Search results

1

Depresja pooperacyjna u pacjentów po zabiegu pomostowania aortalno-wieńcowego (CABG) – przegląd literatury

100%

Stanicki P., Szarpak J., Wieteska M., Kaczyńska A., Milanowska J.

Polish Journal of Surgery

|

2020

|

vol. 92(6)

32-38

PL

Wstęp: Choroba niedokrwienna serca jest najczęstszą przyczyną śmierci na świecie. Życie pacjentów z defektami naczyń serca może uratować zabieg pomostowania aortalno-wieńcowego (ang. co-ronary artery bypass grafting; CABG). Wiąże się on jednak ze zwiększonym ryzykiem rozwoju depresji po operacji. Materiały i metody: Dokonano przeglądu prac dostępnych na platformie PubMed, opublikowanych po 2011 r., celem przedstawienia wyników najnowszych badań dotykających problematyki depresji po CABG, w tym prac opisujących: przebieg choroby, jej konsekwencje dla rokowań pacjenta oraz leczenie tego schorzenia. Wyniki: Depresja przed i po CABG dotyka 30–40% pacjentów, częściej kobiet. Powstała po zabiegu i nieleczona utrzymuje się wiele lat. Inaczej zachowuje się poziom lęku pacjentów, który to systematycznie obniża się po operacji. Badane są wskaźniki mogące korelować z wystąpieniem u pacjenta depresji pooperacyjnej, w tym: kortyzol, wysokoczułe białko C-reaktywne (ang. high sensitivity C-reactive protein; hsCRP) i biomarkery stresu oksydacyjnego. Występowanie depresji u pacjentów po CABG ma szereg negatywnych konsekwencji. Są to między innymi: słabsza odpowiedź na leczenie, większa szansa na nawrót choroby oraz zwiększona częstość readmisji i śmiertelność. Leczenie pacjentów z tym zaburzeniem polega na stosowaniu leków przeciwdepresyjnych (najczęściej SSRI – ang. selective serotonin reuptake inhibitor) i/lub różnego rodzaju psychoterapii, na czele z terapią poznawczo-behawioralną (ang. cognitive be-havioral therapy; CBT). Wnioski: Depresja występująca po CABG obniża jakość życia i pogarsza rokowania pacjentów. Konieczne jest wczesne wykrywanie tego schorzenia po operacji oraz stosowanie leczenia, mając na uwadze zaburzenia ze strony kardiologicznej chorego.

2

Dystres i depresja u chorych na nowotwory – diagnostyka i leczenie

80%

Kieszkowska-Grudny A.

|

vol. 2

|

issue 4

246-252

EN

Cancer diagnosis destroys previous internal and external order of patient, who has not experienced such a situation yet. The most negative emotions, which are felt in the situation of cancer diagnoses are anxiety, sadness, anger, distress and concern about the continued existence and functionality, which can also lead to depression. It becomes essential to identify the grade of bigger distress and depression, which increase suffering of the patient, reduce the effectiveness of therapy, as well as significantly raise the risk of suicide among cancer patients. Article presents general assumptions related to the epidemiology of distress and depression in cancer, diagnostic and range of possible therapies that can be used to treat cancer patients.

PL

Choroba nowotworowa burzy dotychczasowy porządek wewnętrzny i zewnętrzny pacjenta, który wcześniej nie przeżywał takiej sytuacji. Najczęściej odczuwanymi negatywnymi emocjami w sytuacji diagnozy onkologicznej są: lęk, przygnębienie, złość, dystres oraz obawa o dalszą egzystencję i funkcjonowanie, mogąca prowadzić także do depresji. Istotne staje się rozpoznanie stanu wzmożonego dystresu, a także depresji, które zwiększają cierpienie chorego, obniżają skuteczność leczenia, jak również znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia prób samobójczych. Praca przedstawia ogólne założenia dotyczące epidemiologii dystresu i depresji w chorobie nowotworowej, postępowania diagnostycznego oraz spektrum terapii, które mogą być wykorzystane w leczeniu chorych onkologicznych.

3

Miejsce psychoterapii w prewencji i leczeniu depresji poudarowej

80%

Wichowicz H. M., Puchalska L., Rybak-Korneluk A., Puchalska M.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2018

|

vol. 18

|

issue 1

56-60

EN

Depression is the most common psychiatric complication of stroke. Its occurrence correlates i.a. with delayed rehabilitation process, more severe cognitive disabilities and deterioration of patients’ quality of life. The majority of articles on the prevention or management of depression after stroke focus on pharmacological treatment, overlooking psychotherapy. As a modality of treatment indicated for patients with mild to moderate depression, psychotherapy seems to be a good proposition for stroke survivors, because of the predominant prevalence of these forms of depression in this population. Even though psychotherapy may be difficult if not impossible to perform in a significant percentage of patients, e.g. those with a severe neurological status, or impairment of higher cognitive functions (aphasia, dementia), there are many stroke patients with a milder course of the disease, potentially eligible for this form of prevention or treatment of depression. In the light of evidence-based medicine, psychotherapy has been shown to have only a preventive, not therapeutic effect in stroke patients. However, the variety of the approaches used often renders reports impossible to compare with each other, hence conclusions should be made with great caution. The paper reviews selected studies and suggested forms of therapy. According to the results of the studies, simpler forms of psychotherapy, closest to psychoeducation or even support groups and focusing on the patient’s everyday problems, appear more suited to the needs of stroke individuals. For the time being, and probably for a long time to come, it remains unclear which of the methods is the most appropriate. Considering the size of the stroke population, however, and the potential lack of adequate pharmacotherapy as well as the ethical doubts surrounding the prophylactic administration of psychotropic drugs, psychotherapy seems to be associated with a useful potential for the prevention and treatment of post-stroke depression.

