Full-text resources of PSJD and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl
Preferences help
Polish version English version Language
enabled [disable] Abstract
Number of results

Results found: 6

Number of results on page
first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Typologia i deskrypcja endemii o długotrwale największych i najmniejszych współczynnikach częstości zachorowań na raka jelita grubego w populacjach województwa śląskiego

100%
Zemła B., Banasik T. R., Kołosza Z., Rumińska-Krawczyk R.
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
|
2013
|
vol. 16
|
issue 3
20-27
EN
Background: The colorectal cancers (C18–C21, by ICD – X revision = RJG), it a big social-clinical problem. The high level differentiation (dependent of particular countries and regions within them; for example: Silesia voivodeship) common for frequency of incidence. Therefore an attempt looking for an endemic area with a longtime biggest and smallest incidence rates in the smaller population scale, what a make easy fight against cancers. Materials and methods: In the years 1999–2009 20682 persons were diagnosed for RJG. Basing on the data (as above) and demographic data, the different type of rates were calculated. All statistic procedures were in detail described anywhere [4–6]. Results: In the years 1999– 2009, in Silesia voivodeship, 20 682 cases of RJG were diagnosed, i.e. 53.5% among males and 46.5% among females. Age-adjusted rate for the whole Silesia voivodeship is 31.4 per 100 thousands to men and 19.5/100 thousands to women. In comparison between two extremely periods (1999–2009 : 2006–2009), age – adjusted incidence rates among men increased about 2.9%, and among women decreased about 6.5%. The distribution of age-standardized colorectal cancer rates within Silesia voivodeship, in the years 1999–2009, taking into account 36 counties – was very unequal so among males and at the same among females. But the most important epidemiological problem was the endemic areas with significantly biggest incidence rates among males: towns on the law of county: Częstochowa, Katowice, Bielsko-Biała and counties: mikołowski and wodzisławski; among females the endemic areas of this type were Bielsko-Biała town and his county. Conclusions: 1) Within Silesia voivodeship were revealed the endemic areas at statistically significantly high or low (in a long-time) then the overall incidence rate for the colorectal cancer among men and women. 2) The endemic areas with the biggest incidence colorectal rates (fig. 1D and 2D), it indications to priority screenings.
PL
Wstęp: Nowotwory jelita grubego (C18-C21, wg Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, X rewizja, tu: rak jelita grubego = RJG), to duży problem społeczno-kliniczny. Na ogół częstość zachorowań na RJG charakteryzuje się – w zależności od poszczególnych krajów lub w ich obrębie wielu regionów (dla przykładu: woj. śląskie) – dużym zróżnicowaniem. Stąd próba poszukiwania endemii z długotrwale występującymi największymi i najmniejszymi współczynnikami zachorowalności na RJG w mniejszej skali populacyjnej, co ułatwi walkę z tymi nowotworami. Materiał i metody: W latach 1999–2009 na RJG zachorowały ogółem 20 682 osoby. W oparciu o te dane oraz dane demograficzne obliczono wielorakie rodzaje współczynników. Wszystkie procedury statystyczne zostały szczegółowo opisane gdzie indziej [4–6]. Wyniki: W latach 1999–2009 na terenie woj. śląskiego rozpoznano ogółem u obu płci 20682 przypadki RJG, tj. 53,5% wśród mężczyzn i 46,5% u kobiet. Standaryzowany współczynnik zachorowalności na te nowotwory wyniósł dla mężczyzn w woj. śląskim 31,4/100 tys., a dla kobiet 19,5/100 tys. W porównaniu 2 okresów skrajnych (1999–2002 : 2006–2009) zachorowalność wśród mężczyzn wzrosła o 2,9%, a u kobiet obniżyła się o 6,5%. Rozkład standaryzowanych współczynników zachorowalności na RJG w obrębie woj. śląskiego w latach 1999–2009 – biorąc pod uwagę 36 powiatów – był bardzo nierównomierny, tak wśród mężczyzn jak i kobiet. Ale najważniejszy problem epidemiologiczny stanowią endemie z istotnie największymi współczynnikami zachorowalności wśród mężczyzn: miasta na prawach powiatu: Częstochowa, Katowice, Bielsko-Biała oraz powiaty: mikołowski i wodzisławski; wśród kobiet endemię takiego typu stanowiło miasto Bielsko-Biała oraz powiat bielsko-bialski. Wnioski: 1) Na terenie województwa śląskiego istnieją endemie o statystycznie istotnie wysokich i niskich (długotrwałych) współczynnikach zachorowalności na raka jelita grubego, tak wśród mężczyzn jak i kobiet. 2) Endemie z największymi współczynnikami zachorowalności na raka jelita grubego (ryc. 1D i 2D), to wskazania do priorytetowych działań skryningowych.
