Wstęp: Pooperacyjne uszkodzenie nerwów krtaniowych może powodować zaburzenie funkcji obronnej krtani w czasie połykania i – tym samym – przyczyniać się do wystąpienia dysfagii ustno-gardłowej. Cel: Celem pracy była ocena skuteczności mechanizmów obronnych u pacjentów z porażeniem jatrogennym, jednostronnym krtani, zarówno wśród chorych z porażeniami izolowanymi nerwów krtaniowych, jak i w porażeniach wielonerwowych. Część prospektywna badania (etap 2) została przerwana ze względu na pandemię COVID-19 (ang. coronavirus disease 2019) Materiał i metoda: Etap 1: Retrospektywna analiza raportów z badań endoskopowej oceny zaburzeń połykania (ang. Fiberoptic endoscopic evaluation of swallowing; FEES) u chorych z jednostronnym porażeniem krtani (n = 99) pod kątem oceny występowania zaburzeń w fazie gardłowej: penetracji lub aspiracji śliny i treści pokarmowych. Etap 2: Prospektywna analiza wyników ankiety przesiewowej EAT-10 oraz raportów (n = 12) z badań FEES wykonanych we wczesnym okresie pooperacyjnym (do 7 dni od zbiegu) u pacjentów z jatrogennym porażeniem nerwu X. Oceniano: zachowanie czucia w obrębie krtani, efektywność oczyszczania z zalegających i/lub penetrujących treści do krtani i gardła dolnego – próba kaszlu i parcia, występowanie ruchu retrofleksji nagłośni – obecność „white out”; ocena w skali penetracji-aspiracji (PAS) dla diety regularnej według IDDSI (ST 0; ST 7). Wyniki: Etap 1: Penetracje lub aspiracje stwierdzono u 65% pacjentów; u 29% chorych były to „ciche zaburzenia”. Penetracje lub aspiracje śliny dotyczyły 60% pacjentów. Wśród osób, u których wystąpiły „ciche zaburzenia”, 20% miało izolowane porażenie n. X, a 79% porażenia wielonerwowe. Poziom 2–8 w skali PAS stwierdzono u 65% chorych. Etap 2: 11/12 chorych uzyskało wynik kwestionariusza EAT 10 >=3. Wydłużenie „white out” oraz zaburzenia czucia stwierdzono u 75% osób, a nieefektywny kaszel u 33%. W próbach oralnych stwierdzono: zalegania (50% ST 7), przedwczesne połykanie (8% ST0), penetracje (33% ST0, 8% ST7) i aspiracje (16% ST0, 8% ST7). Najczęściej łączono techniki adaptacyjne i kompensacyjne (66%), a wśród technik kompensacyjnych dominował obrót głowy w stronę porażoną. Wnioski: U co 6 pacjenta z jatrogennym porażeniem krtani, we wczesnym okresie po operacji występują aspiracje płynów niezagęszczonych, a u co 3 pacjenta mamy do czynienia z penetracjami tychże treści do krtani. Wskazana jest więc poprawa komfortu związanego z jakością życia zależną od połykania oraz profilaktyka powikłań dysfagii w badanej grupie. W związku z tym zasadne jest poszerzenie diagnostyki o kliniczną ocenę połykania i kwalifikację chorych do badania FEES
Dysphagia concerns 10–89% patients after total laryngectomy; to a greater extent it regards patients receiving complementary radiotherapy. The disease mechanism is associated with anatomical changes after surgery (typeof surgery) or complications of adjuvant therapy (xerostomia, neuropathy, swelling of tissue, etc.). The above changes lead to: decreased mobility of the lateral walls of the pharynx and tongue retraction, the occurrence of tounge pumping movements, decreased swallowing reflex, weakening of the upper esophageal sphincter opening, contraction of the cricopharyngeal muscle, tissue fibrosis, formation of pharyngeal pseudodiverticulum, etc. As a result: regurgitation of food through the nose and oral cavity, food sticking in middle and lower pharynx, prolongation of bolus transit time. Upon the formation of tracheoesophageal fistula, there may be aspiration of gastric contents. The above changes considerably reduce patients’ quality of life after surgery. The diagnostic protocol includes: medical interview (questionnaires such as EAT 10, SSQ, MDADI, DHI can be helpful), clinical swallowing assessment and instrumental examinations: primarily videofluoroscopy but also endoscopic evaluation of swallowing. Selected cases also require high frequency manometry. The treatment options include: surgical methods (e.g. balloon dilatation of the upper esophageal sphincter, cricopharyngeal myotomy, pharyngeal plexus neurectomy, removal of the pharyngeal pseudodiverticulum), pharmacological treatment or conservative methods (e.g. botulinum toxin injection of the upper esophageal sphincter, speech therapy, nutritional treatment) and supportive methods such as consultation with a psychologist, physiotherapist, clinical dietitian). The selection of a specific treatment method should be preceded by a diagnostic process in which the mechanism of functional disorders related to voice formation and swallowing will be established.
Zaburzenia połykania występują u 10–89% chorych po całkowitym usunięciu krtani; w większym odsetku u pacjentów leczonych uzupełniającą radioterapią. Mechanizm zaburzeń związany jest ze zmianami anatomicznymi po operacji (zakres operacji) lub powikłaniami terapii adiuwantowej (kserostomia, neuropatia, obrzęk tkanek itp.). Powyższe zmiany prowadzą do: obniżenie ruchomości ścian bocznych gardła i retrakcji języka, pojawienia się ruchów pompujących języka, obniżenia odruchu do połykania, osłabienia otwarcia górnego zwieracza przełyku, skurczu mięśnia pierścienno-gardłowego, włóknienia tkanek, powstania pseudouchyłka gardła itp. W efekcie dochodzi do: regurgitacji treści pokarmowych do nosa i jamy ustnej, ich zalegania na poziomie gardła środkowego i dolnego, wydłużenia transportu bolusa. W przypadku powstania przetoki tchawiczo-przełykowej może dochodzić do aspiracji treści pokarmowych. Powyższe zmiany znacznie obniżają jakość życia chorych po operacji. Protokół diagnostyczny obejmuje: zebranie wywiadu (pomocne bywają kwestionariusze, np.: EAT 10, SSQ, MDADI, DHI), wykonanie oceny klinicznej połykania oraz badań instrumentalnych: przede wszystkim wideofluoroskopii, ale także badania endoskopowego połykania. W wybranych przypadkach konieczne jest wykonanie manometrii wieloczęstotliwościowej. Wśród metod leczenia można wyróżnić: metody chirurgiczne (np.: dylatacja balonem górnego zwieracza przełyku, miotomia mięśnia pierścienno-gardłowego, neurektomia splotu gardłowego, usunięcie pseudouchyłka gardła), metody zachowawcze (np.: ostrzyknięcie toksyną botulinową zwieracza górnego przełyku, rehabilitacja logopedyczna, leczenie żywieniowe) oraz metody wspomagające (np. konsultacja psychologa, fizjoterapeuty, dietetyka klinicznego). Wybór konkretnego sposobu leczenia powinien być poprzedzony procesem diagnostycznym, w którym zostanie ustalony mechanizm zaburzeń czynnościowych związanych z tworzeniem głosu i połykaniem.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.