Full-text resources of PSJD and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl
Preferences help
enabled [disable] Abstract
Number of results

Results found: 8

Number of results on page
first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  cukrzyca typu 2
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Wstęp: Subiektywna ocena znaczenia choroby wzbudza określone emocje, uruchamia odpowiednią motywację i strategie radzenia sobie, które sprzyjają bądź utrudniają proces leczenia i adaptacji oraz prognozowanie przebiegu choroby. Postanowiono zweryfikować zależności między wybranymi czynnikami psychospołecznymi a oceną znaczenia przewlekłej choroby. Materiał i metoda: W skład grupy badawczej weszło 118 pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego (SMRR), a do grupy odniesienia – 61 osób z cukrzycą typu 2. Wyniki: Przewlekle chorych pacjentów istotnie statystycznie różnicuje ocena znaczenia choroby jako korzyści oraz jako przeszkody. Analiza wyników uzyskanych przez pacjentów z SMRR pokazała, że płeć, wykształcenie, niepełnosprawność i poczucie własnej skuteczności są statystycznie istotnie powiązane z oceną znaczenia własnej choroby. Wnioski: Przeprowadzone badanie wskazuje, że czynniki psychospołeczne są powiązane ze zindywidualizowaną oceną znaczenia choroby przewlekłej. Uzyskane wyniki dowodzą konieczności dokonywania diagnostycznej oceny znaczenia indywidualnie nadawanego swej chorobie, wyznaczając tym samym kolejne etapy terapii ukierunkowanej na poprawę jakości życia osób chorych. Porównanie z grupą odniesienia uwidoczniło specyfikę zależności stwierdzonych wśród osób z SMRR, co potwierdza wartość indywidualnego podejścia diagnostyczno-terapeutycznego.
EN
Admission. Diabetes mellitus is a chronic disease caused by a disturbance in insulin secretion. Diet is a very important element in the treatment of diabetes. It is a prerequisite for maintaining the proper concentration of glucose and fats (lipids) in the blood and optimal blood pressure. A well-chosen diet reduces the risk of diabetes complications and reduces the risk of vascular diseases. An appropriate nutrition model also plays an important role in the prevention and treatment of chronic diabetes complications (microangiopathy, retinopathy and diabetic nephropathy). Aim. The aim of this study was to evaluate the influence of eating habits on patients with type 2 diabetes. Material and methods. The paper uses the method of a diagnostic survey. The research techniques that were used for the purposes of the research process were: surveying and estimation scale technique. The tool that was used in the study was the proprietary questionnaire of the self-survey. Results. The research results show that the patients have good and bad eating habits. Positive behaviors relate to the number of meals and the way of cooking. Most women indicated that they eat 4-5 meals a day – 39,0%. The negative ones include snacking between meals (most women indicated that they some-times eat between meals – 58,0%, the least that not – 8,0%), high consumption of sweets (most women indicated that they eat sweets several times a day – 23,0%, the least indicated that 3-4 times a week – 13,0%), and lower frequency of selecting fish compared to healthy women. Conclusions. It turns out that the level of knowledge about positive eating habits is average. Therefore, the aim of preventive actions is to make the public aware of the importance of a proper diet, the number of meals taken and the way of their preparation.
