Search results

1

Lokalizacja raków jajnika związanych z endometriozą w poszczególnych strukturach jamy brzusznej i miednicy

100%

Stasienko E., Wicherek Ł.

Current Gynecologic Oncology

|

2016

|

vol. 14

|

issue 3

139-144

EN

Aim: The aim of the study was to determine the frequency of the malignant endometrioma transformation in the structures of the abdominal cavity organs and the pelvis. Material and methods: Making use of the hospital database, we have analyzed histopathological results of patients with ovarian carcinoma operated on between 2004 and 2012 at the Oncology Center in Bydgoszcz. In the case of 69 patients meeting the Sampson criteria, endometriosis and ovarian carcinoma were confirmed in one tissue sample. Following a thorough analysis of operation reports and histopathological results, we have observed the presence of carcinoma texture and endometriosis in: the adnexa, rectovaginal septum, sigmoid colon and the rectum, abdominal integuments, urinary bladder. Results: Endometriosis related to the texture of the carcinoma was present in the adnexa of 30 patients (44.7%), in the rectovaginal septum – in 25 (37.3%), in abdominal integuments – in 7 (10.4%), in the sigmoid colon or rectum – in 3 (4.5%) and within the urinary bladder – in 2 (3%); in the case of 2 patients, endometriosis was focused in several sites. Summary: Differences between patients with ovarian carcinomas, either associated with endometriosis or not – concerning the degree of clinical advancement, histopathological type and prognosis – induce one to search for new methods and new schemes of known therapies.

PL

Cel: Celem badania było określenie częstotliwości transformacji złośliwej endometrioma w strukturach narządowych jamy brzusznej i miednicy. Materiał i metody: Korzystając ze szpitalnej bazy danych, przeanalizowaliśmy wyniki histopatologiczne pacjentek z rakiem jajnika, które były operowane między 2004 a 2012 rokiem w Centrum Onkologii w Bydgoszczy. U 69 chorych spełniających kryteria Sampsona potwierdziliśmy endometriozę i raka jajnika w jednym preparacie tkankowym. Po dokładnej analizie protokołów operacyjnych oraz wyników histopatologicznych ustaliliśmy obecność utkania raka i endometriozy w: przydatkach, przegrodzie odbytniczo-pochwowej, esicy i odbytnicy, powłokach brzusznych, pęcherzu moczowym. Wyniki: Endometrioza związana z utkaniem raka występowała w przydatkach u 30 pacjentek (44,7%), w przegrodzie odbytniczo-pochwowej – u 25 (37,3%), w powłokach jamy brzusznej – u 7 (10,4%), w esicy lub odbytnicy – u 3 (4,5%), a w obrębie pęcherza moczowego – u 2 (3%); u 2 chorych ogniska endometriozy występowały w kilku lokalizacjach. Podsumowanie: Różnice między pacjentkami z rakami jajnika związanymi i niezwiązanymi z endometriozą – dotyczące stopnia zaawansowania klinicznego, typu histopatologicznego oraz rokowania – skłaniają do poszukiwania nowych metod lub nowych schematów znanych terapii.

2

Przydatnosc zmodyfikowanego wytrzewienia tylnego w leczeniu raka jajnika

81%

Wicherek Ł., Kuśnierz J., Śpiewankiewicz B.

Current Gynecologic Oncology

|

2013

|

vol. 11

|

issue 2

125-136

EN

The treatment of ovarian cancer is a type of combination treatment consisting of surgery and chemotherapy. Based on numerous studies, one might conclude that the radical nature of the surgical treatment is critical to the survival of the ovarian cancer patient. The aim of the primary procedure is complete cytoreduction, meaning the removal of all macroscopic foci of the cancer. This can be challenging since infiltration of the cancer frequently goes beyond the reproductive organs into the pelvis, involving the rectum, sigmoid colon, and the peritoneum of the lower recess. Therefore, apart from standard procedures, modified posterior exenteration (MPE) should be performed. MPE allows for en bloc resection of the cancerous tumor together with the uterus, adnexa, and parametria, and portions of the vagina, the pelvic peritoneum, the anterior aspect of the rectum, and the sigmoid colon. The next stage of the pro-cedure is colostomy or anastomosis within the region of the gastrointestinal tract followed by lymphadenectomy. A natural consequence of such an extensive intervention is a substantial number of complications. These, however, do not affect the quality of life of patients with ovarian cancer in an appreciable manner and thus have been accepted among gynecologic oncologists. What is important is that this type of surgery has a positive influence on prognosis, tending to prolong patients’ lives. Even when complications do occur, it is still more valuable to go ahead with this type of treatment than to forgo it in the interests of trying to avoid any possible negative consequences. This decision seems even more valid when the progress of medicine, which has enabled the effective treatment of such complications, is taken into consideration. The most common consequences of such a procedure are infection and wound dehiscence while anastomotic dehiscence within the gastrointestinal tract rarely occurs. The data included in the literature has clearly demonstrated that the patient’s preoperative serum albumin level may be con-nected with the risk of these common consequences and that the experience of the gynecologic oncologist who per-forms the procedure substantially influences whether such complications occur. It is therefore crucial that we create a nationwide chain of oncologic hospitals where these types of combination treatments of malignant neoplasms can be successfully carried out.

