Search results

1

W jakich miejscach na ziemi pojawiają się wulkany?

100%

Bagiński B.

Kosmos

|

2011

|

vol. 60

|

issue 3-4

211-218

PL

Erupcje wulkaniczne w ciągu ostatnich dwóch lat przyciągnęły, za sprawą mediów, uwagę miliardów ludzi. Stało się to przede wszystkim z powodu zakłóceń ruchu lotniczego spowodowanych emitowanym przez wulkany pyłem wulkanicznym, który dostał się aż na granicę stratosfery. Pamiętajmy, że co roku na Ziemi wybucha kilkadziesiąt wulkanów. Większość erupcji nie jest w ogóle komentowana, a nawet zauważana. Media nagłaśniają temat nie ze względu na szczególne niebezpieczeństwo tych erupcji dla życia i zdrowia ludzi (chociaż te oczywiście jest duże), ale ze względów ekonomicznych. Pojawianie się nowych erupcji wulkanicznych z punktu widzenia geologii jest, generalnie rzecz ujmując, przewidywalne. Wulkany tworzą się, z punktu widzenia geotektoniki, w określonych miejscach ziemi. Do miejsc tych należą strefy subdukcji, strefy ryftingu i strefy występowania tzw. punktów czy plam gorąca (hotspot). W niniejszym artykule zjawiska te są nieco przybliżone czytelnikowi. Zarysowany jest również związek pomiędzy ilością pojawiających się wulkanów, ich produktywnością (w sensie ilości generowania magmy) a pozycją geotektoniczną w jakiej ta działalność wulkaniczna ma miejsce.

EN

The substantial disruption to air traffic resulting from several volcanic eruptions during the last two years has focused society's attention on volcanoes. Many are asking the questions: are we safe? is the present situation anomalous? Every year roughly 60 eruptions take place on Earth and the last two years were no exception to the rule. Geologist understand very well where we can expect volcanoes to appear. The answer is given by plate tectonics, a scientific theory that describes the large scale motions of the Earth's lithosphere. Geological settings named subduction zones, rift zones and hotspots are where volcanoes are formed. The paper gives a short description of these environments and shows the connections between tectonic setting and magma budget and productivity, and between tectonic setting and frequency of eruption.

2

Słowo wstępne

63%

Bagiński B., MacDonald R.

Kosmos

|

2011

|

vol. 60

|

issue 3-4

207-208

3

Introduction

63%

Bagiński B., MacDonald R.

Kosmos

|

2011

|

vol. 60

|

issue 3-4

209

4

Health issues related to volcanic activity

63%

MacDonald R., Bagiński B.

Kosmos

|

2011

|

vol. 60

|

issue 3-4

235-244

EN

Health problems related to volcanic eruptions are caused mainly by ashfall. Ash inhalation, especially during long-term exposure, can result in respiratory disease, including attacks of bronchitis and asthma. Long-term exposure to fine, silica-rich ash can potentially cause chronic fibrotic diseases such as silicosis. Ash may also contain carcinogenic asbestiform minerals. Ashfall has the potential to contaminate water supplies, of particular concern being high fluorine concentrations, which may lead to dental fluorosis or possibly even skeletal fluorosis. Sulphur dioxide emitted in volcanic gases can trigger asthma attacks, even at low concentrations. Carbon dioxide emissions are also known to have caused an asphyxia hazard. Ocular problems from ashfall include irritative conjunctivitis. Psychological effects of eruptions may last for many years, symptoms including anxiety, tension, insomnia, anegia and social dysfunction.

PL

Według ostatnich ustaleń wynika, że ponad milion osób zmarło w ciągu ostatnich 2 tysięcy lat w wyniku oddziaływania szeroko pojętej działalności wulkanicznej. Dokładniejsze dane za ostatni wiek dokumentują śmierć ok. 100 tysięcy istnień ludzkich. Wartość tą należałoby zwielokrotnić, aby otrzymać liczbę ludzi dotkniętych przez różnego rodzaju choroby związane z oddziaływaniem wulkanów. Należy tu pamiętać, że ok. 8%, czyli prawie 500 mln populacji ludzkiej zamieszkuje tereny oddalone nie więcej niż 100 km od centrów współczesnej aktywności wulkanicznej czyli stref bezpośrednio narażonych na oddziaływanie produktów działalności pobliskich wulkanów. Główne produkty aktywności wulkanicznej powodujące schorzenia to opady popiołu (pyłu wulkanicznego) oraz ekshalacje (emisje gazów wulkanicznych). Te pierwsze powodują choroby związane z oddychaniem (przede wszystkim astma oraz krzemica — odmiana pylicy płuc spowodowana długotrwałym wdychaniem drobin krzemionki). Pyły wulkaniczne powodują również zanieczyszczenie wód (głównie we fluor i niektóre metale ciężkie jak Co czy As) oraz pokarmów, wpływają one również na powstawanie chronicznego zapalenia oczu poprzez dostawanie się doń mikroskopijnych ciał obcych. Emisje gazów w przypadku wysokich ich stężeń prowadzą nawet do śmierci w wyniku zatrucia, opady kwaśnych deszczy powstających często w wyniku kondensacji pary wodnej na cząstkach popiołu prowadzą do poparzeń, chorób skóry czy oczu. Zupełnie inną grupą chorób wynikającą ze skali i ogromu niektórych zjawisk wulkanicznych są problemy natury psychicznej. Wzrost populacji, ciągła urbanizacja obszarów w pobliżu ciągle aktywnych wulkanów, a z drugiej strony kurczenie się obszarów możliwych do zamieszkania prowadzą ciągle do zasiedlania przez ludzi coraz bardziej niebezpiecznych stref, gdzie prawdopodobieństwo aktywnej działalności wulkanicznej jest duże. Zapobieganie tragediom, które mogą potencjalnie nastąpić wymaga wzmożonej czujności służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo oraz ciągłego rozwijania monitoringu i systemów szybkiego ostrzegania przed katastrofami, których dokładne przewidywanie jest niesłychanie trudne a nawet niemożliwe.

Refine search results

4 Kosmos

4 2011

4 Bagiński B.

3 MacDonald R.

W jakich miejscach na ziemi pojawiają się wulkany?

Słowo wstępne

Introduction

Health issues related to volcanic activity