Search results

1

Metody neuropsychologicznej oceny deficytów poznawczych w schizofrenii - przegląd narzędzi oraz wybrane aspekty metodologiczne ich zastosowania

100%

Pawełczyk A., Pawełczyk T.

|

vol. 7

|

issue 4

182-197

EN

Neurodevelopmental theory of pathogenesis of schizophrenia assumes that the development of this condition depends on factors acting long before first clinical symptoms appear. These factors result in disturbed process of neuronal development, particularly within the frontal lobes and prefrontal cortex, temporal lobes, thalamus and several components of the limbic system. These structural abnormalities may be the underlying substrate of cognitive deficits seen in patients with schizophrenia and their relatives, which recently have focused much interest in psychiatric literature. Neuropsychological assessment thereof is increasingly used in the diagnostic-therapeutic management of these patients. Cognitive processes and their disturbances have become a topic of interest of scientific community in our country, but lack of diagnostic tools developed and verified for and in Polish specific conditions creates certain methodological difficulties associated with accurate and objective measurement of cognitive functions. This paper presents particular cognitive functions, whose deficit may occur in patients with schizophrenia. These relate mainly to attention, memory, executive function, psychomotor speed, visual-spatial coordination and fluency of thinking. Next, discussed are psychological tests serving to evaluate particular cognitive functions, with an emphasis on their Polish standardization, normalization and availability of parallel versions. Subsequently, methodological aspects of cognitive function testing are presented. Discussed are several aspects of cultural adaptation of tests, their reliability and accuracy. Methodology of repeated measurements, accounting for the so-called “practice effect” is described. Finally, presented are the results of factor-related analyses of selected psychological tests, as well as their impact on the results obtained.

PL

Teoria neurorozwojowa etiopatogenezy schizofrenii zakłada, że za rozwój schizofrenii odpowiadają czynniki działające na długo przed pojawieniem się objawów klinicznych choroby. Czynniki te prowadzą do zaburzenia procesu rozwoju neuronalnego głównie w obrębie płatów czołowych, w tym kory przedczołowej, płatów skroniowych, wzgórza oraz licznych elementów układu limbicznego. Opisywane zaburzenia strukturalne mogą leżeć u podłoża - obserwowanych u chorych na schizofrenię oraz ich krewnych - deficytów poznawczych, ostatnio szeroko opisywanych w literaturze psychiatrycznej. Ich neuropsychologiczna ocena znajduje coraz częściej zastosowanie w procesie diagnostyczno-terapeutycznym. Procesy poznawcze i ich zakłócenia stały się także przedmiotem zainteresowania środowisk naukowych w naszym kraju, jednak niedostępność opracowanych na gruncie polskim narzędzi diagnostycznych stwarza pewne trudności metodologiczne związane z pomiarem funkcji poznawczych. W artykule zostały zaprezentowane poszczególne funkcje poznawcze, których zakłócenia obserwuje się u chorych na schizofrenię. Dotyczą one głównie uwagi, pamięci, funkcji wykonawczych, szybkości psychomotorycznej, zdolności wzrokowo-przestrzennych oraz płynności myślenia. Następnie omówiono testy psychologiczne służące do oceny poszczególnych funkcji poznawczych, z uwzględnieniem ich polskiej standaryzacji, normalizacji oraz istnienia wersji równoległych. W kolejnej części artykułu przedstawiono aspekty metodologiczne badania funkcji poznawczych. Omówiono aspekty kulturowej adaptacji testów, ich rzetelności i trafności. Opisano także metodologię wykonywania powtarzanych pomiarów z uwzględnieniem tzw. „efektu wprawy". Na koniec zaprezentowano wyniki analiz czynnikowych wybranych testów psychologicznych oraz ich wpływ na rezultaty przeprowadzanych badań.

2

Czy słuchowe słowne halucynacje mają zawsze znaczenie kliniczne?

100%

Rabe-Jabłońska J., Pawełczyk A.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2013

|

vol. 13

|

issue 2

76-82

EN

This article presents the prevalence of auditory verbal hallucinations (AVHs) across the life span in various clinical and nonclinical groups in childhood, adolescence, and adult populations. Data on the occurrence of this phenomenon in the general population vary and usually are in the range of 5–28%. The prevalence of non-clinical AVHs is similar in childhood, adolescence and adulthood. It seems possible that the mechanisms which cause AVHs in non-clinical populations are different from those which are behind AVHs presentations in psychotic illness. In this paper the characteristics of differentiating clinical forms of hallucinations from the non-clinical ones are discussed. These are: the location of sensations, their content, inhibition control disorders, metacognitive disorders, emotional dysregulation, stress level, and their influence on functioning disorders. Considered as etiological factors are abnormal activities of some areas of the brain and abnormal pruning. The triggering factors of both types of perception disorders are traumatic events and psychoactive substances use. Long-term studies have shown that the factors which lead to the transformation of non-clinical hallucinations into their clinical forms are: genetic predisposition, schizotypy, at-risk mental state, and stress. The future research needs to focus on the comparison of underlying factors and mechanisms that lead to the onset of AVHs in both patients and non-clinical populations.

PL

W artykule przedstawiono częstość występowania słuchowych słownych halucynacji (SSH) w ciągu życia w różnych klinicznych i nieklinicznych grupach, w populacjach dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych. Dane dotyczące występowania tego zjawiska w populacji ogólnej różnią się i z reguły mieszczą się w przedziale od 5% do 28%. Rozpowszechnienie nieklinicznych postaci SSH jest podobne w okresie dzieciństwa, adolescencji i dorosłości. Wydaje się możliwe, że mechanizmy powodujące powstanie nieklinicznych SSH są różne od tych, które prowadzą do rozwoju postaci klinicznych. Omówiono cechy różnicujące postaci kliniczne halucynacji tego typu od ich form nieklinicznych. Należą do nich: lokalizacja doznań, ich treść, zaburzenia kontroli hamowania, zaburzenia metapoznawcze, dysregulacja emocjonalna, poziom przeżywanego stresu z powodu doznań oraz ich wpływ na zaburzenia codziennego funkcjonowania. Za czynniki etiologiczne uznaje się zaburzenia aktywności określonych obszarów mózgu oraz zaburzony proces czyszczenia synaps. Do czynników spustowych wystąpienia obu postaci zaburzeń spostrzegania zalicza się wydarzenia traumatyczne i używanie substancji psychoaktywnych. Z długoterminowych badań wynika, że czynnikami sprzyjającymi przemianie nieklinicznych SSH w postać kliniczną są przede wszystkim: predyspozycja genetyczna, schizotypia, ryzykowny stan psychiczny oraz wydarzenia stresujące. Przyszłe badania muszą skupić się na porównaniu podstawowych czynników i mechanizmów, które prowadzą do wystąpienia SSH, zarówno w populacjach pacjentów, jak i w populacjach nieklinicznych.

3

Rola czynników biologicznych w etiopatogenezie zaburzeń osobowości typu borderline

100%

Rabe-Jabłońska J., Pawełczyk A.

|

issue 3

141-148

EN

Emotionally labile personality of borderline type (borderline personality) occurs in 1-2% of individuals from general population; 75% of this group are women. Similarly to most of the other mental disorders, the borderline personality results from a combination of biological, social and psychological factors. The subject of this study is a survey of the current knowledge on biological factors of borderline personality. Most researchers are of the opinion that these personality disorders are determined genetically, with such inherited temperamental traits as: dysregulation, impulsivity, and hypersensitivity. Perhaps hereditary is also a defect within the serotonergic system, endogenous opioid system and/or dopaminergic system related to the reward system. Many researchers have recently perceived the dysfunction of endogenous opioid system as an integral component of borderline personality. There is now a lot of evidence showing that this dysfunction as well as that of the reward system may account for most of the borderline personality symptoms which constitute an involuntary attempt of stimulating the inefficient systems. This is how e.g. the presence of reckless sexual behaviours, unstable interpersonal relationships and inability to delay the reward in borderline personality is accounted for. Such observations may in the future constitute an important indication for seeking a more effective pharmacotherapy for patients with borderline personality. It is possible that in some patients the described dysfunctions may be alleviated with time. This is implied by the results of comprehensive prospective studies which show a significant regression of symptoms and improvement in functioning of most patients with borderline personality after at least several years.

PL

Osobowość chwiejna emocjonalnie, typ borderline (osobowość borderline) występuje u 1-2% osób z populacji ogólnej, przy czym 75% tej grupy stanowią kobiety. Podobnie jak większość innych zaburzeń psychicznych, osobowość borderline jest wynikiem działania kombinacji czynników biologicznych, społecznych i psychologicznych. Przedmiotem tej pracy jest jedynie przegląd aktualnej wiedzy na temat biologicznych uwarunkowań osobowości borderline. Większość badaczy uważa, że te zaburzenia osobowości mają uwarunkowania genetyczne, a przedmiotem dziedziczenia są pewne cechy temperamentu: dysregulacja, impulsywność oraz hipersensytywność. Być może dziedziczny jest także defekt w zakresie układu serotoninergicznego, endogennego układu opioidowego i/lub układu dopaminergicznego związanego z układem nagrody. Dysfunkcja endogennego układu opioidowego postrzegana jest ostatnio przez wielu badaczy jako integralna składowa osobowości borderline. Istnieje obecnie wiele dowodów, że dysfunkcja endogennego układu opioidowego oraz układu nagrody może wyjaśniać większość objawów osobowości borderline, które są nieświadomą próbą stymulacji niewydolnych układów. W ten sposób u osób z osobowością borderline tłumaczy się obecność np. ryzykownych zachowań seksualnych, niestabilnych relacji interpersonalnych, niezdolności do odroczenia nagrody. Spostrzeżenia te mogą w przyszłości stanowić istotną wskazówkę do poszukiwania bardziej skutecznej farmakoterapii pacjentów z osobowością borderline. Niewykluczone, że opisane dysfunkcje mogą zmniejszać się u niektórych pacjentów wraz z upływem czasu. Wskazują na to wyniki dużych badań prospektywnych, wykazujących istotne ustąpienie objawów i poprawę funkcjonowania większości pacjentów z osobowością borderline po co najmniej kilku latach.