PL
Wstęp. Cukrzyca jest przewlekłym schorzeniem, którego przyczyną jest zaburzenie wydzielana insuliny. Dieta jest bardzo istotnym elementem terapii cukrzycy. Warunkuje ona utrzymanie właściwego stężenia glukozy i tłuszczów (lipidów) we krwi oraz optymalne wartości ciśnienia tętniczego. Dobrze dobrana dieta zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycy, jak również redukuje ryzyko chorób naczyniowych. Właściwy model żywienia odgrywa także ważną rolę w prewencji i leczeniu przewlekłych powikłań cukrzycy (mikroangiopatii, retinopatii i nefropatii cukrzycowej. Cel. Celem niniejszej pracy byłą ocena wpływu nawyków żywieniowych na pacjentów z cukrzycą typu 2. Materiał i metody. W pracy wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego. Technikami badawczymi, jakimi posłużono się dla potrzeb procesu badawczego były: ankietowanie oraz technika skali szacunkowej. Narzędziem, które zostało użyte w badaniu był autorskim kwestionariusz ankiety własnej. Wyniki. Wyniki badań przedstawiają, że pacjentki posiadają dobre i złe nawyki żywieniowe. Pozytywne zachowania dotyczą liczby posiłków i sposobu przyrządzania potraw. Najwięcej kobiet wskazało, że w ciągu dnia spożywa 4-5 posiłków – 39,0%. Do negatywnych zaliczymy podjadanie między posiłkami (najwięcej kobiet wskazało, że czasami dojada między posiłkami – 58,0%, najmniej że nie – 8,0%), wysoką konsumpcję słodyczy (najwięcej kobiet wskazało, że słodycze spożywa kilka razy dziennie – 23,0%, najmniej wskazało, że 3-4 razy na tydzień – 13,0%), oraz mniejszą częstotliwość wybierania ryb w porównaniu z kobietami zdrowymi. Wnioski. Okazuje się, że poziom wiedzy na temat pozytywnych nawyków żywieniowych jest na średnim poziomie. Celem działań prewencyjnych zatem jest uświadomienie społeczeństwu, jak ważna jest prawidłowa dieta, ilość przyjmowanych posiłków i sposób ich przyrządzania.
EN
Admission. Diabetes mellitus is a chronic metabolic disease resulting from disturbed secretion or action of insulin, a hormone produced by the pancreas. It is genetically and multigene conditioned and by environmental factors, mainly obesity, bad eating habits and lack of physical activity. Aim. The aim of this study was to assess the influence of genetic conditions and environmental factors on the incidence of type 2 diabetes. Material and methods. In this work, the survey technique and classic qualitative analysis of documents were used. Research tools are used for the technical collection of data, such as: interview questionnaire, observation sheet, dictaphone, pen, etc. Patients from the CDL Barska Diabetes Clinic in Włocławek participated in the study. The condition was the patient's written consent. Patients received the questionnaire and it was conducted with their consent Results. One of the factors causing complications is alcohol consumption. Most respondents stated that they do not consume alcohol (45%), but a very large proportion of the respondents admitted that they drink alcohol occasionally (44%). Patients indicated that alcohol may induce hypoglycaemia (51%). Most of the respondents answered that alcohol is bad for the treatment of type 2 diabetes (88%). When indicating the type of physical activity, the respondents most often reported walking (48,4%) and cycling (25,8%). Patients admitted that they do physical activity once a week (34%) or not at all (27%). Conclusions. Genetic and environmental factors in the incidence of type 2 diabetes are playing the very important role.
PL
Wstęp. Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną wynikająca z zaburzonego wydzielania lub działania insuliny – hormonu produkowanego przez trzustkę. Jest ona uwarunkowana genetycznie-wielogenowo oraz poprzez czynniki środowiskowe, głównie otyłość, złe nawyki żywieniowe oraz brak aktywności fizycznej. Cel. Celem niniejszej pracy była ocena wpływu uwarunkowań genetycznych i czynników środowiskowych na zachorowalność na cukrzycę typu 2. Materiał i metody. W niniejszej pracy wykorzystano technikę ankietowania oraz klasyczną jakościową analizę dokumentów. Narzędzia badawcze służą technicznemu gromadzeniu danych i są nimi np.: kwestionariusz ankiety. W badaniu wzięli udział pacjenci Poradni Diabetologicznej CDL Barska we Włocławku. Warunkiem była pisemna zgoda pacjenta. Ankietę otrzymali pacjenci i przeprowadzono ją za ich zgodą. Wyniki. Jednym z czynników powodujących powikłania jest spożywanie alkoholu. Najwięcej badanych stwierdziło, że nie spożywa alkoholu (45%), ale bardzo duża część badanych przyznała, iż spożywa alkohol okazjonalnie (44%). Pacjenci wskazali, że alkohol może wywołać niedocukrzenie (51%). Najwięcej osób odpowiedziało, że alkohol źle wpływa na leczenie cukrzycy typu 2 (88%). Wskazując na rodzaj aktywności fizycznej badani najczęściej podawali spacery (48,4%) oraz jazdę na rowerze (25,8%). Pacjenci przyznali, iż aktywność fizyczną uprawiają raz w tygodniu (34%) lub nie uprawiają wcale (27%). Wnioski. Czynniki genetyczne i środowiskowe w zachorowalności cukrzycy typu 2 odgrywają bardzo ważną rolę.
