Typologia i deskrypcja endemii o długotrwale największych i najmniejszych współczynnikach umieralności na raka jelita grubego w obrębie województwa śląskiego

• Authors: Brunon Zemła , Tomasz R. Banasik , Zofia Kołosza , Renata Rumińska-Krawczyk

Title variants

EN

Typology and description of the endemic areas with a long-time and smallest colorectal mortality rates within Silesia voivodeship

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wstęp: W latach 1999–2009 na terenie woj. śląskiego
zmarło z powodu raka jelita grubego (C18–C21, wg
MSKChiPZ, X rewizja) – 7339 mężczyzn i 6635 kobiet.
Umieralność, zwłaszcza wśród mężczyzn, wzrasta. Wspólną
cechą dla obu płci jest nierównomierność w umieralności
biorąc pod uwagę małe jednostki administracyjne
(powiaty). Stąd próba poszukiwania endemii z długotrwale
największymi i najmniejszymi współczynnikami umieralności.
Materiał i metody: Dla 13 974 przypadków zgonów
z powodu raka jelita grubego i użyciu odpowiednich
danych demograficznych, obliczono dla 11-letniego okresu
(w tym 2 skrajnych okresów 4-letnich) następujące rodzaje
współczynników umieralności: a) cząstkowe (dla 5-letnich
grup wieku), b) intensywności, czyli tzw. surowe (dla wieku
ogółem i każdej jednostki administracyjnej typu
powiat) i c) standaryzowane na 100 tys. (wg metody bezpośredniej
M. Spiegelmana i struktury wieku „populacji
świata” wg M. Segi i M. Kurihary w modyfikacji R. Dolla).
Standaryzowane współczynniki umieralności dla poszczególnych
powiatów (R1) porównywano do całego województwa
śląskiego (R2) i szacowano 95% przedziały ufności
dla ilorazu (R1/R2) przy użyciu metody O.S. Miettinena.
W oparciu o te dane określono rejony endemii z największymi
i najmniejszymi współczynnikami umieralności na
raka jelita grubego. Wyniki: W latach 1999–2009 zmarło
z powodu raka jelita grubego w woj. śląskim 13974
pacjentów, tj. 52,5% mężczyzn i 47,5% kobiet. Standaryzowany
współczynnik umieralności na raka jelita grubego
dla całego woj. śląskiego wyniósł 20,9/100 tys. dla
mężczyzn i 12,1/100 tys. dla kobiet (przy niewielkim
wzroście umieralności w porównywanych okresach, tj. od
1999–2002:2006–2009 – dla kobiet i większym dla mężczyzn).
Standaryzowany, przeciętny minimalny współczynnik
umieralności na raka jelita grubego dla całego
województwa śląskiego i okresu 1999–2009 wyniósł
17,1/100 tys. dla mężczyzn (pow. bieruńsko-lędziński)
oraz 10,0/100 tys. dla kobiet (pow. myszkowski); a maksymalny
27,9/100 tys. (Ruda Śl.) dla mężczyzn i 16,5/100
tys. (Mysłowice) dla kobiet. Endemie z największą umieralnością
na raka jelita grubego wśród mężczyzn to następujące
jednostki administracyjne: Częstochowa oraz Chorzów
wraz z Rudą Śl., a wśród kobiet to: Sosnowiec wraz
z Mysłowicami i Chorzów wraz z Rudą Śl. (rys. 1D i 2D).
Wnioski: Istnieje duża zgodność (koherencja) pomiędzy
największą umieralnością na raka jelita grubego wśród
mężczyzn i kobiet dla endemii dużych miast (Chorzów +
Ruda Śl.) oraz Sosnowca i Mysłowic (kobiety). Te populacje
to priorytet do badań skryningowych.