4

Uczenie wstępnej konceptualizacji poznawczej na podstawie postaci z bajek i literatury pięknej

100%

Kołakowski A., Pawełczyk A.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2010

|

vol. 10

|

issue 4

303-310

EN

Conceptualisation of a case in the cognitive-behavioural therapy describes and explains the problems reported by the patient during treatment. Its basic function is focussing the therapy on reducing the treated patient’s stress and increasing his resistance to experienced difficulties. Such purposes can be achieved when conceptualisation meets several functions: sums up the patient’s experiences, normalizes his experiences, promotes involvement, makes complex problems or purposes feasible and organizes consecutive interventions. Furthermore, it identifies the patient’s strong points and suggests how to increase his resistance to stress, proposes the simplest interventions, anticipates and warns of future difficulties, helps to understand the lack of effects in therapy and enables a high quality supervision. For this reason, acquisition of the skills of correct conceptualisation in the cognitive-behavioural model is one of the therapist’s basic skills. This article presents a method of teaching the preliminary cognitive conceptualisation, based on analysis of selected literary figures. Interpreting the behaviour of such fairy-tales characters as: the Little Red Riding Hood, Ugly Duckling, Snow White, Jaś and Małgosia, or Cinderella we can notice how the child’s early experience contributes to disadaptational schema and compensatory schema. Following the experience of the above mentioned main characters we can notice that most of them were in a difficult situation and depending on their views they assumed different strategies: helplessness, active overcoming of difficulties, waiting for other people’s help. The same refers to literary characters: Anna Karenina, Geralt of Rivia (and his sweetheart), Stanisław Wokulski, and Mrs Dulska. We can learn how potential views affect our choices and actions. The examples contained in the article may support the teaching process. However, using this method as a method based on evidence has to be verified empirically.

PL

Konceptualizacja przypadku w terapii behawioralno-poznawczej opisuje i wyjaśnia problemy zgłaszane przez pacjenta w trakcie leczenia. Jej podstawową funkcją jest ukierunkowanie terapii na zmniejszenie stresu leczonej osoby i zwiększenie jej odporności na doświadczane trudności. Osiągnięcie tych celów jest możliwe, gdy konceptualizacja spełnia kilka funkcji: podsumowuje doświadczenia pacjenta, normalizuje jego doświadczenia, promuje zaangażowanie, złożone cele lub problemy czyni możliwymi do realizacji oraz porządkuje kolejne interwencje. Ponadto identyfikuje mocne strony pacjenta i sugeruje, jak zwiększyć odporność na doświadczany stres, proponuje najprostsze interwencje, uprzedza wystąpienie trudności, pomaga zrozumieć brak efektów w terapii oraz umożliwia prowadzenie wysokiej jakości superwizji. Z tego względu nabycie umiejętności dokonywania prawidłowej konceptualizacji w modelu poznawczo-behawioralnym jest jedną z podstawowych umiejętności terapeuty. W niniejszej pracy zaprezentowano metodę uczenia wstępnej konceptualizacji poznawczej, opierając się na analizie wybranych postaci literackich. Interpretując zachowania takich postaci z bajek, jak Czerwony Kapturek, Brzydkie Kaczątko, Królewna Śnieżka, Jaś i Małgosia oraz Kopciuszek, można prześledzić, w jaki sposób wczesne doświadczenia dziecięce powodują powstawanie dezadaptacyjnych schematów oraz schematów kompensacyjnych. Śledząc losy wyżej wymienionych bohaterów, można zauważyć, że większość z nich znalazła się w trudnej sytuacji życiowej oraz że w zależności od swoich przekonań przyjmowała różne strategie – bezradność, aktywne przeciwstawianie się trudnościom, czekanie na pomoc innych. Podobnie jest w przypadku postaci literackich – Anny Kareniny, Geralta z Rivii (i jego ukochanej), Stanisława Wokulskiego i pani Dulskiej – możemy uczyć się, jak potencjalne przekonania wpływają na nasze wybory i działania. Zawarte w pracy przykłady mogą wspomóc proces nauczania. Jednak stosowanie tej metody jako opartej na dowodach wymaga jeszcze empirycznej weryfikacji.

5

Uzupełnianie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w diecie może modyfikować przebieg schizofrenii: dane z badań epidemiologicznych i klinicznych otwartych

81%

Pawełczyk T., Pawełczyk A., Rabe-Jabłońska J.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2009

|

vol. 9

|

issue 4

262-269

EN

Polyunsaturated fatty acids (PUFA) omega-3 are essential for normal development of the central nervous system. Neuronal membranes contain high quantities of docosahexaenoic acid (DHA) and arachidonic acid, which are fundamental for the key developmental processes, such as neuronal maturation and migration, dendritic spines formation, synaptogenesis, pruning and neuronal plasticity. PUFAs are also responsible for sustaining the high neuronal membranes fluidity what is essential for effective neurotransmission. Omega-3 PUFAs are also the key components of membrane phospholipids whose metabolites, such as phosphatidylinositol, belong to so called second messengers which are responsible for signal transduction from metabotropic receptors to cell interior. Anandamide – arachidonic acid metabolite – is a natural cannabinoid type 1 (CB1) receptor agonist which serves as signal messenger from postsynaptic to presynaptic neuron. Moreover, omega-3 PUFAs are a source of extremely biologically active substances called eicosanoids, such as prostaglandins, prostacyclins, leukotrienes, lipoxins, neuroprotectins and resolvins. Nutritional deficiencies of omega-3 PUFAs experienced in critical developmental periods may lead to information processing and cognitive functions disturbances, which are considered to be endophenotypic markers of schizophrenia. PUFAs metabolism disturbances were shown in schizophrenia patients in numerous epidemiological, experimental and observational studies, what became a foundation of membrane lipids hypothesis of schizophrenia development proposed by D. Horrobin. According to that hypothesis, vulnerable individuals experience membrane composition abnormalities leading to functional disturbances in the central nervous system, such as ligand-receptor interaction dysfunction, inducing neurotransmission changes and symptoms development. The above data led to epidemiological and open-label supplementation trials, which are characterised below.

PL

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WKT) omega-3 są substancjami niezbędnymi dla prawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Błony komórkowe neuronów OUN zawierają znaczne ilości kwasu dokozaheksaenowego (DHA) oraz arachidonowego, które warunkują sprawny przebieg kluczowych procesów rozwojowych, takich jak dojrzewanie i migracja neuronów, tworzenie kolców dendrytycznych, synaptogeneza, redukcja połączeń synaptycznych, procesy plastyczności neuronalnej. WKT omega-3 odpowiadają za utrzymanie znacznej płynności błon komórkowych, niezbędnej dla prawidłowego przebiegu procesów neurotransmisji. Metabolity fosfolipidów złożonych z WKT omega-3 należą do układu tzw. drugich przekaźników pośredniczących w przekazywaniu sygnału z receptora metabotropowego do wnętrza komórki. Metabolit kwasu arachidonowego – anandamid, jest naturalnym agonistą receptorów kanabinoidowych typu pierwszego (CB1) i bierze udział w zwrotnym przekazywaniu informacji z neuronu postsynaptycznego do presynaptycznego. Ponadto WKT omega-3 są źródłem substancji o silnym działaniu biologicznym, tzw. eikozanoidów, do których zalicza się prostaglandyny, prostacykliny, leukotrieny, lipoksyny, neuroprotektyny oraz resolwiny. Niedobory żywieniowe WKT omega-3 w krytycznych okresach rozwojowych mogą prowadzić do upośledzenia licznych procesów rozwojowych OUN, co może skutkować zaburzeniami przetwarzania informacji w okresie rozwojowym i upośledzeniem funkcji poznawczych uważanych za jeden z tzw. markerów endofenotypowych schizofrenii. Liczne badania epidemiologiczne, obserwacyjne oraz eksperymentalne wykazały występowanie zaburzeń metabolizmu WKT u chorych na schizofrenię, co stało się podstawą sformułowania przez D. Horrobina hipotezy błonowej rozwoju tej choroby. Zgodnie z nią u osobników podatnych zmiany składu błon komórkowych prowadzą do następstw czynnościowych OUN, wywołując zaburzenia procesu interakcji neurotransmiterów z receptorami błonowymi, czego efektem jest dysfunkcja neurotransmisji i pojawienie się objawów choroby. Powyższe dane doprowadziły do wykonania licznych badań epidemiologicznych oraz suplementacyjnych otwartych, które autorzy bliżej scharakteryzowali w niniejszym artykule.

6

Egzogenne wielonienasycone kwasy tłuszczowe mogą poprawiać sprawność wybranych funkcji poznawczych

81%

Pawełczyk A., Pawełczyk T., Rabe-Jabłońska J.

|

issue 4

178-191

EN

The authors analyse available literature devoted to potential impact of polyunsaturated fatty acids (PUFAs) on cognitive functions. Background: Cognitive functions are abilities associated with reception of information, memory, learning, thinking and emission of information. Disturbance of these functions may be due to trauma, diseases of the central nervous system (CNS) and vitamin deficiency. Recent publications also highlight the role of exogenous PUFAs, which are indispensable for many key developmental and functional processes in the CNS, including maturation and migration of neurons, synaptogenesis, CNS plasticity, neuronogenesis and neurotransmission. The paper presents experimental and clinical studies assessing the role of w-3 and w-6 in psychomotor development, attention, memory, praxia and reading skills. Conclusions: Studies performed to date confirmed that: a) PUFAs supplementation is safe and adverse effects associated therewith are few and mild, mainly limited to digestive tract disturbances; b) PUFA exert a favourable effect on psychomotor effectiveness, visual-spatial coordination, memory and attention. These findings, in line with reports on inadequate content of PUFAs in Poles’ diet, may indicate the need of using w-3 and w-6 PUFAs as preventive measure and as adjuvant treatment of disorders manifesting by disturbances of cognitive functions.