2
Publication available in full text mode
Content available

Endemie o długotrwale największych i najmniejszych częstościach zgonów na raka płuca na terenie województwa śląskiego

100%
Zemła B., Banasik T. R., Kołosza Z., Rumińska-Krawczyk R.
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
|
2013
|
vol. 16
|
issue 2
31-37
EN
Background: The registration of deaths by causes (here: a lung cancer, C33–C34, by ISCD&HRP, X revision) in Silesia voivodeship (and in general for Poland) can be characterised by a high degree of completeness giving objective and reliable evaluations on mortality. Everywhere however the distribution of cancer mortality rates is very unequal (by the population groups, administrative units, etc.), what conducting go on to looking for risk areas (endemic areas with a long-lasting occurrence of the biggest and/or smallest mortality rates). It is a base of more rationally fight with cancers. Materials and methods: A lung cancer deaths data for Silesia voivodeship has been obtained from the G.U.S. (Main Statistical Office). A special “death certificate” guarantees to produce an objective picture of macro-, and micropopulation cancer mortality. Basing on the neoplasms and demographic data (from G.U.S. as well), the following mortality rates were calculated to be average for 11-year period (1999–2009) and two externally periods: 1999–2002 and 2006–2009: a) age-specific rates (for 5-year age groups, i.e. 0–4, 5–9, etc., up to the age of 85+), b) crude rates per 100 thousands and c) age-adjusted rates with the use of direct method by M. Spiegelman’s, with the use of the age structure of “world population” (by R. Doll’s). To evaluate of the statistically significant between standardized mortality rates (coun-ties : whole voivodeship) were used O.S. Miettinen’s and P. Katz’s procedures. Results: In 1999– 2009 (i.e. during 11-years), within Silesia voivodeship, 21826 (i.e. 77.3%) men died because of the lung cancer and 6397 (i.e. 22.7%) women; it is combined for both sexes – 28223 cases of death were registered. Age-adjusted mortality rate for males is 61.9/100 thousands and was distinctly bigger then among females – 13.7/100 thousands. However, in comparison two extreme periods (i.e. 1999– 2002 : 2006–2009), age-adjusted mortality rates because of the lung cancer in men decreased about 11.7%, and among women increased about 16.7%. The highest frequency of death cases caused by the lung cancer among men is concentrated in central and eastern part of Silesia voivodeship, urbanized and industrial. Similarly as for women (tab. II). The lung cancer in the borders (mainly for villages) of Silesia voivodeship is rarely diagnosed, as the result smaller mortality. Conclusions: 1. There is a partly chorologic correlation between endemic areas with a long-time the biggest and smallest lung cancer mortality, taking into account males and females population within Silesia voivodeship. 2. To highest risk endemic areas of the deaths for lung cancer is need putting into the public life more “aggressive” activities, especially concerning the primary preventive (for example in the overcoming nicotinizm).
