Search results

1

Guzy jajnika w ciąży

100%

Markowska A.

Current Gynecologic Oncology

|

2013

|

vol. 11

|

issue 2

159-165

EN

Ovarian tumors develop in 2.3–8.8% of pregnant women. Most of them are benign cysts which vanish spontaneously after the 9th or 10th week of gestation. Ultrasound examination and magnetic resonance imaging are helpful diagnostic tools. Computed tomography, however, is contraindicated. The most common benign lesions are teratomas and cystadenomas. Malignant tumors account for 2.15–13% of all ovarian tumors in pregnant patients. Germ cell tumors, followed by borderline tumors and ovarian carcinomas constitute the most common ones. The management in the case of germ cell and borderline tumors involves unilateral adnexectomy and in invasive ovarian carcinomas, the treatment is individualized. In stage 1A G1, the management is similar to the one in borderline tumors and restaging after the delivery may be performed. Additionally, in early stages of carcinoma (stage IA G2 and G3, IB, IC as well as IIA), lymphadenectomy and platinum-based chemotherapy are recommended. In advanced stages, there are numerous possibilities of treatment including radical surgery with termination of pregnancy before the 20th–24th weeks of gestation and adjuvant therapy. Another option is the implementation of neoadjuvant chemotherapy during pregnancy and performance of cytoreduction following the delivery. At the mother’s request, delaying the treatment until after the delivery may be considered. Chemical treatment during pregnancy does not exert negative effects on the fetus provided that it is applied in the second or third trimesters. One of its rare complications is intrauterine growth restriction (IUGR). The survival of patients with ovarian carcinomas diagnosed during pregnancy is not different than in the case of women diagnosed without being pregnant.

PL

Guzy jajnika w ciąży występują u 2,3–8,8% ciężarnych. Większość z nich to torbiele łagodne, które samoistnie zanikają po 9.–10. tygodniu ciąży. W diagnozowaniu pomocne jest badanie ultrasonograficzne oraz rezonans magnetyczny. Przeciwwskazana jest tomografia komputerowa. Najczęstszymi zmianami łagodnymi są potworniaki i torbielakogruczolaki. Wśród wszystkich guzów jajnika w ciąży 2,15–13% stanowią guzy złośliwe. Najczęstsze są guzy germinalne, a następnie typu borderline i raki jajnika. W guzach germinalnych i borderline postępowanie obejmuje adneksektomię jednostronną. W inwazyjnych rakach jajnika leczenie jest zindywidualizowane. W stopniu IA G1 postępowanie jest podobne jak w guzach granicznych, a po porodzie może być dokonana ponowna ocena zaawansowania. W stopniach wczesnych raka (IA G2 i G3, IB, IC i IIA) zaleca się dodatkowo wykonanie limfadenektomii i zastosowanie chemioterapii opartej na platynie. W stopniach zaawansowanych istnieją różne możliwości, włącznie z operacją radykalną, połączoną z terminacją ciąży przed 20.–24. tygodniem ciąży i leczeniem adiuwantowym. Inną opcją jest stosowanie chemioterapii neoadiuwantowej w ciąży i przeprowadzenie cytoredukcji po porodzie. Na życzenie matki można rozważyć opóźnienie leczenia do czasu urodzenia dziecka. Leczenie chemiczne w czasie ciąży nie wywiera szkodliwego wpływu na płód, jeśli jest zastosowane w II i III trymestrze ciąży; jednym z rzadkich powikłań jest opóźnienie wewnątrzmacicznego wzrastania płodu (IUGR). Przeżycia kobiet z rakiem jajnika rozpoznanym w ciąży nie różnią się od stwierdzanych w raku jajnika bez ciąży.

2

Sposoby zapobiegania niepłodności u chorych leczonych z powodu nowotworów

64%

Markowska A., Pawałowska M.

Current Gynecologic Oncology

|

2010

|

vol. 8

|

issue 4

273-284

EN

Significant progress in oncology over the past years resulted in a noticeable improvement of mean survival rates of patients treated for malignant tumors. Particularly rewarding is the treatment of tumors in the pediatric and juvenile age group. A sizeable proportion of patients subjected to oncologic treatment, i.e. chemotherapy, radiotherapy and surgery, experience a limited procreative potential as a sequel of administered therapy. Among chemotherapeutics, some of the most toxic compounds are alkylating agents, e.g. cyclophosphamide, chlorambucil, melphalan and procarbazine. Severity of negative effects of cytostatics on the patients’ fertility depends largely on administered dose and patient’s age at the time of treatment. In the case of radiotherapy, severity of limitation of procreative potential correlates with total absorbed dose of radiation, irradiated body area and, as in the case of chemotherapy, on the patient’s age. Induced iatrogenic infertility is a tremendous problem for survivors, adversely affecting their quality of life. Apart of inherited genetic syndromes, no evidence is available suggesting that oncologic treatment instituted in the past in the parents might increase the risk of cancer or congenital malformations in their offspring. Thanks to the development of novel procreation-enhancing techniques, several options are currently available enabling preservation of procreative potential of oncologic patients. Prior to institution of antitumor therapy, persons who wish to preserve fertility should be offered cryopreservation of embryos, oocytes, sperm or of a sample of gonadal tissue, transposition of ovaries or hormonal suppression of oogenesis and spermatogenesis. Implementation of these techniques should provide young people with a chance to raise their own children.

PL

Dzięki znacznemu postępowi w dziedzinie onkologii w ciągu kilku lat istotnie wzrósł średni czas przeżycia pacjentów leczonych z powodu nowotworów złośliwych, a szczególnie duże powodzenie odnotowuje się w leczeniu nowotworów wieku dziecięcego i młodzieńczego. Niemała liczba młodych osób przechodzących w przeszłości leczenie onkologiczne, w postaci chemioterapii, radioterapii, leczenia chirurgicznego, ma ograniczone możliwości prokreacyjne ze względu na zastosowaną terapię. Wśród chemioterapeutyków do najbardziej toksycznych substancji należą związki alkilujące, tj. cyklofosfamid, chlorambucyl, melfalan i prokarbazyna, przy czym stopień negatywnego oddziaływania cytostatyków na płodność pacjentów zależy w dużej mierze od zastosowanej dawki leku oraz wieku chorego. W przypadku radioterapii ograniczenie zdolności prokreacyjnych związane jest z całkowitą pochłoniętą dawką promieniowania, z polem napromieniania oraz, podobnie jak w przypadku chemioterapii, z wiekiem pacjenta. Wyindukowana jatrogennie bezpłodność stanowi olbrzymi problem dla ozdrowieńców, znacząco obniża ich jakość życia. Poza dziedzicznymi zespołami genetycznymi nie ma dowodów na to, że zastosowana w przeszłości u rodziców terapia przeciwnowotworowa zwiększa ryzyko raka albo wad wrodzonych u potomstwa. Dzięki rozwojowi technik wspomaganego rozrodu istnieje obecnie wiele metod pozwalających zachować zdolności rozrodcze u pacjentów onkologicznych. Przed rozpoczęciem terapii przeciwnowotworowej u osób pragnących zachować płodność należy zaproponować zamrożenie zarodków, oocytów, nasienia, fragmentu tkanki gonadalnej, transpozycję jajników lub hormonalną supresję oogenezy i spermatogenezy. Stosując ww. techniki, daje się tym młodym ludziom szansę na uzyskanie własnego potomstwa.

3

Postępowanie zmniejszające ryzyko wystąpienia raków BRCA- zależnych u nosicieli mutacji BRCA1/2 – nowe światło na stare spojrzenie

64%

Mądry J., Markowska A.