PL

Leczenie raka jajnika jest leczeniem skojarzonym, którego podstawowymi składowymi są leczenie chirurgiczne i che-mioterapia. Na podstawie wielu badań można stwierdzić, że kluczowe znaczenie dla przeżycia chorych ma radykal-ność leczenia chirurgicznego. Celem pierwotnego zabiegu operacyjnego jest doprowadzenie do całkowitej cytoreduk-cji – usunięcie wszystkich makroskopowych ognisk raka. Szerzący się w miednicy naciek wykracza poza narząd rodny i obejmuje bardzo często odbytnicę, esicę oraz otrzewną dolnego zachyłku. Dlatego poza standardowymi procedu-rami należy wykonać zabieg zmodyfikowanego wytrzewienia tylnego (modified posterior exenteration, MPE), który umożliwia usunięcie w technice en bloc guza nowotworowego wraz z macicą, przydatkami, przymaciczami, frag-mentem pochwy, otrzewną miednicy, przednią częścią odbytnicy i esicą. Kolejny etap zabiegu stanowi wyłonienie kolostomii lub zespolenia w obrębie przewodu pokarmowego, a następnie wykonanie limfadenektomii. Naturalną konsekwencją tak rozległej ingerencji jest pojawienie się znacznej liczby powikłań, jednak ich poziom został zaak-ceptowany przez środowisko ginekologów onkologów – nie wpływają one znacząco na zmniejszenie jakości życia chorych na raka jajnika. Co istotne, przeprowadzenie takiego zabiegu korzystnie wpływa na rokowanie – przedłu-żenie życia chorej, nawet przy wystąpieniu powikłań, ma bezsprzecznie wyższą wartość niż uniknięcie negatywnych następstw dzięki odstąpieniu od operacji. Tym bardziej że postęp medycyny umożliwia skuteczne ich leczenie. Spośród powikłań po tym zabiegu najczęściej obserwuje się zakażenie i rozejście rany pooperacyjnej. Rozejścia zespoleń w obrębie przewodu pokarmowego występują w niewielkiej liczbie przypadków. Z danych zebranych w literaturze wynika, że poziom przedoperacyjny albumin może mieć związek z ryzykiem występowania tych powikłań. Znaczny wpływ na zmniejszenie ich liczby ma doświadczenie zespołu ginekologów onkologów wykonujących zabieg. Z tego względu konieczne wydaje się utworzenie ogólnokrajowej sieci szpitali onkologicznych zajmujących się leczeniem skojarzonym nowotworów złośliwych.

3

Analiza immunoreaktywności antygenów B7H4 i HLA-G w ognisku wznowy raka jajnika i jego mikrośrodowisku

71%

Basta P., Gałązka K., Stasienko E., Dutsch-Wicherek M., Wicherek Ł.

Current Gynecologic Oncology

|

2011

|

vol. 9

|

issue 1

9-17

EN

Introduction: We decided to examine the immunoreactivity of two antigens, B7H4 and HAL-G, within ovarian cancer cells and the macrophages that infiltrate the ovarian cancer microenvironment. It is well known that these two antigens are responsible for the inhibition of both cytotoxic T lymphocytes and NK cells. It has also been suggested that the response of the patient to applied therapy (surgery and chemotherapy) may be related to the status of the tumor microenvironment. Certainly, both B7H4 and HLA-G have been found in the ovarian cancer nest. Methods: We analyzed the immunoreactivity levels of both B7H4 and HLA-G on ovarian cancer cells with respect to the number of different chemotherapy regiments the patient underwent between the first- and second-line surgeries. Additionally, we detected the immunoreactivity of these two antigens on the macrophages present in the ovarian cancer microenvironment. The immunoreactivity analysis was performed on tissue samples derived from 17 patients. Result: In our study, we observed a statistically significantly higher amount of infiltration of B7H4-positive macrophages into the ovarian cancer relapse microenvironment in those patients who had had more than one type of chemotherapy regiment between surgical procedures compared to those who had had only one. Likewise, the HLA-G immunoreactivity level was higher in the first than in the second group. Conclusion: An immunosuppressive ovarian cancer relapse microenvironment, as indicated by the presence of suppressive macrophages, may be related to the need to supplement the primary chemotherapy.

PL

Ekspresja antygenu B7H4 i antygenu HLA-G jest związana z ucieczką komórek raka spod nadzoru immunologicznego, ponieważ antygeny te odpowiadają za ograniczenia aktywności limfocytów cytotoksycznych T i komórek NK. Ich ekspresję wykazano zarówno w komórkach raka jajnika, jak i w obrębie błony komórkowej makrofagów znajdujących się w mikrośrodowisku raka jajnika. Ponieważ odpowiedź na zastosowane leczenie chirurgiczne i chemioterapię może zależeć od stopnia zahamowania aktywności układu odpornościowego gospodarza, postanowiliśmy zbadać immunoreaktywność tych antygenów w tkance wznowy raka jajnika u 17 chorych w zależności od odpowiedzi na zastosowane wcześniej leczenie. Metody: Oceniliśmy immunoreaktywność antygenów B7H4 oraz HLA-G w komórkach raka jajnika i w obrębie makrofagów naciekających mikrośrodowisko raka jajnika w próbkach tkankowych pochodzących od 17 chorych. Następnie przeprowadziliśmy analizę zmian ekspresji badanych antygenów w zależności od odpowiedzi na zastosowane leczenie chirurgiczne i chemioterapię. Wyniki: W naszej pracy zaobserwowaliśmy statystycznie znamiennie więcej makrofagów B7H4-dodatnich w mikrośrodowisku wznowy raka jajnika w przypadkach, w których wznowa występowała po wcześniejszym leczeniu chirurgicznym i chemioterapii I i II rzutu, w porównaniu z przypadkami wznowy po leczeniu chirurgicznym i chemioterapii I rzutu. Podobnie w pierwszej grupie obserwowano wyższą immunoreaktywność antygenu HLA-G. Wnioski: Obecność w mikrośrodowisku raka jajnika makrofagów o działaniu hamującym układ odpornościowy jest związana z powstaniem hamującego mikrośrodowiska guza i może mieć związek z odpowiedzią na leczenie.

4

Podstawy immunologiczne powstawania i leczenia nowotworów kobiecego układu płciowego

62%

Leśniak M., Dutsch-Wicherek M., Koper K., Basta T., Makarewicz M., Śpiewankiewicz B., Wicherek Ł.

Current Gynecologic Oncology

|

2012

|

vol. 10

|

issue 4

307-316

EN

A prerequisite for the development of a malignant tumor is the occurrence of a series of mutations in suppressor genes, so that cells acquire a malignant phenotype. There is no single molecular alteration that would lead a cell through a complex process of carcinogenesis. In the case of late-stage ovarian cancer, the next necessary step is the escape of these genetically altered cells from the supervision of the host immune system. Initially, the process of evasion from immune control is merely one of “cheating” the immune system. However, as the tumor increases in size, it takes control over the immune system, at least on a local scale, and the escalation of this phenomenon may result in generalized immune suppression. First, a cancer cell masks its presence, then it inhibits the non-specific immune system as well as the specific immune response by (among other things) initiating the apoptosis of the cytotoxic cells infiltrating its microenvironment. Finally, cancer cells modify their microenvironment so that it supports their development and by accumulating immunosuppressive Treg lymphocytes inhibits the immune response against them. Understanding the principles governing this phenomenon would thus appear to be key to being able to, but also to counteract it. The resulting knowledge might allow us to supplement the standard combination of antitumor treatment and immune therapy, thus improving its efficacy. Currently one of the most promising forms of immune therapy is the removal of Treg cells from the tumor microenvironment.