EN
Abstract Introduction. Today, type 2 diabetes as a problem of almost unimaginable scale requires increased vigilance doctors aim accurate diagnosis and the detection and treatment of late complications of the disease. This disease threatens people primarily in connection with its late complications of micro-and macrovascular and neuropathy, significantly impairing the quality of life of many patients. To effectively treat it alone is not enough control of hyperglycemia, the main symptom of diabetes. In connection with the development of our knowledge about this disease is increasing need for new predictive markers that would allow better detection, treatment and control of diabetes. One of them is soluble receptor for advanced glycation end products (sRAGE) which was able to significantly increase diabetic hyperglycemia. The determination of this factor may become in the future, the key to take control over the epidemic of the XXI century, which is type 2 diabetes Purpose. Effect of soluble receptor for advanced glycation end products (sRAGE) in plasma for the development of cardiovascular complications - vascular type 2 diabetes Materials and methods. Using the key words searched international bibliographic databases: Embase, Medline, ScienceDirect, Web of Sciences. We analyzed clinical trials, published in English in international journals. Results. SRAGE acts as a trap for capturing AGE and transports them from the plasma and then to the liver spleen, where they are degraded.He is a very important function to protect the system against the toxic influence of AGEs-RAGE complex. This limits the reaction cascade thus induced by binding of AGEs with their cellular receptor RAGE. In addition, sRAGE may be a useful biomarker for indicating the individual differences in susceptibility to diabetes type 2 diabetic retinopathy. Conclusions. In studies to date indicate that sRAGE a vital protective role against the toxic influence of AGEs-RAGE complex. However, we still need for further research on the potential marker and associated signaling mechanisms, because they can contribute to a better control of diabetes and to improve the prognosis and therapeutic effects. = Streszczenie Wstęp. Współcześnie, cukrzyca typu 2 jako problem o wręcz niewyobrażalnej skali wymaga od lekarzy wzmożonej czujności celem dokładnej diagnostyki oraz wykrywania i leczenia późnych powikłań tej choroby. Choroba ta zagraża ludziom przede wszystkim w związku z jej późnymi powikłaniami mikro i makronaczyniowymi oraz neuropatią, znacznie pogarszając jakość życia wielu pacjentów. Aby skutecznie ją leczyć nie wystarczy sama kontrola hiperglikemii, głównego objawu cukrzycy. W związku z rozwijaniem naszej wiedzy na temat tej choroby rośnie potrzeba poszukiwania nowych markerów predykcyjnych, które umożliwiałyby lepsze wykrywanie, leczenie i kontrolę cukrzycy. Jednym z nich jest rozpuszczalny receptor dla końcowych produktów zaawansowanej glikacji (sRAGE), którego poziom istotnie wzrasta w stanie hiperglikemii cukrzycowej. Oznaczanie tego czynnika może stać się w przyszłości kluczem do zapanowania nad epidemią XXI wieku jaką jest cukrzyca typu 2. Cel. Wpływ poziomu rozpuszczalnego receptora dla końcowych produktów zaawansowanej glikacji (sRAGE) w osoczu na rozwój powikłań sercowo – naczyniowych w cukrzycy typu 2. Materiały i metody. Posługując się słowami kluczowymi przeszukano zagraniczne bazy bibliograficzne: Embase, Medline, ScienceDirect, Web of Science. Przeanalizowano badania kliniczne, opublikowane w języku angielskim w międzynarodowych czasopismach. Wyniki. sRAGE działa jako pułapka dla AGE i wychwytując je z osocza transportuje następnie do śledziony oraz wątroby, gdzie są degradowane. Pełni to bardzo ważną funkcję chroniącą ustrój przed toksycznym wpływem kompleksów RAGE-AGE. Ogranicza to w ten sposób kaskadę reakcji wywoływaną przez wiązanie się AGE z jej komórkowym receptorem RAGE. Ponadto sRAGE może być użytecznym biomarkerem wskazującym na indywidualne różnice w podatności chorych na cukrzycę typu 2 na rozwój retinopatii cukrzycowej. Wnioski. Z przeprowadzonych dotychczas badań wynika, że sRAGE pełni znaczącą rolę ochronną przed toksycznym wpływem kompleksów RAGE-AGE. Jakkolwiek, wciąż potrzeba dalszych badań nad tym potencjalnym markerem i związanymi z nim mechanizmami sygnałowymi, ponieważ mogą się one przyczynić do lepszej kontroli cukrzycy oraz poprawy rokowania i efektów terapeutycznych.
