The paper attempts to review, based on available literature, changes in patient-doctor relationship taking place within the last few years in Western societies and in Poland. It tries to answer the question whether patient-doctor relationship is closer to partnership or to paternalism. Particular emphasis is placed on such issues as doctor-patient information transfer, patient’s role in decision-making process and respect of patient’s rights. While it appears that in the West we are witnessing a clear transformation of patient-doctor relationship towards an increasingly active role of patient in the decision-making, where he or she is considered an expert in the field of own health and values, in Poland a more paternalistic model prevails, where it is the doctor who plays the leading role, makes decisions and, consequently, takes full responsibility for them. It appears that concerning partner-like relationship with doctor, greater chances for it have patients relatively better educated and from higher socioeconomic strata and women. Persons with higher education are more prone to question traditional role of doctor who “knows better”; such an attitude manifests itself by looking for alternative sources of information about the disease. Similarly, women more frequently seek a “second opinion” and more often obtain information about other treatment options from alternative sources. Furthermore, women more often express a need for a partner-like relationship with doctor.
PL
Artykuł jest próbą przeanalizowania, na podstawie badań i dostępnej literatury, zmian, jakie w ostatnich latach zaszły w relacjach pacjent – lekarz w społeczeństwach zachodnich oraz w Polsce. Jest też próbą odpowiedzi na pytanie, czy relacje pacjent – lekarz można określić bardziej jako partnerskie, czy też raczej jako paternalistyczne. Obszary szczególnego zainteresowania autorów to: informowanie pacjenta przez lekarza, udział pacjenta w podejmowaniu decyzji oraz przestrzeganie praw pacjenta. O ile wydaje się, że na Zachodzie mamy do czynienia z wyraźną transformacją relacji pacjent – lekarz w kierunku relacji, gdzie pacjent współuczestniczy w podejmowaniu decyzji i jest postrzegany przez lekarza jako ekspert w zakresie swojego zdrowia i wartości, o tyle w Polsce ciągle występuje raczej model paternalistyczny, w którym to lekarz odgrywa dominującą rolę, podejmuje decyzje, a co za tym idzie, ponosi za nie niepodzielną odpowiedzialność. Wydaje się, że w kwestii relacji partnerskich z lekarzem znacznie większą szansę na nie mają pacjenci posiadający relatywnie wyższe wykształcenie i wyższą pozycję społeczną oraz kobiety. Osoby z wyższym wykształceniem częściej kwestionują tradycyjną rolę lekarza, który „wie najlepiej”, co przejawia się w poszukiwaniu alternatywnych źródeł informacji o chorobie. Podobnie kobiety częściej konsultują decyzje lekarza, a także częściej pozyskują informacje o sposobach leczenia z alternatywnych źródeł. Kobiety również częściej niż mężczyźni zgłaszają potrzebę kontaktu partnerskiego z lekarzem.
Inspiracją do napisania tego artykułu była szeroka dyskusja, opublikowana na łamach Roczników Psychologicznych (2010), a potrzeba jego napisania związana jest z rosnącą stale liczbą prac, dotyczących badań jakościowych w psychologii. Dodatkowym powodem jest obserwacja, że polscy badacze uporczywie ignorują jakościowe podejście w badaniach i trzymają się strategii naturalistycznej jako jedynej właściwej dla badań psychologicznych. W pierwszej części artykułu autorzy przytaczają przykłady negatywnych i dyskwalifikujących opinii na temat naukowej wartości badań jakościowych. Przedmiotem części drugiej jest próba polemiki z tymi opiniami. Ostatnia, trzecia część artykułu to apel o docenienie strategii badań jakościowych jako w pełni naukowej strategii badawczej w kontekście nieustannie dyskutowanego problemu przedmiotu psychologii jako nauki empirycznej.
