Search results

1

Bóbr - przyjaciel czy wróg? naturalna mała retencja odpowiedzią na niekorzystny bilans wodny polski

100%

Tszydel M., Tończyk G.

Kosmos

|

2012

|

vol. 61

|

issue 2

251-260

PL

Ekspansja demograficzna i urbanistyczna nasilająca się od XIX wieku jest przyczyną wyraźnego ograniczenia zasobów wody słodkiej na świecie. Odpowiedzią na te problemy od połowy XX wieku jest sztuczna retencja. Do dnia dzisiejszego powstało na świecie ponad 40 tyś. zbiorników zaporowych z tamami o wysokości większej niż 15 m. Kilkadziesiąt lat funkcjonowania zbiorników pokazuje, że nie zawsze są one korzystne zarówno pod względem ekonomicznym jak i przyrodniczym. Niekorzystny wpływ na biocenozy rzek jest powodem zaznaczającej się w ostatnich dziesięcioleciach tendencji do likwidacji dużych zbiorników zaporowych. Alternatywą jest poszukiwanie rozwiązań, które spełniając funkcje retencyjną, nie przeszkadzają procesom biologicznym zachodzącym w cieku. Nowoczesne podejście do retencjonowania wody zgodnego z zasadami zrównoważonego rozwoju jest szczególnie ważne w Polsce, ze względu za zaznaczający się coraz wyraźniej deficyt zasobów wodnych. Związany jest on z jednej strony z warunkami przyrodniczymi a z drugiej z wieloletnimi zaniedbaniami w retencjonowaniu wody, z a zwłaszcza w tzw. "małej retencji". Jednym ze sposobów magazynowania wody, które byłoby przyjazne dla środowiska naturalnego jest wykorzystanie naturalnej skłonności bobrów do budowania tam i tworzenia stawów. Korzystny wpływ powstawania stawów bobrowych wyraża się w wielu aspektach zarówno hydrologicznych jak i biologicznych. Najważniejsze jest jednak to, że w przeciwieństwie do zbiorników sztucznych, zbiorniki naturalne tworzone przez bobry nie wpływają degenerująco na odcinki rzek położone poniżej piętrzenia. Efekt retencyjny stawów bobrowych jest bardzo poważny, szacuje się, że dzięki działalności tych zwierząt w skali naszego kraju gromadzone jest co najmniej kilkanaście milionów m3 wody - to tyle na ile ocenia się skuteczność wszystkich programów małej retencji realizowanych obecnie na terenie Polski. Ważny jest również rachunek ekonomiczny, retencjonowanie wody w stawach bobrowych odbywa się w zasadzie bez nakładów. Jedynie coroczne roszczenia dotyczące odszkodowań wynikających z konfliktu na linii człowiek-zwierze, szacowane na kilkaset tysięcy złotych pogorszają nieco ten bilans.

EN

Growth of demographic and urbanization expansion from XIX century is a cause for shrinking of water resources over the world. A remedy for this problem since 1950s is water retention - over 40 thousands of dam reservoirs, with dams higher than 15 meters, were build during the last century. Several decades of operating such reservoirs show that not always they are beneficial for the economy and nature. Their negative influence on riverine ecosystems is a reason for liquidating big reservoirs - a tendency observed in the last decades. An alternative for the negative effects from the reservoirs is searching for solutions, which providing retention does not interfere with biological processes within the water body. Such modern approach to water retention, compliant with sustainable development, is particularly important in Poland due to the growing deficit of water resources. This deficiency is not only associated with the natural conditions in Poland, but also with long lasting negligence in saving water resource, particularly in so called "small retention". An analysis of literature shows that a way of water storage beneficial for natural environment is using the natural behavior of beavers to build dams and ponds. It appears that building the dams, beavers not only help in water retention but also have positive influence on their surroundings. Such influence from beaver-made ponds appears in many aspects, both hydrological and biological. However most important is, that in contrary to artificial ponds, the natural ones built by beavers does not degrade the river course downstream. On the other side, damming stimulates biological processes in rivers. The retention effect from beaver-made ponds is very significant. It is estimated to be between 10 and 20 millions of cubic meters of water countrywide - the same amount as generated from all the programs of small retention working in Poland. Also the economic factor is important - beaver mediated retention almost does not generate any costs. Yearly costs of financial compensation paid due to some damage caused by beavers do not overcome a few hundred thousand zlotys. News emerging after bigger floods blaming beavers for damaging dikes has mostly the medial character and usually is just a way to detract the responsibility of local authorities for maintaining the anti-flood systems.

