Sprężystość psychiczna a dobrostan w chorobie przewlekłej – mediująca rola podmiotowego umocnienia i radzenia sobie

• Authors: Helena Sęk , Łukasz D. Kaczmarek , Michał Ziarko , Ewelina Pietrzykowska , Joanna Lewicka

Title variants

EN

Resiliency and well-being in chronic diseases – mediating role of empowerment and coping

Abstracts

EN

Maintaining high levels of well-being in the face of a chronic disease requires utilization of many psychosocial resources in the coping process. The efficacy of this process depends on using coping strategies that fit to the specificity of a particular chronic disease. The aim of this study was to show the relationships between well-being and coping strategies, and less studied constructs such as resiliency and personal empowerment among people with diabetes and rheumatoid arthritis. The study comprised 100 participants (59 with type I diabetes and 41 with rheumatoid arthritis) who completed a set of questionnaires measuring wellbeing, strategies of coping with stress, resiliency and personal empowerment. As expected, there was a significant indirect effect of resiliency on well-being through mediators such as personal empowerment and disease-specific coping strategies. The results support the significant determinants of well-being among people with chronic diseases. They also indicated a more complex structure of the variables in which resiliency plays a major role for the well-being by the means of coping strategies and personal empowerment.

Keywords

EN

chronic disease; coping strategies; personal empowerment; resiliency; well-being

• Publisher: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• Journal: Polskie Forum Psychologiczne
• Year: 2012
• Volume: XVII
• Issue: 2
• Pages: 327-343