PL

Cel: Autorzy omawiają dostępne piśmiennictwo na temat możliwego wpływu wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WKT) na funkcje poznawcze. Poglądy: Funkcje poznawcze to zdolności związane z odbiorem informacji, pamięcią i uczeniem się, myśleniem oraz z przekazywaniem informacji. Etiologia zaburzeń tych funkcji wiąże się m.in. z urazami, chorobami ośrodkowego układu nerwowego (OUN) i niedoborami witamin. Ostatnio zwraca się także uwagę na możliwą rolę egzogennych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które są niezbędne dla kluczowych procesów rozwojowych i czynnościowych OUN, w tym dojrzewania neuronów, ich migracji, synaptogenezy, plastyczności, neuronogenezy i neurotransmisji. Omówiono prace eksperymentalne i kliniczne oceniające wpływ kwasów w-3 i w-6 na rozwój psychomotoryczny, procesy uwagi, pamięci, praksję i zdolność czytania. Wnioski: Dotychczasowe badania wskazują na: a) bezpieczeństwo suplementacji WKT z występowaniem nielicznych i mało nasilonych objawów niepożądanych, głównie ze strony układu pokarmowego; b) korzystny wpływ tych związków m.in. na sprawność psychomotoryczną, zdolności wzrokowo-przestrzenne, procesy pamięci i uwagi. Powyższe obserwacje wraz z doniesieniami o niedostatecznej zawartości WKT w diecie Polaków mogą wskazywać na możliwość zastosowania WKT w-3 i w-6 w profilaktyce i wspomaganiu terapii zaburzeń przebiegających z zakłóceniami funkcji poznawczych.

7

Zjawiska autoskopiczne – przegląd badań i opis przypadku

81%

Pawełczyk A., Żurner-Szymańska N., Pawełczyk T., Rabe-Jabłońska J.

|

issue 3

193-198

EN

Autoscopic phenomena are defined as seeing one’s body in space, from internal perspective (as in a mirror) or from external point of view. They have different pictures, therefore they have been presently classified to the groups of: “being out of the body”, heautoscopy, and autoscopic hallucinations. “Being out of the body” is defined as an impression of seeing the world and one’s own body at a distance, from an enhanced visual-spatial perspective, autoscopic hallucinations are described as seeing one’s double in space out of one’s body but without a sense of having left the body, and heautoscopy – as seeing oneself in space out of one’s body but with difficulty in specifying where “experiencing of one’s self” and “one’s own centre of awareness” are located. The analysis of neurophysiological andneuroimaging data associated with experiencing autoscopy implies the presence of disturbances in integration of information flowing from the atrial system and other receptors (visual, proprioceptive, and tactile receptors). Neuroimaging studies indicated also participation of prefrontal, parietal and temporal cortices associated with a higher level of processing the information about oneself. These deficits are most probably associated with damages in temporoparietal junctions and in neuronal junction networks in various regions of the cerebral cortex, including prefrontal, parietal and temporal regions. Apart from the review of literature, the article presents a case of the patient who had the central nervous system’s hypoxia due to haemorrhagic shock. Because of his cerebral hypoxia the patient exhibited heautoscopic sensations and was close to death. The authors describe his experiences containing many elements repeated in accounts of people in a similar somatic condition. The final part of the article presents possible causes of their occurrence.

PL

Zjawiska autoskopiczne definiowane są jako spostrzeganie własnego ciała w przestrzeni, z perspektywy wewnętrznej (tak jak w lustrze) lub z zewnętrznego punktu widzenia. Mają one różny obraz i w związku z nim zostały obecnie zaklasyfikowane do grup: „bycia poza ciałem”, heautoskopii i halucynacji autoskopicznych. „Bycie poza ciałem” definiowane jest jako wrażenie widzenia świata i własnego ciała z odległości, z podwyższonej wzrokowo-przestrzennej perspektywy, autoskopiczne halucynacje opisuje się jako widzenie swojego sobowtóra w przestrzeni poza własnym ciałem, lecz bez odczucia opuszczenia ciała, a heautoskopię – jako widzenie siebie w przestrzeni poza własnym ciałem, ale z trudnościami w określeniu, gdzie jest zlokalizowane „poczucie siebie” i „własne centrum świadomości”. Analiza danych neurofizjologicznych i neuroobrazowych związanych z doświadczeniem autoskopii sugeruje obecność zakłóceń integracji informacji płynących z układu przedsionkowego i innych receptorów (wzrokowych, proprioceptywnych, dotykowych). W badaniach neuroobrazowych wykazano udział w tych procesach także kory przedczołowej, ciemieniowej i skroniowej, związanych z wyższym poziomem przetwarzania informacji o samym sobie. Deficyty te najprawdopodobniej wiążą się z uszkodzeniami w połączeniach ciemieniowo-skroniowych oraz w sieciach połączeń neuronalnych różnych okolic kory mózgu, w tym przedczołowej, ciemieniowej i skroniowej. W artykule oprócz przeglądu literatury zaprezentowano przypadek pacjenta, u którego w następstwie wstrząsu krwotocznego doszło do hipoksji w ośrodkowym układzie nerwowym. W wyniku niedotlenienia mózgu pacjent przeżył stan bliski śmierci i miał doznania heautoskopiczne. Autorzy przedstawiają opisy jego doświadczeń, zawierające wiele elementów powtarzających się w relacjach osób w podobnym stanie somatycznym. W końcowej części artykułu omówiono możliwe podłoże ich pojawienia się.

8

Trudności językowe i komunikacyjne w zaburzeniach psychotycznych i zaburzeniach nastroju – przegląd badań

81%

Żurner-Szymańska N., Pawełczyk A., Rabe-Jabłońska J.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2013

|

vol. 13

|

issue 3

191-196

EN

The article is a review of literature on language and communication difficulties in the course of psychotic disorders and mood disorders. Disorders related to non-linguistic aspects of statements, i.e. understanding of discourse, humour, irony, metaphors, as well as prosodic aspects of statements are described. Language problems are caused by improper functioning of the right cerebral hemisphere. In the course of psychotic disorders the most severe difficulties refer to generation and maintenance of the discourse and prosodic aspects of statements. Furthermore, problems with integration of information, related to understanding of jokes and sarcasm, are observed. Non-linguistic nature of statements is not consistent with the uttered contents, which causes communication disorders with the environment. In patients with schizophrenia the dynamics of communication changes depends on the duration of the disease as well as applied pharmacotherapy. Besides, differences are observed between schizophrenic women and men in their capabilities to read emotions. In the course of mood disorders the language and communication deficits are more discreet and seldom observed. The most extensively described language problems are disturbances in emotional prosody which significantly affects the correct perception of verbally communicated information. In addition, difficulties with understanding of metaphors and grasping of jokes and irony are described, besides a disturbed capability within understanding of discourse was found. The study compared also communication dysfunctions in the course of psychotic disorders and mood disorders. Similarly as in psychotic disorders, in mood disorders the language difficulties occur within understanding of discourse as well as the capabilities to grasp the jokes, irony and sarcasm.

PL

Artykuł stanowi przegląd literatury na temat trudności językowych i komunikacyjnych w przebiegu zaburzeń psychotycznych i zaburzeń nastroju. Opisano zaburzenia dotyczące pozalingwistycznych aspektów wypowiedzi, tzn. rozumienia dyskursu, humoru, ironii, metafor, a także prozodycznych aspektów wypowiedzi. Występujące problemy językowe spowodowane są nieprawidłowym funkcjonowaniem prawej półkuli mózgu. W przebiegu zaburzeń psychotycznych najbardziej nasilone trudności dotyczą generowania i utrzymania dyskursu oraz prozodycznych aspektów wypowiedzi. Ponadto obserwowane są problemy z integracją informacji, dotyczące rozumienia żartu i sarkazmu. Pozajęzykowy charakter wypowiedzi nie jest spójny z wypowiadaną treścią, co powoduje zakłócenia komunikacji z otoczeniem. U chorych na schizofrenię dynamika zmian komunikacyjnych zależy od czasu trwania choroby, a także stosowanej farmakoterapii. Obserwowane są także różnice między chorymi na schizofrenię kobietami a mężczyznami w zdolności odczytywania emocji. W przebiegu zaburzeń nastroju deficyty językowe i komunikacyjne są bardziej dyskretne i obserwowane rzadziej. Najszerzej opisywanym problemem językowym są zakłócenia prozodii emocjonalnej, która znacząco wpływa na prawidłowy odbiór informacji przekazywanej werbalnie. Ponadto opisywane są trudności z rozumieniem metafor oraz uchwyceniem żartu i ironii, stwierdzono też zakłóconą zdolność w zakresie rozumienia dyskursu. W pracy porównano również dysfunkcje komunikacyjne w przebiegu zaburzeń psychotycznych i zaburzeń nastroju. Podobnie jak w zaburzeniach psychotycznych, w zaburzeniach nastroju trudności językowe występują w zakresie rozumienia dyskursu, a także umiejętności uchwycenia żartu, ironii oraz sarkazmu.

