Search results

1

Pasażowalne encefalopatie gąbczaste albo choroby wywołane przez priony – podsumowanie 2007

100%

Liberski P. P., Bratosiewicz-Wąsik J., Budka H., Ironside J. W., Sikorska B.

Aktualności Neurologiczne

|

2007

|

vol. 7

|

issue 3

158-187

EN

Prion diseases or transmissible spongiform encephalopathies are a group of neurodegenerative disorders characterized by a widespread deposition in the central nervous system, and some other tissues, of the pathological isoform of the prion protein (PrPd; “d” from disease). TSEs include: 1) kuru; 2) Creutzfeldt-Jakob disease (CJD), the disease that occurs in four etiologically forms: • sporadic CJD (sCJD), • familial CJD (fCJD), • iatrogenic CJD (iCJD), • variant CJD (vCJD); 3) Gerstmann-Sträussler-Scheinker disease (GSS); 4) fatal familial insomnia (FFI). There are also several TSEs in animals: – scrapie – in sheep, goats and moufflons; – bovine spongiform encephalopathy (BSE) and bovine atypical spongiform encephalopathy (BASE) or mad cow disease; – BSE passaged to: • domestic cats (feline spongiform encephalopathy, FSE) and large cats (lion, tiger, cheetah, ocelot and puma) • antelopes (kudu, nyala, oryx), bison; – chronic wasting disease in mule deer and elk; – transmissible mink encephalopathy in ranch-reared mink. Historically, the eponimic names are also included: atactic type of CJD or Betty Brownell syndrome, CJD with a cortical blindness (Heidenhain type) and the panencephalopathic type (Tateishi). The amyotrophic type is not TSE but motor neuron disease with dementi. In 1996, a new variant CJD (now only vCJD) was discovered as a result of a passage from BSE to humans.

PL

Choroby wywołane przez priony (prion diseases) lub pasażowalne encefalopatie gąbczaste (transmissible spongiform encephalopathies, TSE) to grupa chorób neurozwyrodnieniowych charakteryzująca się odkładaniem w ośrodkowym układzie nerwowym i w niektórych innych tkankach patologicznej izoformy białka prio-nu, PrPd (prion protein). U ludzi do grupy tej zalicza się: 1) kuru; 2) chorobę Creutzfeldta-Jakoba (Creutzfeldt-Jakob disease, CJD), która występuje w czterech postaciach: • sporadycznej CJD (sCJD), • rodzinnej CJD (fCJD, od familial), • jatrogennej CJD (jCJD), • wariancie CJD (vCJD); 3) chorobę Gerstmanna-Strausslera-Scheinkera (GSS); 4) śmiertelną rodzinną bezsenność (fatal familial insomnia, FFI). U zwierząt występuje kilka chorób niebędących przedmiotem niniejszego opracowania: - scrapie - u owiec, kóz i muflonów; - pasażowalna encefalopatia bydła (bovine spongiform encephalopathy, BSE) i atypowa BSE (bovine atypical spongiform encephalopathy, BASE) lub „choroba szalonych krów” (mad cow disease); - BSE przepasażowana na: • koty domowe (feline spongiform encephalopathy, FSE), lwa, tygrysa, geparda, ocelota i pumę, • egzotyczne gatunki antylop (m.in. kudu, nyala, oryks), bizona; - przewlekła choroba wyniszczająca (chronic wasting disease, CWD) u małych jeleni i jelenia wapiti w USA; - pasażowalna encefalopatia norek. Historycznie w obrębie CJD wyróżnia się eponimiczne zespoły: ataktyczny (Betty Brownell), ze ślepotą korową (Heidenhaina) i panencefalopatyczny (Tateishi). Typ amiotroficzny jest to stwardnienie zanikowe boczne z otępieniem, aczkolwiek w przypadkach CJD o długim przebiegu zajęcie motoneuronu dolnego (amio-trofia) jest relatywnie częste. W 1996 roku wyróżniono tzw. nowy wariant CJD (nvCJD; obecnie wariant CJD, vCJD), będący wynikiem przepasażowania choroby szalonych krów (encefalopatii gąbczastej bydła, bovine spongiform encephalopathy, BSE) na człowieka.

2

Choroba Creutzfeldta-Jakoba − współczesne metody diagnostyki

100%

Makowska M.