PL
Wstęp: Rejestracja zgonów wg przyczyn (tutaj: nowotworów złośliwych płuca, C33–C34, wg MSKChiPZ, X rewizja) w woj. śląskim (i w ogóle w Polsce) charakteryzuje się wysokim stopniem kompletności dając miarodajne i obiektywne oceny w zakresie umieralności. Wszędzie jednak rozkład współczynników umieralności jest bardzo nierównomierny (wg grup populacyjnych, jednostek administracyjnych itd.), co prowadzi dalej do poszukiwań rejonów ryzyka (endemii) o długotrwałym występowaniu największych i/lub najmniejszych współczynników umieralności. To podstawa bardziej racjonalnej walki z nowotworami. Materiały i metody: Informacje o zgonach na nowotwory złośliwe płuca dla woj. śląskiego uzyskano w GUS. Specjalna „karta zgonu” daje rękojmię wykreowania obiektywnego obrazu makro-, czy mikropopulacyjnego umieralności na nowotwory. W oparciu o dane o nowotworach i dane demograficzne obliczono następujące rodzaje współczynników umieralności dla 11-letniego okresu (1999–2009) i dwóch okresów skrajnych: 1999–2002:2006–2009 – a) współczynniki cząstkowe (dla 5-letnich grup wieku, tj. 0–4, 5–9 aż do 85+), b) współczynniki surowe i c) współczynniki standaryzowane metodą bezpośrednią wg M. Spiegelmana, przy użyciu struktury wieku „populacji świata” (zmodyfikowanej wg R. Dolla). Do oceny istotności statystycznej pomiędzy współczynnikami standaryzowanymi (powiaty : całego województwa) użyto procedur O.S. Miettinena i P. Katza. Wyniki:W okresie 1999–2009 (tj. w ciągu 11 lat) z powodu raka płuca zmarło na terenie woj. śląskiego 21826 (tj. 77,3%) mężczyzn oraz 6397 (tj. 22,7%) kobiet; łącznie dla obu płci zarejestrowano 28223 zgony. Standaryzowany współczynnik umieralności dla mężczyzn wyniósł 61,9/100 tys. i był wyraźnie większy niż współczynnik dla kobiet – 13,7/100 tys. Jednakże w porównaniu 2 skrajnych okresów (tj. 1999–2002:2006–2009) standaryzowany współczynnik umieralności na raka płuca u mężczyzn obniżył się o 11,7%, a u kobiet wzrósł o 16,7%. Największa częstość zgonów z powodu raka płuca u mężczyzn koncentruje się w centralnej i wschodniej części woj. śląskiego, zurbanizowanej i uprzemysłowionej (ryc. 1). Podobnie jest u kobiet (ryc. 2). Na obrzeżach (głównie na wsiach) województwa zgony na raka płuca występują rzadziej. Wnioski: 1. Istnieje częściowa korelacja chorologiczna pomiędzy endemiami o długotrwale największych i najmniejszych współczynnikach umieralności na raka płuca wg płci w obrębie woj. śląskiego. 2. Do endemii o największym ryzyku zgonów na raka płuca należy wprowadzić bardziej „agresywne” działania zwłaszcza w zakresie profilaktyki pierwotnej (np. w zwalczaniu nikotynizmu).
3
Publication available in full text mode
Content available

Typologia i deskrypcja endemii o długotrwale największych i najmniejszych współczynnikach umieralności na raka jelita grubego w obrębie województwa śląskiego

100%
Zemła B., Banasik T. R., Kołosza Z., Rumińska-Krawczyk R.
