Dieta i styl życia jako czynniki wpływające na płodność

• Authors: Monika Bojanowska , Małgorzata Kostecka

Title variants

EN

Diet and lifestyle as factors influencing fertility

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Zaburzenia płodności mają związek nie tylko z wiekiem (starzenie się jajników i jąder oraz pogarszanie się jakości gamet), ale również wynikają z negatywnego wpływu czynników środowiskowych, zawodowych i stylu życia. Do elementów stylu życia zalicza się sposób żywienia, aktywność fizyczną oraz palenie papierosów i spożywanie alkoholu. W pracy omówiono rolę poszczególnych składników odżywczych, takich jak: białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne w kontekście procesów reprodukcyjnych. Nieprawidłowy sposób żywienia, nadmiar lub niedobór masy ciała to czynniki, które w znacznym stopniu mogą wpływać na płodność zarówno kobiet, jak i mężczyzn.

EN

The fertility disorders are associated not only with the age (aging of the ovaries and testes and the deterioration of the quality of gametes), but also with the negative impact of environmental and occupational factors, as well as lifestyle. The elements of lifestyle include diet, physical activity, smoking and alcohol consumption. The paper discusses the role of individual nutrients such as proteins, carbohydrates, fats, vitamins and minerals in the context of reproductive processes. Improper diet, excess or shortage of body weight are the factors that significantly affect the fertility of both women and men.

Keywords

PL

aktywność fizyczna; dieta; minerały; płodność; witaminy

EN

diet; fertility; minerals; physical activity; vitamins

• Journal: Kosmos
• Year: 2018
• Volume: 67
• Issue: 2
• Pages: 425-439

Dates

published

2018

Contributors

author

Monika Bojanowska

• Katedra Chemii, Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Skromna 8, 20-704 Lublin, Polska
• Department of Chemistry, Faculty of Food Science and Biotechnology, University of Life Sciences, 8 Skromna Str., 20-704 Lublin, Poland

author

Małgorzata Kostecka

• Katedra Chemii, Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Skromna 8, 20-704 Lublin, Polska
• Department of Chemistry, Faculty of Food Science and Biotechnology, University of Life Sciences, 8 Skromna Str., 20-704 Lublin, Poland