PL

Depresja poudarowa jest najczęstszym psychiatrycznym powikłaniem udaru. Jej wystąpienie koreluje z opóźnieniem procesu rehabilitacji, głębszym upośledzeniem procesów poznawczych czy pogorszeniem jakości życia chorych. Większość artykułów dotyczących prewencji i leczenia depresji poudarowej koncentruje się na środkach farmakologicznych. Psychoterapia pozostaje zaś w tle, chociaż jako forma wskazana dla osób z lekkimi i umiarkowanymi postaciami depresji wydaje się odpowiednia dla chorych po udarze, u których dominują takie właśnie postacie. Jakkolwiek u znacznego odsetka pacjentów psychoterapia jest trudna do przeprowadzenia ze względu na ciężki stan neurologiczny i zaburzenia wyższych funkcji poznawczych, afazję czy otępienie, wiele udarów mózgu ma lżejszy przebieg i potencjalnie kwalifikuje się do tej formy zapobiegania albo terapii depresji. W świetle medycyny opartej na dowodach psychoterapia wykazuje u chorych po udarze wpływ prewencyjny. Wpływ leczniczy nie został udowodniony, jednak rozmaitość stosowanych podejść, czyniących każde doniesienie nieporównywalnym z innymi, nakazuje ostrożność we wnioskowaniu. W artykule zaprezentowano wybrane prace i proponowane formy terapii. Ich przegląd sugeruje, że w odniesieniu do osób po udarze lepsze będzie zastosowanie prostszych form psychoterapii, które najbliższe są psychoedukacji czy nawet grupom wsparcia oraz koncentrują się na codziennych problemach. Nie ma i prawdopodobnie długo nie będzie jasnych wskazówek co do tego, jaka metoda jest najbardziej wskazana. Mimo to – jeśli uwzględnić liczebność populacji pacjentów po udarze, brak możliwości zastosowania farmakoterapii w niektórych przypadkach i etyczne wątpliwości związane z profilaktycznym podawaniem leków psychotropowych – psychoterapia poszerza repertuar środków potencjalnie użytecznych w prewencji i leczeniu depresji.

4

Depresja u osób z chorobą nowotworową. Rozpoznawanie i leczenie – aspekty praktyczne

80%

Murawiec S.

|

vol. 2

|

issue 3

201-208

EN

Comorbidity between depression and cancer is a common condition. It depends on many variables such as cancer location or phase of the illness, but as a rule this situation should not be neglected. The reasons for providing diagnosis and treatment in patients with cancer and depression are to diminish suffering of the ill person and to improve the outcome of the treatment. It is known based on scientific literature that the rates of mortality are higher in patients with both cancer and depression. Depression has negative effect on patients adherence to diagnostic and therapeutical procedures. Complains of depressed patients can have detrimental effect on professional satisfaction of oncologist. Another mportant reason for diagnosing patients with depression are higher economical burden of this group of patients caused by this condition to the health system. The paper presents data about the incidence of depression in cancer patients, the diagnostic criteria of depression and basic information about its pharmacological treatment.

PL

Współwystępowanie depresji oraz choroby nowotworowej jest stanem częstym, choć współczynniki współistnienia obu chorób różnią się w zależności od takich czynników jak umiejscowienie nowotworu oraz faza choroby nowotworowej. Depresja powinna być rozpoznawana u pacjentów onkologicznych ze względu na wiele czynników, takich jak: potrzeba zmniejszenia cierpienia osoby chorej, negatywny wpływ depresji na wyniki leczenia choroby podstawowej oraz współpraca z zespołem leczącym w procesie diagnostyczno-terapeutycznym. Kluczowe znaczenie ma także zwiększona umieralność osób, u których nowotworowi towarzyszy depresja. Istotnym czynnikiem jest również zwiększenie kosztów procesów diagnostyki i terapii w grupie ze współistnieniem obu chorób. Nie bez znaczenia jest też wpływ dolegliwości zgłaszanych przez osoby chore, a wynikających z depresji na satysfakcję z pracy lekarzy onkologów. Praca omawia rozpowszechnienie i zasady rozpoznawania depresji oraz jej leczenia farmakologicznego u pacjentów z chorobami nowotworowymi.

5

Depresja w chorobie Parkinsona. Rola farmakoterapii

80%

Wierzbiński P., Sobów T.

Aktualności Neurologiczne

|

2018

|

vol. 18

|

issue 1

14-20

EN

Psychiatric symptoms seem to be an immanent part of Parkinson’s disease. Patients may present with psychotic symptoms, cognitive disorders, sleep disturbances (mainly associated with the REM sleep), dementia as well as depression and anxiety. Depression and anxiety are the most common psychiatric disorders, and are observed in nearly a half of patients with Parkinson’s disease. They are caused by both neurochemical and neuroanatomical abnormalities occurring in this disease. This decreases the quality of life and significantly affects patients’ functioning. Moreover, these disorders are frequently not diagnosed correctly. Numerous studies have shown that the most common drugs are those from the group of selective serotonin reuptake inhibitors. However, there is no strong evidence for their high efficacy. Due to the multifactorial mechanism of action, more effective, but also related with more adverse events, are selective norepinephrine reuptake inhibitors and tricyclic antidepressants. Daily practice and various publications reveal that non-ergoline dopamine agonists, such as ropinirole and pramipexole, may constitute an alternative to antidepressants.

PL

Objawy psychiatryczne wydają się immanentną częścią choroby Parkinsona. U pacjentów mogą wystąpić objawy psychotyczne, zaburzenia funkcji poznawczych, zaburzenia snu (związane przede wszystkim ze snem REM), zespół otępienny, objawy zespołu depresyjnego i zaburzenia lękowe. Depresja i lęk są najczęstszymi zaburzeniami psychiatrycznymi, obecnymi u prawie połowy osób z chorobą Parkinsona. U podstaw objawów depresyjnych i lękowych leżą zarówno zmiany neurochemiczne, jak i zmiany neuroanatomiczne występujące w tej chorobie. Obniżają one jakość życia, istotnie wpływają na funkcjonowanie pacjenta, a ich pojawienie się często nie jest właściwie rozpoznawane. Na podstawie licznych badań wiadomo, że najczęściej stosowane są leki z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny. Brakuje niestety mocnych dowodów na ich dużą skuteczność. Z uwagi na wielomediatorowy mechanizm działania dobrym wyborem – bardziej efektywnym, ale też związanym z większą liczbą działań niepożądanych – mogą być selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne. Jak wynika z codziennej praktyki i licznych publikacji, alternatywą dla leków przeciwdepresyjnych są nieergolinowi agoniści dopaminy, tacy jak ropinirol czy pramipeksol.

