Ciałko żółte - mały gruczoł o wielkim znaczeniu

• Authors: Agata Mitan , Małgorzata Grzesiak

Title variants

EN

Corpus luteum - a small endocrine gland of great importance

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Ciałko żółte jest gruczołem dokrewnym, którego główna funkcja polega na produkcji progesteronu. Powstaje ono po owulacji w wyniku luteinizacji komórek pęcherzyka jajnikowego i podlega ciągłej przebudowie podczas okresu swojego trwania, aż ostatecznie ulega luteolizie. W zależności od gatunku ciałko żółte jest aktywne przez cały okres ciąży lub do czasu, gdy łożysko przejmie jego funkcję. Pozostaje pod kontrolą szeregu czynników luteotropowych i luteolitycznych syntetyzowanych przez przysadkę mózgową, jajnik, macicę, łożysko i zarodek. Ciałko żółte zbudowane jest z aktywnych steroidogennie komórek lutealnych oraz komórek nielutealnych. Do tych ostatnich zalicza się komórki śródbłonka, pericyty, fibroblasty oraz komórki układu odpornościowego. Wzajemne interakcje pomiędzy wszystkimi typami komórek są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania tkanki lutealnej. Niniejszy artykuł przedstawia budowę i funkcję ciałka żółtego ssaków z uwzględnieniem różnic międzygatunkowych. Ponadto podsumowuje aktualne dane literaturowe oraz nasze najnowsze badania dotyczące wpływu czynników zaburzających procesy endokrynne na funkcję ciałka żółtego.

EN

The corpus luteum is an endocrine gland that secretes mainly progesterone. It is formed after ovulation during luteinization of ovarian follicle cells and undergoes tissue remodeling through the whole lifespan until luteolysis. Depending on the species, the corpus luteum is the major source of progesterone throughout the entire gestation or becomes replaced with placenta. Its activity is controlled by numerous luteotropic and luteolytic factors derived from pituitary gland, ovary, uterus, placenta and embryo. The corpus luteum is comprised of distinct cell types: luteal (steroidogenic) cells and nonluteal cells such as endothelial cells, pericytes, fibroblasts and immune cells. The mutual interactions between each cell type determine adequate functioning of the luteal tissue. The aim of this article is to describe the structure and function of mammalian corpus luteum with emphasis put on differences that occur between species. Furthermore, we have summarized the current knowledge and our recent findings related to the influence of endocrine disrupting chemicals on the luteal function.

• Journal: Kosmos
• Year: 2015
• Volume: 64
• Issue: 2
• Pages: 247-259

Dates

published

2015

Contributors

author

Agata Mitan

• Zakład Endokrynologii, Instytut Zoologii, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Gronostajowa 9, 30-387 Kraków, Polska

author

Małgorzata Grzesiak

• Zakład Endokrynologii, Instytut Zoologii, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Gronostajowa 9, 30-387 Kraków, Polska