Current Gynecologic Oncology

|

2010

|

vol. 8

|

issue 3

188-199

EN

Carriers of mutations in BRCA1 and BRCA2 genes undergo a significantly increased risk of developing breast cancer, ovarian cancer, fallopian tube cancer and peritoneal cancer. Due to genetic homogeneity of Polish population, the key issue are mutations of BRCA1 gene. Mutations of 5382insC, C61G and 4153delA constitute about 90% of all BRCA1 gene mutations. Mean cumulative risk of development of ovarian cancer by carriers of BRCA1 gene mutations under 70 is estimated at 40% and that of breast cancer – at 57%. Management of carriers of BRCA1/2 mutations is multidirectional. Carriers of BRCA1 mutations should be screened for breast cancer. Available data indicate that detection of early forms of ovarian cancer is currently impossible. Use of low-dose oral contraception may reduce the risk of ovarian cancer, while not increasing the risk of breast cancer in BRCA1 mutation carriers. After giving birth to planned/desired number of children, carriers of BRCA1 gene mutation should be offered the option of preventive salpingo-oophorectomy. This may reduce the risk of development of BRCA-dependent tumors to 0.21 (95% CI: 0.12-0.39) and breast cancer to 0.49 (95% CI: 0.37-0.65). Risk reduction for the development of peritoneal cancer is not 100% because some of the patients develop primary peritoneal cancer. The risk of development of this type of tumor is significantly reduced to 0.92% vs. 5.78% in the followed-up group. Upon preventive adnexectomy, these patients may safely benefit from hormonal replacement therapy. Close follow-up is mandatory aiming at an early detection of possible metabolic syndromes. Available model analyzing the impact of several strategies of follow-up and intervention on survival rates of mutation carriers indicates that adnexectomy at the age of 40 is the single most effective intervention in BRCA1 mutation carriers.

PL

Ryzyko zachorowania na raka piersi, jajnika, jajowodu i otrzewnej u nosicieli mutacji w genach BRCA1 i BRCA2 jest istotnie zwiększone. W Polsce, z uwagi na jej genetyczną homogenność, najważniejszą rolę odgrywają mutacje genu BRCA1. Mutacje 5382insC, C61G i 4153delA stanowią 90% wszystkich mutacji genu BRCA1. Średnie skumulowane ryzyko rozwoju raka jajnika u nosicielek mutacji BRCA1 do 70. roku życia wynosiło 40%, a ryzyko raka piersi – 57%. Postępowanie z nosicielami mutacji BRCA1/2 jest postępowaniem wielokierunkowym. Nosiciele mutacji BRCA1 powinni mieć prowadzony skryning raka piersi. Dostępne dane wskazują, że nie ma obecnie możliwości wykrywania wczesnych raków jajnika. Stosowanie niskodawkowej antykoncepcji hormonalnej zmniejsza ryzyko wystąpienia raka jajnika, nie zwiększając w istotny sposób ryzyka raka piersi u nosicieli mutacji BRCA1. Po urodzeniu zaplanowanej liczby dzieci nosicielom mutacji BRCA1 należy proponować profilaktyczne usunięcie jajników i jajowodów (PA). Zabieg ten zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworów BRCA-zależnych do 0,21 (95% CI: 0,12-0,39), a raka piersi – do 0,49 (95% CI: 0,37-0,65). Redukcja ryzyka rozwoju nowotworu w jamie brzusznej nie jest stuprocentowa z uwagi na rozwój u części chorych pierwotnego raka otrzewnej. Ryzyko rozwoju takiego nowotworu jest istotnie mniejsze i wynosi 0,92% w porównaniu z 5,78% w grupie z nadzorem. Po profilaktycznym wycięciu przydatków (PA) pacjentki mogą bezpiecznie otrzymywać HTZ. Konieczny jest również nadzór celem wczesnego wykrywania możliwych zespołów metabolicznych. Dostępny model analizujący wpływ różnych scenariuszy nadzoru i interwencji na czas przeżycia nosicieli mutacji wskazuje, że PA w wieku 40 lat dla nosicieli mutacji BRCA1 jest najbardziej skuteczną pojedynczą interwencją.

4

An evaluation of GIS tools for generating area cartograms

64%

Markowska A., Korycka-Skorupa J.

|

issue 1

19-29

EN

The purpose of this article is to report a study aimed at systematic assessment of the functionality of commercially available software for the automatic generation of area cartograms. The issue of the wide choice of algorithms developed over the years for generating various types of surfaces has also been raised. Cartograms (called also anamorphic maps) are constructed by changing the surface area of each spatial unit in step with the corresponding value of the mapped thematic variable (area cartogram) or changing accordingly the distance between the preselected focal point and other points on the map (distance cartogram). Depending on the shape of mapping units, the following three types of area cartograms can be distinguished: proportional symbol cartograms were the original shapes of mapping units have been replaced with simple geometric shapes such as squares, rectangles or circles (for example, Dorling Circle Cartograms, square cartogram); continuous regular cartograms where the shapes of areal units on the map resemble the actual shapes of the mapped units but their boundaries have been geometrized to consist of perpendicular sections; continuous irregular cartograms where the shapes of areal units on the map resemble the actual shapes of the mapped units but unit boundaries are not straight lines. Cartograms can also be constructed to preserve spatial contiguity (continuous cartograms) or not (noncontinuous cartograms), with the latter often preserving the underlying neighborhood relationships to some degree. While constructing area cartogram, one needs to decide first the type of a surface to be developed, and therefore, the algorithm to be applied. The next step in map construction is the choice of software, where tool selection depends often on the predetermined type of the cartogram. The study surveyed five programs for the construction of area cartograms – all available free of charge. Each of those software tools was used to generate area cartograms portraying data from the 2010 presidential election in Poland. Two groups of area cartograms where generated for the purpose of this study: maps of the entire Poland by voivodships, showing the number of valid votes cast for the two presidential candidates in each voivodship, and maps of the Mazowieckie voivodship by county, portraying the number of valid votes cast for the individual candidates in each county. The subsequent in-depth assessment of surveyed programs took into account eleven criteria including the number of cartogram types that might be developed using each program, availability of tools for the proper legend construction and display, possibility of supplementing the cartogram with complementary choropleth maps, the option for inserting map labels, the type of spatial data that can be used in the software (reference to points, lines, polygons) and so on. The study has demonstrated that the tool included in the ArcGIS (Cartogram Utility for ArcGIS) best met the survey criteria scoring 9 points. The application Scape Toad placed second (7.5 pts.), while MapViewer 7 came third (6.25 pts.). When generating cartograms in the available GIS programs, one should also pay attention to the visual qualities of the generated maps, and in particular, to the resemblance of shapes of spatial units on the map to the their actual geographic boundaries. Since the shape outlines obtained on the map vary depending on the underlying geodetic reference system, the best coordinate system for the mapped area should be selected. However, if such system cannot be used within a given cartogram generating tool, then the obtained cartogram should be exported and refined with some general software package for graphic editing.

5

Rola ghreliny i obestatyny w procesach metabolicznych i nowotworowych u ludzi

64%

Jaszczyńska-Nowinka K., Markowska A.

