Dlaczego warto chronić starorzecza?

• Authors: Ewa Dembowska , Paweł Napiórkowski

Title variants

EN

Why do we have to protect old river beds?

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Starorzecza jako istotny element dolin rzecznych wchodzą w skład ważnych korytarzy ekologicznych oraz są ostoją dla wielu gatunków organizmów. Bardzo ważne znaczenie przyrodnicze, gospodarcze i społeczne starorzeczy, było przyczynkiem do powstania tego artykułu. Autorzy niniejszej pracy opisują znaczenie starorzeczy na podstawie literatury, jak również doświadczeń własnych, ze szczególnym naciskiem na ich zróżnicowanie siedliskowe i taksonomiczne.Wiedza na temat stanu ekologicznego tych zbiorników oraz zakres ich degradacji, wskutek nasilonej antropopresji, powinna przyczynić się do podjęcia odpowiednich działań renaturyzacyjnych w celu przywrócenia naturalnego charakteru dolin rzecznych.

EN

Oxbow lakes are an important part of river valleys which are ecological corridors and place of life for many organisms. Considerable natural, economic and social importance of oxbow lakes was the main incentive to write this article. The authors describe the importance of old river beds based on the literature and their own experience, with particular emphasis on the sustainability of taxonomic and habitat diversity in river valleys. Acquiring the knowledge about ecological condition of these reservoirs and the extent of their anthropogenic degradation, should help to undertake proper measures in order to restore the natural character of river valleys.

• Journal: Kosmos
• Year: 2012
• Volume: 61
• Issue: 2
• Pages: 341-349

Dates

published

2012

Contributors

author

Ewa Dembowska

• Zakład Hydrobiologii, Instytut Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Gagarina 9, 87-100 Toruń, Polska

author

Paweł Napiórkowski

• Zakład Hydrobiologii, Instytut Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Gagarina 9, 87-100 Toruń, Polska