References

• Adamek A., Anholcer A., Florek E., Adamek R., 2003.Ocena wpływu biernego narażenia kobiet na dym tytoniowy w czasie ciąży na masę urodzeniową i parametry życiowe noworodka. Gin. Prakt. 11, 24-27.
• Andersen J. M., Herning H., Aschim E. L., Hjelmesæth J., Mala T., Hanevik H. I., Witczak O., 2015. Body mass index is associated with impaired semen characteristics and reduced levels of Aanti-Müllerian hormone across a wide weight range. PLoS One 10, e0130210.
• Asadi M., Matin N., Frootan M., Mohamadpour J., Qorbani M., Tanha F. D., 2014. Vitamin D improves endometrial thickness in PCOS women who need intrauterine insemination: a randomized double-blind placebo-controlled trial. Arch. Gynecol. Obstet. 289, 865-870.
• Attaman J. A., Toth T. L., Furtado J., Campos H., Hauser R., Chavarro J. E., 2012. Dietary fat and semen quality among men attending a fertility clinic. Hum. Reprod. 27, 1466-1474.
• Battaglia C., Salvatori M., Maxia N., Petraglia F., Facchinetti F., Volpe A., 1999. Adjuvant α-arginine treatment for in-vitro fertilization in poor responder patients. Hum. Reprod. 14, 1690-1697.
• Boitani C., Puglisi R., 2008. Selenium, a key element in spermatogenesis and male fertility. [W:] Molecular mechanisms in spermatogenesis. Cheng C.Y. (red.). Springer New York, 65-73.
• Boivin J., Bunting L., Collins J. A., Nygren K. G., 2007. International estimates of infertility prevalence and treatment seeking: potential need and demand for infertility medical care. Hum. Reprod. 22, 1506-1512.
• Bolúmar F., Olsen J., Rebagliato M., Bisanti L., 1997. Caffeine intake and delayed conception: a European multicenter study on infertility and subfecundity. European Study Group on Infertility Subfecundity. Am. J. Epidemiol. 145, 324-334
• Brzozowska M., Karowicz-Blińska A., 2013. Rola niedoboru witaminy D w patofizjologii zaburzeń występujących w zespole policystycznych jajników. Ginekol. Pol. 84, 456-460.
• Buhling K. J., Grajecki D., 2013. The effect of micronutrient supplements on female fertility. Curr. Opin. Obstet. Gynecol. 25, 173-180.
• Cetin I., Berti C., Calabrese S., 2010. Role of micronutrients in the periconceptional period. Hum. Reprod. 16, 80-95.
• Chavarro J. E., Rich-Edwards J. W., Rosner B. A., Willett W. C., 2006. Iron intake and risk of ovulatory infertility. Obstet. Gynecol. 108, 1145-1152.
• Chavarro J. E., Rich-Edwards J. W., Willett W. C., 2007a. A prospective study of dairy foods intake and anovulatory infertility. Hum. Reprod. 22, 1340-1347.
• Chavarro J. E., Rich-Edwards J. W., Rosner B. A., Willett W. C., 2007b. Diet and lifestyle in the prevention of ovulatory disorder infertility. Obstet. Gynecol. 110, 1050-1058.
• Chavarro J. E., Rich-Edwards J. W., Rosner B. A., Willett W. C., 2007c. Dietary fatty acid intakes and the risk of ovulatory in-fertility. Am. J. Clin. Nutr 85, 231-237.
• Chavarro J. E., Rich-Edwards J. W., Rosner B. A., Willett W. C., 2008a. Protein intake and ovulatory infertility. Am. J. Obstet. Gynecol. 198, 210 e211-217.
• Chavarro J. E., Rich-Edwards J. W., Rosner B. A., Willett W. C., 2008b. Use multivitamins, intake of B vitamins and risk of ovulatory infertility. Fertil. Steril. 89, 668-676.
• Chavarro J. E., Willett W. C., Skerrett P. J., 2008c. The fertility diet: Groundbreaking research reveals natural ways to boost ovulation & improve your chances of getting pregnant. McGraw-Hill, New York.
• Chavarro J. E., Rich-Edwards J. W., Rosner B. A., Willett W. C., 2009. A prospective study of dietary carbohydrates quantity and quality in relation to risk of ovulatory infertility. Eur. J. Clin. Nutr. 63, 78-86.