Aktualności Neurologiczne

|

2013

|

vol. 13

|

issue 3

195-200

EN

Creutzfeldt-Jakob disease (CJD) belongs to prion diseases (transmissible spongiform encephalopathies). It’s a progressive, fatal and untreatable neurodegenerative disease. Creutzfeldt-Jakob disease is caused by the pathological prion protein (scrapie, PrPSc) that accumulates in the central nervous system and other tissues. Symptoms of the disease include: rapidly progressing dementia, speach impairment and blurred vision, involuntary muscle movements e.g. myoclonus, ataxia, paresis or problems of balance and co-ordination. The direct cause of death is mostly pneumonia. The incubation period may vary from a few months to several years, death occurs over a few weeks or months after the onset of clinical symptoms. According to the current criteria, histopathological verification is mandatory for definitive diagnosis for a CJD. The neuropathological features of CJD are characterized by a triad of spongiosis, astrocytosis and neuronal loss. It’s difficult to diagnose CJD because of the lack of a biospecific marker for CJD and not always characteristic clinical signs, which require differentiation with other disorders associated with dementia. This article is a short review of the recently published data on detection methods.

PL

Choroba Creutzfeldta-Jakoba (Creutzfeldt-Jakob disease, CJD) należy do chorób wywoływanych przez priony (encefalopatii gąbczastych). Jest to postępująca, śmiertelna i nieuleczalna choroba o charakterze neurozwyrodnieniowym. Jej przyczyną jest akumulacja patologicznego białka prionu (scrapie, PrPSc) w ośrodkowym układzie nerwowym. Choroba objawia się postępującym otępieniem, zaburzeniami mowy i wzroku oraz motoryki pod postacią mioklonii, ataksji oraz niedowładu kończyn i zaburzeń równowagi. Bezpośrednią przyczyną zgonu jest najczęściej odoskrzelowe zapalenie płuc. Okres inkubacji choroby wynosi zazwyczaj od kilku do kilkunastu lat, a zgon następuje najczęściej od kilku do kilkunastu miesięcy od wystąpienia pierwszych objawów klinicznych. Trudności w przyżyciowym rozpoznawaniu choroby Creutzfeldta-Jakoba wynikają z braku swoistego markera umożliwiającego pewną identyfikację czynnika infekcyjnego oraz nie zawsze charakterystycznego obrazu klinicznego wymagającego różnicowania z innymi chorobami o charakterze otępiennym. Aktualnie jedyną pewną metodą rozpoznania jest przeprowadzenie badania neuropatologicznego. Klasyczna triada objawów neuropatologicznych występujących w przebiegu chorób wywoływanych przez priony obejmuje zmiany gąbczaste, rozplem astrogleju oraz utratę neuronów. Publikacja jest przeglądem aktualnych informacji na temat najnowszych metod diagnostycznych, w tym EEG, badań neuroobrazowych oraz laboratoryjnych, które znacznie poprawiły możliwość rozpoznania.

3

Białko 14-3-3 w diagnostyce sporadycznej choroby Creutzfeldta-Jakoba

100%

Golańska E., Liberski P. P.

|

2011

|

vol. 11

|

issue 1

38-43

EN

Creutzfeldt-Jakob disease (CJD) belongs to a group of transmissible spongiform encephalopathies in which neuropathological confirmation is needed for a definite diagnosis. Based on clinical symptoms, the disease can be characterized only as possible or probable. The diagnostic criteria for sporadic CJD (sCJD) approved by the World Health Organization include 14-3-3 protein as a marker detectable in the cerebrospinal fluid (CSF). Since 2010, also magnetic resonance FLAIR or DWI imaging has been included in the criteria for sCJD. 14-3-3 protein is a normal neuronal protein released to the CSF as a result of extensive neuronal damage. As it is a non-specific marker, a positive result gives no information about the reason of the neuronal death. The test for 14-3-3 protein is useful only when considered in an appropriate clinical context, together with other diagnostic criteria. In certain conditions, false negative as well as false positive results are possible. The 14-3-3 protein is detected in about 90% of sporadic CJD cases, whereas the result is positive in only 50% of variant CJD patients, therefore this analysis is less useful in the diagnostics of vCJD.