6

Temperamentalne predyktory strategii regulacji emocji negatywnych i pozytywnych u osób z zaburzeniami depresyjno-lękowymi

80%

Pastuszak-Draxler A., Bętkowska-Korpała B., Gierowski J. K.

Polskie Forum Psychologiczne

|

2019

|

vol. XXIV

|

issue 1

79-92

PL

W poszukiwaniu predyktorów regulacji emocjonalnej u osób ujawniających zaburzenia psychiczne istotne znaczenie przypisuje się temperamentowi. Celem pracy była analiza temperamentalnych uwarunkowań strategii regulacji emocji negatywnych i pozytywnych w grupie pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi i/lub lękowymi. W badaniu wzięło udział 105 osób, leczonych stacjonarnie w Klinice Psychiatrii i Psychoterapii Bethel w Bilefeldzie w Niemczech. Wykorzystano następujące metody badawcze: Krótki Wywiad Diagnostyczny Zaburzeń Psychicznych (Mini-DIPS), Inwentarz Temperamentu i Charakteru (TCI) oraz Kwestionariusz Akceptacji Emocji (FrAGe). W badanej grupie klinicznej dwa z czterech wymiarów temperamentu warunkują nasilenie wybranych strategii regulacji emocji: poziom czynnika Unikanie szkody warunkuje regulację emocji negatywnych, natomiast poziom Poszukiwania nowości jest predyktorem w odniesieniu do emocji pozytywnych. Uzyskane wyniki wskazują na znaczącą rolę temperamentu jako predyktora nasilenia wybranych strategii regulacji emocji.

7

Duloksetyna – profil farmakologiczny i kliniczny leku z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny

80%

Wojtera M., Sobów T.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2018

|

vol. 18

|

issue 1

74-80

EN

Duloxetine, a serotonin and noradrenaline reuptake inhibitor, is registered in Poland for treatment of depressive disorders, generalized anxiety disorder and peripheral diabetic neuropathy. However, research has also confirmed its efficacy in other disorders associated with neuropathic pain, fibromyalgia, urinary incontinence and for relieving menopause symptoms. Duloxetine is an oral drug in the form of gastro-resistant capsules (30, 60, 90 and 120 mg). Its serum concentrations show high individual variability. Absolute bioavailability averages 50%, but may range from 32 to 80%. In humans, duloxetine binds with plasma proteins in 96%; it is intensively metabolised by CYP1A2 and CYP2D6. Due to the intensive metabolism by CYP1A2, substances that inhibit this enzyme (such as fluvoxamine, ciprofloxacin and enoxacin) increase duloxetine concentration significantly and may result in toxicity. In registered indications, duloxetine has at least equivalent efficacy to other drugs used in first-line therapy. It is both well-tolerated and safe, also in terms of cardiovascular effects. The most common adverse effects include: nausea, dry mouth, constipation, insomnia, dizziness, fatigue and drowsiness, excessive sweating and lower appetite. Patients treated with duloxetine develop sexual dysfunctions, similar to those associated with serotonin drugs. As with venlafaxine or paroxetine, withdrawal symptoms do develop after abrupt discontinuation of duloxetine therapy. This article presents basic pharmacological properties and the clinical profile of duloxetine.

PL

Duloksetyna, inhibitor zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny, jest zarejestrowana w Polsce w leczeniu zaburzeń depresyjnych, zaburzenia lękowego uogólnionego i obwodowej neuropatii cukrzycowej. Badania potwierdziły też skuteczność leku w innych zaburzeniach związanych z obecnością bólu neuropatycznego, w fibromialgii, nietrzymaniu moczu oraz łagodzeniu objawów towarzyszących menopauzie. Duloksetyna podawana jest doustnie w formie kapsułek dojelitowych (30, 60, 90 i 120 mg). Stężenie leku w osoczu wykazuje dużą zmienność osobniczą. Bezwzględna dostępność biologiczna wynosi średnio 50%, może się jednak wahać od 32 do 80%. Duloksetyna wiąże się u ludzi z białkami osocza w 96%, jest intensywnie metabolizowana przez CYP1A2 i CYP2D6. Z uwagi na intensywny metabolizm przez CYP1A2 substancje hamujące ten enzym – fluwoksamina, ciprofloksacyna czy enoksacyna – zdecydowanie zwiększają stężenie duloksetyny i mogą spowodować wystąpienie objawów toksycznych. W zarejestrowanych wskazaniach duloksetyna wykazuje co najmniej taką samą skuteczność jak inne leki zalecane w terapii pierwszego rzutu. Jest dobrze tolerowana i bezpieczna – również pod względem wpływu na układ krążenia. Wśród najczęstszych działań niepożądanych należy wymienić nudności, suchość w ustach, zaparcia, bezsenność, zawroty głowy, uczucie zmęczenia i nadmiernej senności, wzmożone pocenie się i obniżony apetyt. U osób przyjmujących duloksetynę obserwuje się dysfunkcje seksualne podobne do tych związanych z przyjmowaniem leków serotoninowych. W razie nagłego przerwania leczenia duloksetyną, tak jak w przypadku wenlafaksyny czy paroksetyny, pojawiają się objawy dyskontynuacyjne. W artykule przedstawiono podstawowe właściwości farmakologiczne i profil kliniczny duloksetyny.

8

Terapia poznawcza oparta na uważności w leczeniu i zapobieganiu depresji

80%

Holas P., Żołnierczyk-Zreda D.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2018

|

vol. 18

|

issue 1

49-55

EN

Mindfulness-based cognitive therapy was first developed at the turn of the 20th and 21st century as a group-based clinical intervention program geared towards the treatment of patients with depression who have achieved remission, to prevent relapse. The first study evaluating the efficiency of this method was published in 2000, followed by numerous studies and meta-analyses confirming its effectiveness for the reduction or prevention of relapse. Based on the compelling evidence base, the British National Institute for Health and Care Excellence as early as in 2009 endorsed mindfulness-based cognitive therapy as an effective method of reducing depression recurrence in patients with a history of a minimum of three depression episodes who have achieved remission. Over the last decade, there has also been a number of promising studies investigating the efficiency of mindfulness-based cognitive therapy for the management of current depression episodes as well as chronic depression, and analysing the mechanisms at work in this type of intervention. It has been demonstrated that the mechanism of change is mediated by an increased capacity for mindfulness and empathy towards oneself and a reduction in brooding. Despite the therapy’s well-acknowledged status among evidence-based therapies, the literature of the subject in Polish has so far been scarce. This study is aimed at addressing this situation, offering a comprehensive review of the results of the studies analysing the effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy and its mechanisms of change in the management and prevention of depression.