• Chavarro J. E., Furtado J., Toth T. L., Ford J., Keller M., Campos H., Hauser R., 2011. Trans-fatty acid levels in sperm are associated with sperm concentration among men from an infertility clinic. Fertil. Steril. 95, 1794-1797.
• Chavarro J. E., Minguez-Alarcon L., Mendiola J., Cutillas-Tolin A., Lopez-Espin J. J., Torres-Cantero A. M., 2014. Trans fatty acid intake is inversely related to total sperm count in young healthy men. Hum. Reprod. 29, 429-440.
• Cheah Y., Yang W., 2011. Functions of essential nutrition for high quality spermatogenesis. Adv. Biosci. Biotechnol. 2, 182-197.
• Cichon R., Wądołowska L., 2010. Węglowodany. [W:] Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Gawęcki J. (red.). Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 155-180.
• Cohen S., 2011. Przegląd kliniczny: niepłodność. [W:] Radiologia interwencyjna chorób kobiet. Andrews R., Brodie M., Chwalisz K. (red). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 11, 117-125.
• Comhaire F., 2010. The role of food supplementation in the treatment of the infertile couple and for assisted reproduction. Andrologia 42, 331-40.
• Crosignani P. G., Colombo M., Vegetti W., Somigliana E., Gessati A., Ragni G., 2003. Overweight and obese anovulatory patients with polycystic ovaries: parallel improvements in anthropometric indices, ovarian physiology and fertility rate induced by diet. Hum. Reprod. 18, 1928-1932.
• Curtis K. M., Savitz D. A., Arbuckle T. E., 1997. Effects of cigarette smoking, caffeine consumption and alcohol intake on fecundability. Am. J. Epidemiol. 146, 32-41.
• De Pergola G., Maldera S., Tartagni M., Pannacciulli N., Loverro G., Giorgino R., 2006. Inhibitory effect of obesity on gonadotropin, estradiol, and inhibin B levels in fertile women. Obesity 14, 1954-1960.
• Demissie M., Milewicz A., 2003. Zaburzenia hormonalne w otyłości. Diabetol. Prakt. 3, 207-209.
• Dixon R., Hwang S. J., Britton F. C., Sanders K. M., Ward S. M., 2011. Inhibitory effect of caffeine on pacemaker activity in the oviduct is mediated by cAMP-regulated conductances. Br. J. Pharmacol. 163, 745-754.
• Durlinger A. L., Gruijters M. J., Kramer P., Karels B., Ingraham H. A., Nachtigal M. W., Uilenbroek J. T., Grootegoed J. A., Themmen A. P., 2002. Anti-Müllerian hormone inhibits initiation of primordial follicle growth in the mouse ovary. Endocrinology 143, 1076-1084.
• Ebisch I., Thomas C. M., Peters W. H., Braat D. D., Steegers-Theunissen R. P., 2007. The importance of folate, zinc and antioxidantsin the pathogenesis and prevention of subfertility. Hum. Reprod. Update 13, 163-174.
• Eggert J., Theobald H., Engfeldt P., 2004. Effects of alcohol consumption on female fertility during an 18-year period. Fertil. Steril. 81, 379-383.
• Fedorcsak P., Dale P. O. Storeng R., Ertzeid G., Bjercke S., Oldereid N., Omland A. K., Abyholm T., Tanbo T., 2004. Impact of overweight and underweighton assisted reproduction treatment. Hum. Reprod. 19, 2523-2528.
• Frisch R. E., 1987. Body fat, menarche, fitness and fertility. Hum. Reprod. 2, 521-533.
• Gaskins A. J. Mendiola J., Afeiche M., Jørgensen N., Swan S. H., Chavarro J. E., 2015. Physical activity and television watching in relation to semen quality in young men. Br. J. Sports Med. 49, 265-270.
• Gosman G. G., Katcher H. I., Legro R. S., 2006. Obesity and the role of gut and adipose hormones in female reproduction. Hum. Reprod. Update 12, 585-601.
• Greenlee A. R., Arbuckle T. E., Chyou P. H., 2003. Risk factor for female infertility in an agricultural region. Epidemiology 14, 429-436.