PL

Choroba Creutzfeldta-Jakoba (CJD) należy do grupy chorób wywoływanych przez priony, w których do ustalenia definitywnego rozpoznania konieczne jest badanie neuropatologiczne mózgu. Przyżyciowo można chorobę zdiagnozować jako możliwą lub prawdopodobną, zgodnie z kryteriami zalecanymi przez Światową Organizację Zdrowia. W kryteriach diagnostycznych dla sporadycznej postaci CJD (sCJD) uwzględniono marker biochemiczny – dodatni wynik testu na obecność białka 14-3-3 w płynie mózgowo-rdzeniowym. W nowych zmodyfikowanych kryteriach dla sCJD, obowiązujących od 2010 roku, znajduje się również badanie mózgu metodą rezonansu magnetycznego wykonanego w sekwencji FLAIR lub DWI. Białka z grupy 14-3-3 są prawidłowymi białkami neuronalnymi, uwalnianymi do płynu mózgowo-rdzeniowego na skutek obumierania komórek, jest to zatem nieswoisty marker śmierci neuronów. Czułość testu na obecność białka 14-3-3 może być wysoka, zależy jednak od podtypu molekularnego, tempa rozwoju choroby i etapu choroby, na którym wykonano nakłucie lędźwiowe. Dodatni wynik testu pozwala na zmianę klasyfikacji choroby z możliwej na prawdopodobną, ale tylko w połączeniu z innymi kryteriami diagnostycznymi. Rozpatrywanie wyniku – zarówno ujemnego, jak dodatniego – w oderwaniu od kontekstu klinicznego może wprowadzać w błąd. Białko 14-3-3 wykrywa się w około 90% przypadków sCJD oraz jedynie w 50% przypadków wariantu CJD (vCJD), zatem w vCJD badanie posiada dużo mniejsze znaczenie.

4

Aspekty kliniczne chorób prionowych

100%

Knight R.

Aktualności Neurologiczne

|

2013

|

vol. 13

|

issue 3

201-207

EN

Human prion disease is divided into three broad classes: idiopathic, genetic and acquired, reflecting different causation with resulting variations in clinical and neuropathological features. There are significant differences in clinical presentation both between and within these three groups, but all are progressive, fatal brain diseases with dementia, cerebellar ataxia and involuntary movements being particularly prominent features. Absolutely definite diagnosis requires neuropathological analysis of brain tissue (via cerebral biopsy in life or at autopsy) but there are established clinical diagnostic criteria and a variety of supportive investigations including abnormalities in the EEG, cerebral MRI, PRNP genetic analysis and CSF protein analysis. The precise results of these supportive investigations and their diagnostic utility vary somewhat depending on the type of prion disease. For example, EEG periodic discharges are a characteristic finding in sporadic but not variant CJD, for variant CJD, tonsil biopsy is an additional test and, in genetic prion disease, blood testing is possible for pathogenic PRNP mutations.

PL

Choroby prionowe człowieka dzielą się na trzy duże grupy: idiopatyczne, genetycznie uwarunkowane i nabyte. Wszystkie grupy charakteryzują się obecnością postępującej encefalopatii (zwykle z zaznaczonym otępieniem), zawsze śmiertelnej (nie ma obecnie udowodnionego efektywnego leczenia). Definitywne rozpoznanie opiera się na badaniu neuropatologicznym tkanek mózgu, które zwykle przeprowadza się w wyniku autopsji, niemniej istnieją rzadkie wskazania do wykonania biopsji mózgu. Istnieją znaczące różnice w obrazie klinicznym, zarówno pomiędzy tymi grupami, jak i w ich obrębie, jednak wszystkie są postępującymi, śmiertelnymi chorobami mózgu, przebiegającymi z otępieniem, ataksją móżdżkową i ruchami mimowolnymi jako szczególnie zaznaczonymi cechami. Definitywne rozpoznanie wymaga badania neuropatologicznego tkanek mózgu. Istnieją jednak ustalone kryteria kliniczne oraz badania wspierające, obejmujące EEG, MRI i analizę płynu mózgowo-rdzeniowego, które pomagają w wykluczeniu lub potwierdzeniu przypuszczenia choroby prionowej. Dla wariantu CJD dodatkowym testem diagnostycznym jest biopsja migdałków, a w przypadku chorób genetycznych istnieje możliwość testowania krwi, celem wykrycia mutacji genu PRNP. Najczęstszą chorobą prionową jest sporadyczna postać choroby Creutzfeldta-Jakoba (sCJD) o nieznanej etiologii.

5

Nietypowy przebieg sporadycznej postaci choroby Creutzfeldta-Jakoba

100%

Kaczorowska B., Baranowska J., Przybyła M., Pawełczyk M., Liberski P. P., Klimek A.