PL

Terapia poznawcza oparta na uważności została opracowana na przełomie XX i XXI wieku jako grupowa interwencja terapeutyczna stosowana u osób z depresją w okresie remisji w celu zapobiegania nawrotom. Od pierwszej publikacji z 2000 roku oceniającej skuteczność tej terapii przeprowadzono wiele badań i metaanaliz, których wyniki potwierdzają jej efektywność w profilaktyce nawrotów depresji. Na podstawie wyników badań brytyjski National Institute for Health and Care Excellence już w 2009 roku zarekomendował wspomnianą terapię jako skuteczną metodę zapobiegania nawrotom depresji u osób z co najmniej trzema epizodami w wywiadzie będących obecnie w remisji. W ostatniej dekadzie opublikowano również szereg obiecujących badań dotyczących efektywności terapii poznawczej opartej na uważności w aktualnych epizodach depresji i w depresji chronicznej, a także oceniających mechanizmy, poprzez które ten rodzaj interwencji wywiera terapeutyczny wpływ. Wykazano, że w mechanizmie zmiany pod wpływem terapii pośredniczą wzrost zdolności do bycia uważnym i współczującym wobec samego siebie czy osłabienie tendencji do ruminowania i zamartwiania się. Mimo uznanej pozycji tej formy terapii wśród metod terapeutycznych opartych na dowodach opublikowano dotychczas niewiele polskojęzycznych prac na jej temat. Niniejszy artykuł wypełnia tę lukę, oferując systematyczny przegląd wyników badań nad skutecznością terapii poznawczej opartej na uważności oraz jej mechanizmów zmiany w depresji i profilaktyce depresji.

9

Rodzaj zabiegu a lęk, depresja i przystosowanie do choroby u kobiet z rozpoznanym rakiem piersi

80%

Tudorowska M., Kowalska J., Sobieralska-Michalak K.

|

vol. XXI

|

issue 3

432-446

PL

Diagnoza nowotworu jest zawsze traumatycznym doświadczeniem, obciążającym zarówno emocjonalnie, jak i fizycznie. Pacjentki z chorobą nowotworową piersi odczuwają silny lęk, który uniemożliwia prawidłowy proces leczenia i rehabilitacji. Często przedłużające się uczucie przygnębienia, nastrój depresyjny mogą spowodować zmiany w funkcjonowaniu psychicznym i społecznym. Mimo rozwoju medycyny często konieczna jest amputacja piersi. Mastektomia powoduje zmiany w sylwetce kobiety, przez co prowadzi do zmian w sferze psychicznej, w postaci nasilonego lęku, przygnębienia, a także powstania depresji. Celem pracy było określenie, czy kobiety, u których zdiagnozowano nowotwór piersi, różnią się poziomem nasilenia lęku, depresji oraz sposobem przystosowania się psychicznego do choroby nowotworowej w zależności od rodzaju przeprowadzonego zabiegu chirurgicznego. Uzyskane wyniki badań nie wykazały istotnych różnic między pacjentkami po mastektomii a pacjentkami po zabiegu oszczędzającym. Połowa przebadanych kobiet miała obniżony nastrój, u większości zanotowano średni i wysoki poziom lęku oraz tendencję do aktywnych form zmagania się z chorobą.

10

Funkcjonowanie pamięci operacyjnej u osób z zaburzeniami afektywnymi

80%

Rajtar-Zembaty A., Epa R., Rajtar-Zembaty J.

Aktualności Neurologiczne

|

2016

|

vol. 16

|

issue 3

152-157

EN

Working memory is the foundation of a well-functioning brain system, ensuring proper execution of complex cognitive problems. According to numerous researchers, emotions, in particular negative ones, impact the quality of working memory function. Patients with depressive disorders tend to display impaired working memory, experiencing difficulties with controlling or removing negative emotions and retaining positive information. The alterations in the capacity of working memory present in patients struggling with affective disorders have their neurobiological correlates. The literature regarding studies which have utilised neuroimaging techniques does not hold a congruent view as to the presence of a common pattern of brain dysfunction in patients with affective disorders. Mood disorders are most typically associated with abnormalities in the activity of both cortical and subcortical regions of the brain while solving tasks that involve working memory. Working memory dysfunctions play a major role in producing and fuelling the symptoms of affective disorders. Moreover, neuropsychological deficits present in patients diagnosed with bipolar affective disorder tend to be perceived as very characteristic for their functioning. This paper presents the most relevant current information concerning the issue in question. Further research into the area is much called for, with additional attention paid to the effect of the course and the clinical picture of the disease on the functioning of working memory, as it could potentially improve the quality of the diagnostic and therapeutic process for the patients.

PL

Pamięć operacyjna stanowi podstawę dobrze działającego systemu mózgowego i zapewnia właściwy przebieg złożonych procesów poznawczych. Zdaniem wielu badaczy na jakość funkcjonowania pamięci operacyjnej wpływają emocje, w szczególności te negatywne. Pacjenci z zaburzeniami depresyjnymi charakteryzują się nieprawidłowym działaniem pamięci operacyjnej: występują u nich trudności w wygaszaniu negatywnych emocji i utrzymywaniu pozytywnych informacji. Zmiany w zakresie sprawności pamięci operacyjnej obecne u osób zmagających się z zaburzeniami afektywnymi mają swoje korelaty neurobiologiczne. W piśmiennictwie dotyczącym badań, w których zastosowano metody neuroobrazowe, nie ma zgodności co do wspólnego wzorca dysfunkcji czynnościowej mózgu u pacjentów z zaburzeniami afektywnymi. Z zaburzeniami nastroju najczęściej wiązane są nieprawidłowości w aktywności zarówno obszarów korowych, jak i obszarów podkorowych mózgu w trakcie wykonywania zadań angażujących pamięć operacyjną. Dysfunkcje tej pamięci odgrywają ważną rolę w generowaniu i utrzymywaniu symptomów zaburzeń afektywnych. Co więcej, deficyty neuropsychologiczne występujące u osób ze zdiagnozowaną chorobą afektywną dwubiegunową uważane bywają za charakterystyczną cechę funkcjonowania tych pacjentów. W niniejszej pracy przedstawione zostaną najważniejsze aktualne doniesienia związane ze wskazaną tematyką. Należy prowadzić dalsze badania tego zagadnienia, z dodatkowym uwzględnieniem wpływu przebiegu i obrazu klinicznego choroby na działanie pamięci operacyjnej. Poszukiwania te mogłyby się przyczynić do poprawy jakości procesu diagnostyczno-terapeutycznego.