• Grodstein F., Goldman M. B., Cramer D. W., 1994. Infertility in women and moderate alcohol use. Am. J. Public. Health 84, 1429-1432.
• Hajduk M., 2012. Wpływ masy ciała na płodność u kobiet. Endokrynol. Otył. Zab. Przem. Mat. 8, 93-97.
• Hajduk M., 2013. Wpływ wybranych składników pokarmowych na funkcjonowanie układu rozrodczego u kobiet. Endokrynol. Otył. Zab. Przem. Mat. 9, 29-33.
• Hakonsen L. B., Thulstrup A. M., Aggerholm A. S., Olsen J., Bonde J. P., Andersen C. Y., Bungum M., Ernst E. H., Hansen M. L., Ernst E. H., Ramlau-Hansen C. H., 2011. Does weight loss improve semen quality and reproductive hormones? Results from a cohort of severely obese men. Reprod. Health 8, 24.
• Hemni H., Endo T., Kitajima Y., Manase K., Hata H., Kudo R., 2003. Effect of ascorbic acid supplementation and serum progesterone levels in patients with luteal chase defect. Fertil. Steril. 80, 459-461.
• Holick M., 2007. Vitamin D deficiency. New Engl. J. Med. 357, 266-281.
• Holmes M. D., Pollak M. N., Willett W. C., Hankinson S. E., 2002. Dietary correlates of plasma insulin-like growth factor I and insulin-like growth factor binding protein 3 concentration. Cancer Epidemiol. Biomarkers Prev. 11, 852-861.
• Homan G. F., Davies M., Norman R., 2007. The impact of lifestyle factors on reproductive performance in the general population and those undergoing infertility treatment: a review. Hum. Reprod. 13, 209-223.
• Hosseini B., Eslamian G., 2014. Association of dietary factors with male and female infertility: review of current evidence. Thrita 3, e20953.
• Hovdenak N., Haram K., 2012. Influence of mineral and vitamin supplements on pregnancy outcome. Eur. J. Obstet. Gynecol. Reprod. Biol. 164, 127-132.
• Hsieh T. C., Shin P., 2012. Nutritional pathways to protect male reproductive health. [W:] Male infertility: Contemporary clinical approaches, andrology, art & antioxidants. Parekattil S. J., Agarwal A. (red.). Springer Science Business Media, LLC, 34, 363-367.
• Hubalewska-Dydejczyk A., Lewiński A., Milewicz A., Radowicki S., Poręba R., Karbownik-Lewińska M, Kostecka-Matyja M., Trofimiuk-Müldner M., Pach D., Zygmunt A., 2011. Postępowanie w chorobach tarczycy u kobiet w ciąży. Pol. J. Endocrinol. 62, 362-381.
• Hurst R., Bao Y. P., Ridley S., 1999. Phospholipid hydroperoxide cysteine peroxidase activity in human serum. Biochem. J. 38,723.
• Ignaszak-Kaus N., Jędrzejczak P., 2015. Wpływ sportu na męski układ rozrodczy. Post. Androl. 2, 34-40.
• Iranmanesh A., Lizarralde G., Veldhuis J. D., 1991. Age and relative adiposity are specific negative determinants of the frequency and amplitude of growth hormone (GH) secretory bursts and the half-life of endogenous GH in healthy men. J. Clin. Endocrinol. Metab. 73, 1081-1088.
• Jarosz M., 2012. Witaminy. [W:] Normy żywienia dla populacji polskiej - nowelizacja. Jarosz M. (red.). Wyd. IŻŻ, Warszawa, 6-122.
• Jarosz M., Wierzejska R., Mojska H., Świderska K., Siuba M., 2009. Zawartość kofeiny w produktach spożywczych. Bromat. Chem. Toksykol. 42, 776-781.
• Jensen T. K., Andersson M. N. Jørgensen N., Andersen A. G., Carlsen E., Petersen J. H., Skakkebaek N. E., 2004. Body mass index in relation to semen quality and reproductive hormones among 1,558 Danish men. Fertil. Steril. 82, 863-870.
• Jeznach-Steinhagen A., Czerwonogrodzka-Senczyna A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynol. Otył. Zab. Przem. Mat. 9, 14-19.
• Jung A., Schuppe H. C., 2007. Influence of genital heat stress on semen quality in humans. Andrologia 6, 203-215.