Aktualności Neurologiczne

|

2008

|

vol. 8

|

issue 1

49-55

EN

Creutzfeldt-Jakob disease (CJD) is a neurodegenerative condition caused by prions. In literature there are distinguished four forms of CJD: sporadic (sCJD), familial, iatrogenic and variant (vCJD). Current diagnostic criteria of these forms, basing on clinical symptoms of this disease, allow to distinguish probable and possible CJD. Unquestionable diagnosis can be established only after the patient’s death on the basis of characteristic neuropathological picture. Intravitally, in CJD diagnosis the result of anatomopathological examination can be taken into consideration (cerebral biopsy, palatine tonsils). A case has been presented of a 53-year-old female in whom basically the only clinical symptom (for 45 days) was psychogenic blindness followed by coma. Then, she survived eight months in a vegetative state. The clinical symptoms of the disease fulfilled the criteria of variant CJD but neuropathological examination revealed sCJD. The establishing of the diagnosis in the case of CJD usually takes weeks and even months and the diagnosis of vCJD results in epidemiological and thus economic complication. The presented case was an atypical course of sCJD. Authors wanted to emphasize that sCJD starts not always with the onset of dementia but that it is possible that it starts with psychotic symptoms.

PL

Choroba Creutzfeldta-Jakoba (CJD) należy do chorób pierwotnie zwyrodnieniowych układu nerwowego wywołanych przez priony. CJD dzieli się na postać sporadyczną (sCJD), rodzinną, jatrogenną oraz wariant (vCJD). Współczesne kryteria diagnostyczne powyższych postaci, opierające się na klinicznych objawach tej choroby, pozwalają wyróżnić prawdopodobną oraz możliwą CJD. Pewne rozpoznanie można ustalić dopiero po śmierci chorego na podstawie charakterystycznego obrazu neuropatologicznego. Przyżyciowo w rozpoznaniu CJD może być brany pod uwagę wynik badania neuropatologicznego (biopsja mózgu) lub, w przypadku vCJD, migdałków podniebiennych. W pracy przedstawiono przypadek chorej, lat 53, u której w zasadzie jedynym objawem klinicznym (przez 45 dni) była ślepota zakończona śpiączką. Następnie, w stanie wegetatywnym, pacjentka przeżyła osiem miesięcy. Objawy kliniczne choroby spełniały kryteria wariantu CJD, jednak badanie neuropatologiczne wskazało na sCJD. Ustalenie rozpoznania w przypadku choroby Creutzfeldta-Jakoba trwa zwykle tygodniami, nawet miesiącami, a diagnoza vCJD wiąże się z powikłaniem epidemiologicznym i tym samym ekonomicznym. W pracy opisano przypadek nietypowego przebiegu sCJD, aby zwrócić uwagę na to, iż nie zawsze sCJD zaczyna się od objawów otępiennych i jest możliwe jej rozpoczęcie od objawów psychotycznych.

6

Wykrywanie białka prionu w płynach ustrojowych – nowe perspektywy w diagnostyce choroby Creutzfeldta-Jakoba

100%

Golańska E., Liberski P. P.

Aktualności Neurologiczne

|

2013

|

vol. 13

|

issue 3

208-216

EN

The diagnostics of prion diseases, including Creutzfeldt-Jakob disease (CJD), is still challenging as none of currently available tests, including magnetic resonance imaging, electroencephalogram and detection of 14-3-3 protein in cerebrospinal fluid, are sufficient for definite premortem diagnosis. This paper presents sensitive methods based on the ability of PrPSc protein to induce the PrPc to PrPSc conversion in vitro which have been developed within the last few years in order to detect trace amounts of the abnormal prion protein in cerebrospinal fluid or blood. Among those methods, the quaking-induced conversion (QuIC) with the use of purified recombined PrPc protein as a substrate seems to be the most promising. We discuss the current research in optimization of the method as well as the perspectives of its possible applications in diagnostics and scientific investigations.

PL

Choroba Creutzfeldta-Jakoba (Creutzfeldt-Jakob disease, CJD) należy do grupy chorób wywołanych przez priony, których diagnostyka nastręcza trudności ze względu na brak nieinwazyjnych metod umożliwiających przyżyciowe definitywne rozpoznanie. Rutynowe badania laboratoryjne wspomagające diagnostykę polegają na oznaczaniu obecności białka 14-3-3 w płynie mózgowo-rdzeniowym. Białko to jest jednak jedynie nieswoistym markerem rozpadu neuronów. Również badania obrazowe oraz EEG są niewystarczające do pewnego potwierdzenia rozpoznania. Obecnie duże nadzieje wiąże się z rozwojem czułych i swoistych metod wykrywania śladowych ilości nieprawidłowych konformerów białka PrPSc – markera jednoznacznie związanego z chorobami wywołanymi przez priony – znajdujących się w płynie mózgowo-rdzeniowym lub krwi chorych z CJD. W artykule omówiono opracowane w ostatnich latach metody, w których wykorzystuje się zdolność białka prionu do indukowania przekształcenia struktury przestrzennej cząsteczek PrPc w patologiczną izoformę PrPSc. Największe nadzieje na praktyczne zastosowanie budzi obecnie metoda konwersji indukowanej przez wytrząsanie (quaking-induced conversion, QuIC), oparta na amplifikacji nieprawidłowych konformerów białka prionu w warunkach in vitro z zastosowaniem oczyszczonego zrekombinowanego białka PrPc jako substratu. Omówiono zasadę metody, wyniki najnowszych badań nad jej optymalizacją oraz perspektywy wykorzystania w celach diagnostycznych i naukowych.

