Search results

1

Budowa ciałka podstawowgo i centrioli

100%

Joachimiak E.

Kosmos

|

2018

|

vol. 67

|

issue 1

151-162

PL

Ciałko podstawowe i centriola to struktury homologiczne, których zrąb stanowi dziewięć mikrotubularnych tripletów. Mikrotubulom ciałka podstawowego/centrioli towarzyszą liczne struktury mikrotubularne i niemikrotubularne. Ich obecność nie tylko powoduje polaryzację ciałka podstawowego i centrioli, lecz także umożliwia ich prawidłowe funkcjonowanie. Przypuszcza się, że ciałka podstawowe występowały już u ostatniego wspólnego przodka eukariontów, tzw. LECA, a ich budowa i funkcja okazały się tak wydajne, że nie zmieniły się znacząco w toku ewolucji. Ciałka podstawowe i centriole odgrywają istotną rolę w komórce, a zaburzenia ich liczby, struktury lub lokalizacji obserwuje się m.in. w licznych nowotworach, chorobach układu nerwowego czy złożonych zespołach wieloobjawowych zwanych ciliopatiami.

EN

Basal body and centriole are homologous structures, build of nine triplet microtubules. The basal body/centriole microtubular scaffold is accompanied by numerous structures both microtubular and non-microtubular, which not only cause basal body/centriole polarization but also allow its proper functioning. It is assumed that basal bodies were present in last common eukaryotic ancestor, so-called LECA, and their structure and function appeared such efficient, that they did not change significantly in evolution. Basal bodies and centrioles play an important role in the cell and the abnormalities in their number, structure or location are observed in numerous cancers, neuropathies and ciliopathies.

2

Na granicy ciałka podstawowego i rzęski - bariera rzęskowa

100%

Joachimiak E.

Kosmos

|

2018

|

vol. 67

|

issue 1

171-178

PL

Wnętrze rzęski nie jest oddzielone od cytoplazmy błoną biologiczną, a mimo to ma unikatowy skład. Jest to możliwe dzięki działaniu zlokalizowanej u podstawy rzęski tzw. bariery rzęskowej. W skład tej struktury wchodzi dystalna część ciałka podstawowego, proksymalna część rzęski, umiejscowione na nich włókna przejściowe i łączniki Y, a także fragmenty przylegającej do nich błony komórkowej i rzęskowej. Tak złożona budowa umożliwia z jednej strony zatrzymanie u podstawy rzęski białek niepożądanych, a z drugiej, ułatwienie transportu do wnętrza rzęski elementów niezbędnych do jej budowy i funkcjonowania.

EN

The intraciliary space is not separated from the cell cytoplasm by a membrane, but still it has a unique composition. It is possible due to the existence of so-called ciliary gate localized at the ciliary base. This structure is composed of the distal part of basal body, proximal portion of cilium, transition fibers and Y-links and adjacent part of the cell and ciliary membrane. This complex structure, on one hand retains the unwanted proteins at the ciliary base and, on the other hand, facilitates the intraciliary transport of cargos required for cilia formation and function.

3

Biogeneza centrioli

100%

Joachimiak E.

Kosmos

|

2018

|

vol. 67

|

issue 1

163-170

PL

Centriole są mikrotubularnymi strukturami wchodzącymi w skład centrosomu, występującymi u zwierząt. Struktury te pełnią istotne funkcje zarówno podczas interfazy i mitozy komórek proliferujących, jak i w zróżnicowanych komórkach, włączając nabłonki orzęsione. Liczba centrioli w komórce jest ściśle kontrolowana, gdyż ich nadmiar lub niedobór prowadzi do zaburzeń podziału komórkowego lub funkcjonowania komórek. Centriole powstają w procesie zwanym biogenezą lub duplikacją. W komórkach proliferujących centriole są powielane jeden raz, podczas gdy w komórkach nabłonków orzęsionych dochodzi do namnożenia większej ich liczby, co związane jest z odmiennym mechanizmem powielania tych organelli. W procesie tzw. "klasycznej" duplikacji, zwanej też "centriolarną", która ma miejsce w komórkach dzielących się, dochodzi do wytworzenia dwóch nowych centrioli. Z kolei podczas tzw. duplikacji "deuterosomalnej", w różnicujących komórkach nabłonków orzęsionych wytwarzanych jest nawet kilkaset centrioli.

EN

Centrioles are microtubule-based organelles that in animal cells are a part of the centrosome. These structures play an important role during both interphase and mitosis in proliferating cells, as well as in differentiated cells, including ciliation of epithelial cells. The number of centrioles is strictly regulated as their excess or reduction leads to abnormalities in cell division or cell functions. Centrioles are formed in a process called biogenesis or duplication. In proliferating cells, centrioles are duplicated only once in each cell cycle, while in epithelial cells before ciliation, numerous centrioles are assembled, suggesting different mechanisms of duplication. During the so-called "classic" or "centriolar" duplication, in proliferating cells two new centrioles are formed before mitosis. By contrast, during differentiating into ciliated epithelial cells even few hundreds of new centrioles are assembled (so-called "deuterosomal" biogenesis).