2

Biological research of Grabia River - fifty years of activity

100%

Siciński J., Tończyk G., University of Łódź D. o. I. Z. a. H.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Biologica et Oecologica

|

2005

|

vol. 2

EN

Grabia, a small still close to natural conditions lowland river, has been an object of special interest for Łódź hydrobiologists for more than 50 years. Over 100 scientific papers and over 100 master theses were produced in the Faculty of Biology and Environmental Protection University of Łódź. The initiator was Prof.L.K. Pawłowski who spent many years conducting research into the river. The ground and the first research objective was to recognize the fauna diversity. The checklist encompass almost 1000 invertebrate and 24 fish species. Taxonomy, biology and ecology of various taxa have made for many decades an essential trend of scientific activity. Special attention was dedicated to rotifers, leeches, branchiobdellids, snails and bivalves, gammarids and copepods as well as aquatic insects, fish and also diatoms. Some aspects of zoobenthos and Zooplankton communities ecology was the subject of 13 Ph.D.theses. The river with its rich animal and plant communities was also the subject of dynamics of river ecosystem research. The study on the structure of invertebrate assemblages on the background of habitat diversity has been recently conducted. The model may be treealed as a reference to the restoration of Europaean rivers and their valleys.

3

Ważki (odonata) siedlisk wysokogórskich

100%

Hupało K., Tończyk G.

Kosmos

|

2016

|

vol. 65

|

issue 2

267-275

PL

Celem tego opracowania jest charakterystyka odonatofauny gór oraz analiza dotycząca zmian w różnorodności gatunkowej ważek na obszarach górskich, w różnych częściach świata. Ważki występują na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy, a największa ich różnorodność występuje w strefach tropikalnych oraz orientalnych. Jednakże skamieniałości odnalezione na Antarktydzie wskazują na to, że 150-200 mln lat temu ważki były tam obecne. Ze względu na trudne warunki środowiskowe panujące na dużych wysokościach, ważki siedlisk wysokogórskich wykształciły szereg przystosowań, dzięki którym mogą rozwijać się i rozmnażać na wysokości nawet 5000 m n.p.m. Nie byłoby to jednak możliwe, gdyby na takiej wysokości nie było żadnego zbiornika wodnego, a to ze względu na to, że ważki są owadami dwuśrodowiskowymi. Tak więc podstawowym czynnikiem ograniczającym ich występowanie jest brak dostępu do wody. Najwyższym jak dotąd rekordem wysokości, na jakiej znaleziono ważkę pozostaje wysokość 6300 m n.p.m., na której w Himalajach znaleziono pojedynczego osobnika z powszechnie występującego gatunku Pantala flavescens (Fabricius, 1798). W rozmieszczeniu ważek zasiedlających pasma górskie w różnych częściach świata widoczne są zarówno pewne różnice jak i podobieństwa. Na każdym kontynencie liczba gatunków maleje wraz ze wzrostem wysokości bezwzględnej. Jednakże skład gatunkowy ważek występujących na określonych wysokościach różni się w zależności od kontynentu oraz pasma górskiego. Tak więc np. na wysokości 3500 m n.p.m. inne gatunki są obecne w Andach, a inne w Himalajach czy Kordylierach. Różnice te wynikają przede wszystkim z położenia tych łańcuchów górskich w różnych strefach klimatycznych i na różnych kontynentach, co przekłada się na skład gatunkowy w danym rejonie.

EN

The aim of this article is to characterize the odonatofauna in the mountainous areas and to examine variations in the diversity of Odonata species in different regions of the world. Dragonflies are widespread on all continents except of Antarctica. However, the fossils found in Antarctica suggest that dragonflies were there present 150-200 million years ago. Their diversity reaches its peak in the tropics and in the Oriental regions. Due to the hard environmental conditions present at high altitudes, dragonflies of high mountain habitats have developed a number of adaptations that enable their development and reproduction even at the height of 5000 m. Dragonflies are merolimnic, so the main factor limiting their occurrence is the lack of water. The highest altitude at which any dragonfly was found was in Himalayas, where at 6300 m a single individual of the common species Pantala flavescens (Fabricius, 1798) was collected. In the distribution of the odonatofauna in high mountain habitats in different world regions there occur both some differences and similarities. On the every continent, with an increase in the altitude the number of species diminishes. However, the diversity of dragonflies occurring at certain heights varies depending on the continent and the mountain chain. So, for example, at the altitude of 3500 m different species are present in the Andes Himalayas, and Cordillera. These differences are mainly due to location of the mountain ranges in different climate zones and on different continents.

Refine search results

2 Kosmos

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Biologica et Oecologica

1 2016

1 2012

1 2005

3 Tończyk G.

1 Hupało K.

1 Siciński J.

1 Tszydel M.

1 University of Łódź D. o. I. Z. a. H.

Bóbr - przyjaciel czy wróg? naturalna mała retencja odpowiedzią na niekorzystny bilans wodny polski

Biological research of Grabia River - fifty years of activity

Ważki (odonata) siedlisk wysokogórskich