PL

Warunkiem powstania nowotworu złośliwego jest pojawienie się szeregu mutacji w zakresie genów supresorowych, tak aby komórka uzyskała fenotyp nowotworowy. Nie ma pojedynczej zmiany molekularnej, która mogłaby przeprowadzić komórkę przez złożony proces karcynogenezy. W przypadku klinicznie zaawansowanego raka jajnika oprócz tego konieczna jest jeszcze ucieczka tych zmienionych genetycznie komórek przed układem odpornościowym gospodarza. Początkowo proces ucieczki guza spod nadzoru immunologicznego jest tylko „oszukiwaniem” układu odpornościowego. Jednak w miarę wzrostu guza przejmuje on co najmniej miejscowo kontrolę nad układem odpornościowym, a narastanie natężenia tego zjawiska może doprowadzić do uogólnionej supresji. Najpierw komórka nowotworowa maskuje swoją obecność, następnie hamuje nieswoisty układ odpornościowy, po czym hamuje swoistą odpowiedź układu odpornościowego między innymi poprzez doprowadzenie do apoptozy komórek cytotoksycznych naciekających jej mikrośrodowisko. Ostatecznie komórki raka tak modyfikują swoje mikrośrodowisko, że wspiera ono ich rozwój i uczestniczy w zahamowaniu skierowanej przeciwko nim odpowiedzi układu odpornościowego, np. poprzez nagromadzenie limfocytów hamujących Treg. Wydaje się, iż poznanie zasięgu tego procesu z jednej strony ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia praw rządzących tym fenomenem, z drugiej umożliwia ingerencję w ten proces. W ten sposób będzie można uzupełnić skojarzone leczenie przeciwnowotworowe o immunoterapię i poprawić jego skuteczność. Jednym z obiecujących sposobów immunoterapii jest usunięcie komórek Treg z mikrośrodowiska guza.

5

Zastosowanie monoklonalnych przeciwciał w ginekologii onkologicznej. Część I

62%

Wicherek Ł., Windorbska W., Wiśniewski M., Dutsch-Wicherek M., Drzewiecka M., Kwiatkowski A., Śpiewankiewicz B.

Current Gynecologic Oncology

|

2012

|

vol. 10

|

issue 1

38-45

EN

The technique for producing monoclonal antibodies is presently quite advanced. These antibodies comprise not only murine antibodies, which block a particular receptor, but also recombinant human monoclonal antibodies which are often hybrid compounds (combined with another active antitumor substance). Since we are currently able to design monoclonal antibodies that are directed against particular receptors, the practical application of the principles of “tailored therapy” (more recently known as “personalized medicine”) is now a reality. From the point of view of gynecologic-oncologic clinical practice, however, the technique of producing monoclonal antibodies is not the key issue; of more importance is the issue of how to use this still new generation of agents for the maximum benefit of patients with genital malignancies as well as the related issue of what remains to be done in order to safely improve the overall survival rate of the patient who uses these drugs. This paper reviews the current literature devoted to the use of monoclonal antibodies in oncologic gynecology. In part I, we discuss how monoclonal antibodies, particularly bevacizumab, block the molecular mechanisms that regulate neoangiogenesis. We also seek to determine whether oncologic gynecology, like modern hemato-oncology, can continue to function without monoclonal antibodies.

PL

Obecnie technika produkcji monoklonalnych przeciwciał jest wysoce zaawansowana – nie są to już tylko mysie przeciwciała blokujące dany receptor, ale rekombinowane ludzkie monoklonalne przeciwciała, często leki hybrydowe (sprzężone z inną aktywną substancją przeciwnowotworową). Ponieważ istnieje możliwość projektowania monoklonalnych przeciwciał przeciw konkretnym receptorom, możliwe staje się realizowanie w praktyce zasad terapii skrojonej na miarę, ostatnio określanej mianem medycyny spersonalizowanej. Z punktu widzenia praktyki ginekologiczno-onkologicznej sama technika uzyskiwania monoklonalnych przeciwciał nie jest najważniejsza, o wiele istotniejsze pozostaje pytanie, jak wykorzystać tę nadal nową generację leków z korzyścią dla chorych na nowotwory wywodzące się z narządów płciowych oraz co jeszcze należy zrobić, by za pomocą omawianej grupy leków bezpiecznie wydłużyć całkowite przeżycie pacjentów. Dokonaliśmy przeglądu aktualnego piśmiennictwa w zakresie zastosowania monoklonalnych przeciwciał w ginekologii onkologicznej. W pierwszej części pracy zostały omówione monoklonalne przeciwciała blokujące mechanizmy molekularne regulujące neoangiogenezę, w tym przede wszystkim bewacizumab. Chodziło o uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy nadszedł już czas, w którym ginekologia onkologiczna, tak jak hematoonkologia, nie może dalej funkcjonować bez monoklonalnych przeciwciał.

6

Zmiany w populacji limfocytów Treg podczas chemioterapii u chorych na raka jajnika

62%

Wiśniewski M., Koper K., Łukaszewska E., Jóźwicki W., Windorbska W., Dutsch-Wicherek M., Wicherek Ł.

Current Gynecologic Oncology

|

2011

|

vol. 9

|

issue 3

139-146

EN

Regulatory T lymphocytes CD4+CD25+FOXP3+ or Treg cells play a major role in immune system surveillance and tolerance. Treg cells are critical for controlling the immunological system because they inhibit the cytotoxic response. Moreover, it has been found that Treg cell recruitment into the tumor microenvironment reduces the chances of survival in cancer patients and that an increase in Treg cells in the peripheral blood correlates with the progression of ovarian cancer. In our study we addressed Treg cell population changes in cases of ovarian cancer where the patients were treated with chemotherapy. Using flow cytometry we determined the levels of CD4+CD25+FOXP3+ lymphocytes in the peripheral blood of the patients prior to chemotherapy, after 3 courses of chemotherapy, and then after 6 courses (the respective regimens were: TK – 13, CP – 1, TPT – 1 patient). We observed that the Treg lymphocyte levels of ovarian cancer patients decreased after 3 courses of chemotherapy though the difference (p=0.3) was not statistically significant. After 6 chemotherapy courses, however, levels did increase to a statistically significant degree (p=0.02). We have therefore concluded that a measurement of the Treg cell population could be helpful in estimating the impact of chemotherapy on a patient’s host immune system during the systemic treatment of ovarian cancer.