Current Gynecologic Oncology

|

2010

|

vol. 8

|

issue 2

132-139

EN

Both ghrelin and obestatin are peptides derived from the same precursor – preprohormone – encoded on the 3rd chromosome (3p25-26). Both hormones are secreted to the bloodstream. Ghrelin has 28-amino acids with serine at position 3. It is an endogenous ligand of growth hormone receptor (GHS), which has been discovered in hypophysis and hypothalamus. Ghrelin may occur in active and inactive forms. In order to achieve biological activity, ghrelin must contain a N-octa-acetyl group of serine. Total ghrelin is a sum of active and inactive forms. Ghrelin and its receptors GHS-R1a and 1b (growth hormone secretagogue) are widespread in the body, being present mainly in the gastrointestinal tract, central nervous system, reproductive system, heart and kidneys. Obestatin is a recently discovered 23-amino acids long peptide, produced as a result of proteolytic splitting of the preprohormone ghrelin. Systemic distribution of ghrelin is less well known. Both ghrelin and obestatin play a role in energy management (control appetite, body mass, metabolism of fat and glucose, gastrointestinal function), influence cardiovascular, reproductive and immune systems and participate in modulation of central nervous system function. Ghrelin and obestatin regulate processes of cellular proliferation and apoptosis. Variations of ghrelin and obestatin levels, as well as expression of GHS-R in hypophyseal and neuroendocrine tumors, uterine myomas and both benign and malignant ovarian tumors, confirm their role in tumor development and are a promising topic for future studies in oncology.

PL

Ghrelina i obestatyna są peptydami wywodzącymi się z tego samego prekursora – preprohormonu, który kodowany jest na chromosomie 3. (3p25-26); wydzielane są do krwi. Ghrelina to 28-aminokwasowy peptyd, zawierający serynę w pozycji 3. Jest endogennym ligandem receptora wzrostu (GHS), który wykryto w przysadce i podwzgórzu. Występuje ona w formie aktywnej i nieaktywnej. Aby otrzymać aktywność biologiczną, ghrelina musi zawierać N-oktaacetylową grupę seryny. Ghrelina całkowita to suma form aktywnej i nieaktywnej. Ghrelina i jej receptory GHS-R1a i 1b (growth hormone secretagogue) są szeroko rozpowszechnione w organizmie i występują między innymi w przewodzie pokarmowym, ośrodkowym układzie nerwowym, układzie rozrodczym, sercu i nerkach. Obestatyna to ostatnio wykryty 23-aminokwasowy peptyd powstały na skutek proteolitycznego rozszczepienia preprohormonu ghreliny. Dystrybucja obestatyny w organizmie jest mniej znana. Ghrelina i obestatyna biorą udział w kontroli bilansu energii (apetyt, masa ciała, metabolizm tłuszczów i glukozy, funkcje żołądkowo-jelitowe), a także odgrywają rolę w układzie sercowo-naczyniowym, rozrodczym, modulacji immunologicznej i ośrodkowym układzie nerwowym. Regulują procesy proliferacji i apoptozy komórek. Zmiany stężeń ghreliny i obestatyny oraz/lub ekspresja GHS-R w guzach przysadki mózgowej, guzach neuroendokrynnych przewodu pokarmowego (NET), mięśniakach macicy oraz guzach łagodnych i złośliwych jajnika wskazują na ich udział w rozwoju nowotworów i są obiecującym obiektem badań w onkologii.

6

Metformina w leczeniu onkologicznym

64%

Markowska A., Leracz-Jacczak A.

Current Gynecologic Oncology

|

2018

|

vol. 16

|

issue 1

46-49

EN

Diabetes and obesity are associated with an augmented manifestation of malignant tumors of various localizations. Metformin is commonly used in patients with diabetes type 2, particularly those classed as obese. It has been shown to reduce both incidence of malignant tumors and respective mortality. The action of metformin involves a pleiotropic mechanism: it activates the LKB1/AMP pathway (liver kinase B1/adenosine monophosphate) which inhibits the mTOR pathway and blocks cell division also by its effect on cyclins. Additionally, metformin promotes apoptosis and cellular autophagy, inhibits the activity of metalloproteinases and activates the immune system. Metformin reduces the incidence of lung, pancreas, liver and large intestine cancers. It also reduces the percentage of triple-negative breast cancers and improves response to neoadjuvant chemotherapy in this disease. In endometrial cancer, metformin increases the positive influence of gestagens, potentiates the effects of paclitaxel and improves survival. In cervical cancer, metformin extends time to relapse, and in ovarian cancer, it extends time to progression and improves overall survival. Studies indicate that a destructive effect on cancer stem cells may be its additional mechanism of action.

PL

Cukrzyca i otyłość są związane ze zwiększonym występowaniem nowotworów złośliwych w różnych lokalizacjach. Metformina jest powszechnie stosowana u chorych z cukrzycą typu 2, zwłaszcza u osób otyłych. Wykazano, że obniża ona zarówno zachorowalność na nowotwory złośliwe, jak i umieralność z ich powodu. Mechanizm działania metforminy jest plejotropowy: aktywuje szlak LKB1/AMP (kinaza wątrobowa B1/adenozynomonofosforan), prowadząc do hamowania szlaku mTOR, hamuje podziały komórkowe również poprzez wpływ na cykliny, promuje apoptozę i autofagię komórek, hamuje aktywność metaloproteinaz i aktywuje układ immunologiczny. Metformina obniża zachorowalność na raka płuca, trzustki, wątroby i jelita grubego. Zmniejsza odsetek trójnegatywnych raków piersi oraz poprawia odpowiedź na neoadiuwantową chemioterapię w przypadku tego nowotworu. W raku endometrium potęguje działanie gestagenów, potencjalizuje wpływ paklitakselu i poprawia odsetek przeżyć. W przypadku raka szyjki macicy wydłuża czas do wznowy, a przy raku jajnika wydłuża czas do progresji oraz poprawia całkowity czas przeżycia. Badania wskazują, że jednym z dodatkowych mechanizmów działania metforminy może być jej destrukcyjny wpływ na komórki macierzyste raka.

7

Nowe markery w raku jajnika

64%

Markowska A., Jaszczyńska-Nowinka K.

|

EN

Neoplastic markers represent high molecular weight substances produced both by neoplastic and healthy cells in response to a developing tumor. A marker may also involve any assayable substance in tumor tissue which manifests immunoreactivity distinct from that in normal tissues. Neoplastic markers serve in the detection of the disease, monitoring of treatment efficacy and in the detection of a relapse. In the case of ovarian cancer, the most recognizable marker involves CA-125, an elevated level of which is detected in around 80% serous carcinomas andwhich increases as the disease progresses. Early stages of ovarian carcinomas are detected by estimation of HE4 (human epididymis protein). The Risk of Malignancy Index (RMI algorithm) is based on the estimation of the CA-125 level, transvaginal ultrasound examination and condition of menopause. Other algorithms used in ovarian carcinoma include OVA-1, based also on CA-125 level, menopausal status and on four proteomic markers, and ROMA (Risk of Ovarian Malignancy Algorithm), based on CA-125 and HE4. Other markers of less pronounced importance for ovarian carcinoma include: • CA-19-9 (antigen of gastrointestinal carcinoma) – of particular use in carcinomas of gastrointestinal tract, including pancreatic carcinoma but also mucous ovarian carcinoma; • CEA (carcinoembryonic antigen) – a marker of alimentary tract carcinomas, including colorectal carcinoma, gastric carcinoma but also mucous ovarian carcinoma; • CA-15-3 (MUC1) – the recognized marker of breast carcinoma, the concentration of which increases in advanced stages of ovarian carcinoma; • YKL-40 (glycoprotein of human cartilage) – allowing detection of early stages of ovarian carcinoma and its relapses; • kisspeptin (KiSS-1) – associated with the inhibition of metastases in clarocellular ovarian carcinoma; • HIF-1α (hypoxia-inducible factor-1α) – similarly to clusterin, linked to resistance to chemotherapy; • E-cadherin, SDF-1 and metadherin linked to the development of metastases; • enzymatic markers COX-1 and in particular COX-2 correlate with the progress of the disease while an increased COX-2 level indicates resistance to chemotherapy.