EN

Background: In the years 1999–2009, in Silesia voivodeship,
7339 males and 6635 females were died for the
colorectal cancers (C18–C21, by ISCD&HRP, X revision).
Mortality, especially among men increase. Mortality,
among both sexes, is very unequal, taking into account a
small administrative units (counties). Therefore an attempt
looking for endemic areas with a long – time biggest and
smallest mortality rates. Materials and methods: For the
13 974 cases of deaths because of the colorectal cancer,
and at used demographic data, the following mortality
rates were calculated to be average for 11 years period (in
this two periods extreme, each 4-years): a) age specific
(for 5-years age groups), b) crude rates („intensity rates”)
for all ages and a particular administrative unit type of
counties, c) age-adjusted (standardized) rates by direct M.
Spiegelman’s method and the age structure of „world population”
according to M. Segi’s and M. Kurihara’s method
and modified by R. Doll’s. Age – adjusted mortality rates
for particular counties (R1) to the whole voivodeship (R2)
were compared with used 95% confidence interval for
the ratio (R1/R2) according to O.S. Miettinen’s method.
Basing on the data the endemic areas with a biggest and
smallest cancer colorectal rates were described. Results:
In the years 1999–2009 within Silesia voivodeship 13974
patients died because of the colorectal cancers, i.e. 52.5%
males and 47.5% females. Standardized mortality rate for
whole Silesia voivodeship is 20.9 per 100 thousands among
males and 12.1/100 thousands among females (at the small
increase between two periods comparising, i.e.
1999–2002:2006–2009 for females, and bigger among
males). Standardized, average minimum mortality rate for
the colorectal cancers for the whole Silesia voivodeship
and the period 1999–2009 is 17.1/100 thousands for males
(bieruńsko-lędziński county) and 10.0/100 thousands for
females (myszkowski county); and maximum equaled to
27.9/100 thousands (Ruda Śl., town) for men and 16.5/100
thousands (Mysłowice, town) for women. The endemic
areas of the biggest mortality rates for colorectal cancer
among males, it following administrative units: Częstochowa
(town) and with Mysłowice (town), and among
females it: Sosnowiec (town) with Mysłowice (town) and
Chorzów with Ruda Śl. (towns) (fig. 1D and 2D). Conclusion:
There is a strong correlation (coherence) between
the biggest mortality rates for colorectal cancer among
males and females for endemic areas of towns (Chorzów
+ Ruda Śl.); as well a high risk to Częstochowa (males)
and Sosnowiec and Mysłowice (females). These populations
should have priming in screening examinations.

Keywords

EN

endemie; mężczyźni i kobiety; rak jelita grubego; umieralność; woj. śląskie

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Polish Society of Environmental Medicine, Institute of Occupational Medicine and Environmental Health
• Journal: Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
• Year: 2013
• Volume: 16
• Issue: 3
• Pages: 28-35

Contributors

author

Brunon Zemła

• Zakład Epidemiologii i Śląski Rejestr Nowotworów, Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach

author

Tomasz R. Banasik

• Zakład Epidemiologii i Śląski Rejestr Nowotworów, Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach

author

Zofia Kołosza

• Zakład Epidemiologii i Śląski Rejestr Nowotworów, Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach

author

Renata Rumińska-Krawczyk

• Zakład Radioterapii, Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach

References

• 1. Parkin D.M., Bray F., Ferlay J., et al.: Global cancer statistics, 2002. CA Cancer J. Clin. 2005; 55: 74-108.
• 2. Ferlay J., Shin H. R., Bray F., et al.: Estimates of worldwide burden of cancer in 2008; GLOBOCAN 2008; 127/12 : 2893- 2917.
• 3. Matsuda T., Zhang M.: Comparison of time trends in colorectal cancer mortality (1990-2006) in the world, from the WHO mortality database. Jpn J. Clin. Oncol. 2010; 39 (11): 777-778.
• 4. Zemła B., Kołosza Z.: Trendy umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe w województwie śląskim z krótkoterminową prognozą. Med. Środ. 2011; 14(2): 24-31.
• 5. Zemła B.F.P., Kołosza Z., Banasik T. R.: Atlas zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w obrębie województwa katowickiego w latach 1985-1993. Wyd. Z-d Epid. Nowotworów Centrum Onkologii-Instytutu im. M. Skłodowskiej- Curie. Oddz. W Gliwicach 1999; 8-83.
• 6. Zemła B., Banasik T.R., Kołosza Z.: Endemie o największej i najmniejszej częstości zachorowań na nowotwory złośliwe ogółem w obrębie województwa śląskiego. Med. Środ. 2012; 15(3): 19-29.
• 7. Beresford S.A., Johnson K.C., Ritenbaugh C., et al.: Low-fat dietary pattern and risk of colorectal cancer: the Women’s Health Initiative Randomized Controlled Dietary Modification Trial. JAMA 2006; 295 (6) : 643-654.
• 8. Botteri E., Iodice S., Raimondi S., et al.: Smoking and colorectal cancer: a meta-analysis. JAMA 2008; 300 (23) : 2765-2778.
• 9. Moghaddam A.A., Woodward M., Huxley R.: Obesity and risk of colorectal cancer: a meta-analysis of 31 studies with 70,000 events. Cancer Epidemiol. Biomarkers Prev. 2007; 16(12): 2533-2547.
• 10. Moskal A., Norat T., Ferrari P., et al.: Alcohol intake and colorectal cancer risk: a dose-response meta-analysis of published cohort studies. Int. J. Cancer 2007; 120(3) : 664-671.
• 11. Brenner H., Francisci S., De Angelis R., et al.: Long-term survival expectations of cancer patients in Europe in 2000-2002. EJC 2009; 45 : 1024-1041.
• 12. Banasik T.R., Kołosza Z., Zemła B.F.P.: Przeżycia chorych na nowotwory złośliwe w województwie śląskim w latach 2000-2007. Zakład Epidemiologii i Śląski Rejestr Nowotworów Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie. Oddz. w Gliwicach, Gliwice 2010; 7-73.

• Document Type: paper