PL

Limfocyty regulatorowe T CD4+CD25+FOXP3+ (komórki Treg) odgrywają istotną rolę w mechanizmach nadzoru i tolerancji immunologicznej, hamując odpowiedź cytotoksyczną układu odpornościowego. Wykazano, że w trakcie rozwoju choroby nowotworowej liczebność limfocytów Treg wzrasta. Obecność nacieków z limfocytów Treg w mikrośrodowisku guza wiąże się z gorszym rokowaniem, a wzrost populacji komórek Treg we krwi obwodowej koreluje z progresją raka jajnika. W niniejszym badaniu sprawdzano wpływ chemioterapii stosowanej u chorych z rakiem jajnika na liczebność populacji Treg we krwi obwodowej. W tym celu odsetek Treg we krwi oznaczano przed, po 3 oraz po 6 kursach chemioterapii (TK – 13, CP – 1, TPT – 1 chora) za pomocą cytometrii przepływowej. Podczas pierwszych 3 cykli chemioterapii zaobserwowano początkowe zmniejszenie odsetka limfocytów T CD4+CD25+ FOXP3+ wśród limfocytów T CD4+, niemniej jednak różnica ta nie była znamienna statystycznie (p=0,3). Następnie w miarę kontynuowania chemioterapii odsetek limfocytów T CD4+CD25+FOXP3+ wśród limfocytów T CD4+ wzrastał i po 6. cyklu w stosunku do aktywności po 3. cyklu chemioterapii był statystycznie znamiennie większy (p=0,02). Autorzy wnioskują, że badanie populacji Treg może być przydatne do oceny wpływu chemioterapii na układ odpornościowy gospodarza podczas leczenia systemowego chorych na raka jajnika.

7

Leczenie chirurgiczne w zaawansowanym raku jajnika

52%

Wicherek Ł., Rajs T., Koper K., Mazur A., Maślińska M., Opławski M., Mbamu N., Leśniak M., Kojs Z.

Current Gynecologic Oncology

|

2012

|

vol. 10

|

issue 1

88-100

EN

Standard treatment for ovarian cancer is systemic therapy; as a rule it comprises surgical excision, chemotherapy and, in selected cases, radiotherapy. The scope of the surgical excision and its relation to chemotherapy recently underwent certain changes. On the one hand, the use of taxanes and platinum derivates has enhanced the role of chemotherapy; on the other hand, progress in surgery has enabled what only a few years ago were limitations to be overcome. Already in the 1970s, a link was suggested between the completeness of the surgical excision and the prolongation of the time period for both overall and progression-free survival. Now after the publication of several randomized trials, a direct correlation has been made between complete cytoreduction performed during the primary surgery and the prolongation of the time period for both overall and progression-free survival. It appears that non-resectability depends mainly on the experience of the surgeon and the degree of infiltration of the bowels and superior mesenteric vessels and bile ducts. Imaging studies are of no use in determining the resectability of lesions. Consequently, patients should not be qualified for lymphadenectomy based solely on the results of imaging studies. Systemic excision of pelvic and para-aortic lymph nodes is a permanent component of the surgical treatment of ovarian cancer in: 1) patients in the early clinical stages within the scope of staging; 2) patients with clinically positive nodes as a component of cytoreduction; 3) patients after complete cytoreduction as a prognosis-improving factor.

PL

Standardem w leczeniu raka jajnika jest leczenie systemowe, którego stałe elementy to leczenie chirurgiczne i chemioterapia oraz, w pewnych przypadkach, radioterapia. Zakres leczenia chirurgicznego oraz jego stosunek do chemioterapii podlegał w ostatnich latach pewnym zmianom. Z jednej strony zastosowanie taksanów i pochodnych platyny sprawiło, że wzrosło znaczenie chemioterapii, z drugiej postęp w chirurgii pozwolił przekroczyć nieosiągalne wcześniej granice. Już w latach 70. ubiegłego stulecia zasugerowano istnienie związku pomiędzy radykalnością leczenia chirurgicznego a wydłużeniem całkowitego przeżycia i wydłużeniem okresu wolnego od wznowy. Obecnie po opublikowaniu wyniku szeregu randomizowanych badań stwierdzono bezpośrednią zależność pomiędzy całkowitą cytoredukcją przeprowadzoną podczas pierwotnej operacji a wydłużeniem całkowitego przeżycia i wydłużeniem okresu wolnego od wznowy. Wydaje się, iż nieresekcyjność zależy głównie od doświadczenia chirurga i stopnia zajęcia naczyń krezkowych górnych oraz wnęki wątroby. Badania obrazowe nie znajdują zastosowania w określeniu resekcyjności zmian. Podobnie na podstawie wyników badań obrazowych nie powinno się kwalifikować chorych do usunięcia węzłów chłonnych. Systemowe usunięcie węzłów chłonnych miednicznych i okołoaortalnych to stały element chirurgicznego leczenia raka jajnika: 1) we wczesnych przypadkach raka jajnika – jako element określania stadium zaawansowania; 2) w przypadku klinicznie dodatnich węzłów – jako element cytoredukcji; 3) u chorych, u których wykonano całkowitą cytoredukcję – jako czynnik poprawiający rokowanie.

8

Znaczenie neoadiuwantowej chemioterapii w leczeniu zaawansowanego raka jajnika u chorych geriatrycznych

52%

Kojs-Pasińska E., Cybulska-Stopa B., Koper K., Dziobek K., Dziechciowski M., Chamier-Ciemińska A., Streb J., Wysocki P. J., Wicherek Ł.

Current Gynecologic Oncology

|

2016

|

vol. 14

|

issue 4

212-221

EN

It is increasingly common for ovarian cancer to affect older women, with over half of all cases involving patients aged 65 years and older. Unfortunately, elderly patients with ovarian malignancy tend to be treated less aggressively than younger patients, with less extensive surgery and less intensive chemotherapy regimens. This is due to a variety of factors, such as overall medical fitness and the function of specific organs. Moreover, multiple morbidities are typical for geriatric patients and affect their eligibility for certain forms of cancer therapy as well as their treatment outcomes, which are commonly less satisfactory than in younger patients. Additionally, for fear of complications, treating physicians sometimes limit the extent of the necessary surgery, or adjust chemotherapy doses, even though such a course of management tends to be largely misguided. One available management option is neoadjuvant chemotherapy followed by a surgical treatment known as interval debulking surgery. This type of combination therapy is associated with fewer postoperative complications, thus increasing the patient’s chances of receiving a full course of adjuvant treatment. The decision to begin treatment with neoadjuvant chemotherapy tends to restrict later surgical therapy; however, under certain circumstances, this therapy can be a valid therapeutic option and, in fact, facilitate surgery. Prior to initiating therapy in elderly patients, their eligibility for combination therapy must be evaluated and the geriatric assessment of their performance and condition must be considered during the course of interdisciplinary preoperative management.