Dates

published

2012

Contributors

author

Helena Sęk

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu

author

Łukasz D. Kaczmarek

• Instytut Psychologii, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

author

Michał Ziarko

• Instytut Psychologii, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

author

Ewelina Pietrzykowska

• Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

author

Joanna Lewicka

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu

References

• Basińska, M.A. (2006). Reumatoidalne zapalenia stawów. Obraz psychologiczny. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
• Basińska, M.A. (2009). Funkcjonowanie pacjentów w wybranych chorobach endokrynologicznych. Uwarunkowania somatyczne i osobowościowe. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
• Block, J., Kremen, A.M. (1996). IQ and Ego Resiliency: conceptual and empirical connections and separateness. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 131-142.
• Bolton, B., Brookings, J.B. (1996). Development of a multifaceted definition of empowerment. Rehabilitation Counseling Bulletin, 39, 256-264.
• Bolton, B., Brookings, J.B. (1998). Development of a measure of Intrapersonal Empowerment. Rehabilitation Psychology, 43, 131-142.
• Borucka, A., Ostaszewski, K. (2008). Teoria resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia. Medycyna Wieku Rozwojowego, 12, 587-597.
• Brookings, J.B., Bolton, B. (2000). Confirmatory factor analysis of a measure of intrapersonal empowerment. Rehabilitation Psychology, 45, 292-298.
• Carver, C. (1997).You want to measure coping and coping dispositions in a stressful transaction. Journal of Personality and Social Psychology, 66, 184-195.
• Cicchetti, D., Rogosch, F.A., Lynch, M., Holt, K.D. (1993). Resilience in maltreated children: Processes leading to adaptive outcome. Development and Psychopathology, 5, 629-647.
• Czapiński, J. (1992). Psychologia szczęścia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Akademos.
• Czapiński, J. (2004). Psychologiczne teorie szczęścia. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna (s. 51-102). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Diener, E., Lucas, R.E., Oishi, S. (2004). Dobrostan psychiczny. Nauka o szczęściu i zadowoleniu z życia. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna (s. 35-50). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Falvo, D.R. (2005). Medical and psychosocial aspects of chronic illness and disability. Third Edition. Sudbury, Massachusetts, Boston, Toronto, London, Singapore: Jones and Bartlett Publishers.
• Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jakóbisiak, M., Gołąb, J., Lasek, W., Stokłosa, T. (2005). Immunologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Juczyński, Z., Ogińska-Bulik, N. (2009). Narzędzia pomiaru stresu i radzenia sobie ze stresem. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
• Kaczmarek, Ł. (2009). Resiliency, stress appraisal, positive affect and cardiovascular activity. Polish Psychological Bulletin, 40, 46-53.
• Kaczmarek, Ł. (2011). Kwestionariusz Sprężystości Psychicznej – polska adaptacja Ego Resiliency Scale. Czasopismo Psychologiczne, 17, 263-265.
• Kaczmarek, Ł., Sęk, H., Ziarko, M. (2011). Sprężystość psychiczna i zmienne pośredniczące w jej wpływie na zdrowie. Przegląd Psychologiczny, 54, 29-46.
• Krętowski, A. (2006). Etiopatogeneza cukrzycy. Etiopatogeneza cukrzycy typu 1. W: J. Sieradzki (red.), Cukrzyca (s. 220-239). Gdańsk: Via Medica.
• Lewicka, J. (2010). Zasoby odpornościowe, radzenie sobie ze stresem a jakość życia w chorobie reumatycznej. Maszynopis niepublikowany pracy magisterskiej. Wrocław: Wydział Zamiejscowy SWPS.
• MacKinnon, D.P., Lockwood, C.M., Williams, J. (2004). Confidence limits for the indirect effect: Distribution of the product and resampling methods. Multivariate Behavioral Research, 39, 99-128.
• MacKinnon, D.P., Lockwood, C.M., Hoffman, J.M., West, S. G., Sheets, V. (2002). A comparison of methods to test mediation and other intervening variable effects. Psychological Methods, 7, 83-104.
• McGee, H. (2004). The quality of life. W: A. Kaptein, J. Weinman (red.), Health psychology (s. 234-257). Oxford: BBS Blackwell.
• Ogińska-Bulik N., Juczyński, Z. (2008). Skala pomiaru prężności – SPP-25. Nowiny Psychologiczne, 3, 39-56.
• Olewicz-Gawlik, A., Hycaj, P. (2007). Jakość życia chorych na reumatoidalne zapalenie stawów – badania własne i przegląd literatury. Reumatologia, 45, 346-349.
• Pasikowski, T., Sęk, H. (1995). Quality of life, health experience and sense of coherence. W: J. Rodriguez-Marin (red.), Health psychology and quality of life research (s. 77-87). Alicante: Health Psychology Department Press.
• Preacher, K.J., Hayes, A.F. (2004). SPSS and SAS procedures for estimating indirect effects in simple mediation models. Behavior Research Methods, Instruments, Computers, 36, 717-731.
• Preacher, K.J., Hayes, A.F. (2008). Asymptotic and resamplic strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 30, 879-891, doi: 10.3758/BRM.40.3.879.
• Pressman, S., Cohen, S. (2005). Does positive affect influence health? Psychological Bulletin, 131, 925-971.
• Sarafino, E.P. (2006). Health psychology. New York: Wiley.
• Sęk, H. (1993). Jakość życia a zdrowie. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 2, 100-118.
• Sęk, H., Kaczmarek, Ł. (2009). Żyć z godnością w zdrowiu i chorobie. Czasopismo Psychologiczne, 15, 7-17.
• Sęk, H., Kaczmarek, Ł., Ziarko, M., Pietrzykowska, E., Lewicka, J. (2010). The role of resources in coping with rheumatoid arthritis and diabetes. Referat wygłoszony na 24th European Health Psychology Conference nt. Health in context. Cluj-Napoca, 1 września – 4 września 2010.
• Sęk, H., Frydrychiewicz, M. (2009). Poczucie własnej skuteczności i jakość życia w chorobie reumatycznej. Referat na Ogólnopolskiej Konferencji Psychologii Zdrowia.
• Sęk, H., Nadolska, K. (2007). Społeczny kontekst odkrywania wiedzy o zasobach odpornościowych, czyli czym jest resilience i jak ono funkcjonuje. W: Ł. Kaczmarek, A. Słysz (red.), Bliżej serca (s. 13-38). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Taylor, S.E. (1983). Adjustment to threatening events: a theory of cognitive adaptation. American Psychologist, 6, 73-87.
• Trzebińska, E. (2008). Psychologia pozytywna. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Tugade, M.M., Fredrickson, B.L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 280-287.
• Uchnast, Z. (1998). Prężność osobowa a egzystencjalne wymiary wartościowania. Roczniki Psychologiczne, 1, 7-27.
• Wrześniewski, K. (2006). Wybrane zagadnienia teoretyczne i metodologiczne pojęcia jakości życia. W: T. Pasikowski, H. Sęk (red.), Psychologia zdrowia: Teoria, metodologia i empiria (s. 61-72). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
• Ziarko, M., Kaczmarek, L.D. (2011). Resources in coping with a chronic illness: the example of recovery from myocardial infarction. W: K.M. Gow, M.J. Celinski (red.), Continuity versus creative response to challenge: the primacy of resilience and resourcefulness in life and therapy (s. 379-394). New York: Nova Science Publishers.
• Ziarko, M., Sęk, H. (2009). Resources in coping with chronic disease. Polish Psychological Bulletin, 40, 6-12.
• Zimmermann-Górska, I. (1998). Reumatologia w praktyce lekarza rodzinnego. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Identifiers

Biblioteka Nauki

1178605