11

Zespół Cotarda – przegląd aktualnej wiedzy

80%

Leis K., Gapska D., Aleksiewicz T., Litwin K., Miętkiewicz K., Gałązka P.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2018

|

vol. 18

|

issue 3

320-324

EN

Cotard’s syndrome, originally described by a French physician Jules Cotard in 1880 as le délire des négations (the delirium of negation), is a condition in which the patient experiences nihilistic delusions, assuming their own death and, paradoxically, resulting immortality. This extremely rare mental illness often co-occurs with depression, schizophrenia and other conditions characterised by misidentification, such as Capgrass delusion or Fregoli delusion. Whilst it is still open to investigation whether Cotard’s syndrome is to be considered an independent clinical entity, certain symptoms specific to the disease and some structural brain changes seem to support this theory. However, owing to its extremely low prevalence, Cotard’s syndrome is not included in either the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) or the International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD-10) of the World Health Organization. Currently, management depends on the most likely underlying cause, e.g. depression, schizophrenia, subdural hematoma, AIDS, Parkinson’s disease or hydrophobia. Substances known to be effective in different cases include antidepressants and antipsychotics. Despite multiple attempts at classifying the condition, the 1995 classification by Berrios and Luque, subdividing Cotard’s syndrome into three types, is the most popular one by far. The first type involves depression and hallucinations, the second is known as Cotard’s syndrome type I (absence of depressive episodes but with hypochondriac delusions), whilst Cotard’s syndrome type II is also characterised by depression.

PL

Zespół Cotarda, w 1880 roku opisany przez francuskiego lekarza Jules’a Cotarda jako le délire des négations (złudzenie negacji), to choroba, w której pacjent doświadcza urojeń nihilistycznych i przeświadczenia o własnej śmierci, a następnie – nieśmiertelności. Ta niezwykle rzadka jednostka współwystępuje często z depresją, schizofrenią czy innymi chorobami charakteryzującymi się zaburzeniem identyfikacji: zespołem Capgrasa i zespołem Fregolego. Do dziś dyskutuje się, czy zespół Cotarda powinien zostać uznany za samodzielną jednostkę chorobową; ze względu na niespotykane w żadnym innym zespole objawy i zmiany w strukturach mózgu rozwiązanie to zyskuje coraz liczniejszych zwolenników. Z uwagi jednak na rzadkość występowania omawianego zespołu nie uwzględniają go ani Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-V), ani Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10). Obecnie leczenie ma charakter przyczynowy, czyli skupia się na terapii choroby, która najprawdopodobniej powoduje zespół Cotarda (depresja, schizofrenia, krwiak podtwardówkowy, ale również AIDS, choroba Parkinsona, hydrofobia). Wśród skutecznych substancji wymienia się leki przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne. Mimo istnienia wielu podziałów najbardziej znana jest klasyfikacja Berriosa i Luque’a z 1995 roku. Badacze ci wyróżnili trzy postacie choroby: postać z depresją i halucynacjami, zespół Cotarda I(bez depresji, z zaburzeniami hipochondrycznymi) i zespół Cotarda II (z depresją).

12

Rodzice w obliczu choroby nowotworowej dziecka

71%

Stenka K. E., Izdebski P.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2018

|

vol. 18

|

issue 3

306-314

EN

Introduction: A diagnosis of cancer in one of family members is a highly encumbering experience. What deserves special attention is a case when the one who is diagnosed is a child. Parents face an absolute reorganisation of life on its daily basis in order to meet the demands of their child’s disease. They display a prominent role in the processes of diagnosis and medical treatment. However, the multiplicity of tasks, defined roles, and emotional responses to the situation (the diagnosis of a lifethreatening disease) could lead to various difficulties of psychological nature. Material and method: The article is for reference only. It presents research results regarding difficulties of psychological nature which may be experienced by parents of children diagnosed with cancer (anxiety, depression, acute stress disorders, posttraumatic stress disorder). The works selected for analysis also had to meet certain criteria. Results: The presented data show that an increased risk of traumatic stress, anxiety, and depression disorders may be observed in a group of parents whose children are diagnosed with cancer. One of these disorders may be even experienced by every second parent. According to the data, the most difficult moment for parents is the moment when they acknowledge that their child has been diagnosed with cancer. Discussion: Mothers are the most likely to undertake the role of the main caregiver. Fathers, on the other hand, acquire the role of a family supporter. Although experiencing the same stressor, mothers are those who experience greater difficulties than fathers. They are more frequently diagnosed with posttraumatic stress disorder and depressive disorders.

PL

Wstęp: Diagnoza choroby nowotworowej u jednego z członków rodziny jest niezwykle obciążającym doświadczeniem. Na szczególną uwagę zasługuje sytuacja, gdy choruje dziecko. Rodzice stają wówczas przed koniecznością reorganizacji życia rodzinnego w taki sposób, by sprostać wymaganiom stawianym przez chorobę dziecka, i odgrywają znaczącą rolę na niemal wszystkich jej etapach. Biorą udział w procesie diagnozowania i leczenia, a wielość zadań iról, jak również reakcje emocjonalne na rozpoznanie zagrażającej życiu choroby prowadzić mogą do trudności o charakterze psychologicznym. Materiał i metoda: Artykuł ma charakter poglądowy. Stanowi prezentację wyników badań dotyczących trudności natury psychologicznej, jakich doświadczają rodzice dzieci cierpiących na chorobę nowotworową (lęk, depresja, ostra reakcja na stres, zaburzenie stresowe pourazowe). Prace uwzględnione w analizach musiały spełnić określone kryteria włączenia. Wyniki: Prezentowane dane wskazują na to, że w grupie rodziców dzieci cierpiących na choroby nowotworowe zaobserwować można zwiększone ryzyko wystąpienia ostrej reakcji na stres, zaburzenia stresowego pourazowego, lęku i depresji. Któregoś z wymienionych zaburzeń może doświadczać nawet co drugi rodzic. Najtrudniejszym dla rodziców momentem jest otrzymanie diagnozy choroby nowotworowej dziecka. Omówienie: Matki najczęściej pełnią funkcję głównego opiekuna, ojcowie z kolei przejmują zadanie utrzymania rodziny. Mimo działania tego samego stresora matki doświadczają większych trudności niż ojcowie. Częściej diagnozuje się u nich zaburzenie stresowe pourazowe i zaburzenia o charakterze depresyjnym.