EN
At present, about 2 million people all over the world suffer from diabetes mellitus and it is estimated that this number will even reach over 300 million people in 2025. Diabetes is related to cardio-vascular complications, blindness, chronic kidney disease and is a reason for 60% of all non-traumatic lower limb amputations. Treating diabetes may lead to good metabolic control, but it cannot cure anyone from the disease. Obesity plays an important role in the pathogenesis of diabetes. A positive correlation between obesity and the development of diabetes is well known. One the most effective methods of treating obesity is bariatric surgery. The Roux-en-Y Gastric Bypass (RYGB) is the most popular surgical method of obesity treatment. Performing this procedure leads to a decrease in food intake as well as in disorders of food absorption and digestion. The results of several studies suggest that RYGB may be an effective method in assessing good metabolic control in patients suffering from morbid obesity. Moreover, a remission of diabetes occurs in the majority of patients on which bariatric surgery has been performed. The exact mechanism of this phenomenon remains not fully clear. It seems that the association of decreased food intake, changes in incretin hormone levels produced in the digestive system, and delayed stomach emptying is responsible for glycaemia reduction. This fact results in significant clinical implications, nevertheless, it is too early to perform a bariatric surgery procedures in non-obese type 2 diabetic patients. Plenty of long-term, well-documented clinical studies must be performed before surgical treatment will perhaps be an accepted method of type 2 diabetes treatment.
PL
Na cukrzycę typu 2 choruje około 200 mln ludzi na całym świecie, a szacuje się, że do 2025 r. liczba ta wzrośnie do ponad 300 mln. Choroba ta jest związana ze zwiększoną umieralnością z powodu schorzeń układu sercowo-naczyniowego, a także z niewydolnością nerek i ślepotą, ponadto stanowi przyczynę 60% nieurazowych amputacji kończyn dolnych. Stosowane powszechnie metody leczenia cukrzycy typu 2 poprawiają czasowo wyrównanie metaboliczne, ale nie prowadzą do wyleczenia. W patogenezie cukrzycy typu 2 istotną rolę odgrywa otyłość. Ścisła zależność między otyłością a cukrzycą jest dobrze udokumentowana. Jedną z najskuteczniejszych metod leczenia otyłości znacznego stopnia są zabiegi chirurgiczne – bariatryczne. Najczęściej przeprowadzanym obecnie zabiegiem tego rodzaju jest wyłączenie żołądkowe (Roux-en-Y gastric bypass – RYGB), prowadzące do ograniczenia ilości spożywanego pokarmu oraz upośledzenia trawienia i wchłaniania substancji pokarmowych. Wyniki licznych badań wskazują, że postępowanie takie może być skuteczne w kontroli glikemii u chorobliwie otyłych chorych na cukrzycę typu 2. U większości chorych operowanych tą metodą dochodzi nawet do remisji cukrzycy. Zjawiska leżące u podstaw remisji cukrzycy są w tych przypadkach nie do końca poznane. Prawdopodobnie to połączenie diety niskokalorycznej, zmian w poziomie hormonów wydzielanych przez przewód pokarmowy, modyfikacji opróżniania żołądkowego, a być może samego obniżenia masy ciała, skutkuje normalizacją glikemii, czasem nawet trwałą. Wynikają z tego istotne implikacje kliniczne, za wcześnie jednak, by podejmować taką terapię u chorych na cukrzycę typu 2 bez towarzyszącej otyłości. Potrzeba jeszcze wielu wnikliwych, dobrze udokumentowanych, wieloletnich obserwacji klinicznych, zanim cukrzycę typu 2 będzie można, być może, leczyć operacyjnie.