References

• Antheunisse M., Loeb R., Lamers L. P. M., Verhoeven J. T. A., 2006. Regional differences in nutrient limitation in floodplains of selected European rivers: implications for rehabilitation of characteristic floodplain vegetation. River Res. Applicat. 22, 1039-1055.
• Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., 1993. Hydrologia ogólna. PWN Warszawa.
• Burchardt L., Mastyński J., 2005. Potrzeba renaturalizacji prawo- i lewobrzeżnych starorzeczy środkowego biegu Warty na odcinku Śrem - Rogalinek. [W:] Starorzecza jako istotny element ekosystemu rzecznego. Jezierska-Madziar M. (red.). Wydawnictwo AR, Poznań, 156-162.
• Davidson L. D., Kelso W. E., Rutherford D. A., 1998. Relationships between environmental variables and the abundance of cladocerans and copepods in the Atchafalaya River Basin. Hydrobiologia 379, 175-181.
• Dembowska E., 2008. The diversity of algae in plankton of floodplain ponds along the lower Vistula River in Toruń. XXVII International Phycological Conference, Łódź-Spała 12-15.05.2008, 37-38.
• Elbersen-van der Straten J. W. H, Coops H., Geest G. J., 2005. Reference condition and maximum ecological potential of macrophyte-rich floodplain lakes along the Lower Rhine. Verh. Internat. Verein. Limnol. 29, 323-327.
• Follner K., Hofacker A., Glaeser J., Dziock F., Gerisch M., Foeckler F., Ilg Ch., Schanowski A., Scholza M., Henle K., 2010. Accurate Environmental Bioindication in Floodplains in Spite of an Extreme Flood Event. River Res. Applicat. 26, 877-886.
• Girard P., Fantin-Cruz I., Loverde de Oliveira S. M., Hamilton S. K., 2010. Small-scale spatial variation of inundation dynamics in a floodplain of the Pantanal (Brazil). Hydrobiologia 638, 223-233.
• Glińska-Lewczuk K., Burandt P., 2011. Effect of river straightening on the hydrochemical properties of floodplain lakes: Observations from the Łyna and Drwęeca Rivers, N Poland. Ecol. Eng. 37, 786-795.
• Glińska-Lewczuk K., 2002. Zmiany morfometryczne starorzeczy jako efekt oddziaływania czynników naturalnych i antropogenicznych. [W:] Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym. Szwarczewski P., Smolska E. (red.). Tom II, Wyd. UW, Warszawa-Łomża, 15-24.
• Gołdyn H., Arczyńska-Chudy E., Jezierska-Madziar M., Hantz D., 2005. Roślinność starorzeczy Warty na tle różnej presji antropogenicznej. [W:] Starorzecza jako istotny element ekosystemu rzecznego. Jezierska-Madziar M. (red.). Wydawnictwo AR, Poznań, 84-94.
• Gross E. M., 2003. Allelopathy of aquatic autotrophs. Critical Rev. Plant Sci. 22, 313-339.
• Gruberts D., Druvietis I., Parele E., Paidere J., Poppels A., Prieditis J., Skute A., 2007. Impact of hydrology on aquatic communities of floodplain lakes along the Daugava River (Latvia). Hydrobiologia 584, 223-237.
• Gumiri S., Ardianor, Wulandari L., Buchar T., Iwakuma T., 2005. Seasonal dynamics of zooplankton communities in interconnected tropical swamp lake ecosystem. Verh. Internat. Verein. Limnol. 29, 179-184.
• Hein T., Heiler G., Pennetzdorfer D., Riedler P., Schagerl M., Schiemer F., 1999. The Danube Restoration Project: Functional Aspects and Planktonic Productivity in the Floodplain System. Regul. Rivers: Res. Mgmt. 15, 259-270.
• Ibañez M.-S. R., 1998. Phytoplankton composition and abundance of a central Amazonian floodplain lake. Hydrobiologia, 362, 79-83.
• Irfanullah H. M., Moss B., 2005. Allelopathy of filamentous green algae. Hydrobiologia 543, 169-179.
• Izaguirre I., O'Farrell I., Unrein F., Sinistro R., Dos Santos Alfonso M., Tell A., Tell G., 2004. Algal assemblages across a wetland, from a shallow lake to relictual oxbow lakes (Lower Paran´a River, South America). Hydrobiologia 511, 25-36.
• Jezierska-Madziar M., 2005. Wstęp. [W:] Starorzecza jako istotny element ekosystemu rzecznego. Jezierska-Madziar M. (red.). Wydawnictwo AR, Poznań.
• Krasznai E., Borics G., Várbíró G., Abonyi A., Padisák J., Deák C., Tóthmérész B., 2010. Characteristics of the pelagic phytoplankton in shallow oxbows. Hydrobiologia 639, 173-184.
• Kyselowa K., 1966. Plankton niektórych stawów dorzecza górnej Wisły. Acta. Hydrobiol. 8, 247-273.
• Ligęza S., Wilk-Woźniak E., 2011. The occurrence of a Euglena pascheri and Lepocinclis ovum bloom in an oxbow lake in southern Poland under extreme environmental conditions. Ecol. Indicat. 11, 925-929.
• Makowski J., 1998. Wały przeciwpowodziowe dolnej Wisły, historyczne kształtowanie, obecny stan i zachowanie w czasie znacznych wezbrań (Plansze). Część druga: odcinek od Torunia do Białej Góry. Wyd. Inst. Bud. Wod. PAN, Biblioteka Naukowa Hydrotechnika, 27.
• Mihaljeviċ M., Špoljariċ D., Steviċ F., Cvijanoviċ V., Hackenberger Kutuzoviċ B., 2010. The influence of extreme floods from the River Danube in 2006 on phytoplankton communities in a floodplain lake: Shift to a clear state. Limnologica 40, 260-268.
• Nabout J. C., Nogueira I. S., Oliveira L. G., 2006. Phytoplankton community of floodplain lakes of the Araguaia River, Brazil, in the rainy and dry seasons. J. Plankt. Res. 28, 181-193.
• Napiórkowski P., 2009. Influence of hydrological conditions on zooplanktonof oxbow lakes (old riverbeds) of the Lower Vistula in the city of Toruń. Limnol. Pap. 4, 55-67.