13

Poziom objawów lęku oraz depresji w trakcie izolacji związanej z pandemią „koronawirusa” – wirusa SARS-CoV-2 w określonych grupach społecznych

71%

Budzyńska N., Moryś J.

|

issue 4

433-450

PL

Pandemia wirusa SARS-CoV-2 ciągnie za sobą istotne konsekwencje w wielu dziedzinach życia, wpływając bezsprzecznie także na zdrowie psychiczne. Badanie przeprowadzono w okresie najbardziej restrykcyjnych ograniczeń w funkcjonowaniu społecznym, jakie wprowadzono w konsekwencji pojawienia się w Polsce wirusa SARS-CoV-2. Udział w badaniu drogą elektroniczną wzięły 423 osoby. W celu sprawdzenia poziomu objawów lęku oraz depresji w okresie izolacji społecznej wykorzystano Szpitalną Skalę Lęku i Depresji – HADS. Przeprowadzone analizy pokazują przewagę objawów lęku na początkowym etapie izolacji społecznej w badanej grupie. Istotną zmienną związaną z poziomem wyników skali HADS był wiek, najwyższe wyniki zaobserwowano wśród uczniów i studentów. Ponadto wysokie wyniki zarówno na skali lęku, jak i depresji zaobserwowano także wśród osób z najniższym wykształceniem, w grupie osób, których praca w tym czasie została wstrzymana, wśród badanych, którzy rzadziej wychodzili z domu, oraz wśród kobiet.

14

Rola aripiprazolu w leczeniu schizofrenii oraz zaburzeń nastroju

71%

Gorostowicz A., Siwek M.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2018

|

vol. 18

|

issue 3

296-305

EN

Aripiprazol jest atypowym lekiem przeciwpsychotycznym tzw. trzeciej generacji, o odmiennym mechanizmie działania od większości dostępnych leków przeciwpsychotycznych. Jego profil działania receptorowego przyczynia się do względnie dobrej tolerancji oraz niskiego ryzyka powikłań metabolicznych. Opisano wysokie bezpieczeństwo stosowania aripiprazolu w wielu grupach chorych – u osób starszych, u pacjentów z cukrzycą, chorobami nerek, wątroby, serca, ponadto coraz więcej badań wskazuje, iż lek stosowany w populacji kobiet w ciąży nie wiązał się z istotnym klinicznie wzrostem ryzyka powstawania dużych wad wrodzonych u płodów. Obecnie aripiprazol jest stosowany głównie w leczeniu schizofrenii, choroby afektywnej dwubiegunowej oraz lekoopornej depresji nawracającej i zajmuje znaczącą pozycję w rekomendacjach dotyczących schematów leczenia tych schorzeń. U osób z chorobami psychicznymi często współwystępują choroby somatyczne (w tym zespół metaboliczny oraz cukrzyca) i uwzględnienie aripiprazolu w terapii może wiązać się z dodatkową poprawą parametrów metabolicznych. Z danych literaturowych wynika, że politerapia z użyciem aripiprazolu (szczególnie w połączeniu z takimi lekami atypowymi, jak olanzapina, klozapina czy risperidon) może nieść wymierne korzyści dla pacjentów ze schizofrenią. Jego przydatność kliniczna jest znacząca w kontekście napotykanych trudności w terapii schizofrenii i choroby dwubiegunowej – braku współpracy pacjentów w zakresie zażywania leków oraz współwystępowania licznych schorzeń somatycznych w obu tych chorobach.

PL

Aripiprazole belongs to atypical antipsychotic medication of the so-called third generation, with a mechanism of action different from most antipsychotic drugs available. Its receptor action profile contributes to relatively good tolerance and low risk of metabolic complications. The high level of safety of aripiprazole was described in multiple groups of patients – the elderly and patients suffering from diabetes as well as kidney, liver and heart diseases. Furthermore, an increasing number of studies show that the drug used in the population of pregnant women was not linked to a clinically significant risk of major birth defects. At present, aripiprazole is mainly used in the treatment of schizophrenia, bipolar disorder and recurrent treatment-resistant depression and occupies a significant position in the recommendations for the treatment regimens for these diseases. In persons with mental illness, somatic diseases frequently coexist (among them, the metabolic syndrome and diabetes) and the inclusion of aripiprazole therapy may result in an additional improvement in metabolic parameters. The literature data suggest that polytherapy with the use of aripiprazole (especially in combination with such atypical drugs as olanzapine, clozapine or risperidone) can bring tangible benefits for patients with schizophrenia. Its clinical utility is significant in the context of the difficulties encountered in the treatment of schizophrenia and bipolar disorder – the lack of cooperation on the part of the patients with respect to drug consumption and the coexistence of numerous somatic ailments in both diseases.

15

Wsparcie społeczne a ocena własnej choroby, nasilenie objawów depresyjnych i akceptacja życia z chorobą u kobiet po mastektomii

71%

Głowacka B., Księżpolska A., Jedynak T., Tatala M., Janowski K.

|

vol. XXI

|

issue 2

188-205

PL

Choroba nowotworowa stanowi dla chorego źródło silnego stresu. Efektywność radzenia sobie z tym stresem zależy od licznych czynników, wśród których znaczącą rolę odgrywać może wsparcie społeczne. Celem prezentowanych badań było zweryfikowanie, czy poziom spostrzeganego wsparcia społecznego wiąże się z jakością funkcjonowania psychospołecznego u kobiet po mastektomii oraz czy typy wsparcia społecznego są specyficznie powiązane ze wskaźnikami funkcjonowania. Zbadano 70 kobiet po zabiegu mastektomii za pomocą Skali Wsparcia w Chorobie, Inwentarza Depresji Becka, Skali Oceny Własnej Choroby oraz Skali Akceptacji Życia z Chorobą. Kobiety, które deklarowały wyższe wsparcie społeczne, miały istotnie niższy poziom symptomów depresyjnych, wyższe wartości oceny choroby w kategoriach wyzwania i wartości, a niższe jako przeszkody/straty, a także ujawniły wyższą akceptację życia z chorobą. Analiza regresji wykazała, że wsparcie duchowe najlepiej tłumaczyło wariancję w większości wskaźników funkcjonowania. Można stwierdzić, że wsparcie społeczne jest istotnym czynnikiem zmniejszającym ryzyko objawów depresyjnych i zwiększającym szanse optymalnego funkcjonowania psychospołecznego u kobiet po mastektomii.