PL

Rak jajnika coraz częściej dotyka kobiety starsze, a ponad połowa zachorowań występuje u pacjentek w wieku powyżej 65 lat. Niestety starsze chore z rozpoznaniem raka jajnika częściej otrzymują mniej agresywne leczenie onkologiczne niż chore młodsze – mowa tu nie tylko o ograniczeniu zakresu zabiegów chirurgicznych, lecz także o mniej intensywnej chemioterapii. Wynika to z wielu czynników, takich jak stopień sprawności i wydolności poszczególnych narządów oraz często znaczna liczba schorzeń współistniejących. Wielochorobowość jest typowa dla osób w podeszłym wieku, co wpływa na kwalifikację do leczenia onkologicznego i na jego wyniki w tej grupie chorych. Wyniki terapii raka jajnika u pacjentek geriatrycznych są jeszcze bardziej niezadowalające niż u pacjentek młodszych. Ograniczenie leczenia chirurgicznego, opóźnienie kolejnych cykli lub redukcja dawek chemioterapii nierzadko są nieuzasadnione i wynikają z obawy przed wystąpieniem powikłań. Opcją postępowania może być wdrożenie w tej grupie chemioterapii neoadiuwantowej z następowym zabiegiem operacyjnym. Ten rodzaj leczenia skojarzonego jest związany z mniejszą liczbą powikłań pooperacyjnych, co może zwiększać prawdopodobieństwo otrzymania pełnego leczenia adiuwantowego. Decyzja o rozpoczęciu postępowania od chemioterapii neoadiuwantowej niejako przesądza również o ograniczeniu zakresu późniejszego zabiegu chirurgicznego, ale w pewnych okolicznościach można ten fakt wykorzystać w planie terapeutycznym i dzięki chemioterapii neoadiuwantowej umożliwić leczenie chirurgiczne. Rozpoczynając terapię u osób starszych, należy uwzględnić ocenę geriatryczną ich stanu zdrowia w procesie interdyscyplinarnej kwalifikacji do leczenia skojarzonego.

9

Stężenie sHLA-G i sRCAS1 w osoczu kobiet leczonych operacyjnie z powodu raka sromu jako wskaźnik stanu mikrośrodowiska raka

52%

Blecharz P., Skręt-Magierło J., Basta P., Grabiec M., Walentynowicz M., Kojs Z., Skręt A., Wicherek Ł.

Current Gynecologic Oncology

|

2009

|

vol. 7

|

issue 3

192-198

EN

Introduction: The suppression of the immune system constitutes a crucial event in the development of malignancy. Assessment of the blood serum concentration levels of sRCAS1 and sHLA-G may demonstrate the suppressive influence of cancer cells on the immune system as these proteins are involved in the evasion of immune system surveillance by cancer cells. Since, in some cases, surgery may restore proper immune system activity, we aimed to measure the blood serum concentration levels of both these proteins over the course of the applied therapy. Material and methods: We measured the sRCAS1 and sHLA-G blood serum concentration levels in a group of 19 patients treated surgically for vulvar carcinoma. We assessed the levels of these proteins by a series of measurements taken before and after the surgical intervention. The concentration levels of sRCAS1 and sHLA-G were established by means of ELISA kit. Results: In our study we observed that a statistically significant decrease in both sHLA-G and sRCAS1 blood serum concentration levels followed radical surgical intervention due to vulvar cancer. Conclusions: The detected levels of the blood serum concentration of these proteins may be a useful indicator of the status of the tumor microenvironment and may help to assess the degree of restoration of immune system activity following radical surgical vulvectomy.

PL

Wstęp: Supresja układu odpornościowego stanowi kluczowe zjawisko w rozwoju nowotworu złośliwego. Stężenie sRCAS1 i sHLA-G w osoczu odzwierciedla stopień supresji układu odpornościowego przez komórki rakowe, ponieważ białka te pośredniczą w mechanizmie chroniącym komórki rakowe przed wykryciem przez układ odpornościowy. W niektórych przypadkach zabieg chirurgiczny może przywrócić prawidłową aktywność układu odpornościowego, dlatego celem autorów niniejszej pracy była ocena stężenia obu tych białek w trakcie leczenia. Materiał i metody: Mierzono stężenie sRCAS1 i sHLA-G w osoczu 19 pacjentek leczonych operacyjnie z powodu raka sromu. Poziom tych białek oceniano za pomocą serii pomiarów dokonanych przed i po zabiegu operacyjnym. Pomiarów dokonywano za pomocą zestawu wykorzystującego technikę ELISA. Wyniki: Stwierdzono statystycznie znamienny spadek stężenia osoczowego zarówno sRCAS1, jak i sHLA-G po radykalnym usunięciu raka sromu. Wnioski: Poziom ww. białek w osoczu może stanowić przydatny wskaźnik stanu mikrośrodowiska guza i może pomóc ocenić stopień normalizacji aktywności układu odpornościowego po radykalnej operacji sromu.

10

Leczenie chirurgiczne zaawansowanego raka szyjki macicy a wytrzewienie – przeglad literatury

52%

Mach P., Krokowska K., Stelmach A., Siekiera J., Szymankiewicz M., Śpiewankiewicz B., Kojs Z., Koper K., Wicherek Ł.

