Aktywność wulkanów w islandii a naturalna i antropogeniczna roślinność w strefie tundry

• Authors: Barbara Sudnik-Wójcikowska

Title variants

EN

Volcanic activity in Iceland and the natural and anthropogenic vegetation in the tundra zone

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Islandia, obszar najbardziej aktywny sejsmicznie w Europie, położony jest w strefie ryftu, na granicy płyt tektonicznych eurazjatyckiej i północnoamerykańskiej. Krajobraz ukształtowany jest przez działalność wulkanów, zdominowany przez płaskowyż z rozległymi pokrywami lawowymi i tufowymi. Liczbę stożków wulkanicznych szacuje się na 130, w tym wulkanów czynnych w czasach historycznych jest 26 (za najaktywniejszy uważany jest wulkan Hekla). Wybuchy wulkanów na Islandii zdarzają się co 3-4 lata, z tego połowa ma miejsce pod lodowcami. Naturalna roślinność Islandii zdominowana jest przez tundry (głównie mszysto-porostową, krzewinkową i górską), występujące w mozaice z torfowiskami. Lasy i zarośla krzewiaste stanowią zaledwie 1 % powierzchni kraju. Szata roślinna w okolicy czynnych wulkanów jest niszczona, ale z czasem zajmuje nowopowstające siedliska na polach lawowych (por. badania na wyspie Surtsey i na zboczach Hekli). Islandia jest najpóźniej zasiedlonym regionem Europy. Z czasem, rosnąca populacja przybyszów zasadniczy sposób wpłynęła na szatę roślinną, zwłaszcza w południowej, najbardziej zaludnionej części wyspy. Rolnictwo na Islandii rozwija się w skrajnie surowych warunkach i jest szczególnie narażone na skutki aktywności sejsmicznej (np. chmury pyłu powodują ograniczenie fotosyntezy i zagrażają ludziom i zwierzętom hodowlanym, lodowce topniejące podczas wybuchów wulkanów, stwarzają niebezpieczeństwo powodzi). Osadnictwo i rolnictwo zapoczątkowało degradację naturalnych zbiorowisk roślinnych i katastrofalną erozję. Powierzchnia naturalnych lasów i zarośli brzozowych została drastycznie ograniczona. O niskiej lesistości Islandii decydują surowe warunki klimatyczne, a także odlesienia w wyniku wypalania, wyrębu, eksploatacji rud czy nadmiernego wypasu. W połowie XX w. zaczęto prowadzić intensywne zalesienia, sadząc głównie obce gatunki drzew. Jednak od lat 90. postuluje się zmianę podejścia - umożliwienie powrotu lasów i zarośli z udziałem rodzimych gatunków, głównie brzozy.

EN

The paper describes the natural conditions in Iceland. Its landscape is shaped by volcanic activity. The vegetation covers only 25% of the area and is dominated by subarctic communities, mainly tundra. Woodlands and shrub occupy only 1% of the territory of the island. The original vegetation is destroyed during the volcanic eruptions and slowly recovers in the process of primary succession. Human activity (since the 9th c.) has a significant impact on the fragile subarctic ecosystems. Agricultural use leads to erosion on a large scale. Planting of alien species of trees would prevent erosion. However, since the 1990s, the restoration of the native birch forest cover has been recommended.

• Journal: Kosmos
• Year: 2011
• Volume: 60
• Issue: 3-4
• Pages: 305-312

Dates

published

2011

Contributors

author

Barbara Sudnik-Wójcikowska

• Zakład Ekologii Roślin i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Warszawski, Al. Ujazdowskie 4, 00-478 Warszawa, Polska

References

• Arnolds A., 1987. Ecosystem disturbance in Iceland. Arctic Alpine Res. 19, 508-513.
• Bernhardt K. G., 1986. Mosaic vegetation characteristics of the prehistoric lava fields of the Hekla Area near Galtaleakur, Iceland. Folia Geobot. Phytotax. 21, 243-248.
• Bohn U., Gollub G., Hettwer Ch., 2000. Karte der natürlichen Vegetation Europas, Maßstab 1:2 500 000. [Map of the Natural Vegetation of Europe. Scale 1: 2 500 000]. Bundesamt für Naturschutz, Bonn.
• Cutler N. A., Belyea L. R., Dugmore A. J., 2008. Spatial patterns of microsite colonization on two young lava flows on Mount Hekla, Iceland. J. Veget. Sci. 19, 277-286.
• Fridriksson S., 1987. Plant colonization of a volcanic island, Surtsey, Iceland. Arctic Alpine Res. 19, 425-431.
• Magnusson B., Magnusson S. H., Fridriksson S., 2009. Developments in plant colonization and succession on Surtsey during 1999-2008. Surtsey Res. 12, 57-76.
• Kornaś J., 1985. Nowe osiągnięcia w geografii roślin. Wiadomości Botan. 29, 7-18.
• Kornaś J., Medwecka-Kornaś A., 2002. Geografia roślin. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Podbielkowski Z., 1997. Szata roślinna Ziemi. Wielka Encyklopedia Geografii Świata. T. 7. Wydawnictwo Kurpisz SC, Poznań.
• Traustason B., Snorrason A., 2008. Spatial distribution of forest and woodlands in Iceland in accordance with the CORINE land cover classification. Icel. Agric. Sci. 21, 39-47.