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
|
2013
|
vol. 16
|
issue 3
28-35
EN
Background: In the years 1999–2009, in Silesia voivodeship, 7339 males and 6635 females were died for the colorectal cancers (C18–C21, by ISCD&HRP, X revision). Mortality, especially among men increase. Mortality, among both sexes, is very unequal, taking into account a small administrative units (counties). Therefore an attempt looking for endemic areas with a long – time biggest and smallest mortality rates. Materials and methods: For the 13 974 cases of deaths because of the colorectal cancer, and at used demographic data, the following mortality rates were calculated to be average for 11 years period (in this two periods extreme, each 4-years): a) age specific (for 5-years age groups), b) crude rates („intensity rates”) for all ages and a particular administrative unit type of counties, c) age-adjusted (standardized) rates by direct M. Spiegelman’s method and the age structure of „world population” according to M. Segi’s and M. Kurihara’s method and modified by R. Doll’s. Age – adjusted mortality rates for particular counties (R1) to the whole voivodeship (R2) were compared with used 95% confidence interval for the ratio (R1/R2) according to O.S. Miettinen’s method. Basing on the data the endemic areas with a biggest and smallest cancer colorectal rates were described. Results: In the years 1999–2009 within Silesia voivodeship 13974 patients died because of the colorectal cancers, i.e. 52.5% males and 47.5% females. Standardized mortality rate for whole Silesia voivodeship is 20.9 per 100 thousands among males and 12.1/100 thousands among females (at the small increase between two periods comparising, i.e. 1999–2002:2006–2009 for females, and bigger among males). Standardized, average minimum mortality rate for the colorectal cancers for the whole Silesia voivodeship and the period 1999–2009 is 17.1/100 thousands for males (bieruńsko-lędziński county) and 10.0/100 thousands for females (myszkowski county); and maximum equaled to 27.9/100 thousands (Ruda Śl., town) for men and 16.5/100 thousands (Mysłowice, town) for women. The endemic areas of the biggest mortality rates for colorectal cancer among males, it following administrative units: Częstochowa (town) and with Mysłowice (town), and among females it: Sosnowiec (town) with Mysłowice (town) and Chorzów with Ruda Śl. (towns) (fig. 1D and 2D). Conclusion: There is a strong correlation (coherence) between the biggest mortality rates for colorectal cancer among males and females for endemic areas of towns (Chorzów + Ruda Śl.); as well a high risk to Częstochowa (males) and Sosnowiec and Mysłowice (females). These populations should have priming in screening examinations.
PL
Wstęp: W latach 1999–2009 na terenie woj. śląskiego zmarło z powodu raka jelita grubego (C18–C21, wg MSKChiPZ, X rewizja) – 7339 mężczyzn i 6635 kobiet. Umieralność, zwłaszcza wśród mężczyzn, wzrasta. Wspólną cechą dla obu płci jest nierównomierność w umieralności biorąc pod uwagę małe jednostki administracyjne (powiaty). Stąd próba poszukiwania endemii z długotrwale największymi i najmniejszymi współczynnikami umieralności. Materiał i metody: Dla 13 974 przypadków zgonów z powodu raka jelita grubego i użyciu odpowiednich danych demograficznych, obliczono dla 11-letniego okresu (w tym 2 skrajnych okresów 4-letnich) następujące rodzaje współczynników umieralności: a) cząstkowe (dla 5-letnich grup wieku), b) intensywności, czyli tzw. surowe (dla wieku ogółem i każdej jednostki administracyjnej typu powiat) i c) standaryzowane na 100 tys. (wg metody bezpośredniej M. Spiegelmana i struktury wieku „populacji świata” wg M. Segi i M. Kurihary w modyfikacji R. Dolla). Standaryzowane współczynniki umieralności dla poszczególnych