Current Gynecologic Oncology

|

2014

|

vol. 12

|

issue 2

125-139

EN

While the surgical technique of exenteration has been around for 60 years now, recent progress in the development of reconstructive surgery has created new opportunities for gastrointestinal and urinary tract anastomosis. As pre- and postoperative care has improved and indications for the exenteration procedure have became more precise, the outcomes of the treatment for advanced malignant pelvic tumors have also improved. Consequently, the perioperative mortality rate has decreased from the 28% specified by Brunschwig to the present rate of 3%. Moreover, the number of complications resulting from such complex procedures has decreased. Today, postoperative complications are no longer a factor that impacts how eligibility for exenteration is decided. It has been demonstrated that the quality of life of patients subject to exenteration procedure compared to those having palliative chemotherapy is lower in the first months following surgery, but is higher in the long-term follow-up beginning 9 months after the procedure. At the same time, multiple studies have unambiguously demonstrated that the overall five-year survival rate in patients with cervical cancer recurrence after radiation therapy is the longest upon exenteration and, subject to strict following of the indications for the procedure, allows a survival rate of 50% to be exceeded in this group of patients. Since the exenteration procedure is the culmination of a combined treatment, eligibility for such a procedure should entail multiple factors related to the course of treatment and the biology of a given neoplasm and should be decided only by an interdisciplinary team composed of at least a radiation therapist, a gynecologist-oncologist, and a clinical oncologist. Also, surgery of this kind is of a disciplinary nature therefore the procedure should be performed only in a reference site employing gynecologists, oncologists, urologists, and oncological surgeons who have comprehensive surgical experience. Only sites that employ such health care professionals allow for the safe performance of the exenteration procedure.

PL

Technika zabiegu wytrzewienia znana jest od 60 lat. Jednak postęp, jaki dokonał się w rozwoju chirurgii rekonstrukcyjnej, stworzył nowe możliwości odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego i dróg moczowych. W efekcie ulepszania opieki przed- i pooperacyjnej oraz uściślenia wskazań do tego zabiegu poprawiły się wyniki leczenia zaawansowanych nowotworów złośliwych rozwijających się w miednicy. Śmiertelność okołooperacyjna zmniejszyła się obecnie z 28% opisywanych przez Brunschwiga do 3%. Liczba powikłań po tak rozległej operacji także znacznie się zmniejszyła. Dzisiaj powikłania nie są już czynnikiem wpływającym na podjęcie decyzji o kwalifikacji do wykonania tego zabiegu. Wykazano, że jakość życia chorych po wytrzewieniu w porównaniu z paliatywną chemioterapią jest gorsza tylko w pierwszych miesiącach po zabiegu, a z wieloletniej obserwacji wynika również, że od 9. miesiąca po operacji jakość życia jest nawet lepsza. Z wielu badań jednoznacznie wynika też, że całkowite przeżycie 5-letnie u pacjentek ze wznową raka szyjki macicy po radioterapii jest najdłuższe po leczeniu polegającym na wytrzewieniu, przy ściśle przestrzeganych wskazaniach do zabiegu, i pozwala w tej grupie chorych przekroczyć 50%. Ponieważ jest to operacja, która wieńczy niejako leczenie skojarzone, kwalifikacja do niego powinna uwzględniać wiele czynników związanych z dotychczasowym przebiegiem terapii oraz z biologią danego nowotworu i być podejmowana wyłącznie przez interdyscyplinarne zespoły, składające się co najmniej z radioterapeuty, ginekologa onkologa i onkologa klinicznego. Chirurgia w takim przypadku również ma charakter interdyscyplinarny, dlatego zabieg ten należy wykonywać jedynie w ośrodkach referencyjnych, w których doświadczenie chirurgiczne przenika pomiędzy ginekologami onkologami, urologami i chirurgami onkologami. Tylko ośrodki zatrudniające lekarzy o dużym doświadczeniu chirurgicznym mogą zapewnić bezpieczny przebieg zabiegu wytrzewienia.

11

Zastosowanie monoklonalnych przeciwciał w ginekologii onkologicznej. Część II

52%

Wicherek Ł., Windorbska W., Wiśniewski M., Koper K., Dutsch-Wicherek M., Mazur A., Franczak P., Drzewiecka M., Kwiatkowski A., Śpiewankiewicz B.

Current Gynecologic Oncology

|

2012

|

vol. 10

|

issue 1

46-60

EN

Milstein and Köhler’s discovery of monoclonal antibodies has resulted in their widespread use in various fields of medicine. Monoclonal antibodies constitute a separate group of drugs that do not behave as either classic cytostatics or inhibitors of particular components of intracellular signaling pathways. Monoclonal antibodies are essentially highly specific biological agents able to block a particular receptor by showing a higher affinity for that receptor than its natural ligand. This property has been exploited in order to design monoclonal antibodies that block the receptors of the EGFR family and in order to develop drugs that block the receptors needed for the transmission of the signal controlling the activity of the host immune system. The next step in increasing the clinical use of monoclonal antibodies is the creation of hybrid drugs. The base for this kind of drug is an active substance with strong cytotoxic properties for which the monoclonal antibody serves as a carrier. While in the first part of this paper we reviewed the current literature on the use of monoclonal antibodies in oncologic gynecology, in this second part, we discuss monoclonal antibodies that block the molecular mechanisms involved in the regulation of the response of the immune system and signal the pathway associated with the EGFR receptor. We ask whether the time has not arrived when oncologic gynecology, like hemato-oncology, can no longer function without monoclonal antibodies.

PL

Odkrycie Milsteina i Köhlera doprowadziło do powszechnego zastosowania monoklonalnych przeciwciał w różnych dziedzinach medycyny. Monoklonalne przeciwciała stanowią odrębną grupę leków – nie są to klasyczne cytostatyki czy też leki z rodzaju inhibitorów poszczególnych składowych wewnątrzkomórkowego sygnałowania. Monoklonalne przeciwciała to przede wszystkim czynnik biologiczny o wysokiej specyficzności, który w związku z tym może zablokować konkretny receptor, wykazując większe powinowactwo do danego receptora niż jego naturalne ligandy. Właściwość tę wykorzystano, projektując monoklonalne przeciwciała blokujące receptory z rodziny EGFR, ale także leki blokujące receptory ważne dla przekazywania sygnałów regulujących aktywność układu odpornościowego gospodarza. Kolejnym krokiem w coraz szerszym zastosowaniu monoklonalnych przeciwciał jest stworzenie leków hybrydowych. Podstawę takiej terapii stanowi substancja czynna, która wykazuje silne właściwości cytotoksyczne, a jej nośnikiem jest monoklonalne przeciwciało. Dokonaliśmy przeglądu aktualnego piśmiennictwa w zakresie zastosowania monoklonalnych przeciwciał w ginekologii onkologicznej. W drugiej części manuskryptu zostały omówione monoklonalne przeciwciała blokujące mechanizmy molekularne związane z regulacją odpowiedzi układu odpornościowego oraz szlakiem sygnałowania związanym z receptorem EGFR. Chodziło o uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy nadszedł już czas, w którym ginekologia onkologiczna, tak jak hematoonkologia, nie może dalej funkcjonować bez monoklonalnych przeciwciał.