Chronic rhinosinusitis with nasal polyps (CRSwNP) is a disease with still not enough known pathogenesis despite the development of genetics, immunological and microbiological research. The number of patients with CRS has been constantly growing. The coexistence of CRS, bronchial asthma and aspirin intolerance (aspirin triad) is an adverse prognostic factor with higher risk of recurrences. The aim of study was to compare the severity of CRSwNP depending of coexistence of bronchial asthma and/or aspirin intolerance. The research was performed in the group of 204 patients operated 2009-2013 with 5 years follow-up. Higher nasal polyps growth in groups of patients with aspirin triad and CRSwNP and bronchial asthma in endoscopic examination (p=0,0005 and p=0,0030 respectively) and CT-scan according to Lund-Mackay point scale (p<0,0001 and p=0,0009) was showed. Also, these patients presented increased severity of nasal symptoms before surgical treatment according to VAS scale (p=0,0126 for CRSwNP with bronchial asthma; p=0,0390 for aspirin triad). Similarly, 6 months after surgery the same groups of patients presented higher severity of the disease symptoms (p<0,0001 for aspirin triad’ patients; p=0,0174 for CRSwNP and bronchial asthma’ patients) . Patients with aspirin triad had also statistically more surgeries in past (p=0,001), what proves that recurrences in this group are very likely to be observed in spite of the use of proper conservative treatment. No such differences have been shown in the group of patients with CRSwNP and isolated aspirin intolerance (without bronchial asthma). Allergy to inhaled allergens, hypersensitivity to aspirin are factors significantly worsening the course of CRSwNP. It would be advisable to consider, despite a lack of history of aspirin intolerance, a hypersensititvity to aspirin test in patients with particularly severe CRSwNP, especially those associated with bronchial asthma. It also seems reasonable to carry out such a test on every patient with newly diagnosed CRSwNP and bronchial asthma in order to be able to plan further treatment in this group of patients accordingly including biological treatment with antimonoclonal therapy against interleukin 4, 5 or13.
Wprowadzenie: Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych z polipami nosa (PZZPzPN), pomimo rozwoju immunologii, mikrobiologii i genetyki, nadal nie ma dostatecznie poznanej etiopatogenezy. W ostatnich latach liczba zachorowań na PZZP bez i z polipami nosa systematycznie wzrasta. Współwystępowanie PZZPzPN, astmy oskrzelowej i nietolerancji aspiryny (triada aspirynowa) stanowi niekorzystny czynnik rokowniczy, zwiększając predyspozycję indywidualnego chorego do nawrotów choroby. Cel: Celem pracy było porównanie ciężkości przebiegu PZZPzPN u pacjentów poddanych leczeniu operacyjnemu w zależności od współistnienia AO i/lub NA. Badania przeprowadzono w grupie 204 pacjentów operowanych z powodu PZZPzPN w latach 2009–2013 z 5-letnim okresem obserwacji. Wyniki: Wykazano większe nasilenie zmian polipowatych w badaniu endoskopowym wśród osób z triadą aspirynową (p = 0,0005), z PZZPzPN i astmą oskrzelową (p = 0,0030) oraz w TK zatok przynosowych według punktowej skali Lund-Mackay (odpowiednio p < 0,0001 i p = 0,0009). Jednocześnie zauważono bardziej dokuczliwe nasilenie dolegliwości związanych z PZZPzPN w skali VAS przed zabiegiem operacyjnym wśród pacjentów z towarzyszącą astmą oskrzelową (p = 0,0126) oraz u pacjentów z triadą aspirynową (p = 0,0390) w porównaniu do pozostałych badanych z PZZPzPN. Podobnie, wykazano większe nasilenie dolegliwości w okresie 6 miesięcy po zabiegu operacyjnym w tych grupach chorych (triada aspirynowa: p < 0,0001, PZZPzPN oraz AO: p = 0,0174). Dodatkowo osoby z triadą aspirynową były statystycznie częściej poddawane zabiegom operacyjnym w przeszłości (p = 0,001), co wskazuje na dużą nawrotowość procesu zapalnego i częste nieustępowanie zmian polipowatych pomimo właściwego leczenia zachowawczego. Nie wykazano podobnych różnic dla pacjentów z PZZPzPN i izolowaną nadwrażliwością na aspirynę (bez towarzyszącej astmy oskrzelowej). Wnioski: Alergia na alergeny wziewne i nadwrażliwość na aspirynę to czynniki istotnie pogarszające przebieg PZZPzPN. Wskazane byłoby rozważanie, mimo braku wywiadu w kierunku nietolerancji aspiryny, wykonania prowokacji aspirynowej u chorych ze szczególnie ciężkim przebiegiem PZZPzPN, zwłaszcza z towarzyszącą astmą oskrzelową. Zasadne wydaje się także przeprowadzenie takiego testu u każdego pacjenta z nowo rozpoznanym PZZPzPN i astmą oskrzelową, aby móc odpowiednio zaplanować dalsze leczenie w tej grupie osób z włączeniem terapii biologicznej.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.