• Kelestimur F., Popovic V., Leal A., Van Dam P. S., Torres E., Perez Mendez L. F., Greenman Y., Koppeschaar H. P., Dieguez C., Casanueva F. F., 2006. Effect of obesity and morbid obesity on the growth hormone (GH) secretion elicited by the combined GHRH + GHRP-6 test. Clin. Endocrinol. 64, 667-671.
• Kochan Z., Karbowska J., Babicz-Zielińska E., 2010. Trans-kwasy tłuszczowe w diecie - rola w rozwoju zespołu metabolicznego. Post. Hig. Med. Dośw. 64, 650-658.
• Kort H. I., Massey J. B., Elsner C. W., Mitchell-Leef D., Shapiro D. B., Witt M. A., Roudebush W. E., 2006. Impact of body mass index values on sperm quantity and quality. J. Androl. 27, 450-452.
• Kumar N., Singh A. K., 2016. Role of zinc in male infertility: review of literature. Ind. J. Obstet. Gynecol. Res. 3, 167-171.
• La Vignera S., Condorelli R. A., Balercia G., Vicari E., Calogero A. E., 2013. Does alcohol have any effect on male reproductive function? A review of literature. Asian J. Androl. 15, 221-225.
• Laskowski D., Sjunnesson Y., Humblot P., Andersson G., Gustafsson H., Båge R., 2016. The functional role of insulin in fertility and embryonic development-What can we learn from the bovine model? Theriogenology 86, 457-464.
• Łoźna K., Kita A., Styczyńska M., Biernat J., 2012. Skład kwasów tłuszczowych olejów zalecanych w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Probl. Hig. Epidemiol. 93, 871-875.
• Marciniak-Łukasiak K., 2011. Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3. Żywność Nauka Technol. Jakość 6, 24-35.
• Missmer S. A., Chavarro J. E., Malspeis S., Bertone-Johnson E. R., Hornstein M. D., Spiegelman D., Barbieri R. L., Willett W. C., Hankinson S. E., 2010. A prospective study of dietary fat consumption and endometriosis risk. Hum. Reprod. 25, 1528-1535.
• Mistry H. D., Pipkin F. B., Redman C. W., Poston L., 2012. Selenium in reproductive health. Am. J. Obstet. Gynecol. 206, 21-30.
• Moskalewicz J., 2007. Problemy zdrowia prokreacyjnego związane z konsumpcją alkoholu. Alkohol Narkom. 20, 55-63.
• Oguntibeju O. O., Esterhuyse J. S., Truter E. J., 2009. Selenium: its potential role in male infertility. Pak. J. Med. Sci. 25, 332-337.
• Pajarinen J., Karhunen P. J., Savolainen V., Lalu K., Penttila A., Laippala P., 1996. Moderate alcohol consumption and disorders of human spermatogenesis. Alcohol Clin. Exp. Res. 20, 332-337.
• Palmer N. O., Bakos H. W., Fullston T., Lane M., 2012. Impact of obesity on male fertility, sperm function and molecular composition. Spermatogenesis 2, 253-263.
• Parihar M., 2003. Obesity and infertility. Rev. Gyneacol. Pract. 3, 120-126.
• Przysławski J., Górna I., Florek E., Szymanowski K., 2010. Rola wybranych składników pożywienia w profilaktyce niepłodności u kobiet. Bromat. Chem. Toksykol. 42, 138-144.
• Raczyński P., Kubik P., Niemiec T., 2006. Zalecenia dotyczące suplementacji diety u kobiet podczas planowania ciąży, w ciąży i w czasie karmienia piersią. Ginekol. Prakt. 4, 2-7.
• Raport (Raport Koalicji na rzecz Kompleksowej Terapii Niepłodności), 2015. Wspieramy płodność. Warszawa 2015.
• Rasmussen K. M., Yaktine A. L., 2009. Weight gain during pregnancy. Reexamining the Guidelines. Institute of Medicine and National Research Council. The National Academies Press, Washington, D.C.
• Reichman M., Judd J., Taylor P., Nair P., Jones D., Campbell W., 1992. Effect of dietary fat on length of the follicular phase of the menstrual cycle in a controlled diet setting. J. Clin. Endocrinol. Metab. 74, 1171-1175.