12

Ograniczenia w leczeniu chirurgicznym raka jajnika

52%

Makarewicz M., Koper K., Śpiewankiewicz B., Budzyński A., Rajs T., Kojs Z., Bieda T., Wicherek Ł.

|

EN

Removal of all foci of ovarian carcinoma during the first surgery considerably improves overall survival. Obtaining complete cytoreduction is not, however, possible in each case. When the procedure is performed in a referral center, complete cytoreduction is obtained in as many as 75–90% of patients. A lot of recent studies indicate that experience of the physician who performs the first procedure affects the degree of cytoreduction. Moreover, the experience of the center in which treatment is started also influences overall survival. Therefore, one might contribute to the improvement of the therapy outcome by refining one’s surgical skills. The experience of a surgeon is essential in resecting metastatic foci in sites such as the hepatoduodenal ligament, omental foramen, splenic recess of the peritoneum, superior omental recess, splenic hilum, tail of the pancreas as well as areas of the diaphragmatic and renal vessels. For a procedure to be effective, it must involve the entire peritoneum with all its recesses. The essential elements of the procedure which decide about the degree of cytoreduction are: 1) removing the rectum and peritoneum of the lower recess (modified posterior exenteration); 2) resection of the ovarian vessels and para-aortic lymphadenectomy; 3) removing the peritoneum of the diaphragm and partial resection of the diaphragm; 4) fragmentary resection of the gastrointestinal tract; 5) splenectomy with resection of foci in the lesser sac. The paper presents anatomic limitations that affect surgical treatment of ovarian carcinoma in these regions.

PL

Usunięcie wszystkich ognisk raka jajnika w czasie pierwszej operacji wydłuża znamiennie całkowite przeżycie. Doprowadzenie do całkowitej cytoredukcji nie jest jednak możliwe w każdym przypadku. Gdy zabieg przeprowadza się w ośrodku referencyjnym, całkowita cytoredukcja osiągana jest nawet u 75–90% operowanych chorych. Wiele ostatnich badań wskazuje, że o stopniu cytoredukcji decyduje doświadczenie lekarza, który wykonał pierwszą operację. Istotne dla całkowitego przeżycia jest także doświadczenie ośrodka, w którym rozpoczyna się leczenie. Dlatego dbając o warsztat chirurgiczny, można przyczynić się do poprawy wyników terapii. Doświadczenie chirurga jest niezbędne w resekcji ognisk przerzutowych w takich miejscach, jak więzadło wątrobowo-dwunastnicze, otwór sieciowy, zachyłek śledzionowy otrzewnej, zachyłek górny torby sieciowej, wnęka śledziony, ogon trzustki, okolice naczyń przeponowych i naczyń nerkowych. Aby zabieg zakończył się sukcesem, powinien dotyczyć całej otrzewnej i wszystkich jej zachyłków. Kluczowe elementy tej operacji, decydujące o stopniu cytoredukcji, to: 1) usunięcie odbytnicy i otrzewnej zachyłka dolnego (zmodyfikowane wytrzewienie tylne); 2) resekcja naczyń jajnikowych i limfadenektomia okołoaortalna; 3) usunięcie otrzewnej z przepony i częściowe resekcje przepony; 4) resekcje odcinkowe przewodu pokarmowego; 5) splenektomia wraz z resekcją ognisk z torby sieciowej. W pracy przedstawiono anatomiczne ograniczenia wpływające na przebieg leczenia chirurgicznego raka jajnika w tych obszarach.

13

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka sromu

42%

Sznurkowski J. J., Bodnar L., Bidziński M., Bieńkiewicz A., Blecharz P., Jach R., Knapp P., Kojs Z., Kotarski J., Markowska J., Mądry R., Misiek M., Sawicki W., Wicherek Ł., Basta A.

Current Gynecologic Oncology

|

2017

|

vol. 15

|

issue 1

45-53

EN

Two main subtypes of vulvar squamous cell carcinoma (SCC), which differ in their etiology, epidemiological model, pathogenesis and the morphoclinical appearance, have been distinguished:

PL

Współcześnie wyróżniamy dwie główne grupy raka płaskonabłonkowego sromu (squamous cell carcinoma, SCC), różniące się zasadniczo: etiologią, modelem epidemiologicznym, patogenezą i obrazem morfologiczno-klinicznym:

14

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka endometrium

42%

Sznurkowski J. J., Knapp P., Bodnar L., Bidziński M., Jach R., Misiek M., Bieńkiewicz A., Blecharz P., Kojs Z., Kotarski J., Markowska J., Mądry R., Sawicki W., Wicherek Ł., Basta A.

Current Gynecologic Oncology

|

2017

|

vol. 15

|

issue 1

34-44

EN

Two etiopathogenetic types of endometrial cancer have been distinguished: • type I – endometrioid adenocarcinoma (80–90% of all diagnosed cases); • type II – non-endometrioid adenocarcinoma, which includes serous cancer, clear cell cancer, undifferentiated and mixed tumors (malignant mixed Mullerian tumor, MMMT). Hereditary endometrial cancer (mainly type I) is usually seen in women with Lynch syndrome (hereditary nonpolyposis colorectal cancer, HNPCC). Risk factors for endometrial cancer include obesity and overweight (often as components of the metabolic syndrome), nulliparity, infertility (including polycystic ovary syndrome related infertility), diabetes, early onset of menstruation, late menopause, hormone replacement therapy, estrogen-secreting tumors as well as treatment with tamoxifen in postmenopausal women.

PL

Etiopatogenetycznie raka błony śluzowej trzonu macicy dzielimy na dwa typy: • typ I – gruczolakorak endometrioidalny (80–90% wszystkich rozpoznań); • typ II – gruczolakorak nieendometrioidalny, do którego zalicza się raka surowiczego, raka jasnokomórkowego, guzy niezróżnicowane oraz mieszane (malignant mixed Mullerian tumor, MMMT). Dziedziczne występowanie raka endometrium (głównie typu I) dotyczy kobiet z zespołem Lyncha (dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością – hereditary nonpolyposis colorectal cancer, HNPCC). Do czynników ryzyka raka błony śluzowej trzonu macicy należą: otyłość i nadwaga (często jako komponenty zespołu metabolicznego), nierództwo, niepłodność (w tym na podłożu zespołu policystycznych jajników), cukrzyca, wczesne rozpoczęcie miesiączkowania, późna menopauza, stosowanie hormonalnej terapii zastępczej, nowotwory produkujące estrogeny oraz przyjmowanie tamoksyfenu u kobiet w wieku pomenopauzalnym.