PL

Markery nowotworowe są wielkocząsteczkowymi substancjami wytwarzanymi w odpowiedzi na rozwijający się nowotwór zarówno przez komórki nowotworowe, jak i komórki zdrowe. Markerem może być także substancja oznaczona w tkance guza, która wykazuje inną immunoreaktywność niż w tkankach zdrowych. Markery nowotworowe służą do wykrycia choroby, monitorowania skuteczności leczenia, a także wykrycia wznowy. Najbardziej uznanym markerem dla raka jajnika jest CA-125, którego podwyższone stężenie występuje w około 80% raków surowiczych i wzrasta wraz z zaawansowaniem choroby. Do wykrycia wczesnych stadiów raka jajnika stosuje się HE4 (human epididymis protein). Na wartości stężenia CA-125, badaniu przezpochwowym i stanie menopauzalnym oparty jest algorytm RMI (Risk of Malignancy Index). Innymi algorytmami stosowanymi w raku jajnika są OVA-1 (oparty również na wartości CA-125, stanie menopauzalnym i czterech markerach proteomicznych) oraz ROMA (Risk of Ovarian Malignancy Algorithm), włączający do badania wartość CA-125 i HE4. Markerami mającymi mniejsze znaczenie w raku jajnika są: • CA-19-9 (gastrointestinal cancer antigen) – stosowany w rakach przewodu pokarmowego (w tym raku trzustki), ale również w raku śluzowym jajnika; • CEA (carcinoembryonic antigen) – marker dla raków przewodu pokarmowego, w tym raka jelita grubego i żołądka, ale też raka śluzowego jajnika; • CA-15-3 (MUC1) – uznany marker dla raka piersi, którego stężenie wzrasta w zaawansowanych stadiach raka jajnika; • YKL-40 (ludzka chrząstkowa glikoproteina) – wykrywająca wczesne stadia raka jajnika i jego wznowy; • kisspeptyna (KiSS-1) – związana z hamowaniem przerzutowania w jasnokomórkowym raku jajnika; • HIF-1α (hypoxia-inducible factor-1α) – związany z opornością na leczenie chemiczne, podobnie jak klusteryna; • E-kadheryna, SDF-1 (stromal-derived factor-1) i metadheryna – związane są z przerzutowaniem; • markery enzymatyczne COX-1 i COX-2 – korelują z progresją choroby, a wzrost stężenia COX-2 świadczy o oporności na chemioterapię.

8

Wybrane czynniki prognostyczne w raku jajnika

52%

Markowska J., Bednarek W., Markowska A.

Current Gynecologic Oncology

|

2010

|

vol. 8

|

issue 1

8-20

EN

The authors discuss several predictive factors related to ovarian cancer, both those associated with prognosis and those potentially useful in targeted therapy thereof. Expression of mRNA BRCA1, VEGF and its receptors, CXCR4, HER-2, HIF-1α, COX-2, NM-23, KAI 1, IGF-1R, kisspeptin, neuropilin and Prox-1 gene are discussed. Expression of mRNA BRCA1 is associated not only with hereditary ovarian cancer, but also with its sporadic form. Higher expression correlates with a better response to taxanes. Hopefully, mRNA BRCA1 level in women with sporadic ovarian cancer will become a useful parameter, qualifying patients for a particular chemotherapy protocol. BRMS1 acts as a gene inhibiting development of metastases in ovarian cancer. Levels of mRNA for BRMS1 are lower in late than in early stage ovarian cancer. The VEFG family is involved in angio- and lymphangiogenesis and includes 5 glycoproteins (VEGF-A, VEGF-B, VEGF-C, VEGF-D and VEGF-E), which acting upon receptors VEGFR1-3. Neuropilin 1 plays a role in angiogenesis, while neuropilin 2 modulates lymphangiogenesis, similar to the Prox-1 gene. COX-2 mediates the release of pro-angiogenic factors. HIF-1α expression is associated with resistance of hypoxic cancer cells against cytostatics and radiation. Expression of c-Met correlates with poorly differentiated cancer types. The SDF-1/CXCR4 complex plays a key role in the development of cancer metastases. Survivin is present in cancer cells only, where it inhibits apoptosis and promotes the development of cancer. Metastases suppressor gene (BRMS1) and receptors for VEGF, CXCR4, HER-2, HIF-1α and COX-2, may serve as targets for targeted therapy. At present, an increasing number of studies focus on VEGF receptors. Poor expression of NM-23 and KAI 1 correlate with tumor ability to form metastases. The authors discuss the role of biological markers for clear-cell ovarian cancer (IGF-1R and kisspeptin). Promising topics for future studies are survivin, neuropilin and the Prox-1 gene.

PL

W artykule omówiono szereg czynników prognostycznych związanych nie tylko z rokowaniem, ale również z możliwością zastosowania terapii tarczowej w raku jajnika. Przedstawiono ekspresję mRNA BRCA1, VEGF i jego receptorów, CXCR4, HER-2, HIF-1α, COX-2, NM-23, KAI 1, IGF-1R, kisspeptyny, neuropiliny i genu Prox-1. Ekspresja mRNA BRCA1 wiąże się nie tylko z dziedzicznym rakiem jajnika, ale również z rakiem sporadycznym. Wyższa ekspresja powoduje lepszą odpowiedź na taksany. Przypuszcza się, że zawartość mRNA BRCA1 u kobiet z rakiem sporadycznym może służyć do selekcji pacjentek do odpowiedniego typu chemioterapii. BRMS1 działa jako gen hamowania przerzutów w raku jajnika. Poziomy mRNA dla BRMS1 są niższe w zaawansowanych stadiach raka niż we wczesnych. Rodzina VEGF związana z angiogenezą i limfangiogenezą składająca się z 5 glikoprotein (VEGF-A, VEGF-B, VEGF-C, VEGF-D, VEGF-E) działa poprzez receptory VEGFR1-3. Neuropilina 1 odgrywa rolę w angiogenezie, a typ drugi moduluje proces limfangiogenezy, podobnie jak gen Prox-1. W uwalnianiu czynników proangiogennych bierze udział COX-2. Ekspresja HIF-1α związana jest z opornością niedotlenionych komórek raka na leczenie chemiczne i napromienianiem. Ekspresja c-Met wiąże się z niższym zróżnicowaniem raka. Kompleks SDF-1/CXCR4 odgrywa kluczową rolę w tworzeniu przerzutów komórek nowotworowych. Surwiwina występująca wyłącznie na komórkach nowotworowych poprzez hamowanie apoptozy promuje rozwój raka. Gen supresji przerzutów (BRMS1), podobnie jak receptory VEGF, CXCR4, HER-2, HIF-1α, COX-2, może być tarczą dla terapii celowanej. Obecnie coraz więcej badań dotyczy inhibitorów VEGF. Obniżona ekspresja NM-23 oraz KAI 1 koreluje ze zdolnością do przerzutowania. Omówiono markery biologiczne dla raka jasnokomórkowego jajnika (IGF-1R i kisspeptynę). Ciekawym obiektem badań może być surwiwina, neuropilina i gen Prox-1.

9

Znaczenie PD-1 – receptora programowanej śmierci-1 – i jego ligandów w immunoterapii raka jajnika

52%

Markowska A., Sajdak S., Lubin J., Markowska J.