powiatów (R1) porównywano do całego województwa śląskiego (R2) i szacowano 95% przedziały ufności dla ilorazu (R1/R2) przy użyciu metody O.S. Miettinena. W oparciu o te dane określono rejony endemii z największymi i najmniejszymi współczynnikami umieralności na raka jelita grubego. Wyniki: W latach 1999–2009 zmarło z powodu raka jelita grubego w woj. śląskim 13974 pacjentów, tj. 52,5% mężczyzn i 47,5% kobiet. Standaryzowany współczynnik umieralności na raka jelita grubego dla całego woj. śląskiego wyniósł 20,9/100 tys. dla mężczyzn i 12,1/100 tys. dla kobiet (przy niewielkim wzroście umieralności w porównywanych okresach, tj. od 1999–2002:2006–2009 – dla kobiet i większym dla mężczyzn). Standaryzowany, przeciętny minimalny współczynnik umieralności na raka jelita grubego dla całego województwa śląskiego i okresu 1999–2009 wyniósł 17,1/100 tys. dla mężczyzn (pow. bieruńsko-lędziński) oraz 10,0/100 tys. dla kobiet (pow. myszkowski); a maksymalny 27,9/100 tys. (Ruda Śl.) dla mężczyzn i 16,5/100 tys. (Mysłowice) dla kobiet. Endemie z największą umieralnością na raka jelita grubego wśród mężczyzn to następujące jednostki administracyjne: Częstochowa oraz Chorzów wraz z Rudą Śl., a wśród kobiet to: Sosnowiec wraz z Mysłowicami i Chorzów wraz z Rudą Śl. (rys. 1D i 2D). Wnioski: Istnieje duża zgodność (koherencja) pomiędzy największą umieralnością na raka jelita grubego wśród mężczyzn i kobiet dla endemii dużych miast (Chorzów + Ruda Śl.) oraz Sosnowca i Mysłowic (kobiety). Te populacje to priorytet do badań skryningowych.
4
Publication available in full text mode
Content available

Endemie o największej i najmniejszej częstości zachorowań na nowotwory złośliwe ogółem w obrębie województwa śląskiego

100%
Zemła B., Banasik T. R., Kołosza Z.
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
|
2012
|
vol. 15
|
issue 3
35-45
EN
Background: The Silesia Cancer Register conducts systematic monitoring of the cancer incidence since 60-years XX c. within Silesia voivodeship. The Register encompasses the area that is inhabited about 4.8 mln inhabitants, according to the Main Bureau of Statistics. Amount of the persons suffering for cancer constantly increasing, although unequally by smaller administrative units, i.e 36 districts. Therefore necessity looking for really endemic area, especially with the biggest and smallest cancer incidence rates. Materials and methods: using the M. Segi’s and M. Kurihara’s procedure in the R. Doll’s modification the average incidence rates (partial, crude and standardized by the “age-world population structure”) – were calculated. The analysis was based on the 183.396 cases of persons (males, females) that were suffered on this area in the years 1999–2009. Results: In the year 1999–2009 in Silesia Voivodeship, 94.001 cases of all cancer (i.e 51.3 % from total) were diagnosed among males, and 89.395 cases (i.e 48.7%) among females. Age-adjusted incidence rates varied from minimum 227.0 to maximum 327.0/100 thousand (average for whole areas – 272.4/100 thousand) among males and females. The distribution of age-standardized cancer incidence rates (in periods: 1999–2009, 1999–2002 and 2006– 2009) for all sites by both sexes is very unequal. The rates of incidence were used in the chorological type of analyses (a looking for of endemic areas especially with the biggest incidence). There endemic areas were described (vide fig 1D and 2D). The most frequent and long-lasting suffering males and females in the following counties: będziński, bielski, cieszyński, mikołowski and towns: Bielsko-Biała, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Jastrzębie-Zdrój, Katowice, Tychy, Żory. Conclusion: This analysis is a based to organize of diverse mainly prevention activities, i.e anti-cancer education, screenings, etc.