16

Wpływ muzyki na odczuwanie bólu, lęku i depresji oraz jakość życia u ludzi z problemami bólowymi różnego pochodzenia

71%

Danek J., Danek E., Danek M.

|

vol. XXI

|

issue 2

206-220

PL

Istnieje wiele badań wskazujących, że wpływ muzyki na organizm człowieka odbywa się na wielu poziomach, zaś ból jest jednym z najczęstszych dolegliwości w praktyce klinicznej i jest objawem wielu problemów fizycznych i psychicznych. Ból związany jest z negatywnymi emocjami (depresją, lękiem, frustracją, gniewem, strachem) oraz z obniżoną jakością życia. W pracy przeglądowej oceniono wpływ muzyki na odczuwanie bólu, lęku, depresji oraz na jakość życia osób z wybranymi problemami bólowymi różnego pochodzenia. W artykule wykorzystano badania, opublikowane w recenzowanych czasopismach naukowych (2010-2015), które znajdowały się w bazie PubMed. Powyższe kwestie zostały omówione w następujących układach: muzyka - ból, muzyka - ból, lęk i depresja, muzyka - ból i lęk w diagnozowaniu medycznym, muzyka - ból i leczenie przeciwbólowe, muzyka - ból i jakość życia. W większości przypadków udowodniono, że terapie muzyką były skuteczne w łagodzeniu bólu (i towarzyszących objawów) oraz miały pozytywny wpływ na funkcjonowanie i jakość życia wielu pacjentów.

17

Anhedonia w zaburzeniach depresyjnych

71%

Siwek M.

|

EN

Although anhedonia may be a component of the clinical picture in many mental and neurological conditions, it is one of the most common and typical negative symptoms observed in depressive episodes. Both, the baseline increase in the severity of anhedonia as well as its regression during treatment are strong predictors of the efficacy of antidepressant pharmacotherapy and can have a significant impact on patient’s ability to achieve functional remission. Nevertheless, studies on the effects of antidepressants on the possible reduction of anhedonia-spectrum symptoms are very sparse. Depressive anhedonia-like emotional disorders, which are considered by patients to be associated with the inclusion of an antidepressant (usually from the class of serotonin or serotonin–noradrenalin reuptake inhibitors) and often experienced as qualitatively different from the former, are another clinical issue. Although they may be beneficial in some cases by helping the patient release anxiety and depressive symptoms, they are often seen as adverse effects eliminating the emotional intensity and social interactions. It is believed that depressive anhedonia and emotional disorders associated with antidepressant therapy have similar neurobiological mechanisms and result from the reduced activity (particularly in the form of reduced dopaminergic transmission) of reward system structures, such as the prefrontal cortex or the ventral tegmental area. Agomelatine is an antidepressant with the best documented and proven efficacy in reducing the increased depressive anhedonia and the lowest potential to cause drug-induced anhedonia. This may be due to its specific pharmacodynamic properties and, most of all, the ability to potently block the postsynaptic 5-HT2C receptors, which results in the enhancement of dopaminergic and noradrenergic transmission.

PL

Anhedonia bywa elementem obrazu klinicznego wielu zaburzeń psychicznych i neurologicznych, jednak najczęściej i w sposób najbardziej typowy występuje w przebiegu epizodu depresyjnego, jako jeden z jego osiowych objawów. Zarówno wyjściowe nasilenie anhedonii, jak i jej ustępowanie w trakcie leczenia są silnymi predyktorami skuteczności farmakoterapii przeciwdepresyjnej i mogą znacząco wpływać na możliwość osiągnięcia przez pacjenta remisji funkcjonalnej. Mimo to wpływ leków przeciwdepresyjnych na możliwość redukcji nasilenia objawów należących do spektrum anhedonii bardzo rzadko był dotąd przedmiotem badań. Odrębnym zagadnieniem klinicznym jest zespół podobnych do anhedonii depresyjnej zaburzeń emocjonalnych, które są przez chorych kojarzone z włączeniem leku przeciwdepresyjnego (zazwyczaj z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny lub serotoniny i noradrenaliny) i często doświadczane jako odmienne jakościowo od tej pierwszej. Niekiedy mogą być korzystne i stanowić formę uwalniania pacjenta od objawów lękowych i depresyjnych, ale też często postrzegane są jako uciążliwe działania niepożądane, odbierające intensywność życia emocjonalnego oraz interakcji społecznych. Uważa się, że anhedonia depresyjna i zaburzenia emocjonalne kojarzone z leczeniem przeciwdepresyjnym mają podobne podłoże neurobiologiczne i wiążą się ze spadkiem aktywności (zwłaszcza w postaci osłabienia transmisji dopaminergicznej) struktur związanych z układem nagrody, takich jak kora przedczołowa czy rejon brzuszny nakrywki. Lekiem przeciwdepresyjnym o najlepiej udokumentowanej i udowodnionej skuteczności w zakresie redukcji nasilenia anhedonii depresyjnej oraz o najmniejszym potencjale wywoływania anhedonii polekowej jest agomelatyna. Mogą o tym decydować jej specyficzne właściwości farmakodynamiczne, a przede wszystkim zdolność do silnej blokady postsynaptycznych receptorów 5-HT2C, której efektem jest torowanie transmisji dopaminergicznej i noradrenergicznej.