9

Ocena niezależnych czynników ryzyka konwersji w psychozę w grupie osób z wysokim ryzykiem rozwoju zaburzeń psychotycznych

81%

Gawłowska M., Rabe-Jabłońska J., Pawełczyk T., Pawełczyk A.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2010

|

vol. 10

|

issue 4

254-266

EN

Background: The aim of this study was the independent psychosis risk factors assessment in a group of subjects fulfilling the criteria of at risk mental state, under specialist outpatient psychiatric care. Participants: Seventy-one patients – 33 women and 38 men, were involved into this study, aged on average 17.34, all under psychiatric care. The patients were recruited into the study in the sequence of their outpatient clinic admission. The criterion to be included into the study was the diagnosis of ultra-high risk state (UHRS) – defined according to the Australian research group principles. Subsequently, the patients were divided into subgroups according to the clinical features of their mental state. Method: The author’s demographic questionnaire was applied in the study. Information regarding the family history of psychosis was obtained from patients and/or their relatives or carers. The patients’ mental state was assessed monthly – according to the presence of psychotic symptoms, change of their incidence and duration, presence of depressive symptoms or aggressive behaviour (measured by a three-level scale). On the basis of the obtained information, we evaluated: 1) conversion into psychosis time – measured from diagnosing of UHRS to the development of full-symptom psychosis, 2) therapeutic methods used (psychotherapy, pharmacotherapy or both), 3) use of psychoactive substances after being diagnosed with UHRS, 4) presence of serious life stressors (the patients’ subjective estimation) – during the six-month period preceding the conversion into psychosis. Results: 1) In the UHRS group of patients, staying under professional outpatient psychiatric care, the use of marijuana was an independent risk factor of conversion into psychosis. 2) In the investigated group of patients with at risk mental state we did not find any correlation between modulating factors (including: therapeutic methods used, depressive symptoms, aggression or clinical features of UHRS patients’ subgroups or duration of staying under professional psychiatric care) and controlled period without conversion into psychosis.

PL

Założenia i cel pracy: Celem pracy było poszukiwanie niezależnych czynników ryzyka konwersji w psychozę w grupie osób spełniających kryteria ryzykownego stanu psychicznego i pozostających pod ambulatoryjną opieką lekarską. Grupa badana: Do udziału w badaniu zakwalifikowano 71 pacjentów – 33 kobiety i 38 mężczyzn, ze średnią wieku 17,34 roku, pozostających w opiece ambulatoryjnej. Pacjenci byli kolejno włączani do badania w porządku odpowiadającym chronologii zgłaszania się do poradni. Kryterium włączenia do badania było stwierdzenie obecności stanu ryzyka rozwoju psychozy (ultra-high risk state, UHRS), definiowanego według zasad zaproponowanych przez zespół australijskich badaczy. Pacjenci byli następnie kwalifikowani do jednej z podgrup UHRS – w zależności od obserwowanego obrazu klinicznego. Metoda: W badaniu wykorzystano autorski kwestionariusz do zbierania danych demograficznych. Dane o obciążeniu rodzinnym psychozą uzyskano na podstawie wywiadu z pacjentem i/lub jego opiekunami. Od momentu włączenia uczestników do grupy UHRS co miesiąc oceniano ich stan psychiczny pod kątem wystąpienia objawów psychotycznych, zmiany czasu ich trwania i częstości występowania, obecności objawów depresyjnych i agresji (nasilenie oceniano w trójstopniowej skali). Na podstawie uzyskanej dokumentacji ustalono: 1) czas przejścia w psychozę – obliczany od momentu stwierdzenia UHRS do momentu wystąpienia objawów pełnej psychozy (z dokładnością do 1 miesiąca), 2) stosowane metody terapeutyczne (psychoterapia, farmakoterapia, obie formy), 3) używanie substancji psychoaktywnych po stwierdzeniu UHRS, 4) występowanie poważnych sytuacji stresujących (wg subiektywnej oceny badanych) w ostatnim półroczu przed konwersją w psychozę. Wnioski: 1) Stwierdzono, że w grupie badanych spełniających kryteria stanu wysokiego ryzyka rozwoju psychozy (UHRS) i pozostających pod ambulatoryjną opieką lekarską używanie marihuany było niezależnym czynnikiem ryzyka konwersji w psychozę. 2) W badanej populacji pacjentów z grupy ryzyka rozwoju psychozy nie wykazano istotnego związku pomiędzy zastosowanymi czynnikami modulującymi (w tym: stosowanymi procedurami terapeutycznymi, nasileniem objawów depresyjnych, agresji oraz obrazem klinicznym definiowanym zgodnie z kryteriami wyróżniania podgrup UHRS) z czasem pozostawania w opiece psychiatrycznej bez konwersji w psychozę.

10

Empatia studentów wydziału lekarskiego i jej związek z preferowaną specjalizacją medyczną

81%

Pawełczyk A., Pawełczyk T., Bielecki J.

|

vol. 7

|

issue 3

138-143

EN

Aim of paper: The aim of our study was to determine, if there is any correlation between medical students’ level of empathy and their preferred medical specialty. Material and methods: One hundred and ninety-nine students of Medical Faculty of £ódŸ Medical University were included in the study. There were 124 females and 75 males; 45.23% were 5th year students, 54.77% were 6th year students; their mean age was 24.07 years (SD=0.92). Subjects included in the study were asked to fill in a psychological test and a questionnaire with demographic data. Empathy was tested using the Empathy Understanding Questionnaire by A. Wêgliñski. Statistical analyinnysis included the two-factor variance analysis using post hoc Tukey tests. Results: The study revealed significant gender-dependent differences in empathy level (F=4.755; df=1; p=0.0305) and interaction of gender and preferred medical specialty in the field of influence on empathy level (F=2.138; df=7; p=0.0417). No significant association was noticed between empathy level and preferred specialty, although statistical analysis of test results almost reached statistical significance (F=2.001; df=7; p=0.0571). Male medical students declaring a preference for surgery show a significantly lower empathy than female medical students who prefer specialization in psychiatry, internal medicine, both in basic medical care and in hospital setting. Conclusions: Our results confirm a correlation of medical students’ empathy level and their gender, as well as between gender and preferred medical specialty. Male students who preferred surgery had significantly lower empathy level than female students who wanted to pursue a career in psychiatry and internal medicine.

PL

Cel pracy: Celem naszych badań była odpowiedź na pytanie, czy istnieje związek pomiędzy poziomem empatii studentów wydziału lekarskiego a preferowaną przez nich specjalizacją medyczną. Materiał i metody: W badaniu wzięło udział 199 studentów Wydziału Lekarskiego UM w Łodzi, w tym 124 kobiety i 75 mężczyzn. W grupie badanych 45,23% było na roku V a 54,77% na roku VI. Średni wiek osób badanych wynosił 24,07 roku (SD=0,92). Poproszono ich o wypełnienie testu psychologicznego oraz ankiety z danymi demograficznymi. Empatię badano za pomocą Kwestionariusza Rozumienia Empatycznego A. Węglińskiego. W analizie statystycznej wykorzystano dwuczynnikową analizę wariancji z testami post hoc zaproponowanymi przez Tukeya. Wyniki: Przeprowadzone badania wykazały istnienie statystycznie istotnych różnic poziomu empatii w zależności od płci badanych (F=4,755; df=1; p=0,0305) oraz interakcję płci i wybieranej specjalizacji w zakresie wpływu na poziom empatii (F=2,138; df=7; p=0,0417). Nie stwierdzono istotnych związków pomiędzy poziomem empatii a preferowaną przez studentów specjalizacją medyczną, choć wartości statystyk testowych osiągały poziomy bliskie istotności (F=2,001; df=7; p=0,0571). Udowodniono, iż studenci - mężczyźni, deklarujący chęć wyboru chirurgii wykazują istotnie mniejszą empatię od studentek - kobiet preferujących specjalizację z psychiatrii, chorób wewnętrznych w podstawowej opiece zdrowotnej lub szpitalu. Wnioski: Wyniki badania potwierdzają istnienie związku pomiędzy poziomem empatii studentów wydziału lekarskiego a płcią badanych i wskazują na istnienie interakcji pomiędzy płcią a wybieraną specjalizacją. Studenci preferujący chirurgię charakteryzują się istotnie niższym poziomem empatii niż studentki pragnące specjalizować się w zakresie psychiatrii i chorób wewnętrznych.

11

Potencjalna rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w terapii schizofrenii oraz profilaktyce wtórnej wśród osób zagrożonych rozwojem psychozy: dane z randomizowanych, kontrolowanych placebo badań klinicznych oraz metaanaliz

81%

Pawełczyk T., Pawełczyk A., Rabe-Jabłońska J.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2009

|

vol. 9

|

issue 4

270-277

EN

Omega-3 long-chain polyunsaturated fatty acids (PUFAs) are considered to be essential nutrients, which means they have to be delivered with food, because human body cannot produce them effectively. Eicosapentaenoic (EPA) and docosahexaenoic (DHA) acids belong to essential omega-3 PUFAs. The saltwater sea fat fish such as mackerel, herring, salmon as well as sea food are the natural source of DHA and EPA. Omega-3 PUFAs turned to have advantageous effects in eryhypercholesterolaemia, congestive heart failure, hypertension, chronic inflammatory conditions, atherosclerosis, age-related macular degeneration. PUFAs beneficial effects on the key central nervous system developmental processes such as neuronal maturation and migration, dendritic spines formation, synaptogenesis, pruning and neuronal plasticity were also observed. The dysfunction of these processes leads to subtle cytoarchitecture and functional abnormalities of neuronal connections in vulnerable individuals according to neurodevelopmental hypothesis of schizophrenia. These changes interacting with additional environmental pathogenetic factors may induce schizophrenia development usually in adolescence or early adulthood. The biochemical substrate of neurodevelopmental hypothesis of schizophrenia is, according to D. Horrobin, the dysfunction of neuronal membranes phospholipids composed of PUFAs among other things. That dysfunction is to be directly responsible for developmental and neurotransmission abnormalities and the clinical symptoms observed. There is accumulating evidence coming from epidemiological and open-label supplementation trials indicating the advantageous effects of omega-3 PUFAs used as adjunct in schizophrenia patients. The following paper summarizes the available literature concerning randomised clinical trials assessing the efficacy of omega-3 PUFAs in schizophrenia and ultra high risk states for psychosis development.