References

• Akgul Y., Derk R. C., Meighan T., Rao K. M., Murono E. P., 2011. The methoxychlor metabolite, HPTE, inhibits rat luteal cell progesterone production. Reprod. Toxicol. 32, 77-84.
• Basini G., Falasconi I., Bussolati S., Grolli S., Ramoni R., Grasselli F., 2014. Isolation of endothelial cells and pericytes from swine corpus luteum. Domest. Anim. Endocrinol. 48, 100-109.
• Beindorff N., Nagai K., Shirasuna K., Herzog K., Hoeffmann K., Sasaki M., Bollwein H., Miyamoto A., 2010. Vascular changes in the corpus luteum during early pregnancy in the cow. J. Reprod. Dev. 56, 263-270.
• Bellingham M., Fiandanese N., Byers A., Cotinot C., Evans N. P., Pocar P., Amezaga M. R., Lea R. G., Sinclair K. D., Rhind S. M., Fowler P. A., 2012. Effects of exposure to environmental chemicals during pregnancy on the development of the male and female reproductive axes. Reprod. Dom. Anim. 47 (Suppl 4), 15-22.
• Bowen-Shauver J. M., Gibori G., 2004. The corpus luteum of pregnancy. [W:] The Ovary. Leung P. C. K., Adashi E. Y. (red.). Elsevier Inc., San Diego, California, 201-230.
• Choi J. Y., Jo M. W., Lee E. Y., Choi D. S., 2011. The role of autophagy in corpus luteum regression in the rat. Biol. Reprod. 85, 465-472.
• Christenson L. K., Devoto L., 2003. Cholesterol transport and steroidogenesis by the corpus luteum. Reprod. Biol. Endocrinol. 1, 90.
• Davis J. S., Rueda B. R., Spanel-Borowski K., 2003. Microvascular endothelial cells of the corpus luteum. Reprod. Biol. Endocrinol. 1, 89.
• Dąbkowska-Huć A., Skałba P., Chełmicki Z., 2004. Ciałko żółte: fizjologia i patologia. Ginek. Prakt. 12, 49-53.
• Durlej M., Knapczyk-Stwora K., Duda M., Kopera-Sobota I., Hejmej A., Bilinska B., Slomczynska M., 2011. Prenatal and neonatal exposure to the antiandrogen flutamide alters connexin 43 gene expression in adult porcine ovary. Domest. Anim. Endocrinol. 40, 19-29.
• Eroschenko V. P., Abuel-Atta A. A., Grober M. S., 1995. Neonatal exposures to technical methoxychlor alters ovaries in adult mice. Reprod. Toxicol. 9, 379-387.
• Galvão A. M., Ferreira-Dias G., Skarzynski D. J., 2013. Cytokines and angiogenesis in the corpus luteum. Mediators Inflamm. 2013, 420186.
• Gaytán F., Morales C., García-Pardo L., Reymundo C., Bellido C., Sánchez-Criado J. E., 1998. Macrophages, cell proliferation, and cell death in the human menstrual corpus luteum. Biol. Reprod. 59, 417-425.
• Gray L. E. Jr., Ostby J., Ferrell J., Rehnberg G., Linder R., Cooper R., Goldman J., Slott V., Laskey J., 1989. A dose-response analysis of methoxychlor-induced alterations of reproductive development and function in the rat. Fundam. Appl. Toxicol. 12, 92-108.
• Grazul-Bilska A. T., Redmer D. A., Reynolds L. P., 1997. Cellular interactions in the corpus luteum. Semin. Reprod. Endocrinol. 15, 383-393.
• Grzesiak M., Knapczyk-Stwora K., 2014. Rola dehydrogenazy 20α-hydroksysteroidowej podczas ciąży u ssaków - nowe aspekty. Post. Biol. Kom. 41, 229-242.
• Grzesiak M., Knapczyk-Stwora K., Ciereszko R. E., Golas A., Wieciech I., Slomczynska M., 2014a. Androgen deficiency during mid- and late pregnancy alters progesterone production and metabolism in the porcine corpus luteum. Reprod. Sci. 21, 778-790.
• Grzesiak M., Knapczyk-Stwora K., Ciereszko R. E., Wieciech I., Slomczynska M., 2014b. Alterations in luteal production of androstenedione, testosterone, and estrone, but not estradiol, during mid- and late pregnancy in pigs: Effects of androgen deficiency. Theriogenology 82, 720-733.
• Janowski T., Zduńczyk S., 2007. Ciąża, poród i okres poporodowy. [W:] Biologia rozrodu zwierząt. Krzymowski T. (red.). Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn, 365-390.
• Kowalewski M. P., 2014. Luteal regression vs. prepartum luteolysis: Regulatory mechanisms governing canine corpus luteum function. Reprod. Biol. 14, 89-102.
• Krzymowski T., Stefańczyk-Krzymowska S., 2004. The oestrous cycle and early pregnancy - a new concept of local endocrine regulation. Vet. J. 168, 285-296.
• Litwin J. A., 2009. Układ naczyniowy. [W:] Kompendium histologii. Cichocki T., Litwin J. A., Mirecka J. (red.). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 212-227.
• Maroni D., Davis J. S., 2012. Transforming growth factor beta 1 stimulates profibrotic activities of luteal fibroblasts in cows. Biol. Reprod. 87, 1-11.
• Matsuura I., Saitoh T., Ashina M., Wako Y., Iwata H., Toyota N., Ishizuka Y., Namiki M., Hoshino N., Tsuchitani M., 2005. Evaluation of a two-generation reproduction toxicity study adding endopoints to detect endocrine disrupting activity using vinclozolin. J. Toxicol. Sci. 30, 163-188.
• Maybin J. A., Duncan C. W., 2004. The human corpus luteum: which cells have progesterone receptors? Reproduction 128, 423-431.
• Meidan R., Levy N., 2002. Endothelin-1 receptors and biosynthesis in the corpus luteum: Molecular and physiological implications. Domest. Anim. Endocrinol. 23, 287-298.
