Ocena zasobów gatunkowych flory naczyniowej obszarów rekreacyjno-wypoczynkowych „Rów Murckowski” – Katowice-Murcki, „Stawy Błotne” – Tychy-Czułów i „Jezioro Łysina” – Bieruń, ze szczególnym uwzględnieniem udziału roślin leczniczych

• Authors: Krzysztof Jędrzejko , Mariusz Kmiecik

Title variants

EN

A survey of natural resources of vascular plants in recreation areas „Rów Murckowski” Katowice-Murcki, „Stawy Błotne” – Tychy-Czułów and „Jezioro Łysina” – Bieruń, with special attention to medicinal plants

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

WSTĘP Badane tereny: trzech ośrodków rekreacyjno-wypoczynkowych - „Jezioro Łysina”, „Stawy Błotne” i „Rów Murckowski” uległy znacznemu przekształceniu w efekcie wieloletniej, intensywnej działalności przemysłu wydobywczego, zwłaszcza górnictwa węglowego. W artykule przedstawiono ogólną charakterystykę trzech badanych ośrodków rekreacyjnowypoczynkowych, która obejmuje ich lokalizację fizyczno-geograficzną i administracyjną, rys historyczny, walory ogólnoprzyrodnicze oraz obraz aktualnych stosunków florystycznych i charakterystykę specyfiki szaty roślinnej na badanych stanowiskach, położonych w centralnych rejonach Górnośląskiego Okregu Przemysłowego(GOP). MATERIAŁ I METODY Praca zawiera wykaz gatunków roślin, który jest wynikiem badań florystycznych przeprowadzonych w sezonach wegetacyjnych w 2005 i 2006 roku na omawianych terenach rekreacyjnych oraz studiów literaturowych, dotyczących ogólnoprzyrodniczej charakterystyki tych terenów oraz dotychczasowego stanu zbadania gatunków flory naczyniowej. Przeprowadzono wieloaspektową analizę statystyczną danych, które dotyczą opisanej flory naczyniowej oraz uzyskanych wyników liczbowych, które przedstawiono w postaci histogramów. WYNIKI Na badanych obszarach stwierdzono występowanie 406 gatunków roślin naczyniowych Tracheophyta, w tym 338 gatunków wykazujących właściwości lecznicze i 142 stosowane w homeopatii. Wśród nich jest 11 gatunków objętych ochroną prawną, z czego 4 podlegają ochronie ścisłej, a 7 - częściowej. WNIOSKI Flora badanych terenów odznacza się znacznym bogactwem gatunkowym oraz licznym udziałem liczbowym roślin leczniczych. Tereny półnaturalne wchodzące w skład badanych obszarów rekreacyjno-wypoczynkowych, w rejonach centralnych Górnośląskiego Okregu Przemysłowego -zmienione przez działalność gospodarczą, stanowią również ważną ostoję dla ochrony cennych zasobów gatunkowych /genowych / roślin, w tym bardzo licznej grupy leczniczych oraz chronionych.

EN

INTRODUCTION The study areas: three recreation centres – Jezioro Łysina, Stare Błotne and Rów Murckowski have undergone extensive change as a result of intense long-term activity of the mining (mainly coal mining) industry. The paper presents an overview of the three recreation centres mentioned, including their geographical location, administrative data, historical information, environmental characteristics and up-to-date plant distribution and the characteristics of the vegetation of the study areas situated in the centre of Górnośląski Okręg Przemysłowy (GOP – Upper Silesian Industry Area) MATERIAL AND METHODS The paper includes a list of species based on studies of vegetation carried out in vegetation seasons 2005 and 2006 in the study areas and on literature studies concerning environmental characteristics of the study area and the studies of vascular flora to date. A multi-aspect statistical analysis concerning the vascular fl ora has been carried out and the results have been presented in the form of histograms. RESULTS In the study areas the occurrence of 406 vascular plant species Tracheophyta has been confi rmed, among which 338 species have medicinal properties and 142 are used in homeopathy. 11 species are protected by law (4 strictly and 7 partly protected). CONCLUSIONS The vegetation of the study areas abounds in various species, with a considerable percentage of medicinal plants. Semi-natural habitats modifi ed by industrial activity within the studied recreation centres in the centre of Górnośląski Okręg Przemysłowy are also crucial for the protection of the precious species (gene resources), including a numerous group of medicinal plants and plants protected by law.