PL

Długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WKT) omega-3 należą do substancji egzogennych, co oznacza, iż muszą być dostarczane z pożywieniem, ponieważ organizm nie posiada zdolności ich efektywnego wytwarzania. Egzogennymi WKT omega-3 są kwas eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA). Naturalne źródło EPA i DHA stanowią tłuste ryby słonowodne: makrela, śledź, łosoś oraz owoce morza. Okazało się, iż WKT omega-3 mają korzystne działanie w hipercholesterolemii, niewydolności krążenia, nadciśnieniu tętniczym, przewlekłych stanach zapalnych, miażdżycy, zwyrodnieniu plamki związanym z wiekiem. Zaobserwowano także pozytywny wpływ WKT omega- 3 na kluczowe procesy warunkujące prawidłowy rozwój i dojrzewanie ośrodkowego układu nerwowego: dojrzewanie i migrację neuronów, tworzenie kolców dendrytycznych, synaptogenezę, redukcję połączeń synaptycznych, procesy plastyczności neuronalnej. Zgodnie z hipotezą neurorozwojową schizofrenii upośledzenie powyższych procesów prowadzi u osobników podatnych do dyskretnych zaburzeń cytoarchitektoniki i funkcji obwodów neuronalnych, co przy udziale dodatkowych środowiskowych czynników patogenetycznych może prowadzić do rozwoju schizofrenii, najczęściej w okresie adolescencji lub wczesnej dorosłości. Według D. Horrobina podłożem biochemicznym hipotezy neurorozwojowej może być dysfunkcja metabolizmu fosfolipidów błonowych złożonych między innymi z WKT, co ma bezpośrednio odpowiadać za upośledzenie procesów rozwojowych, zaburzenia neurotransmisji i wreszcie obserwowane objawy kliniczne. Badacze zgromadzili liczne dane wskazujące na występowanie zaburzeń metabolizmu WKT omega-3 u chorych na schizofrenię oraz ich krewnych, a także u osób zagrożonych rozwojem psychozy. Również wyniki badań epidemiologicznych oraz suplementacyjnych wskazują na korzystny efekt kliniczny uzupełniającego podawania WKT omega-3 u chorych na schizofrenię. Niniejsza praca podsumowuje wyniki randomizowanych, kontrolowanych placebo badań klinicznych nad skutecznością WKT omega-3 w leczeniu schizofrenii oraz profilaktyce wtórnej u osób z wysokim ryzykiem rozwoju psychozy.

12

Stan psychiczny, zaburzenia obrazu własnego ciała oraz kompetencje społeczne młodzieży z chorobą zezową

81%

Smug C., Pawełczyk T., Pawełczyk A., Rabe-Jabłońska J.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2010

|

vol. 10

|

issue 2

86-95

EN

Introduction: Strabismus is a serious ophthalmological and cosmetic disorder which may cause psychological discomfort. An increased incidence of various mental disturbances in patients with squint has been described. Affected children and adolescents experience more difficulties at school and worse results in sport. Squint may cause a disadvantageous social reception and may sometimes make it difficult to get a satisfying job. It may considerably decrease the quality of life. Objective: This study addressed three questions: 1) Is strabismus linked to psychiatric and psychological disorders? 2) Can it influence social competences? 3) Is it linked to dysmorphophobia (DSM-IV)? Material and methods: Thirty persons with strabismus at the age of 13-17 years were compared with the control group of 30 persons of the same age, rozmowithout eye problems. To detect psychiatric problems GHQ-28 scale was used. To assess social competences the Social Competence Questionnaire KKS (Kwestionariusz Kompetencji Społecznych) was used. Dysmorphophobia symptoms were measured using the Body Dysmorphic Disorder Examination (BDDE). Results: There were no statistically significant differences in the incidence of symptoms of depression, anxiety, sleep disorders, functioning, social competences or dysmorphophobia in adolescents with strabismus, as compared to the control group. Significantly worse social competences were shown by those adolescents with strabismus who underwent surgical treatment, as compared to other persons with squint (p=0.006). Discussion: In literature, we have not found any studies on social competences in young people with strabismus. The prevalence of dysmorphophobia was not confirmed among them. No higher incidence of psychiatric disorders was observed in our study in adolescents with strabismus.

PL

Wprowadzenie: Choroba zezowa jest poważnym zaburzeniem okulistycznym, kosmetycznym, które może powodować dyskomfort psychiczny. Opisywane jest zwiększenie częstości występowania różnych zaburzeń psychicznych u osób z zezem. U dzieci i młodzieży powoduje trudności w szkole i gorsze wyniki w sporcie. Zez może być przyczyną niekorzystnego odbioru społecznego. Może utrudniać zdobycie satysfakcjonującej pracy oraz znacząco obniżać jakość życia. Cel pracy: Zbadanie, czy zez powoduje wystąpienie zaburzeń psychicznych, czy wpływa na kompetencje społeczne oraz czy bywa przyczyną dysmorfofobii (według DSM-IV). Materiał i metody: Losowo została wybrana grupa 30 osób z zezem w wieku 13-17 lat. Grupę kontrolną stanowiło 30 osób bez zeza dobranych odpowiednio według wieku i płci. Grupy porównano pod względem występowania zaburzeń psychicznych mierzonych skalą GHQ-28. Do oceny kompetencji społecznych zastosowano Kwestionariusz Kompetencji Społecznych (KKS). Nasilenie objawów dysmorfofobii zmierzono za pomocą Body Dysmorphic Disorder Examination (BDDE). Wyniki: Nie uzyskano istotnych statystycznie różnic w częstości występowania objawów depresji, niepokoju, zaburzeń funkcjonowania ani bezsenności u młodzieży z zezem w porównaniu z grupą kontrolną. Obu grup nie różnił poziom kompetencji społecznych ani częstość występowania dysmorfofobii. Stwierdzono, że młodzież w przeszłości poddana operacji przeciwzezowej wykazuje istotnie gorsze kompetencje społeczne niż młodzież niepoddana tej operacji (p=0,006). Omówienie: W piśmiennictwie nie znaleziono doniesień z badań nad kompetencjami społecznymi młodzieży z zezem ani oceny występowania wśród niej dysmorfofobii. Pod tym względem niniejsze badanie stanowi nowy wkład wiedzy w dziedzinie badania psychiki osób z chorobą zezową. Nie potwierdziło się częstsze występowanie zaburzeń psychicznych. Sugeruje się przeprowadzenie badań na większej grupie w celu określenia istoty wpływu operacji przeciwzezowej na kompetencje społeczne.

13

Zmiany sprawności funkcji poznawczych w trakcie suplementacji wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi omega-3 w grupie chorych na schizofrenię – przegląd systematyczny

81%

Grancow-Grabka M., Gmitrowicz A., Pawełczyk A., Pawełczyk T.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2016

|

vol. 16

|

issue 3

155-159

EN

Cognitive function deficit is a constant phenomenon described in the population of patients with schizophrenia – in the premorbid period, during exacerbations and between the successive episodes. Cognitive dysfunction is an independent prognostic factor in schizophrenia. Studies indicate that this pathology dimension affects patient-functioning indicators, such as: treatment and rehabilitation outcomes, cooperation during treatment, professional, family and social functioning, the ability to live independently as well as the quality of life. Current methods for the treatment of schizophrenia fail to ensure sufficient improvement in this dimension of the disease. The usefulness of omega-3 polyunsaturated fatty acids, both as a monotherapy and an augmentation of antipsychotic treatment in schizophrenia, has been investigated during the last 25 years. The obtained results are inconclusive, however, a positive tendency in the outcomes related to symptomatic improvement have been observed. The effects of omega-3 polyunsaturated fatty acid supplementation on the cognitive functioning of patients diagnosed with schizophrenia has been relatively rarely evaluated. However, there is a theoretical rationale for the beneficial effect of omega-3 polyunsaturated fatty acid supplementation on cognitive function. The known effects of these substances that could contribute to the improvement in cognitive function include: immunomodulatory effects in the CNS, improvement of oxidative stress parameters, changes in neurotransmission as well as effects on neuroplasticity. The aim of this paper is to present a systematic review of research findings on the changes in cognitive performance in patients diagnosed with schizophrenia who receive omega-3 polyunsaturated fatty acid supplementation.

PL

Deficyt w obszarze funkcjonowania poznawczego jest stałym fenomenem opisywanym w populacji osób z rozpoznaniem schizofrenii – w okresie przedchorobowym, w trakcie pogorszeń, jak również między kolejnymi epizodami. Zaburzenie funkcjonowania poznawczego stanowi niezależny czynnik rokowniczy w schizofrenii. Badania wskazują, że właśnie od tego wymiaru patologii zależą takie wykładniki funkcjonowania pacjentów, jak: wyniki leczenia i rehabilitacji, współpraca w leczeniu, funkcjonowanie zawodowe, rodzinne i społeczne, zdolność do samodzielnej egzystencji oraz jakość życia. Dotychczasowe metody leczenia schizofrenii nie zapewniają wystarczającej poprawy w zakresie tego wymiaru choroby. W okresie ostatnich 25 lat testowano użyteczność wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 jako monoterapii oraz jako augmentacji leczenia przeciwpsychotycznego w schizofrenii. Uzyskane wyniki są niejednoznaczne, choć podkreśla się tzw. pozytywny trend uzyskiwanych wyników w zakresie poprawy objawowej. Stosunkowo rzadko oceniano wpływ suplementacji preparatami wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 na funkcjonowanie poznawcze osób z rozpoznaniem schizofrenii. Korzystny wpływ suplementacji wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi na funkcjonowanie poznawcze ma uzasadnienie teoretyczne. Wśród znanych działań tych substancji mogących wpływać na usprawnienie funkcji poznawczych należy wymienić: działanie immunomodulacyjne w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, poprawę parametrów stresu oksydacyjnego, zmiany w zakresie neurotransmisji oraz wpływ na procesy plastyczności neuronalnej. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie systematycznego przeglądu wyników badań dotyczących zmian sprawności funkcjonowania poznawczego u osób z rozpoznaniem schizofrenii będących w trakcie suplementacji wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi omega-3.