PL
Wstęp: W obrębie woj. śląskiego, Śląski Rejestr Nowotworów prowadzi systematyczny monitoring zachorowań na nowotwory złośliwe od lat 60. XX w. Rejestr obejmuje obszar zamieszkały przez ok. 4,8 mln osób (wg GUS). Liczba osób chorujących na nowotwory złośliwe stale wzrasta, choć nierównomiernie wg 36 powiatów. Stąd konieczność poszukiwania rzeczywistych endemii, szczególnie o największych i najmniejszych wartościach współczynników zachorowalności. Materiały i metody: Według procedur M. Segi i M. Kurihary w modyfikacji R. Dolla obliczono współczynniki zachorowalności (cząstkowe, surowe i standaryzowane wg struktury wieku „populacji świata”). Analizę oparto na 183.396 przypadkach osób (mężczyźni i kobiety), które zachorowały na raka na tym obszarze w latach 1999– 2009. Wyniki: W latach 1999–2009 w obrębie woj. śląskiego rozpoznano wśród mężczyzn 94.001 przypadków (tj. 51,3% z ogółu), a wśród kobiet 89.395 zachorowań (tj. 48,7%). Standaryzowane współczynniki zachorowalności wahały się od 227,0 do 327,0/100 tys. (średnia dla województwa – 272,4/100 tys.) wśród mężczyzn i od 158,7 do 237,4/100 tys. (średnia – 204,5/100 tys.) wśród kobiet. Rozkład (w okresach: 1999–2009, 1999–2002 i 2006– 2009) standaryzowanych współczynników zachorowalności na nowotwory złośliwe ogółem wg płci jest bardzo nierównomierny. Współczynniki były wykorzystane w analizach typu chorologicznego (poszukiwanie rejonów endemii zwłaszcza największej zachorowalności). Takie endemie zostały opisane (vide ryc. 1D i 2D). Najczęściej i długotrwale chorują na nowotwory mężczyźni i kobiety następujących powiatów: będzińskiego, bielskiego, cieszyńskiego i mikołowskiego oraz miast: Bielsko-Biała, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Jastrzębie-Zdrój, Katowice, Tychy, Żory. Wniosek: Ta analiza to podstawa do organizacji głównie działań o charakterze prewencyjnym, tj. w zakresie oświaty antynowotworowej, skryningów itp.
5
Publication available in full text mode
Content available

Endemie o największych i najmniejszych współczynnikach umieralności na nowotwory złośliwe ogółem w obrębie województwa śląskiego

100%
Zemła B., Banasik T. R., Kołosza Z.
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
|
2012
|
vol. 15
|
issue 4
95-103
EN
Background: An amount of the cancer deaths within Silesia Voivodeship is constantly increasing, although unequally in a separate districts. Therefore an attempt looking for endemic areas with long-lasting appear the biggest and smallest mortality rates. Materials and methods: On the basis of the „death cards” and the demographic data the main Bureau of statistics, the partial (for the 5-year age group: 0–4, 5–9, up till 85+) crude and standardized according to the age structure of the „world population”– cancer mortality rates were calculated. The calculations of the above mentioned rates were based on the 125,162 persons who died as the result of cancer in the years 1999– 2009 within Silesia Voivodeship. Results: It is assumed that in Silesia Voivodeship the registration of deaths by causes can be characterized by a high degree of completeness, what give objective and reliable statistics values. In the years 1999–2009 in Silesia Voivodeship 125,162 person died as the result of all cancers (70,544 males, i.e. 56,4% and 54,618 females i.e. 43,6%). Age-adjusted average mortality rates varied from minimum of 182.0/100 thousand to maximum 247.3/100 thousand among males and from 89.9/100 thousand to 135.4/100 thousand among females. The distribution of age-standardized cancer mortality rates for all sites among males and females within Silesia Voivodeship (by 36 counties) is very unequal. On the maps (fig. 1D and 2D) described the endemic areas with the biggest and smallest statistically significant mortality rates in the years 1999–2009. Conclusion: These results it is a base to organize of diverse prevention activities (anti-cancer education, secondary prevention – screenings, etc.).