Current Gynecologic Oncology

|

2016

|

vol. 14

|

issue 2

117-120

EN

The immune system plays an important role in both cancer development and destruction. Tumor cells have developed mechanisms to evade an effective immune response. One of these involves the use of immune checkpoint pathways, which modulate the intensity and duration of such responses. There are two immune checkpoint receptors that have been most thoroughly studied: CTLA-4 (cytotoxic T lymphocyte-associated antigen 4) and PD-1 (programmed cell death protein 1 pathway), involved in regulatory T cell responses. The anti-CTLA-4 antibody is used in the treatment of many malignancies, including non-small-cell lung cancer, prostate cancer and melanoma. PD-1 and its ligands, PD-L1 and PD-L2, represent an immune axis protecting cancer cells against regulatory T cells (cytotoxic CD8+ cells and CD4+ helper cells). Nivolumab, a monoclonal antibody, blocks PD-1 and, as a result, its binding to its ligands. Consequently, T cell antitumor activity is restored, which appears promising in clinical trials involving patients with malignancies in multiple locations, including non-small-cell lung cancer, melanoma and ovarian cancer, clear cell ovarian carcinoma in particular. Nivolumab therapy is not devoid of adverse effects, which affect about 40% of patients with ovarian cancer. These include e.g. arrhythmia, fever, anemia and decreased lymphocyte count. It is believed that combining a therapy that blocks the key immune checkpoints with other anticancer agents, including chemotherapy, radiation therapy or other targeted therapies, will improve treatment efficacy in malignancies, including ovarian cancer.

PL

Układ immunologiczny odgrywa istotną rolę zarówno w rozwoju raka, jak i jego destrukcji. Komórki nowotworu wykształciły mechanizmy pozwalające im uniknąć skutecznej reakcji immunologicznej. Jednym z nich jest wykorzystanie szlaków immunologicznych punktów kluczowych (immune checkpoint), które modulują nasilenie i czas trwania tej odpowiedzi. Najlepiej poznane są dwa receptory immunologicznych punktów kluczowych: antygen 4 CTLA (cytotoxic T lymphocyteassociated antigen 4) i białko programowanej śmierci komórki 1 – PD-1 (programmed cell death protein 1 pathway), uczestniczące w odpowiedzi regulatorowych limfocytów T. Przeciwciało przeciwko cząsteczce CTLA-4 stosowane jest w leczeniu wielu nowotworów złośliwych, w tym niedrobnokomórkowego raka płuca, raka prostaty i czerniaka. PD-1 i jego ligandy PD-L1 i PD-L2 stanowią oś immunologiczną, która chroni komórki nowotworowe przed działaniem limfocytów T regulatorowych (T cytotoksycznych CD8+ i pomocniczych CD4+). Przeciwciało monoklonalne niwolumab blokuje PD-1, a przez to połączenie z jego ligandami. W ten sposób odtwarzana jest aktywność przeciwguzowa limfocytów T, która okazuje się obiecująca w próbach klinicznych u chorych na nowotwory złośliwe w wielu lokalizacjach, w tym na niedrobnokomórkowego raka płuca, czerniaka oraz raka jajnika, zwłaszcza jasnokomórkowego. Stosowanie niwolumabu nie jest pozbawione działań niepożądanych, które występują u około 40% leczonych na raka jajnika kobiet. Należą do nich między innymi arytmia, gorączka, niedokrwistość oraz obniżenie liczby limfocytów. Uważa się, że łączenie terapii blokującej kluczowe punkty immunologiczne z innymi czynnikami przeciwrakowymi, w tym chemioterapią, radioterapią, inną terapią celowaną, pozwoli uzyskać większą skuteczność w leczeniu nowotworów złośliwych, w tym raka jajnika.

10

Rak gruczołowy szyjki macicy w świetle profilaktyki

52%

Markowska J., Bidziński M., Markowska A.

Ginekologia Onkologiczna

|

2009

|

vol. 7

|

issue 2

83-87

EN

Cervix adenocarcinoma accounts for 7-8% of all uterine cervix cancers. Most often it affects women under 50. As has been demonstrated, its development is associated with persistent infection by types 16, 18, 45 and 31 of human papilloma virus. Precursor (precancerous) lesion develops in the transitional area in the form of adenocarcinoma in situ (AIS), then infiltrates the cervical canal and after 5-12 years progresses to invasive cancer. Cytological study is much less sensitive in the detection of adenocarcinoma and colposcopic examination – less useful. Inferior sensitivity of cytological studies is caused by incorrect technique of harvesting exfoliated cells (e.g. from vaginal portion only, omitting the cervical canal), or by use of a cotton-swab instead of a special plastic brush (Cervex-Brush). Prognosis in cervical adenocarcinoma is worse than in planoepithelial cancer (even if detected at the same clinical stage), particularly if associated with persistent infection by HPV type 18. Vaccinations against this type of cancer (Cervarix and Silgard) play a significant role in the prevention of this condition, which is notoriously difficult to detect.

PL

Rak gruczołowy szyjki macicy stanowi 7-8% wszystkich raków szyjki macicy. Najczęściej występuje u kobiet poniżej 50. roku życia. Wykazano, że jego obecność związana jest z przetrwałą infekcją typami 16, 18, 45 i 31 wirusa brodawczaka ludzkiego. Zmiana prekursorowa tych raków rozwija się w okolicy strefy przekształceń w postaci AIS (adenocarcinoma in situ), a następnie przemieszcza się w głąb kanału i po 5-12 latach ulega progresji do raka inwazyjnego. Badanie cytologiczne jest zdecydowanie mniej czułe w wykrywaniu raka gruczołowego, a badanie kolposkopowe – mniej przydatne. Mniejsza czułość badania cytologicznego wynika z nieprawidłowego pobrania złuszczonych komórek (np. tylko tarczy bez pobrania z kanału szyjki) lub też z użycia kwacza z watą zamiast plastikowej szczoteczki Cervex-Brush. Rokowanie w raku gruczołowym szyjki jest gorsze niż w raku płaskonabłonkowym (mimo wykrycia ich w tym samym stopniu klinicznym), szczególnie dotyczy to nowotworów rozwijających się na podłożu przetrwałej infekcji typem 18 HPV. Szczepienia wywołujące odporność (Cervarix i Silgard) odgrywają istotną rolę w profilaktyce tego trudno wykrywalnego raka.

11

Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące nabłonkowych nowotworów jajnika: raka jajnika oraz guzów o granicznej złośliwości w ciąży

52%

Markowska A., Sajdak S., Markowska J.

Current Gynecologic Oncology

|

2014

|

vol. 12

|

issue 1

49-56

12

Wybrane czynniki molekularne związane z przerzutowaniem raka jajnika

52%

Markowska A., Lubin J., Jaszczyńska-Nowinka K., Markowska J.

Current Gynecologic Oncology

|

2012

|

vol. 10

|

issue 3

236-243

EN

Development of metastases is a typical feature of cancer progression and the main cause of treatment failure in cancer treatment. Due to their ability to settle far from original tumor location, cancer cells may preserve the feature of immortal cells, enabling survival of tumor and transition to chronic phase of the disease. Applying currently available techniques of topical treatment, such as surgery and radiotherapy, we are unable to control fully spread of cancer cells, while systemic chemotherapy even in chemosensitive tumors does not eradicate the disease in all cases. Ovarian cancer may spread by dissemination within the abdominal cavity and lymphatic vessels, resulting in distant metastases. The process of metastases’ development is extremely complex, depending on many different factors governing intercellular adhesion and acquisition of ability to move and migrate by cancer cells. Tumors with coexisting distant metastases are considered most advanced, which means also a grim prognosis for the patient. Mechanism of metastases’ development is the subject of several studies, attempting to identify factors which might lendthemselves for targeted therapy of cancers, including ovarian cancer. The paper presents genes, their products and other metastases-associated proteins: HER2 gene, AEG-1 gene, kisspeptin, E-cadherin, survivin, uPAR, clusterin, Met gene, claudins 3 and 4, kallikreins, SDF-1 gene. This paper is meant to systematize extensive knowledge on the development of metastases development and synthetic analysis of data concerning this process.