• Nienhuis P. H., Leuven R. S. E. W., 2001. River restoration and flood protection: controversy or synergism? Hydrobiologia 444, 85-99
• Nienhuis P. H., Buijse A. D., Leuven R. S. E. W., Smits A. J. M., De Nooij R. J. W., Samborska E. M., 2002. Ecological rehabilitation of the lowland basin of the River Rhine (NW Europe). Hydrobiologia 478, 53-72
• Obolewski K., 2005. Reakcje planktonu na udrożnienie starorzecza Słupi. [W:] Starorzecza jako istotny element ekosystemu rzecznego. Jezierska-Madziar M. (red.). Wydawnictwo AR, Poznań, 70-83.
• Obolewski K., 2011. Macrozoobenthos patterns along environmental gradients and hydrological connectivity of oxbow lakes. Ecol. Eng. 37, 796-805.
• Padisák J., Borics G., Fehér G., Grigorszky I., Oldal I., Schmidt A., Zámbóné-Doma Z., 2003. Dominant species, functional assemblages and frequency of equilibrium phases in late summer phytoplankton assemblages in Hungarian small shallow lakes. Hydrobiologia 502, 157-168.
• Pasztaleniec A., Poniewozik A., Solis M., Wojciechowska W., 2006. Hydrobiologiczna charakterystyka jezior rzecznych. [W:] Jeziora rzeczne doliny środkowego Bugu. Różnorodność biologiczna i krajobrazowa Wojciechowska W. (red.). Wydawnictwo KUL, Lublin, 117.
• Pithart D., Pichlová R., Bílý M., Hrbáček J., Novotná K., Pechar L., 2007. Spatial and temporal diversity of small shallow waters in river Lužnice floodplain. Hydrobiologia 584, 265-275.
• Roozen F. C. J. M., Peeters E. T. H. M., Roijackers R., Yngaert I. V. D., Wolters H., De Coninck H., Ibelings B. W., Buijse A. D., Scheffer M., 2008. Fast Response of Lake Plankton and Nutrients to River Inundations on Floodplain Lakes. River. Res. Applic. 24, 388-406.
• Salbrechter M., 1998. Changes in the zooplankton community during restoration of a shallow lake in Vienna, Austria. Abstracts of Posters Shallow Lakes Conference Blossin near Berlin.
• Scheffer M., Jeppesen E., 1998. Alternative stable state. [W:] The structuring role of submerged macrophytes in lakes. Jeppesen E., Sondergaard M., Christoffersen K. (red.). Ecol. Stud. 131, 397-406.
• Schiemer F., Baumgartner Ch., Tockner K., 1999. Restoration of floodplain rivers: the 'Danube Restoration Project'. Regul. Rivers: Res. Mgmt. 15, 231-244.
• Škute A., Gruberts D., Soms J., Paidere J., 2008. Ecological and hydrological functions of the biggest natural floodplain in Latvia. Ecohydrol. Hydrobiol. 8, 291-306.
• Spaink P. A., Ietswaart T., Roijackers R., 1998. Plankton dynamics in a dead arm of the River Waal: a comparison with the main channel. J. Plankt. Res. 20, 1997-2007.
• Starmach K., Wróbel S., Pasternak K., 1976. Hydrobiologia, limnologia. PWN, Warszawa.
• Thorp J. H., Black A. R., Haag K. H., Wehr J. D., 1994. Zooplankton assemblages in the Ohio River: seasonal, tributary and navigation dam effects. Can. J. Fish. Aquat. Sci. 51, 1634-1643.
• Tockner K., Schiemer F., Baumgartner C., Kum G., Weigand E., Zweimuller I., Ward J. V., 1999. The Danube restoration project: Species diversity patterns across connectivity gradients in the floodplain system. Regul. Rivers: Res. Mgmt. 15, 245-258.
• Tschuschke A., 1960. Materiały do znajomości wioślarek (Cladocera) rzeki Warty, jej dopływów i starorzeczy. Pol. Arch. Hydrobiol. VIII, 262-277.
• Unrein F., 2002. Changes in phytoplankton community along a transversal section of the Lower Paraná floodplain. Argentina, Hydrobiologia 468,123-134.
• Van den Brink F. W. B., Van Katvijk M. M., Van der Velde G., 1994. Impact of hydrology on phyto- and zooplankton community composition in floodplain lakes along the Lower Rhine and Meuse. J. Plankt. Res.16, 351-373.
• Van Geest G. J., Coops H., Roijackers R. M. M., Buijse A. D., Scheffer M., 2005. Succession of aquatic vegetation driven by reduced water-level fluctuation in floodplain lakes. J. Appl. Ecol. 42, 251-260.
• Ward J. V., Tockner K., Schiemer F., 1999. Biodiversity of floodplain river ecosystems: ecotones and connectivity. Regul. Rivers: Res. Mgmt. 15, 125-139.
• Wilk-Woźniak E., Ligęza S., 2005. Flora glonów zbiorników wodnych starorzeczach Wisły. Różnice wynikające ze sposobu zagospodarowania i funkcjonowania zbiorników. [W:] Starorzecza jako istotny element ekosystemu rzecznego. Jezierska-Madziar M. (red.). Wydawnictwo AR, Poznań, 53-69.
• Wilk-Woźniak E., Pociecha A., 2005. Różnorodność organizmów planktonowych w rezerwacie Wiślisko Kobyle utworzonym w starorzeczu Wisły (Polska płd.). [W:] Starorzecza jako istotny element ekosystemu rzecznego. Jezierska-Madziar M. (red.). Wydawnictwo AR, Poznań, 38-52.
• Wojciechowska W. (red.), 2006. Jeziora rzeczne doliny środkowego Bugu. Różnorodność biologiczna i krajobrazowa. Wydawnictwo KUL, Lublin, 117.
• Wojciechowska W., Pasztaleniec A., Solis M., Turczyński M., Dawidek J., 2005. Phytoplankton of two river lakes in relation to flooding period (River Bug, eastern Poland). Pol. J. Ecol. 53, 419-425.
• Wojciechowska W., Pasztaleniec A., Solis M., 2007. Diversity and dynamics of phytoplankton in floodplain lakes (River Bug, eastern Poland). Oceanol. & Hydrobiol. Stud. 36 (Suppl.1), 199-208.
• Żmudziński L., Kornijów R., Bolałek J., Górniak A., Olańczuk-Neyman K., Pęczalska A., Korzeniowski K., 2002. Słownik Hydrobiologiczny, Terminy pojęcia interpretacje. PWN, Warszawa.