PL
Wstęp: Liczba zgonów z powodu nowotworów złośliwych w obrębie woj. śląskiego stale wzrasta, chociaż nierównomiernie w poszczególnych powiatach. Stąd próba poszukiwania endemii z długotrwale występującymi największymi i najmniejszymi współczynnikami umieralności. Materiał i metody: Na podstawie „kart zgonu” i danych demograficznych z GUS zostały obliczone cząstkowe (wg grup 5-letnich: 0–4, 5–9 itd. aż do 85+), surowe i standaryzowane wg struktury wieku „populacji świata”– współczynniki umieralności. Obliczenia ww. współczynników oparto o 125.162 przypadki zgonów na nowotwory złośliwe w latach 1999–2009 w obrębie woj. śląskiego. Wyniki: Przyjmuje się, że rejestracja zgonów wg przyczyn w woj. śląskim charakteryzuje się wysokim stopniem kompletności, co daje obiektywne i miarodajne wartości statystyczne. W latach 1999–2009 w obrębie woj. śląskiego z powodu nowotworów złośliwych ogółem zmarły 125.162 osoby (70.544 mężczyzn, tj. 56,4% i 54.618 kobiet tj. 43,6%). Standaryzowane, średnie współczynniki umieralności wahały się od minimum 182,0/100 tys. do 247,3/100 tys. wśród mężczyzn i od 89,9/100 tys. do 135,4/100 tys. wśród kobiet. Rozkład standaryzowanych współczynników umieralności na nowotwory złośliwe ogółem jest wśród mężczyzn i kobiet w obrębie woj. śląskiego (wg 36 powiatów) bardzo nierównomierny. Na mapach (ryc. 1D i 2D) przedstawiono obszary (endemie) o statystycznie istotnie wysokich i niskich współczynnikach umieralności. Wniosek: Te wyniki to podstawa do organizacji różnorodnych działań przede wszystkim prewencyjnych (oświata antynowotworowa, prewencja wtórna – skryningi itp.).
6
Publication available in full text mode
Content available

Rejony endemiczne o długotrwale największych i najmniejszych współczynnikach częstości zachorowań na raka płuca w obrębie województwa śląskiego

100%
Zemła B., Banasik T. R., Kołosza Z., Rumińska-Krawczyk R.
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
|
2013
|
vol. 16
|
issue 1
35-42
EN
Background: The monitoring of the lung malignant neoplasms incidence provides reliable data (particularly to medical and administrative services) in order that they could work out and undertake current and a long-term decisions concerning with organisation of fight against cancer (including costs of cancer treatment, investments in oncology, anticancer education, etc.). But existing need most rationally resolves in a struggle with lung cancer (and other cancer). Therefore an attempts looking for the endemic areas with a long-lasting appear the biggest and smallest lung cancer incidence rates in the Silesia population. It is aim of this work. Materials and methods: The monitoring of the malignant neoplasm ills, among others of the lung cancer, is based on obligatory procedure of reporting them on a form MZN1a (from 1962 year). After verifications used in this work – 27 796 cases total for males and females suffering for the lung cancer within Silesia voivodeship in the years 1999-2009. Age-specific (for 5-year age groups), crude and age-standardized rates (with the use direct method by M. Spiegelman) and with the use of the age-structure of “world population” (by R. Doll) – were calculated. Comparisons of rate values (between endemic areas) made of the use O.S. Miettinen and P. Katz procedures. Results: Silesia voivodeship it is the region of high risk lung cancer incidence in comparison to other ones in Poland. Lung cancer incidence among women is – in comparison to men – lower. But, just as among men – it is strongly differentiated according to counties. However, in comparison two periods – 1999-2002 : 2006-2009 – standardized incidence rates among females have been increasing from 14.0/100 thousands to 15.6/100ths, i.e. about 11.5%, and among males have been decreasing distinctly: from 66.9/100ths to 53.6/100ths, i.e. about 20%. The biggest frequency of ill (statistically significant high) caused by the lung cancer among men concern following (an endemic areas with a biggest of menace) administrative units, i.e. counties: będziński, częstochowski, gliwicki, żywiecki and towns: Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Sosnowiec i Świętochłowice; similarly as for women: będziński (county) and towns: Bielsko-Biała, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jastrzębie-Zdrój, Katowice and Sosnowiec: it is the biggest risk of incidence for lung cancer within them. There is a partial correlation (coherence) between endemic areas of the biggest lung cancer incidence rates, taking into account sex, i.e. males and females. Conclusions: 1. There is a partial spatial correlation (coherence) between the endemic areas of highest and lowest incidence for lung cancer in the both sexes. 2. A more “aggressive” activities, especially concerning the primary preventive treatment care (i.e. overcoming nicotinism), could lead to decreasing the level of incidence caused by the lung cancer within high risk endemic areas.