4

Biogeneza rzęski pierwotnej

51%

Poprzeczko M., Joachimiak E., Włoga D., Fabczak H.

Kosmos

|

2018

|

vol. 67

|

issue 1

179-193

PL

Rzęski pierwotne, struktury zbudowane na bazie cytoszkieletu mikrotubularnego, występują na powierzchni niemal wszystkich komórek ssaczych. Dzięki licznym receptorom błonowym, rzęski pierwotne pośredniczą w odbieraniu i przekazywaniu bodźców ze środowiska do wnętrza komórki, i tym samym odgrywają niezwykle ważną rolę w prawidłowym rozwoju i funkcjonowaniu większości tkanek i narządów. Tworzenie rzęski (ciliogeneza) to złożony, wieloetapowy i wielopoziomowo regulowany proces ściśle związany z cyklem komórkowym. Mutacje w genach kodujących białka strukturalne lub odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie rzęsek, jak również, regulujące przebieg ciliogenezy są przyczyną ich dysfunkcji, prowadzącej w efekcie do wielonarządowych chorób zwanych ciliopatiami.

EN

Cilia are highly specialized, microtubule-based protrusions, extended on cell surface in almost all mammalian cell types. They function as cell antennae that receive and transmit signals from the environment to the cell body. Cilia formation, so-called ciliogenesis is strictly controlled at multiple levels by a number of proteins, and correlated with the cell cycle progression. Cilia dysfunctions cause a wide range of human diseases, called ciliopathies. Moreover, ciliary defects may lead to obesity and cancer. In this article, we summarize current knowledge concerning cilia function and structure, regulation of ciliogenesis, and the most important signaling pathways and diseases affected by cilia dysfunction.

5

Budowa rzęsek - od ultrastruktury do funkcji

45%

Urbańska P., Joachimiak E., Bazan R., Fabczak H., Włoga D.

Kosmos

|

2018

|

vol. 67

|

issue 1

195-205

PL

Rzęski są strukturami zachowanymi w toku ewolucji, występującymi u większości Eukaryota. Ze względu na strukturę i pełnione funkcje wyróżnia się dwa typy rzęsek: nieruchome rzęski pierwotne, tworzone w fazie spoczynkowej cyklu komórkowego oraz rzęski ruchome. Rzęski pierwotne są odpowiedzialne za odbieranie i przekazywanie sygnałów ze środowiska do wnętrza komórki, natomiast rzęski ruchome umożliwiają ruch pojedynczych komórek, a w organizmach wielokomórkowych, w tym u człowieka, przemieszczanie wydzielin lub drobin wzdłuż powierzchni komórek nabłonka wyścielającego m.in. drogi oddechowe, jajowód i komory mózgowia. Szkielet obu typów rzęsek, tzw. aksomena, zbudowany jest z dziewięciu obwodowych par mikrotubul. Rzęski ruchome mają dodatkowo dwie mikrotubule centralne, które wraz z przyłączonymi do nich kompleksami białkowymi tworzą kompleks pary centralnej, oraz makrokompleksy białek przyłączone do mikrotubul obwodowych. Makrokompleksy te są rozmieszczone periodycznie wzdłuż mikrotubul obwodowych, tworząc wzór powtarzający się co 96 nm. W każdym powtórzeniu znajdują się cztery zewnętrzne ramiona dyneinowe, siedem wewnętrznych ramion dyneinowych, trzy promienie łączące, po jednym kompleksie N-DRC i MIA, oraz inne, mniejsze kompleksy. Skoordynowane działanie tych makrokompleksów jest niezbędne do prawidłowego ruchu rzęsek.

EN

Cilia are highly evolutionarily conserved structures, assembled by most of the eukaryotic cells. Because of the differences in the ultrastructure and function, cilia are divided into two categories: immotile primary cilia that function as antennae and receive signals from the environment and transmit them into the cell, and motile cilia, which enable motility of the single cell. In multicellular organisms including humans the coordinated beating of motile cilia shifts fluids or particles along the surface of the cell in the respiratory tracks, Fallopian tube or brain ventricles. Both primary and motile cilia are supported by a microtubular skeleton, the axoneme, composed of nine periph- eral microtubule doublets. Additionally, motile cilia have a pair of central microtubules with their appendages, the so-called central pair (CP) complex, and macrocomplexes that are periodically attached to the microtubules of the peripheral doublets forming a specific pattern along the microtubules that repeats every 96 nm. The 96-nm repeat contains 4 outer and 7 inner dynein arms, 3 radial spokes, a single nexin-dynein regulatory complex and a modifier of inner arms as well as other minor complexes. The coordinated action of these macrocomplexes is indispensable for proper cilia beating.

Refine search results

5 Kosmos

5 2018

5 Joachimiak E.

2 Fabczak H.

2 Włoga D.

1 Bazan R.

1 Poprzeczko M.

1 Urbańska P.

Budowa ciałka podstawowgo i centrioli

Na granicy ciałka podstawowego i rzęski - bariera rzęskowa

Biogeneza centrioli

Biogeneza rzęski pierwotnej

Budowa rzęsek - od ultrastruktury do funkcji