PL
WSTĘP: Zmiany składu mikrobiomu jelitowego odgrywają istotną rolę w patofizjologii wielu schorzeń, w tym cukrzycy typu 2. Celem pracy była ocena profilu mikrobiomu jelitowego małżeństwa z otyłością i cukrzycą typu 2, mieszkającego 35 lat we wspólnym gospodarstwie domowym, pod względem stanu odżywienia, stylu życia i metod leczenia cukrzycy. Jednocześnie podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, które czynniki mają największy wpływ na ewentualną dysbiozę jelitową. MATERIAŁ I METODY: Analizie poddano wyniki pomiarów antropometrycznych pacjentów, skład ich ciała, 24-godzinny wywiad żywieniowy, profil glikemii i próbki kału. Do ilościowego i jakościowego badania flory jelitowej w kale zastosowano metodę sekwencjonowania nowej generacji. WYNIKI: Nie stwierdzono znaczących różnic w badaniu mikrobiomu jelitowego pomiędzy małżonkami. Dominującymi gromadami bakterii były Firmicutes i Actinobacteria, podczas gdy Bacteroidetes i Proteobacteria występowały w proporcjach od 2 do 7%. Gromada Firmicutes była reprezentowana przez dominującą rodzinę Lachnospiraceae (29–31%), Ruminococcaceae (16–19%) i Streptococcaceae (3–11%). Gromada Actinobacteria była proporcjonalnie mniej liczna i reprezentowana głównie przez Bifidobacteriaceae (6–12%). WNIOSKI: Być może wspólne warunki życia mają najbardziej istotny wpływ na skład mikroflory jelitowej małżonków chorych na cukrzycę, mimo różnic dotyczących płci, schorzeń współistniejących, terapii cukrzycy, stosowanej diety i zachowań zdrowotnych.
EN
INTRODUCTION: Due to the fact that the gut microbiome signature becomes more pronounced in type 2 diabetes, a better understanding of the role of microflora in diabetes (existing dysbiosis) provides new insight into the pathophysiology of this disorder. This study focused on the gut microbiome profiles of a married couple with type 2 diabetes and obesity living for last 35 years in a shared household in terms of their nutritional status, lifestyle and diabetes treatment methods. At the same time, an attempt was made to answer the question of which factors have the most significant impact on the intestinal microbiome. MATERIAL AND METHODS: Medical interviews of subjects, anthropometric measurements, body composition, 24-hour nutritional interviews, glycemic control, and stool samples were analyzed. The quantitative and qualitative examination of the fecal intestinal flora was performed by the next-generation sequencing method. RESULTS: There were no significant differences in the study of the gut microbiome between the two subjects. The dominant bacterial phyla were Firmicutes and Actinobacteria, while Bacteroidetes and Proteobacteria shared smaller proportions, between 2 and 7%. Phylum Firmicutes was presented by the dominant Lachnospiraceae family (29–31%), Ruminococcaceae (16–19%), and Streptococcaceae (3–11%). The Actinobacteria phylum was proportionally less abundant and mainly represented by Bifidobacteriaceae (6–12%). CONCLUSIONS: May be the common living conditions have a significant influence on gut microbiota composition of diabetic spouses, despite differences in gender, comorbidities, diabetes therapy, diet and behaviors.
EN
The treatment of type 2 diabetes should be supported with a proper diet paired with physical activity at every stage of therapy. Carbohydrates are key macronutrients with a direct effect on the level of postprandial glycaemia. For the past several decades, dietary intervention studies investigating and comparing the effects of limiting carbohydrate intake in favour of other macronutrients have been carried out. A low-carbohydrate diet has been and still is suggested by some experts as well as patient organizations as the most effective option that is associated with the smallest risk of side effects. The recommendations, however, have not been supported with evidence from high quality randomized control trials. The aim of this work is to review the published meta-analyses of randomized control trials, which compared the parameters relevant for the treatment of diabetes, including fasting plasma glucose, glycated haemoglobin, the lipid profile and weight loss. Currently, there is insufficient scientific evidence allowing a uniform recommendation to be made regarding the optimum amount of carbohydrates in the daily diet, hence the relevant recommendations should be tailored to each patient. In dietary interventions among type 2 diabetes, lowering the patient’s diet energy content is of primary importance, as well as the quality of ingested macronutrients, especially carbohydrates and fats.