7

Choroba Gerstmanna-Sträusslera-Scheinkera

80%

Liberski P. P.

|

2011

|

vol. 11

|

issue 1

49-63

EN

Gerstmann-Sträussler-Scheinker disease (GSS) is a hereditary form of prion disease. GSS, in particular the form caused by the PRNP gene P102L mutation, is transmissible to primates and rodents. Thus, GSS is a unique disease that is both genetic and transmissible; however, the exact nature of the transmissible agent is not clear. The clinical picture of GSS comprises cerebellar ataxia, dementia and pyramidal and extrapyramidal signs and symptoms. However, the disease is heterogeneous and in different families and different mutations the clinical picture may vary. The neuropathological picture is characterized by the presence of amyloid plaques – mainly multicentric plaques. There are several models of GSS in transgenic mice and in Drosophila sp. In mice produced with an overexpressed transgene that carries the P101L mutation (corresponding to the P102L mutation in humans), “spontaneous” neurodegeneration is observed and this, in turn, is transmissible but to transgenic mice with a low copy number. In contrast, P101L transgenic mice produced by means of reciprocal recombination show no spontaneous neurodegeneration, but instead become more susceptible to transmission of human GSS following inoculation.

PL

Choroba Gerstmanna-Sträusslera-Scheinkera (GSS) jest genetycznie uwarunkowaną chorobą wywoływaną przez priony. Jest ona unikalna, ponieważ udało się przepasażować GSS na naczelne i gryzonie przynajmniej z mózgu obarczonego mutacją kodonu 102. Tym samym jest to jedyne schorzenie jednocześnie genetycznie uwarunkowane i zakaźne, aczkolwiek natura czynnika infekcyjnego (prionu) nadal stanowi przedmiot dyskusji. W obrazie klinicznym GSS dominuje postępująca ataksja móżdżkowa z towarzyszącym otępieniem i objawami piramidowo-pozapiramidowymi. Jest to jednak choroba heterogenna, o różnym obrazie klinicznym u nosicieli różnych mutacji, a nawet u nosicieli tej samej mutacji. Obraz neuropatologiczny obejmuje obecność PrPd – immunododatnich złogów amyloidu pod postacią blaszek, zwłaszcza tzw. blaszek wielordzeniowych. Istnieje kilka modeli GSS. U myszy transgenicznych z nadekspresją zmutowanego genu kodującego PrP obserwuje się spontaniczną chorobę zwyrodnieniową, pasażowalną na myszy transgeniczne o niskiej liczbie transgenu. U myszy transgenicznych uzyskanych drogą wzajemnej rekombinacji, a więc bez nadeskpresji, nie występuje choroba spontaniczna, niemniej stają się one wrażliwe na zakażenie GSS.

Refine search results

7 Aktualności Neurologiczne

3 2013

2 2011

1 2008

1 2007

5 Liberski P. P.

2 Golańska E.

1 Baranowska J.

1 Bratosiewicz-Wąsik J.

1 Budka H.

1 Ironside J. W.

1 Kaczorowska B.

1 Klimek A.

1 Knight R.

1 Makowska M.

1 Pawełczyk M.

1 Przybyła M.

1 Sikorska B.

Pasażowalne encefalopatie gąbczaste albo choroby wywołane przez priony – podsumowanie 2007

Choroba Creutzfeldta-Jakoba − współczesne metody diagnostyki

Białko 14-3-3 w diagnostyce sporadycznej choroby Creutzfeldta-Jakoba

Aspekty kliniczne chorób prionowych

Nietypowy przebieg sporadycznej postaci choroby Creutzfeldta-Jakoba

Wykrywanie białka prionu w płynach ustrojowych – nowe perspektywy w diagnostyce choroby Creutzfeldta-Jakoba

Choroba Gerstmanna-Sträusslera-Scheinkera