15

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka szyjki macicy

42%

Jach R., Sznurkowski J. J., Bidziński M., Misiek M., Knapp P., Bodnar L., Bieńkiewicz A., Blecharz P., Kojs Z., Kotarski J., Markowska J., Mądry R., Sawicki W., Wicherek Ł., Basta A.

Current Gynecologic Oncology

|

2017

|

vol. 15

|

issue 1

24-33

EN

Cervical cancer (CC) is currently the third most common cancer among women and the fourth leading cause of cancer-related death in women worldwide(1). In Poland in 2013, CC accounted for 3.7% of all newly registered tumor cases among women, and was the sixth most common female malignancy. At the same time, CC is the seventh leading cause of cancer-related death among Polish women(2). Epidemiological indicators differ depending on patient’s age. CC is responsible for 8% of cancer-related cases and 11% of cancer-related deaths among young women (aged between 20 and 44 years). Persistent human papillomavirus (HPV) infection is the most important factor in the development of cervical neoplasm. The incidence of CC is associated with the occurrence of HPV in a given population. In countries with a high incidence of this cancer, persistent HPV infection affects approximately 10–20% of the population, while the same rate is 5–10% in countries with lower incidence. Vaccination against HPV prevents infection with certain types of viruses, and consequently the development of cancer induced by a given type of virus. Other risk factors that increase the probability of disease include smoking tobacco, multiple vaginal deliveries, the use of oral contraceptives by women smokers, early sexual initiation, multiple sexual partners, positive history for sexually transmitted diseases, certain autoimmune diseases and chronic immunosuppression(3).

PL

Rak szyjki macicy (RSM) jest obecnie trzecim nowotworem u kobiet pod względem częstości zachorowań oraz czwartą przyczyną zgonów nowotworowych kobiet na świecie(1). W Polsce w 2013 roku RSM stanowił 3,7% wszystkich nowo zarejestrowanych przypadków nowotworów wśród kobiet, będąc zarazem szó- stym, pod względem zachorowalności, nowotworem złośliwym rozpoznawanym u kobiet. Jednocześnie RSM stanowi siódmą przyczynę zgonów nowotworowych kobiet w Polsce(2). Wskaźniki epidemiologiczne różnią się w zależ- ności od wieku pacjentek. W populacji młodych kobiet (20.–44. roku życia) RSM odpowiada za 8% zachorowań oraz 11% zgonów nowotworowych.

16

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka jajnika

38%

Basta A., Bidziński M., Bieńkiewicz A., Blecharz P., Bodnar L., Jach R., Knapp P., Kojs Z., Kotarski J., Markowska J., Misiek M., Sznurkowski J. J., Wicherek Ł., Sawicki W., Timorek-Lemieszczuk A., Bahyrycz J., Mądry R.

Current Gynecologic Oncology

|

2017

|

vol. 15

|

issue 1

5-23

EN

Over 95% of ovarian malignancies arise from the epithelium. The major risk factors for ovarian cancer include: • hereditary mutation of BRCA1 and BRCA2 genes (16–20% of all ovarian cancers); • hereditary breast and ovarian cancer syndrome; • familial history of hereditary nonpolyposis colorectal cancer (HNPCC) (Lynch syndrome – nonpolyposis colorectal cancer, endometrial cancer, cancer of the upper gastrointestinal tract, ureteral cancer); • infertility, long-term stimulation of ovulation, unsuccessful IVF (in vitro fertilisation) attempts; • hormone replacement therapy. Factors that decrease the risk for ovarian cancer include oral contraceptive use, tubal ligation, salpingo-oophorectomy, hysterectomy and breastfeeding(1).

PL

Ponad 95% nowotworów złośliwych jajnika ma pochodzenie nabłonkowe. Do najważniejszych czynników ryzyka występowania raka jajnika należą: • nosicielstwo mutacji genów BRCA1 i BRCA2 (dotyczy do 16–20% wszystkich przypadków raka jajnika); • zespoły dziedzicznego raka piersi i jajnika; • rodzinne występowanie dziedzicznego niepolipowatego raka jelita grubego (zespół Lyncha – niepolipowaty rak jelita grubego, rak endometrium, rak górnego odcinka układu pokarmowego, rak urotelialny moczowodu); • bezdzietność, długotrwała stymulacja owulacji, nieskuteczne próby IVF (in vitro fertilisation – zapłodnienie pozaustrojowe, zapłodnienie in vitro); • hormonalna terapia zastępcza. Ryzyko wystąpienia raka jajnika zmniejszają: stosowanie antykoncepcji hormonalnej, okluzja jajowodów, wycięcie jajników i jajowodów, wycięcie macicy i karmienie piersią(1).

Refine search results

Lokalizacja raków jajnika związanych z endometriozą w poszczególnych strukturach jamy brzusznej i miednicy

Przydatnosc zmodyfikowanego wytrzewienia tylnego w leczeniu raka jajnika

Analiza immunoreaktywności antygenów B7H4 i HLA-G w ognisku wznowy raka jajnika i jego mikrośrodowisku

Podstawy immunologiczne powstawania i leczenia nowotworów kobiecego układu płciowego

Zastosowanie monoklonalnych przeciwciał w ginekologii onkologicznej. Część I

Zmiany w populacji limfocytów Treg podczas chemioterapii u chorych na raka jajnika

Leczenie chirurgiczne w zaawansowanym raku jajnika

Znaczenie neoadiuwantowej chemioterapii w leczeniu zaawansowanego raka jajnika u chorych geriatrycznych

Stężenie sHLA-G i sRCAS1 w osoczu kobiet leczonych operacyjnie z powodu raka sromu jako wskaźnik stanu mikrośrodowiska raka

Leczenie chirurgiczne zaawansowanego raka szyjki macicy a wytrzewienie – przeglad literatury

Zastosowanie monoklonalnych przeciwciał w ginekologii onkologicznej. Część II

Ograniczenia w leczeniu chirurgicznym raka jajnika

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka sromu

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka endometrium

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka szyjki macicy

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka jajnika