Keywords

EN

Górnośląski Okręg Przemysłowy (GOP – Upper Silesian Industry Area); Górnośląski Okręg Przemysłowy (GOP); Southern Poland; antropopresja; fl ora; human impact; medicinal plants; ośrodki rekreacyjno-wypoczynkowe; południowa Polska; recreation centres; rośliny lecznicze; rośliny naczyniowe; vascular plants; vegetation

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
• Journal: Annales Academiae Medicae Silesiensis
• Year: 2009
• Volume: 63
• Issue: 4
• Pages: 53-66

Contributors

author

Krzysztof Jędrzejko

• Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu SUM w Katowicach

author

Mariusz Kmiecik

• Apteka ogólnodostępna „ Na Bielskiej” w Pszczynie; doktorant w Katedrze i Zakładzie Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Wydziału Farmaceutycznego w Sosnowcu SUM w Katowicach

References

• 1. Drobnik J. Przegląd zagadnień z dziedziny oceny i ochrony naturalnych zasobów roślin leczniczych w Polsce. Ann. Acad. Med. Siles. 2004; 58: 1-6
• 2. Jędrzejko K. Ocena zasobów fl ory leczniczej w szacie roślinnej kompleksu urbanistyczno - przemysłowego Łazisk w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym. Ann. Acad. Med. Siles. 1985; 10-11: 189- 208
• 3. Kondracki J. Geografi a Polski – mezoregiony fizyczno-geograficzne. Polskie Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994
• 4. Buszman B., Parusel J., Świerad J. Przyrodnicza wartość leśnych stawów w Tychach- Czułowie przeznaczonych na zwałowisko odpadów kopalni węgla kamiennego [W:] Kształtowanie środowiska geografi cznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych. Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Wydział Nauki o Ziemi UŚ, Katowice-Sosnowiec 1993: 9-15
• 5.. Kaźmierczakowa R., Zarzycki K. (red.) Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków 2001
• 6. Jędrzejko K., Klama H., Żarnowiec J. Zarys wiedzy o roślinach leczniczych. Redakcja naukowa Krzysztof Jędrzejko. Śląska Akademia Medyczna w Katowicach, Katowice 1997
• 7. Mirek Z , Piękoś-Mirkowa H., Zając A.., Zając M.: Flowering Plants and Pteridophytes of Poland, a checklist – Krytyczna lista roślin naczyniowych polski. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, Kraków 2002
• 8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną. Dz. U. 2004 nr 168 poz. 1764
• 9. Bernacki L., Nowak T., Urbisz A., Tokarska- Guzik B. Rośliny chronione, zagrożone i rzadkie we fl orze województwa śląskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice Acta Biol. Siles. 2000; 35: 78- 107
• 10. Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Polskie Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1976
• 11. Farmakopea Polska. Wydanie IV. tom II. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1970
• 12. Farmakopea Polska. Wydanie V. t. V. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa 1999
• 13. Farmakopea Polska. Wydanie VI, Warszawa 2002
• 14. Jędrzejko K. Medicinal plants and herbal materials in use in Poland: a check list. Wykaz roślin i surowców leczniczych stosowanych w Polsce. Śląska Akademia Medyczna w Katowicach, Katowice 2001
• 15. Demarque D., Jouanny J., Pointevin B., Saint-Jean Y. Homeopatyczna materia medica. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001
• 16. Broda B., Mowszowicz J. Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1996
• 17. Kohlmunzer S. Farmakognozja. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2000: 670
• 18. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną. Dz. U. 2004 nr 168 poz. 1764
• 19. Rutkowski L. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski Niżowej. Wydawnictwo Naukowe PAN, Warszawa 2004

• Document Type: article