• Murphy B. D., 2000. Models of luteinization. Biol. Reprod. 63, 2-11.
• Murphy B. D., 2004. Luteinization. [W:] The Ovary. Leung P. C. K., Adashi E. Y. (red.). Elsevier Inc., San Diego, California, 185-200.
• Murphy B. D., Gévry N., Ruiz-Cortés T., Coté F., Downey B. R., Sirois J., 2001. Formation and early development of the corpus luteum in pigs. Reprod. Suppl. 58, 47-63.
• Niswender G. D., 2002. Molecular control of luteal secretion of progesterone. Reproduction 123, 333-339.
• Niswender G. D., Juengel J. L., Silva P. J., Rollyson M. K., McIntush E. W., 2000. Mechanisms controlling the function and life span of the corpus luteum. Physiol. Rev. 80, 1-29.
• Parillo F., Maranesi M., Brecchia G., Gobbetti A., Boiti C., Zerani M., 2014. In vivo chronic and in vito acute effects of di(2-ethylhexyl) phthalate on pseudopregnant rabbit corpora lutea: possible involvement of peroxisome proliferator-activated receptor gamma. Biol. Reprod. 90, 1-14.
• Pate J. L., Johnson-Larson C. J., Ottobre J. S., 2012. Life or death decisions in the corpus luteum. Reprod. Dom. Anim. 47, 297-303.
• Pate J. L., Keyes P. L., 2001. Immune cells in the corpus luteum: friends or foes? Reproduction 122, 665-676.
• Redmer D. A., Doraiswamy V., Bortnem B. J., Fisher K., Jablonka-Shariff A., Grazul-Bilska A. T., Reynolds L. P., 2001. Evidence for a role of capillary pericytes in vascular growth of the developing ovine corpus luteum. Biol. Reprod. 65, 879-889.
• Rekawiecki R., Kowalik M. K., Slonina D., Kotwica J., 2008. Regulation of progesterone synthesis and action in bovine corpus luteum. J. Physiol. Pharmacol. 59 Suppl 9, 75-89.
• Romani F., Tropea A., Scarinci E., Dello Russo C., Lisi L., Catino S., Lanzone A., Apa R., 2013. Endocrine disruptors and human corpus luteum: in vitro effects of phenols on luteal cells function. J. Environ. Sci. Health C Environ. Carcinog. Ecotoxicol. Rev. 31, 170-180.
• Romani F., Tropea A., Scarinci E., Dello Russo C., Lisi L., Catino S., Lanzone A., Apa R., 2013. Endocrine disruptors and human reproductive failure: the in vitro effect of phthalates on human luteal cells. Fertil. Steril. doi: 10.1016/j.fertnstert.2014.05.041.
• Schams D., Berisha B., 2002. Steroids as local regulators of ovarian activity in domestic animals. Domest. Anim. Endocrinol. 23, 53-65.
• Stocco C., Telleria C., Gibori G., 2007. The molecular control of corpus luteum formation, function, and regression. Endocr. Rev. 28, 117-149.
• Stouffer R. L., 2003. Progesterone as a mediator of gonadotrophin action in the corpus luteum: beyond steroidogenesis. Hum. Reprod. Update 9, 99-117.
• Stouffer R. L., 2004. The functions and regulation of cell populations comprising the corpus luteum during the ovarian cycle. [W:] The Ovary. Leung P. C. K., Adashi E. Y. (red.). Elsevier Inc., San Diego, California, 169-184.
• Stouffer R. L., 2006. Structure, function, and regulation of the corpus luteum. [W:] Knobil and Neill's Physiology of Reproduction. Neill J. D. (red.). Elsevier Inc., San Diego, California, 475-526.
• Szołtys M., 2000. Hormonalna regulacja procesu rekrutacji, selekcji i dominacji w rozwoju pęcherzyków jajnikowych ssaków. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Szołtys M., Słomczyńska M., Galas J., Duda M., Sakiewicz A., 2007. Expression of androgen receptor and 3β-hydroxysteroid dehydrogenase in corpora lutea during pregnancy in the rat. Reprod. Fertil. Dev. 19, 356-365.
• Tomac J., Cekinović D., Arapović J., 2011. Biology of the corpus luteum. Period. Biol. 113, 43-49.
• Turner E. C., Hughes J., Wilson H., Clay M., Mylonas K. J., Kipari T., Duncan W. C., Fraser H. M., 2011. Conditional ablation of macrophages disrupts ovarian vasculature. Reproduction 141, 821-831.
• Uzumcu M., Zachow R., 2007. Developmental exposure to environmental endocrine disruptors: Consequences within the ovary and on female reproductive function. Reprod. Toxicol. 23, 337-352.
• Vonnahme K. A., Redmer D. A., Borowczyk E., Bilski J. J., Luther J. S., Johnson M. L., Reynolds L. P., Grazul-Bilska A. T., 2006. Vascular composition, apoptosis, and expression of angiogenic factors in the corpus luteum during prostaglandin F2alpha-induced regression in sheep. Reproduction 131, 1115-1126.
• Walusimbi S. S., Pate J. L., 2013. Role of immune cells in the corpus luteum. J. Anim. Sci. 91, 1650-1659.
• Wiltbank M. C., Salih S. M., Atli M. O., Luo W., Bormann C. L., Ottobre J. S., Vezina C. M., Mehta V., Diaz F. J., Tsai S. J., Sartori R., 2012. Comparison of endocrine and cellular mechanisms regulating the corpus luteum of primates and ruminants. Anim. Reprod. 9, 242-259.
• Ziecik A. J. 2002. Old, new and the newest concepts of inhibition of luteolysis during early pregnancy in pig. Domest. Anim. Endocrinol. 23, 265-275.