14

Czynniki temperamentalne mogą być związane z preferencją specjalizacji lekarskiej – badanie pilotażowe

81%

Pawełczyk A., Kotlicka-Antczak M., Pawełczyk T., Rabe-Jabłońska J.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2010

|

vol. 10

|

issue 2

73-85

EN

Objective: This study was aimed at checking a hypothesis about a possible correlation between medical students’ temperamental traits and specialty preferences. Material and methods: The study was carried out among 202 students of the 6th year at the Medical University of Łódź in academic year 2008/2009. The examined group consisted of 140 women (69%) and 62 men (31%). The average age of the students included into the study was 24.7 years (range: 23-29). The subjects were asked to fill in a questionnaire on demographic variables and the Formal Characteristics of Behaviour- Temperament Inventory (FCB-TI) by Zawadzki and Strelau. Results: The students taking part in the study preferred specialties in internal diseases (22%), surgery (18%) and paediatrics (11%). Two point five percent of the students were indecisive in the specialty choice, 26% preferred surgical specialty and 71% – non-surgical specialty. Differences in temperamental traits were indicated between the students preferring different specialties. Students preferring surgery scored higher than those preferring internal medicine in Endurance (p=0.0036, d=0.63) and Activity (p=0.0292, d=0.63). Significantly higher average values were observed within two temperamental traits: Briskness (p=0.0083, d=0.5) and Endurance (p=0.0070, d=0.49) in students preferring surgical specialties, as compared to those choosing non-surgical specialties. Conclusions: Students’ preferring different medical specialties differ in temperamental traits. They obtained different results on the scales of Briskness, Endurance and Activity. The obtained results may be useful in vocational guidance within the choice of medical specialty.

PL

Cel badania: Zweryfikowanie hipotezy o istnieniu związku pomiędzy cechami temperamentu studentów wydziału lekarskiego a preferowaną przez nich specjalizacją medyczną. Materiał i metoda: Badanie przeprowadzono wśród 202 studentów VI roku Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi w roku akademickim 2008/2009. Wśród osób badanych było 140 kobiet (69%) i 62 mężczyzn (31%). Średni wiek studentów włączonych do badania wynosił 24,7 roku (zakres: 23-29). Badanych poproszono o wypełnienie ankiety dotyczącej zmiennych demograficznych oraz kwestionariusza temperamentu FCZ-KT Zawadzkiego i Strelaua. Wyniki: Badani najczęściej wybierali specjalizację z zakresu chorób wewnętrznych (22%), chirurgii (18%) oraz pediatrii (11%). Wśród badanych studentów 2,5% nie podjęło ostatecznej decyzji co do wyboru specjalizacji. Specjalizację zabiegową preferowało 26% badanych, zaś niezabiegową 71%. Wykazano istnienie różnic cech temperamentu pomiędzy studentami preferującymi różne specjalizacje medyczne. Stwierdzono istotnie wyższe nasilenie cech temperamentu w skalach: Wytrzymałość (p=0,0036, d=0,63) oraz Aktywność (p=0,0292, d=0,63) w grupie studentów preferujących specjalizację z zakresu chirurgii w porównaniu z wybierającymi choroby wewnętrzne. Zaobserwowano istotne wyższe wartości przeciętne w zakresie dwóch skal: Żwawości (p=0,0083, d=0,5) oraz Wytrzymałości (p=0,0070, d=0,49) u studentów preferujących zabiegowe specjalizacje lekarskie w porównaniu z wybierającymi niezabiegowe. Wnioski: Studenci preferujący różne specjalizacje medyczne różnią się cechami temperamentu. Uzyskali różne wyniki w skalach Żwawość, Wytrzymałość i Aktywność. Uzyskane rezultaty mogą być wykorzystane w doradztwie zawodowym w zakresie wyboru specjalizacji lekarskiej.

15

Choreoakantocytoza – przypadek kliniczny

81%

Jastrzębski K., Pawełczyk A., Klimek A.

Aktualności Neurologiczne

|

2010

|

vol. 10

|

issue 2

118 - 122

EN

Choreoacanthocytosis or Levine-Critchley syndrome (MIM 200150) is a progressive multisystem disease with autosomal recessive transmission and a wide range of symptoms including: involuntary movements, lesion of peripheral nervous system, myopathy, behavioural and intellectual abnormalities, epilepsy, acanthocytosis and absence of any lipid abnormality. This disease is caused by mutation in VPS13A gene (CHAC) which is located on ch9q21. VPS13A gene spanning a 250 kbp region and consists of 73 exons. This gene encodes a large protein of unknown function, named chorein. Treatment for choreoacanthocytosis is aimed at the problematic symptoms of the sufferer but may not result in modification of natural history of this disease. Herein we report the case of a patient with positive familial history, choreiform movements in the arms, involuntary movements of the face and tongue, which was associated with vocalizations, dysarthria and dysphagia, progressing intellectual abnormalities, depression, clinical sign of peripheral nervous system lesion or/and myopathy, epilepsy with tonic-clonic fits and acanthocytosis. Creatine kinase was raised at – 387 U/l (N: 0-145 U/l) with LDH – 244 U/l (N: 80-240 U/l). Direct bilirubin and indirect bilirubin was slightly elevated. The MRI of the brain showed typical atrophy of the caudate nucleus (left) and seldom observed atrophy of hippocampus (right). As far as we know, it is the first observation of a patient with familial choreoacanthocytosis in Poland.

PL

Choreoakantocytoza lub zespół Levine’a-Critchleya (MIM 200150) jest postępującą wieloukładową chorobą dziedziczoną autosomalnie recesywnie z szerokim spektrum objawów obejmującym: ruchy mimowolne, uszkodzenie obwodowego układu nerwowego, miopatię, nieprawidłowości zachowania, spadek funkcji poznawczych, padaczkę oraz akantocytozę – przy nieobecności jakichkolwiek zaburzeń lipidowych. Choroba ta jest powodowana przez mutacje w genie VPS13A (CHAC), który jest położony na chromosomie 9., ramieniu dużym, w regionie 21. (9q21). Gen VPS13A obejmuje 250 kpz i zawiera 73 eksony. Koduje duże białko, które zostało nazwane choreiną – jego funkcja nie została dotychczas poznana. Leczenie choreoakantocytozy jest ukierunkowane na dolegliwości chorych, jednak nie modyfikuje naturalnego przebiegu choroby. Autorzy przedstawiają przypadek pacjentki z pozytywnym wywiadem rodzinnym, ruchami pląsawiczymi w obrębie kończyn górnych, mimowolnymi ruchami w obrębie twarzy i języka (które współistnieją z wokalizacjami, dyzartrią oraz dysfagią), postępującym spadkiem funkcji poznawczych, depresją, klinicznymi wykładnikami uszkodzenia obwodowego układu nerwowego lub/i miopatii, padaczką z napadami toniczno-klonicznymi oraz akantocytozą. Poziom kinazy kreatyninowej był podwyższony – 387 U/l (norma: 0-145 U/l), podobnie LDH – 244 U/l (norma: 80-240 U/l). Także bilirubiny bezpośrednia i niebezpośrednia były nieznacznie podwyższone. Rezonans magnetyczny mózgu ujawnił typowy zanik lewego jądra ogoniastego i rzadko obserwowany zanik prawego hipokampa. W dostępnej nam literaturze nie znaleźliśmy podobnego opisu przypadku rodzinnej postaci choreoakantocytozy w Polsce.

16

Badanie poziomu agresywności ogólnej i poszczególnych jej podskal u młodzieży z zachowaniami autoagresywnymi

81%

Fałek O., Pawełczyk T., Pawełczyk A., Rabe-Jabłońska J.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2011

|

vol. 11

|

issue 1

6-14

EN

Assumptions and aims: In recent years we have been observing an increasing number of adolescent patients exhibiting autoaggressive behaviour. These are often direct self-mutilations, defined as deliberate body injuries. The intention of such behaviours is physical self-injuring to reduce mental pain, relieve emotional tension and anxiety. This is accompanied by the sense of being “rewarded”. The study is aimed at analysing the correlation between the severity of general hostility and its respective subscales assessed by the Buss-Durkee Inventory on Moods and humours and the occurrence of selfmutilations in a group of adolescents with superficial self-mutilations. Material and methods: The examined population consisted of 67 persons aged 14-18 years, of both genders. Qualified to the examined group were 42 adolescent patients exhibiting autoaggressive behaviour. The control group consisted of 25 persons selected according to age and gender who did not exhibit such behaviours. Excluded from the study were subjects with depressive, psychotic disorders as wellas significant somatic disorders, and those who used psychotropic drugs and psychoactive substances. The respondents completed the Buss-Durkee Inventory assessing the level of general hostility and its seven subscales: direct aggressiveness consisting of physical and verbal aggressiveness, indirect aggressiveness, resentment, negativism, suspiciousness and irritability. A separate scale assessed the sense of guilt. Conclusions: 1) Self-mutilations in the examined group were associated with severity of aggressiveness directed outwards (measured both by its general level and in respective subscales). 2) Self-mutilating patients require therapeutic measures (psychotherapeutic and pharmacological) aimed at reduction not only of autoaggression but also aggression directed outwards.