PL
Wstęp: Monitoring zachorowalności, m.in. na raka płuca, dostarcza wiarygodnych danych (głównie służbom medyczno- administracyjnym) do wypracowywania i podejmowania bieżących oraz długofalowych decyzji związanych z organizacją walki z rakiem (leczenie, inwestycje onkologiczne, oświata antynikotynowa itp.). Ale istnieje potrzeba bardziej racjonalnych rozwiązań w walce z rakiem płuca (i nie tylko). Stąd próby poszukiwania endemii z długotrwale występującymi największymi i najmniejszymi współczynnikami zachorowalności na raka płuca w populacji śląskiej. I to jest celem tej pracy. Materiał i metody: Monitorowanie zachowań, m. in. na raka płuca, jest oparte o obowiązkowo- ustawową procedurę (od 1962 r.) ich zgłoszeń na karcie typu MZN1a. Po weryfikacjach w pracy wykorzystano 27.796 przypadków łącznie dla mężczyzn i kobiet chorujących na raka płuca na terenie woj. śląskiego w latach 1999– 2009. Obliczono współczynniki cząstkowe dla 5-letnich grup wieku, surowe i standaryzowane – metodą bezpośrednią (wg M. Spiegelmana) wg struktury wieku „populacji świata” (wg R. Dolla). Porównania wielkości współczynnikowych pomiędzy endemiami dokonano przy użyciu procedur O.S. Miettinena oraz P. Katza. Wyniki: Woj. śląskie należy w Polsce do regionów o wysokim ryzyku zachorowalności na raka płuca. Zachorowalność na raka płuca u kobiet – w porównaniu do mężczyzn – jest mniejsza, ale podobnie jak wśród mężczyzn silnie chorologicznie zróżnicowana wg powiatów. Jednakże w ujęciu dynamicznym, tj. w porównaniu 2 okresów – 1999-2002 : 2006–2009 – standaryzowane współczynniki zachorowalności wzrosły u kobiet z 14,0/100 tys. do 15,6/100 tys., tj. o ok. 11,5%, a u mężczyzn obniżyły się z 66,9/100 tys. do 53,6/100 tys., tj. o ok. 20%. Największa częstość zachorowań (statystycznie istotnie wysoka) na raka płuca wśród mężczyzn (endemie największego zagrożenia) dotyczyły następujących jednostek administracyjnych, tj. powiatów: będzińskiego, częstochowskiego, gliwickiego, żywieckiego oraz miast: Chorzowa, Dąbrowy Górniczej, Gliwic, Jaworzna, Sosnowca i Świętochłowic; wśród kobiet – podobnie: pow. będzińskiego i miast: Bielska-Białej, Chorzowa, Dąbrowy Górniczej, Gliwic, Jastrzębia Zdroju, Katowic i Sosnowca: to największe ryzyko zachorowania na raka płuc w ich obrębie. Istnieje częściowa zgodność (koherencja) pomiędzy endemiami największej zachorowalności na raka płuca uwzględniając płeć, tj. mężczyzn i kobiety. Wnioski: 1. Istnieje częściowa zgodność chorologiczna (koherencja) pomiędzy endemiami o największej i najmniejszej zachorowalności na raka płuca, przy uwzględnieniu obu płci. 2. Bardziej „agresywne” działania zwłaszcza w zakresie profilaktyki pierwotnej (zwalczaniu np. nikotynizmu) mogłyby się przyczynić do obniżenia poziomu zachorowalności na raka płuca w obrębie endemii wysokiego ryzyka.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.