• Rich-Edwards J. W., Spiegelman D., Garland M., Hertzmark E., Hunter D. J., Colditz G. A., Willet W. C., Wand H., Manson J. E., 2002. Physical activity, body mass index, and ovulatory disorder infertility. Epidemiology 13, 184-190.
• Roszkowski W., Roszkowska H., 2009. Epidemiologia żywieniowa. [W:] Żywienie człowieka a zdrowie publiczne. Gawęcki J., Roszkowski W. (red.). Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 56-67.
• Sadeu J. C., Hughes C. L., Agarwal S., Foster W. G., 2010. Alcohol, drugs, caffeine, tobacco, and environmental contaminant exposure: reproductive health consequences and clinical implications. Crit. Rev. Toxicol. 40, 633-652.
• Saravanan N., Haseeb A., Ehtesham N. Z., Ghafoorunissa, 2005. Differential effects of dietary saturated and trans-fatty acids on expression of genes associated with insulin sensitivity in rat adipose tissue. Eur. J. Endocrinol. 153, 159-165.
• Schliep K. C., Schisterman E. F., Mumford S. L., Pollack A. Z., Zhang C. J., Ye A., Stanford J. B., Hammound A. O., Porucznik C. A., Wactawski-Wende J., 2012. Caffeinated beverage intake and reproductive hormones among premenopausal women. Am. J. Clin. Nutr. 95, 488-497.
• Seli E., 2011. Niepłodność. Ginekologia w Praktyce Klinicznej 1, 12-13.
• Serdyńska M., Pawelczyk L., Jędrzejczak P., 2008. Epidemiologia niepłodności. [W:] Ginekologia. Słomko Z. (red.). Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa, 465-470.
• Shukla G., Sarika M., Saritha D., Sampath kumar C. J., 2014. Nutritional therapy for male infertility. J. Pharma. Creat. 1, 11-16.
• Souza M. J., Williams N. I., 2004. Physiological aspect and clinical squeal of energy deficiency and hyperestrogenism in exercising women. Hum. Reprod. 10, 433-448.
• Szostak-Węgierek D., 2011. Sposób żywienia a płodność. Med. Wieku Rozw. 4, 431-436.
• Światkowska D., 2013. Żywienie a płodność. Dieta kobiet w wieku prokreacyjnym. Pediatr. Med. Rodz. 9, 102-106.
• Świderska-Kołacz G., Kumański K., Parka B., 2012. Alkohol a stres oksydacyjny. Kosmos 61, 93-103.
• Tamura T., Picciano M. F., 2006. Folate and human reproduction. Am. J. Clin. Nutr. 83, 993-1014.
• Tkaczuk-Włach J., Robak-Chołubek D., Jakiel G., 2006. Niepłodność męska. Prz. Menopauz. 5, 333-338.
• Tkaczuk-Włach J., Sobstyl M., Jakiel G., 2011. Choroby tarczycy a czynność jajników. Prz. Menopauz. 6, 504-507.
• Wen J. C., 2006. The role of vitamin E in the treatment of male infertility. Nutr. Bytes 11, 1-6.
• Wickiewicz D., Zimmer M., 2008. Otyłość a problem niepłodności u kobiet. Perinatol. Neonatol. Ginekol. 1, 138-140.
• Wierzejska R., Jarosz M., 2012. Niedożywienie i zaburzenia odżywiania u kobiet w wieku prokreacyjnym. Post Nauk Med. 25, 965-970
• Wikarek T., Olszanecka-Glinianowicz M., Chudek J., Sikora J., Skałba P., 2011. Hormon anty-Müllerowski a zaburzenia płodności u otyłych kobiet i kobiet z zespołem policystycznych jajników. Ginekol. Pol. 82, 205-209.
• Wilsnack S., Klassen A. D., Wilsnack R. W., 1984. Drinking.and reproductive dysfunction among women in a 1981 national survey. Alcohol Clin. Exp. Res. 8, 451-458.
• Wołowiec D., 2013. Niedobór żelaza:jego następstwa kliniczne i leczenie. Terapia 284, 36-41.
• Zaadstra B. M., Seidell J. C., Van Noord P. A., te Velde E. R., Habbema J. D., Vrieswijk B., Karbaat J., 1993. Fat and female fecundity: prospective study of effect of body fat distribution on conception rates. BMJ 206, 484-487.
• Ziomkiewicz A., Ellison P. T., Lipson S. F., Thune I., Jasienska G., 2008. Body fat, energy balance and estradiol levels: a study based on hormonal profiles from complete menstrual cycles. Hum. Reprod. 23, 2555-2563.