PL

Założenia i cele pracy: W ostatnich latach obserwujemy wzrastającą liczbę młodocianych pacjentów zachowujących się autoagresywne, często mamy do czynienia np. z poważnymi samouszkodzeniami bezpośrednimi – definiowanymi jako zamierzone okaleczenia ciała. Intencją takich zachowań jest zranienie się fizyczne w celu zmniejszenia bólu psychicznego, złagodzenia napięcia emocjonalnego, niepokoju. Towarzyszy temu poczucie doznania „nagrody”. Celem niniejszej pracy było zbadanie korelacji pomiędzy nasileniem agresywności ogólnej i poszczególnych jej podskal ocenianych za pomocą westionariusza Nastroje i humory Bussa-Durkee a występowaniem samouszkodzeń w grupie adolescentów dokonujących powierzchownych samouszkodzeń. Materiały i metody: Populację badaną stanowiło 67 osób w wieku 14-18 lat obojga płci. Do grupy badanej zakwalifikowano 42 młodocianych pacjentów wykazujących zachowania autoagresywne. Grupę kontrolną stanowiło odpowiednio dobranych pod względem wieku i płci 25 osób bez takich zachowań. Z udziału w badaniu wykluczono osoby z zaburzeniami depresyjnymi, psychotycznymi oraz istotnymi zaburzeniami somatycznymi, osoby przyjmujące leki psychotropowe oraz zażywające substancje psychoaktywne. Respondenci badania wypełnili kwestionariusz Bussa-Durkee, oceniający poziom agresywności ogólnej i siedmiu jej podskal: agresywności bezpośredniej, w której skład wchodzi agresywność fizyczna i słowna, agresywności pośredniej, urazy, negatywizmu, podejrzliwości, drażliwości. Osobna skala oceniała poziom poczucia winy. Wnioski: 1) Dokonywanie samouszkodzeń w badanej grupie wiązało się z nasileniem agresywności kierowanej na otoczenie (mierzonej zarówno jej poziomem ogólnym, jak i w poszczególnych podskalach). 2) Osoby dokonujące samouszkodzeń wymagają działań terapeutycznych (psychoterapeutycznych i farmakologicznych) nakierowanych na zmniejszenie nie tylko autoagresji, ale także agresji skierowanej na otoczenie.

17

Zastosowanie eksperymentów behawioralnych w terapii lęku społecznego

81%

Pawełczyk A., Kołakowski A., Rabe-Jabłońska J.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2010

|

vol. 10

|

issue 1

52-58

EN

Social phobia is a marked and persistent fear of one or more social situations in which the person is exposed to unfamiliar people or to possible scrutiny by others. The person recognizes that the fear is excessive or unreasonable and the feared social or performance situations are avoided or else are endured with intense anxiety or distress. The recent NCSReplication study found lifetime prevalence rates of 12.1% for social phobia. The main goal of treatment is to decrease fear and phobic avoidance to a level that no longer causes significant distress or functional impairment. Effective treatments fall into one of two main categories: pharmacological treatment and CBT. Most effective CBT interventions include four main types of treatment: exposure-based strategies, cognitive therapy, social skills training and applied relaxation. The aim of the present case studies is to show how the behavioural experiments can be used as a powerful tool to change thinking and behaviour of adolescent and adult patients with social phobia symptoms. Various behavioural experiments adapted in the course of our four patients treatment are presented. Behavioural experiments conducted to treat persons with the fear of urinating in public, talking with strangers, talking with adults and developing ability to meet a new adolescent peer are exemplified. The conducted experiments occurred to be an effective treatment for the reported symptoms. They produced a cognitive change by construction of new and more adaptive believes and principles.

PL

Fobia społeczna wiąże się ze stale utrzymującym się lękiem przed jedną lub kilkoma sytuacjami, w których osoba narażona jest na kontakt z nieznanymi sobie ludźmi lub na możliwość oceny ze strony innych osób. W zaburzeniu tym lęk oceniany jest jako nadmierny i nieracjonalny, a konieczność zaangażowania się w sytuacje społeczne wiąże się z silnym cierpieniem i lękiem pacjentów, dlatego też często stosują oni strategię unikania zachowań społecznych. Występuje u około 12% populacji. W leczeniu zaburzenia lęku społecznego głównym celem jest zmniejszenie lęku i fobicznego unikania do poziomu, na którym nie powoduje już istotnego stresu i zakłóceń funkcjonowania. Skuteczne leczenie tego zaburzenia obejmuje dwie kategorie: leczenie farmakologiczne lub/i terapię behawioralno-poznawczą (TBP). Najbardziej skuteczne interwencje TBP należą do czterech form oddziaływania i zawierają: ekspozycję, restrukturyzację poznawczą, trening umiejętności społecznych oraz relaksację. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie zmian w myśleniu i zachowaniu uzyskanych po zastosowaniu eksperymentów behawioralnych (EB) u nastoletnich i dorosłych pacjentów z rozpoznaniem fobii społecznej. Przedstawione zostały różne rodzaje eksperymentów wprowadzonych w czasie leczenia. Zaprezentowano eksperymenty przeprowadzone z udziałem osób obawiających się: oddania moczu w miejscu publicznym, rozmawiania z nieznajomymi, rozmawiania z dorosłymi oraz spotykania się z nowymi nastoletnimi kolegami. Przeprowadzone EB okazały się skuteczną metodą leczenia zgłaszanych objawów. Doprowadziły do poznawczej zmiany poprzez stworzenie nowych i bardziej przystosowawczych przekonań i zasad.

18

Udar cieplny zilustrowany przypadkiem 39-letniego mężczyzny – uczestnika biegu maratońskiego

71%

Pawełczyk T., Jastrzębski K., Pawełczyk A., Klimek A., Rabe-Jabłońska J.

|

2011

|

vol. 11

|

issue 4

274-279

EN

Heat stroke is a life-threatening and often fatal medical emergency. Key symptoms include fever exceeding 40°C and neurological deficits. In heat stroke thermoregulation mechanisms become inefficient and the body is unable to maintain its normal temperature. Ineffective thermoregulation results in elevation of body temperature to extreme values, leading to multiorgan failure and sometimes even to death. Most at-risk of developing heat stroke are infants and the elderly. Other risk factors include intense physical exertion at high ambient temperature and humidity, dehydration and some drugs. Heat stroke occurring in adolescents and adults as a result of intense physical effort is classified as exertional heat stroke. The incidence of exertional heat stroke during long-distance running mass events is estimated at 1 per 1000. Taking into account increasing popularity of long-distance running in Poland, the chance of facing such events by health professionals will be increasing. Timely diagnosis and effective management of heat stroke are paramount for the patients’ survival and long-term prognosis. Standard treatment of heat stroke includes rapid cooling in order to reduce deep temperature below critical threshold value of 40°C and correction of water-electrolyte disturbances. Medical services supporting mass events should be adequately prepared to deal with such cases. This paper presents a case of a 39-year-old marathon runner, who developed an exertional heat stroke with associated focal neurological deficits and indices of multiorgan failure persisting for several days after onset of heat stroke. Clinical picture of exertional heat stroke, associated risk factors and recommended management are discussed.

PL

Udar cieplny (UC) jest stanem nagłego zagrożenia życia i często kończy się śmiercią. Charakteryzuje się gorączką ponad 40°C, której towarzyszą objawy neurologiczne. W udarze cieplnym homeostatyczne mechanizmy termoregulacyjne stają się niewydolne i organizm nie jest w stanie utrzymywać właściwej temperatury ciała. Dysfunkcja procesów termoregulacji prowadzi do skrajnego wzrostu temperatury ciała i w następstwie do uszkodzenia wieloukładowego, niewydolności narządów i niekiedy śmierci. Największe ryzyko wystąpienia UC występuje u dzieci i osób w podeszłym wieku. Intensywny wysiłek fizyczny w wysokich temperaturach i przy znacznej wilgotności otoczenia oraz odwodnienie i przyjmowanie niektórych leków również zwiększają ryzyko wystąpienia UC. Udar cieplny występujący u młodych dorosłych i dorosłych w następstwie intensywnego wysiłku jest klasyfikowany jako wysiłkowy udar cieplny (WUC). Częstość występowania WUC w trakcie biegowych imprez masowych wynosi około 1 na 1000. Biorąc pod uwagę zwiększającą się popularność biegów długodystansowych w Polsce, prawdopodobieństwo wystąpienia i obserwacji przez lekarzy przypadków wysiłkowego udaru cieplnego będzie rosło. Szybkie rozpoznanie i właściwe postępowanie w przypadkach UC warunkuje przeżycie pacjenta oraz odległe rokowanie. Do standardu postępowania w WUC należy szybkie schłodzenie pacjenta aż do osiągnięcia temperatury głębokiej poniżej wartości krytycznej, tj. 40°C, oraz wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych, do czego służby medyczne organizujące opiekę zdrowotną w trakcie imprez masowych powinny być odpowiednio przygotowane. W artykule opisano przypadek pacjenta, u którego w następstwie uczestnictwa w biegu maratońskim rozpoznano WUC przebiegający z ogniskowymi objawami neurologicznymi oraz utrzymywaniem się wskaźników uszkodzenia wielonarządowego przez wiele dni po wystąpieniu zaburzenia. Przeanalizowano obraz kliniczny WUC wraz z czynnikami ryzyka i zalecanym postępowaniem i leczeniem.

19

Inteligencja emocjonalna a preferowana specjalizacja medyczna – wyniki badania empirycznego

71%

Pawełczyk A., Kotlicka‑Antczak M., Śmigielski J., Pawełczyk T., Rabe‑Jabłońska J.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2012

|

vol. 12

|

issue 2

96-101

EN

Aim of the study: Literature emphasizes a positive impact of emotional intelligence on interpersonal and communication skills, the doctor‑patient relationship, and the level of empathy. On the other hand, few research studies dealing with the correlation between emotional intelligence and medical specialty choice or preference are available. Our research was aimed at checking if there are differences in the ability to perceive and identify emotions according to facial expression (one of the dimensions of emotional intelligence) between students preferring different medical specialties. Method: The research involved 251 six‑year students of the Medical Faculty, Medical University of Łódź. The examined group consisted of 174 women (69.33%) and 77 men (30.67%). The subjects’ average age was 24.7 years. The surgical specialty was preferred by 44 women (28.21%) and 43 men (58.11%), non‑surgical by 112 women (71.79%) and 31 men (41.89%). The subjects were asked to fill in a questionnaire with demographic data (gender, age, preferred specialty) and the Emotional Intelligence Scale – Faces (SIE‑T) by Matczak, Piekarska and Studniarek. Results: Men significantly more frequently chose surgical specialty (58.11%), as compared to women (28.21%); chi2=19.08, p<0.001. No significant differences were found in SIE‑T results between women and men who study at the 6th year of the Medical Faculty; Mann‑Whitney U= 0.81, p>0.05. Similarly, no differences were found betweenthe students preferring surgical and non‑surgical procedures; Mann‑WhitneyU= ‑0.93, p>0.05. Results: Male and female students of the Medical Faculty do not differ in the level of emotional intelligence. Emotional intelligence does not differentiate the students preferring surgical and non‑surgical specialties.