PL

Przerzutowanie jest cechą charakterystyczną progresji nowotworów złośliwych i główną przyczyną niepowodzeń w leczeniu raka. Dzięki zdolności do występowania w miejscach poza ogniskiem pierwotnym komórki nowotworowe mogą zachować cechę komórek nieśmiertelnych, co pozwala na przetrwanie nowotworu i nazwanie go chorobą przewlekłą. Stosując dostępne dziś metody leczenia miejscowego, takie jak chirurgia i radioterapia, nie jesteśmy w stanie w pełni kontrolować rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych, a systemowa chemioterapia w chemiowrażliwych nowotworach nie zawsze „eradykuje” chorobę. Rak jajnika może szerzyć się poprzez rozsiew w jamie brzusznej oraz naczynia chłonne, dając przerzuty odległe. Proces przerzutowania jest niezmiernie złożony, wpływa na niego wiele różnych czynników decydujących o wzajemnym przyleganiu komórek do siebie, nabyciu zdolności ruchliwości i migracji przez komórki nowotworowe. Nowotwory, którym towarzyszą przerzuty odległe, są klasyfikowane jako najbardziej zaawansowane, co oznacza jednocześnie złe rokowanie dla pacjenta. Mechanizm przerzutowania jest przedmiotem wielu badań mających na celu wyłonienie czynników, które mogą być tarczą dla terapii celowanych nowotworów, w tym raka jajnika. W artykule przedstawiono geny i ich produkty oraz inne białka związane z przerzutowaniem: gen HER2, gen AEG-1, kisspeptynę, kadherynę-E, surwiwinę, uPAR, klusterynę, gen Met, klaudyny 3 i 4, kalikreiny, gen SDF-1. Celem pracy było usystematyzowanie obszernej wiedzy na temat przerzutowania oraz syntetyczna analiza danych dotyczących tego procesu.

13

Histeroskopia w leczeniu oszczędzającym płodność w przypadkach rozrostów atypowych i wczesnego raka endometrium – korzyści i zagrożenia

52%

Sajdak S., Markowska A., Rehlis S., Ludwin I.

Current Gynecologic Oncology

|

2016

|

vol. 14

|

issue 4

231-236

EN

Hysteroscopy represents a method of uterine cavity visualization, used as both a diagnostic and also a therapeutic procedure. Hysteroscopy enables diagnosis of infertility causes (uterine defects, adhesions, changes in the uterine ostium of the oviducts), precise removal of abnormal endometrium, uterine polyps, submucosal myomas and ablation or resection of pathological endometrium. Hysteroscopy or curettage of the uterine cavity are used in diagnosis and fertility-sparing therapy in women of 40 years of age or younger with atypical hyperplasia or early endometrial cancer (FIGO grade I G1) who wish to preserve their fertility. These women undergo gestagen treatment: medroxyprogesterone acetate, megestrol acetate or levonorgestrel released from an intrauterine device. Exclusion criteria for fertility-sparing treatment are as follows: clear cell carcinoma, papillary serous carcinoma, myometrial invasion or malignant changes in the adnexa and lymph nodes identified by magnetic resonance imaging. Pregnancy and delivery of a child are possible when the above criteria are adhered to, which may then be followed by appropriate oncological procedures. Clinical studies on hysteroscopy for endometrial cancer have noted cancer cell dissemination within the peritoneum. Some studies indicate, however, that the problem is controversial: a decrease in intrauterine pressure below 80, and optimally 50 mm Hg, significantly reduces this risk.

PL

Histeroskopia jest metodą wizualizacji jamy macicy, stosowaną jako procedura diagnostyczna, ale również terapeutyczna. Pozwala na diagnostykę przyczyn niepłodności (wady macicy, zrosty, nieprawidłowości ujść macicznych jajowodów), precyzyjne usunięcie nieprawidłowego endometrium, polipów macicy i mięśniaków podśluzówkowych, a także na ablację lub resekcję patologicznie zmienionego endometrium. Histeroskopię i wyłyżeczkowanie macicy stosuje się w diagnostyce i leczeniu oszczędzającym płodność u kobiet przed 40. rokiem życia chcących zachować płodność, u których stwierdzono rozrost atypowy lub wczesnego raka endometrium w stopniu I G1. Następowo pacjentki leczone są gestagenami – octanem medroksyprogesteronu, octanem megestrolu albo uwalnianym z wkładki wewnątrzmacicznej lewonorgestrelem. Kryteria wyłączenia w leczeniu oszczędzającym płodność stanowią: raki jasnokomórkowe lub surowicze w ocenie histologicznej, inwazja raka w mięśniówkę macicy oraz zmiany nowotworowe w przydatkach lub węzłach chłonnych w obrazowaniu rezonansem magnetycznym. Takie kryteria kwalifikacji pozwalają chorym na zajście w ciążę i urodzenie dziecka oraz następnie odpowiednie postępowanie onkologiczne po zakończonym leczeniu zachowawczym patologii endometrium. W badaniach klinicznych dotyczących histeroskopii przeprowadzanej w raku endometrium odnotowano rozsiew komórek raka do otrzewnej. Z niektórych badań wynika jednak, że jest to problem kontrowersyjny, gdyż zmniejszenie ciśnień wewnątrzmacicznych poniżej 80, a najkorzystniej 50 mm Hg znacząco zmniejsza to prawdopodobieństwo.

14

Zespoły paranowotworowe w nowotworach ginekologicznych

52%

Markowska A., Rożnowski K., Grześkowiak-Fischbach K.

Current Gynecologic Oncology

|

2013

|

vol. 11

|

issue 4

295-301

EN

Paraneoplastic syndromes (PS) involve signs and symptoms from various organs, which accompany tumors at various stages of their development: they may precede the development of cancer by a few months or even years, may be detected during the diagnosis or treatment of a malignant tumor, or they may precede its relapse following treatment. The most frequent mechanism of their development is thought to involve disturbances in the endocrine or autoimmune system, due to the hormones secreted by the tumors, their precursors or cytokines (secretion of ADH, PTHrP, PTH, ACTH, IL-1, IL-6, TNF). Immune mechanisms result in the development of antibodies specific for antigens of own healthy tissues, e.g. in neurologic PS antibodies are detected which are specific for Yo, CV2 and Ri. Among many types of PS in tumors of female genital organs, the most frequent ones involve endocrine syndromes leading to hormonal dysregulation, neurologic ones which result in occasionally severe disturbances of the central nervous system, hematologic PS, the most common one being thromboembolic lesions, and dermatological PS. The other PS found in early and, more frequently, in more advanced cancer include the syndrome of neoplastic cachexia, sometimes encountered in ovarian and cervical cancer.