18

Rola stygmatyzacji oraz przekonań na temat wyglądu w rozwoju depresji u chorych na łuszczycę

71%

Przybyła-Basista H., Łakuta P.

|

vol. XXI

|

issue 3

447-463

PL

Celem przeprowadzonych badań było określenie roli stygmatyzacji oraz przekonań na temat wyglądu w rozwoju depresji u chorych na łuszczycę, uwzględniając wiek wystąpienia łuszczycy oraz poziom spostrzeganego wsparcia społecznego. Badaniem objęto 193 chorych na łuszczycę. Przeprowadzone analizy ujawniły dwa mechanizmy moderowanej mediacji. Okazało się, że wyłącznie u osób, które zachorowały we wczesnym wieku, przekonania na temat wyglądu pełnią rolę mediatora w relacji między występowaniem zmian skórnych a poziomem depresji. Wykazano również, że w grupie chorych, którzy charakteryzują się niskim poziomem wsparcia ze strony rodziny, przyjaciół i innych osób bliskich, stygmatyzacja pełni rolę mediatora w relacji między występowaniem zmian skórnych a objawami depresji. W artykule zostały omówione teoretyczne i praktyczne implikacje prezentowanych wyników.

19

Can self-affirmations reduce depression and anxiety, and boost well-being in psoriasis patients? Preliminary findings

71%

Łakuta P.

Polskie Forum Psychologiczne

|

2020

|

vol. XXV

|

issue 2

188-207

PL

W rosnącej liczbie badań naukowych odnotowuje się, że dokonanie autoafirmacji w obliczu zagrożenia dla jakiegoś aspektu Ja może sprzyjać przyjęciu szerszej perspektywy, z uwzględnieniem zasobów psychospołecznych, umożliwiając bardziej skuteczne radzenie sobie. W ramach prezentowanych badań poddano ocenie, czy i w jaki sposób tendencja do autoafirmacji wiąże się z dobrostanem i poziomem nasilenia depresji i lęku u pacjentów z łuszczycą. Badaniem objęto 51 chorych w wieku 19–67 lat. W badaniach wykorzystano metody samoopisowe do pomiaru negatywnych emocji związanych z ciałem, nasilenia lęku i depresji, oceny dobrostanu, tendencji do autoafirmacji, nasilenia choroby oraz poznawczej strategii regulacji emocji – stwarzania perspektywy. Wyniki analiz wykazały, że tendencja do autoafirmacji związana jest z niższym nasileniem depresji i lęku oraz wyższym poziomem dobrostanu. W kolejnych analizach testowaniu poddano modele mediacji, uwzględniające sekwencyjne działanie dwóch mediatorów. Wyniki tych analiz sugerują, że relacje między tendencją do autoafirmacji a niższym nasileniem depresji i lęku oraz wyższym poziomem dobrostanu można tłumaczyć mechanizmami, które obejmują procesy sprzyjające zdolności do spoglądania na negatywne wydarzenia z szerszej perspektywy i utrzymaniu bardziej pozytywnych emocji do własnego ciała. Prezentowane wyniki wskazują na adaptacyjną rolę autoafirmacji w kontekście chorób przewlekłych, takich jak łuszczyca, oraz potrzebę dalszych badań w tym obszarze.

20

Mental health during the third wave of the pandemic in Poland

71%

Skalski S.

|

EN

Celem badania było określenie nasilenia problemów dotyczących zdrowia psychicznego podczas III fali COVID-19 w Polsce. W badaniu wzięło udział 574 respondentów. Ankieta skonstruowana na potrzeby badań składała się z części demograficznej, Kwestionariusza Zdrowia Pacjenta-4 (PHQ-4) oraz Kwestionariusza Ogólnego Stanu Zdrowia GHQ-12. Analizy przeprowadzono, wykorzystując test U Manna–Whitneya. Wyniki badań wskazują, że kobiety mają większe nasilenie problemów ze zdrowiem psychicznym niż mężczyźni. Ponadto kobiety wykazują większe nasilenie depresji i lęku. Dokonując kolejnych analiz, stwierdzono, że respondenci z wykształceniem co najwyżej średnim mają więcej problemów ze zdrowiem psychicznym niż osoby z wykształceniem wyższym. Badani z wykształceniem co najwyżej średnim mają również większe nasilenie depresji i lęku. Analizując pozostałe zmienne, ustalono, że większe nasilenie problemów ze zdrowiem psychicznym mają studenci w porównaniu do osób pracujących. Uzyskane dane można wykorzystać w działaniach łagodzących negatywne skutki pandemii.

Refine search results

Depresja pooperacyjna u pacjentów po zabiegu pomostowania aortalno-wieńcowego (CABG) – przegląd literatury

Dystres i depresja u chorych na nowotwory – diagnostyka i leczenie

Miejsce psychoterapii w prewencji i leczeniu depresji poudarowej

Depresja u osób z chorobą nowotworową. Rozpoznawanie i leczenie – aspekty praktyczne

Depresja w chorobie Parkinsona. Rola farmakoterapii

Temperamentalne predyktory strategii regulacji emocji negatywnych i pozytywnych u osób z zaburzeniami depresyjno-lękowymi

Duloksetyna – profil farmakologiczny i kliniczny leku z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny

Terapia poznawcza oparta na uważności w leczeniu i zapobieganiu depresji

Rodzaj zabiegu a lęk, depresja i przystosowanie do choroby u kobiet z rozpoznanym rakiem piersi

Funkcjonowanie pamięci operacyjnej u osób z zaburzeniami afektywnymi

Zespół Cotarda – przegląd aktualnej wiedzy

Rodzice w obliczu choroby nowotworowej dziecka

Poziom objawów lęku oraz depresji w trakcie izolacji związanej z pandemią „koronawirusa” – wirusa SARS-CoV-2 w określonych grupach społecznych

Rola aripiprazolu w leczeniu schizofrenii oraz zaburzeń nastroju

Wsparcie społeczne a ocena własnej choroby, nasilenie objawów depresyjnych i akceptacja życia z chorobą u kobiet po mastektomii

Wpływ muzyki na odczuwanie bólu, lęku i depresji oraz jakość życia u ludzi z problemami bólowymi różnego pochodzenia

Anhedonia w zaburzeniach depresyjnych

Rola stygmatyzacji oraz przekonań na temat wyglądu w rozwoju depresji u chorych na łuszczycę

Can self-affirmations reduce depression and anxiety, and boost well-being in psoriasis patients? Preliminary findings