PL

Cel pracy: W literaturze podkreśla się pozytywny wpływ inteligencji emocjonalnej na zdolności interpersonalne i komunikacyjne, na relację lekarza z pacjentem oraz poziom empatii. Jednocześnie dostępnych jest niewiele prac badawczych poświęconych zależności pomiędzy inteligencją emocjonalną a wybieraną lub preferowaną specjalizacją lekarską. Celem naszej pracy było sprawdzenie, czy istnieją różnice w zdolności spostrzegania i identyfikowania emocji na podstawie wyrazu twarzy (jeden z wymiarów inteligencji emocjonalnej) pomiędzy studentami preferującymi różne specjalizacje medyczne. Metoda: Badanie przeprowadzono z udziałem 251 studentów VI roku Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Badana grupa składała się ze 174 kobiet (69,33%) i 77 mężczyzn (30,67%). Średni wiek osób badanych wynosił 24,7 roku. Specjalizację zabiegową preferowały 44 kobiety (28,21%) i 43 mężczyzn (58,11%), niezabiegową – 112 kobiet (71,79%) i 31 mężczyzn (41,89%). Badanych poproszono o wypełnienie kwestionariusza z danymi demograficznymi (płeć, wiek, preferowana specjalizacja) oraz Skali Inteligencji Emocjonalnej – Twarze (SIE‑T) Matczak, Piekarskiej i Studniarek. Wyniki: Mężczyźni istotnie częściej wybierali specjalizację zabiegową (58,11%) niż kobiety (28,21%); chi2=19,08, p<0,001. Nie stwierdzono istotnych różnic w wynikach SIE‑T pomiędzy kobietami i mężczyznami studiującymi na VI roku Wydziału Lekarskiego; UManna‑Whitneya= 0,81, p>0,05. Nie odnotowano także różnic pomiędzy studentami preferującymi specjalizacje zabiegowe i niezabiegowe; UManna‑Whitneya= ‑0,93, p>0,05. Wnioski: Studenci i studentki Wydziału Lekarskiego nie różnią się poziomem inteligencji emocjonalnej. Inteligencja emocjonalna nie różnicuje studentów preferujących specjalizacje zabiegowe i niezabiegowe.

20

Toksyczna nekroliza naskórka u pacjenta z chorobą afektywną dwubiegunową leczonego lamotryginą

71%

Pawełczyk T., Tarka-Barasińska E., Pawełczyk A., Piechota M., Rabe-Jabłońska J.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2010

|

vol. 10

|

issue 2

106-114

EN

Stevens-Johnson syndrome (SJS) and toxic epidermal necrolysis (TEN) are potentially life-threatening manifestations of drug-induced reactions that are virtually impossible to predict. It is hypothesized that SJS and TEN share similar pathogenesis, which has not been described in detail yet, however, is probably associated with induction of immune response by the drug, resulting in keratinocyte apoptosis that occurs through specific cellular or humoral or nonspecific immune response mediated by the complement. SJS/TEN may also be induced on non-immunological pathway manifei. e.: idiosyncrasy, intolerance or pseudo-allergic reactions. Sulfonamides, beta-lactam antibiotics and antiepileptic drugs are responsible for the majority of drug-induced skin adverse drug reactions. Drugs belonging to this latter group are widely used in psychiatry, and the greatest SJS/TEN risk is connected with carbamazepine, lamotrigine, valproate. The authors present a 28-year-old man treated with lamotrigine because of bipolar disorder, who developed erythematous and edematic mucocutaneous efflorescences showing a tendency to merge and rapidly generalize, which lead to necrosis and exfoliation of seemingly unaffected skin (positive Nikolsky’s sign). The presence of numerous deep mucosal ulcers in the mouth, nose and conjunctiva were preventing the intake of food by enteric route. Laboratory findings showed a significant increase in nonspecific inflammatory markers (CRP), hypoproteinemia, hypokalemia, elevated D-dimer products and a slightly elevated alanine aminotransferase activity. Despite early diagnosis and discontinuation of the suspected causal agent, the patient’s severe general condition required treatment on the intensive care unit, where he received intravenous infusions of immunoglobulin G, cyclosporin, glucocorticoids, and the necessary supportive care, as well as local anti-inflammatory and disinfecting agents. The patient was discharged from ICU in a state of improvement after 24 days of hospitalization.

PL

Zespół Stevensa-Johnsona (SJS) i toksyczna nekroliza naskórka (TEN) należą do potencjalnie zagrażających życiu manifestacji odczynów polekowych, których wystąpienie jest praktycznie niemożliwe do przewidzenia. Uważa się, że SJS i TEN mają podobną patogenezę, która dotychczas nie została dokładnie poznana, jednak prawdopodobnie wiąże się z indukcją odpowiedzi immunologicznej przez lek, w wyniku czego dochodzi do apoptozy keratynocytów na drodze swoistej cytotoksyczności komórkowej, humoralnej lub nieswoistej odpowiedzi immunologicznej mediowanej przez układ dopełniacza. Sądzi się, że SJS/TEN może powstawać także na drodze nieimmunologicznej: idiosynkrazji, nietolerancji lub reakcji rzekomoalergicznej. Za większość polekowych odczynów skórnych są odpowiedzialne sulfonamidy, antybiotyki beta-laktamowe oraz leki przeciwpadaczkowe. Leki należące do tej ostatniej grupy są powszechnie stosowane w psychiatrii, a największym ryzykiem wywołania SJS/TEN obarczone są karbamazepina, lamotrygina, walproinian. Autorzy pracy przedstawiają przypadek 28-letniego mężczyzny leczonego z powodu choroby afektywnej dwubiegunowej, u którego w 12. dobie po włączeniu do leczenia lamotryginy wystąpiły rumieniowo-obrzękowe zmiany śluzówkowo- -skórne mające tendencję do zlewania i szybkiego uogólniania, prowadząc do martwicy i spełzania pozornie niezmienionego naskórka (dodatni objaw Nikolskiego). Znacznie nasilone były zmiany śluzówkowe, występowały liczne, głębokie owrzodzenia w obrębie jamy ustnej, nosowej oraz spojówek, co uniemożliwiało przyjmowanie pokarmów drogą enteralną. W badaniach dodatkowych obserwowano istotny wzrost niespecyficznych markerów stanu zapalnego (CRP), hipoproteinemię, hipokaliemię, podwyższone wartości D-dimerów oraz nieznacznie podwyższone wartości aminotransferazy alaninowej. Pomimo szybkiej diagnozy i odstawienia leku podejrzewanego o związek przyczynowy pacjent z powodu ciężkiego stanu ogólnego wymagał leczenia na oddziale intensywnej terapii, gdzie otrzymał dożylne wlewy immunoglobulin G, cyklosporyny, glikokortykosteroidów, a także niezbędne leczenie wspomagające oraz miejscowe przeciwzapalno-odkażające. Po 24 dniach pobytu na oddziale intensywnej terapii został wypisany do domu w stanie poprawy.

Refine search results

Metody neuropsychologicznej oceny deficytów poznawczych w schizofrenii - przegląd narzędzi oraz wybrane aspekty metodologiczne ich zastosowania

Czy słuchowe słowne halucynacje mają zawsze znaczenie kliniczne?

Rola czynników biologicznych w etiopatogenezie zaburzeń osobowości typu borderline

Uczenie wstępnej konceptualizacji poznawczej na podstawie postaci z bajek i literatury pięknej

Uzupełnianie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w diecie może modyfikować przebieg schizofrenii: dane z badań epidemiologicznych i klinicznych otwartych

Egzogenne wielonienasycone kwasy tłuszczowe mogą poprawiać sprawność wybranych funkcji poznawczych

Zjawiska autoskopiczne – przegląd badań i opis przypadku

Trudności językowe i komunikacyjne w zaburzeniach psychotycznych i zaburzeniach nastroju – przegląd badań

Ocena niezależnych czynników ryzyka konwersji w psychozę w grupie osób z wysokim ryzykiem rozwoju zaburzeń psychotycznych

Empatia studentów wydziału lekarskiego i jej związek z preferowaną specjalizacją medyczną

Potencjalna rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w terapii schizofrenii oraz profilaktyce wtórnej wśród osób zagrożonych rozwojem psychozy: dane z randomizowanych, kontrolowanych placebo badań klinicznych oraz metaanaliz

Stan psychiczny, zaburzenia obrazu własnego ciała oraz kompetencje społeczne młodzieży z chorobą zezową

Zmiany sprawności funkcji poznawczych w trakcie suplementacji wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi omega-3 w grupie chorych na schizofrenię – przegląd systematyczny

Czynniki temperamentalne mogą być związane z preferencją specjalizacji lekarskiej – badanie pilotażowe

Choreoakantocytoza – przypadek kliniczny

Badanie poziomu agresywności ogólnej i poszczególnych jej podskal u młodzieży z zachowaniami autoagresywnymi

Zastosowanie eksperymentów behawioralnych w terapii lęku społecznego

Udar cieplny zilustrowany przypadkiem 39-letniego mężczyzny – uczestnika biegu maratońskiego

Inteligencja emocjonalna a preferowana specjalizacja medyczna – wyniki badania empirycznego

Toksyczna nekroliza naskórka u pacjenta z chorobą afektywną dwubiegunową leczonego lamotryginą