PL

Zespoły paranowotworowe (ZP) są to objawy ze strony różnych tkanek i narządów, towarzyszące nowotworom na różnych etapach ich rozwoju. Mogą wyprzedzać o kilka miesięcy lub nawet lat rozwój raka, mogą być stwierdzane w czasie diagnostyki lub leczenia nowotworu złośliwego, a także wyprzedzać jego nawrót po leczeniu. Za najczęstszy mechanizm ich powstawania uważa się zaburzenia w układzie endokrynnym lub autoimmunologicznym. Mechanizm endokrynny polega na wydzielaniu przez guz hormonów, ich prekursorów lub cytokin (ADH, PTHrP, PTH, ACTH, IL-1, IL-6, TNF). W wyniku mechanizmów immunologicznych dochodzi do powstania przeciwciał przeciwko antygenom własnych zdrowych tkanek, na przykład w ZP neurologicznych stwierdza się przeciwciała anty-Yo, anty-CV2 i anty-Ri. Wśród wielu zespołów paranowotworowych występujących w przebiegu nowotworów narządów płciowych kobiet najczęściej obserwuje się zespoły endokrynologiczne, prowadzące do dysregulacji hormonalnej, neurologiczne, w wyniku których stwierdza się niekiedy ciężkie zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, hematologiczne, spośród których najczęstsze są zaburzenia zatorowo-zakrzepowe, oraz ZP dermatologiczne. Do innych ZP związanych między innymi z odżywianiem i metabolizmem zalicza się zespół wyniszczenia nowotworowego, stwierdzany w przebiegu zaawansowanego raka jajnika i szyjki macicy.

15

Terapia bewacizumabem w raku jajnika – przegląd badań klinicznych

52%

Lubin J., Markowska A., Markowska J.

Current Gynecologic Oncology

|

2013

|

vol. 11

|

issue 4

286-294

EN

Angiogenesis is a process which has been in the focus in the last decade due to its role in the development of cancers. The identification of vascular endothelial growth factor (VEGF) in the beginning of the 80’s became the new objective of therapies of cancers. The finding of angiogenesis inhibitors has brought the therapy of cancers including ovarian cancer in a new era. Apart from the “golden standard” such as the taxans and platinum components, the treatment of ovarian cancer has not introduced any new front-line drugs for many years. The registration of bevacizumab has changed data regarding in particular the progression-free survival (PFS), which was confirmed by GOG-0218 and ICON-7 clinical trials. The aim of the article was to put clinical trials that pointed to the efficiency of bevacizumab in order as well as presenting those whose results may allow in the nearest future for a wider use of bevacizumab – not only in the front-line chemotherapy of ovarian cancer, but also in neoadjuvant therapy and the treatment of a recurrent neoplasm, both platinum-sensitive and platinum-resistant. Studies of predictive factors, which allow for a group of patients who benefit most from anti-angiogenic drugs treatment to be singled out, are also important. At present, clinical trials and scientific studies are under way and maybe they will help identify patients whose PFS and the overall survival (OS) time is be prolonged as a result of treatment with bevacizumab.

PL

Angiogeneza to proces, na którym w ciągu ostatnich dekad skupiono szczególną uwagę, ponieważ odgrywa on istotną rolę w rozwoju nowotworów. Identyfikacja czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego VEGF (vascular endothelial growth factor) na początku lat 80. ubiegłego stulecia stała się niewątpliwie nowym celem terapii nowotworów, a stworzenie leków hamujących angiogenezę umożliwiło wprowadzenie leczenia nowotworów, w tym raka jajnika, w nową erę. Od wielu lat w terapii tego nowotworu, oprócz „złotego standardu”, jakim jest stosowanie taksanów i pochodnych platyny, nie wdrożono nowych leków w pierwszej linii leczenia. Rejestracja bewacizumabu zmieniła dane dotyczące szczególnie czasu wolnego do progresji (progression-free survival, PFS), co potwierdziły badania rejestracyjne tego preparatu (GOG-0218 i ICON-7). Celem pracy było usystematyzowanie badań klinicznych, które dowiodły skuteczności bewacizumabu, a także przedstawienie tych, których wyniki w najbliższej przyszłości mogą pozwolić na szersze zastosowanie leku – nie tylko w terapii pierwszej linii chemioterapii raka jajnika, ale także w terapii neoadiuwantowej oraz w leczeniu wznowy raka jajnika zarówno u pacjentek z nowotworem platynowrażliwym, jak i platynoopornym. Dużej uwagi wymagają też badania nad czynnikami predykcyjnymi, umożliwiającymi wyłonienie grupy pacjentów, którzy mogą uzyskać największą korzyść z leczenia lekami antyangiogennymi. Obecnie trwają badania naukowe i kliniczne, które być może pozwolą zidentyfikować chorych, u których terapia bewacizumabem wydłuży PFS i czas całkowitego przeżycia (overall survival, OS).

16

Rak endometrium typu I i II – nowe spojrzenie na etiologię i przebieg kliniczny

52%

Markowska A., Pawałowska M., Korcyl M., Markowska J.

Current Gynecologic Oncology

|

2015

|

vol. 13

|

issue 1

5-10

EN

Endometrial cancer is the most frequent malignancy of female genital organs in more developed countries. It is a heterogeneous tumor with variable risk factors, precancerous conditions, clinical course and prognosis. The majority of cases are sporadic, however endometrial cancer develops in around 8–12% of women with Lynch syndrome, who are at increased risk of this disease. MLH1, MSH2 and MSH6 mutations are observed with equal frequency. Recent molecular studies on endometrial cancer indicate that the classic division into two types according to Bokhman is insufficient, particularly with respect to type II which is less common, and which includes both serous carcinomas and clear-cell carcinomas. Endometrial intraepithelial carcinoma is considered a precursor lesion for uterine serous carcinoma. In immunohistochemical tests (p53, Ki67, ER and PR) it resembles a precursor lesion for ovarian serous carcinoma, possibly indicating the clonal origin of both carcinomas. It is possible that cells from the foci of endometrial intraepithelial carcinoma migrate to the fallopian tube and lead to the peritoneal spread of the disease. Differential diagnosis of uterine serous carcinoma and ovarian serous carcinoma is difficult; testing ER and PR profiles and evaluation of WT1 expression can prove helpful. In recent years, it has been found that uterine serous carcinoma can be associated with the carrier state of mutated BRCA1. These studies are significant since in carriers of mutated BRCA1, apart from prophylactic adnexectomy, hysterectomy should be considered as well. Another important aspect in such cases is therapy with PARP inhibitors.

PL

Rak endometrium jest najczęstszym nowotworem złośliwym żeńskich narządów płciowych w krajach wysoko rozwiniętych. To heterogenny nowotwór o zróżnicowanych czynnikach ryzyka, stanach przedrakowych, przebiegu klinicznym i rokowaniu. Większość przypadków ma charakter sporadyczny, jednak kobiety z zespołem Lyncha mają rodzinne predyspozycje do powstania tego nowotworu, rozwijającego się u 8–12% z nich. Mutacje w MLH1, MSH2 i MSH6 występują z równą częstością. Najnowsze badania molekularne raka endometrium wskazują, że klasyczny podział według Bokhmana – na dwa typy – jest niewystarczający, zwłaszcza w obrębie rzadszego typu II, w którym stwierdzane są zarówno raki surowicze, jak i jasnokomórkowe. Za zmianę prekursorową raka surowiczego endometrium (uterine serous carcinoma) uznaje się śródnabłonkowego raka surowiczego (endometrial intraepithelial carcinoma). W badaniach immunohistochemicznych (p53, Ki67, ER i PR) wykazuje on podobieństwo do zmiany prekursorowej surowiczego raka jajnika (serous ovarian carcinoma), co może świadczyć o klonalnym pochodzeniu obu raków. Istnieje możliwość, że komórki z ognisk śródnabłonkowego raka surowiczego migrują do jajowodu i prowadzą do śródotrzewnowego rozsiewu choroby. Rozróżnienie raka surowiczego endometrium i surowiczego raka jajnika jest trudne; pomocne są badania profilu ER, PR i ocena ekspresji WT1. W ostatnich latach stwierdzono, iż rak surowiczy endometrium może mieć związek z nosicielstwem zmutowanego BRCA1. Badania te są istotne, gdyż u nosicieli zmutowanego BRCA1 oprócz profilaktycznej adneksektomii powinno się rozważyć również histerektomię. Innym ważnym aspektem byłaby w tych przypadkach terapia przy pomocy inhibitorów PARP.