PL
Leczenie cukrzycy typu 2 na każdym etapie powinno być wspomagane odpowiednią dietą połączoną z aktywnością fizyczną. Kluczowym makroskładnikiem diety, mającym bezpośredni wpływ na wzrost glikemii po posiłku, są węglo-wodany. Od kilkudziesięciu lat badane są efekty interwencji dietetycznych polegających na ograniczeniu procentowego udziału węglowodanów w diecie na rzecz innych makroskładników. Dieta niskowęglowodanowa była i nadal jest sugerowana przez niektórych ekspertów oraz środowiska pacjentów jako najskuteczniejsza i niosąca najmniejsze ryzyko skutków ubocznych. Sugestie te nie są jednak poparte dowodami pochodzącymi z wysokiej jakości randomizowanych kontrolowanych badań klinicznych. Praca stanowi przegląd publikowanych w ostatnich latach metaanaliz randomizowanych kontrolowanych badań porównujących parametry mające znaczenie dla leczenia cukrzycy: glikemię na czczo, hemoglobinę glikowaną, lipidogram oraz redukcję masy ciała. Obecnie brak wystarczających dowodów naukowych do zalecania jednej, optymalnej ilości węglowodanów w diecie, wobec czego zalecenia te powinny być indywidualizowane. Większą rolę w podejmowanych interwencjach dietetycznych u chorych na cukrzycę typu 2 mają obniżenie całkowitej wartości energetycznej diety oraz jakość dostarczanych makroskładników, szczególnie węglowodanów i tłuszczów.
|
|
issue 73
53-59
EN
The steady increase in the incidence of type 2 diabetes, which is the leading cause of end-stage renal failure among hemodialysis patients, has been the subject of multidisciplinary research. Much attention has been devoted to the effects of hemodialysis on blood glucose fluctuations during hemodialysis and intervals between treatments, as well as differences in glycemic variability in patients with and without diabetes mellitus. A large group of studies is those related to methods of monitoring glucose levels and the usefulness of individual biomarkers. The results clearly show the significant and different effects of hemodialysis on glycemic dysfunction in people with and without diabetes. It has also been shown that due to the numerous interfering factors, the usefulness of HbA1c to monitor glucose levels in hemodialysis patients is lower compared to non-demyelised individuals, but still remains the primary biomarker for glucose monitoring. Research has also become a method of treating diabetes in hemodialysis patients, dietary recommendations and an attempt to develop standards for the care of hemodialysis patients. The results of individual studies on obesity and dietary recommendation remain unchanged, suggesting a positive effect on the quality of life, renal failure, and hemodialysis itself. These results have not yet been confirmed by subsequent studies.
PL
Stały wzrost zapadalności na cukrzycę typu 2, będącą główną przyczyną schyłkowej niewydolności nerek u chorych hemodializowanych, stał się przedmiotem wielokierunkowych badań. Wiele uwagi poświęcono wpływowi hemodializy na wahania glikemii w trakcie zabiegu hemodializy oraz w okresach między zabiegami, jak również na różnice między zmiennością glikemii u chorych z rozpoznaną cukrzycą oraz bez tego schorzenia. Dużą grupę stanowią badania dotyczące metod monitorowania poziomu glikemii oraz przydatności poszczególnych biomarkerów. Wyniki badań jednoznacznie wykazują istotny oraz odmienny wpływ hemodializy na zmienność glikemii u osób z cukrzycą oraz bez tego schorzenia. Wykazano również, że z uwagi na liczne czynniki interferujące przydatność HbA1c do monitorowania poziomu glikemii u chorych hemodializowanych jest mniejsza niż u osób niehemodializowanych, nadal jednak pozostaje ona głównym biomarkerem służącym do monitorowania poziomu glikemii. Przedmiotem badań stały się również metody leczenia cukrzycy u chorych hemodializowanych, zalecenia dietetyczne oraz próba opracowania standardów opieki nad tymi chorymi. Wyniki pojedynczych badań nad otyłością i zaleceniami dietetycznymi różnią się od pozostałych, sugerując korzystny wpływ na jakość życia chorych, przebieg niewydolności nerek oraz sam zabieg hemodializy. Wyniki te nie zostały dotychczas potwierdzone.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.