nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych i niewystarczające spożycie owoców i warzyw były istotnie związane ze zwiększonym ryzykiem CVDs (χ² = 34,36; p < 0,0001). WNIOSKI: Pomimo prawidłowych wartości BMI u badanych wyniki wskazują na potrzebę intensyfikacji działań związanych z edukacją żywieniową. Niezbilansowana dieta i nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych uzasadniają wdrażanie działań profilaktycznych ukierunkowanych na ograniczenie ryzyka sercowo-naczyniowego i kształtowanie zdrowych nawyków wśród młodzieży.