17

Nowe strategie w prewencji i leczeniu raka szyjki macicy

52%

Markowska J., Włodarczyk A., Markowska A., Jach R.

Current Gynecologic Oncology

|

2017

|

vol. 15

|

issue 4

263-267

EN

Advanced cervical cancer continues to be a major issue in female health, particularly in less economically advanced countries. In cases of locally advanced or metastatic disease standard treatment is often unsuccessful; new preventive approaches and novel treatment methods, which use therapeutic vaccines and synergistic strategies involving chemotherapy and immunotherapy, are implemented. Vaccination against highly oncogenic HPV strains is an established preventive method against precancerous conditions and invasive cervical cancer. Third phase results of the VIVIANE clinical trial confirmed the efficacy of such an approach: a nine-valent HPV vaccine reduced the risk of cervical cancer by more than 70%. Phase II clinical trials showed that a therapeutic vaccine based on a modified bacterium Listeria monocytogenes is a promising treatment option for women with metastatic and recurrent cervical cancer. Although immunotherapy involving the use of tumour infiltrating T cells in cervical cancer is also promising, further studies are needed. Phase III trials confirmed the efficacy of anti-angiogenic bevacizumab in parallel with cytostatic drugs in advanced cervical cancer. The final evaluation of GOG 240 findings demonstrated improved progression-free survival and overall survival. Nanotherapy represents a system of delivering therapeutic substances to cancerous cells using nanostructures 10–100 nm in size as vectors. The nanoparticles are mainly lipids (e.g. liposomes), polymers, micelles or noble metals. This procedure is currently assessed using established cell lines of cervical cancer and animal models. It seems effective and devoid of cytotoxic effects on healthy cells. It is likely that nanotherapy will be applied in the near future in women with cervical cancer.

PL

Zaawansowany rak szyjki macicy jest nadal problemem zdrowotnym u kobiet, zwłaszcza w krajach mniej rozwiniętych ekonomicznie. W przypadkach choroby lokalnie zaawansowanej lub przerzutowej standardowe leczenie jest często nieskuteczne. Podejmuje się próby zastosowania nowych metod prewencji i leczenia z użyciem szczepionek terapeutycznych oraz strategii synergistycznych, obejmujących chemioterapię i immunoterapię. Ustalonym sposobem prewencji stanów przedrakowych i raka inwazyjnego szyjki macicy są szczepienia przeciwko wysokoonkogennym typom HPV. Wyniki badań III fazy VIVIANE potwierdziły ich skuteczność: szczepionka dziewięciowalentna obniża ryzyko rozwoju raka szyjki macicy o ponad 70%. Badanie II fazy wykazało, że obiecującą opcję leczenia u kobiet z przerzutowym i nawrotowym rakiem szyjki macicy stanowi szczepionka terapeutyczna oparta na zmodyfikowanej bakterii Listeria monocytogenes. Adoptywna terapia limfocytami T naciekającymi raka szyjki macicy jest efektywna, chociaż wymaga dalszych badań. W badaniu III fazy potwierdzono skuteczność zastosowania w zaawansowanym raku szyjki macicy przeciwciała antyangiogennego – bewacyzumabu – łącznie z cytostatykami. Końcowa ocena GOG 240 wykazała wydłużenie czasu do wznowy i czasu całkowitego przeżycia. Nanoterapia to system dostarczania substancji terapeutycznych do komórek raka przy pomocy struktur nano o wielkości 10–100 nm, służących jako wektory. Wykorzystywane nanocząstki należą głównie do lipidów (np. liposomy), polimerów, miceli lub metali szlachetnych. Procedura ta jest obecnie oceniana przede wszystkim na ustalonych liniach komórkowych raka szyjki macicy i na modelu zwierzęcym. Wydaje się skuteczna i pozbawiona działania cytotoksycznego na komórki tkanek zdrowych. Nanoterapia u kobiet chorych na raka szyjki macicy wydaje się kwestią niedalekiej przyszłości.

18

Neutropenia – diagnostyka i leczenie w świetle doniesień z ASCO 2009

52%

Lubin J., Markowska A., Mądry R., Markowska J.

|

EN

The aim of this paper is to present most recent reports dealing with neutropenia and febrile neutropenia as complications of chemotherapy in oncology. The problem is not isolated but concerns a large proportion of oncologic patients undergoing antitumor therapy. Considering that most oncologic patients are elderly people whose bone marrow reserve is not entirely efficient, palliative prolongation of survival of oncologic patients and more aggressive therapeutic protocols using cytostatic drugs, neutropenia becomes an increasingly frequent sequel of side effects of chemotherapy, rated among acute complications of treatment (developing several days to several weeks after cessation of administration of cytostatics). Qualification of patients to one of three risk groups for febrile neutropenia distinguished by the National Comprehensive Cancer Network (NCCN) and European Organisation for Research and Treatment of Cancer (EORTC), facilitates prediction of the patients’ response to treatment instituted. Reports presented at the 2009 ASCO meeting significantly advance our understanding of factors stimulating the growth of granulocytes and particularly their influence on survival of oncologic patients subjected to myelosuppressive chemotherapy. The paper discusses abstracts presented at the 2008 ASCO meeting, which, similar to the 2009 ASCO abstracts, compare the risk of hospitalization of patients receiving filgrastim and pegfilgrastim. Of utmost importance in clinical practice is primary and secondary prevention and treatment of neutropenia and febrile neutropenia, which is substantial cause of mortality in oncologic patients.

PL

Celem pracy jest przedstawienie najnowszych doniesień z zakresu wiedzy na temat neutropenii i gorączki neutropenicznej jako powikłań chemioterapii w nowotworach. Problem nie jest odosobniony, dotyczy dużej grupy chorych poddawanych terapiom przeciwnowotworowym. Ze względu na to, że większość pacjentów onkologicznych stanowią osoby starsze, u których rezerwa szpikowa nie jest w pełni wydolna, chęć paliatywnego wydłużania życia chorych onkologicznych oraz bardziej agresywne schematy leczenia cytostatykami neutropenia staje się coraz powszechniejszym zjawiskiem ubocznego działania chemioterapii, zaliczanym do ostrych powikłań (ostre powikłania leczenia występują od kilku dni do kilku tygodni po zakończeniu podawania cytostatyków). Kwalifikacja pacjentów do jednej z trzech grup ryzyka wystąpienia gorączki neutropenicznej wyróżnianych przez NCCN (National Comprehensive Cancer Network) oraz EORTC (European Organisation for Research and Treatment of Cancer) pozwala przewidywać reakcje chorych na stosowane leczenie. Przedstawione na ASCO w 2009 roku abstrakty poszerzają znacząco wiedzę o czynnikach stymulujących wzrost granulocytów, a w szczególności ich wpływie na przeżycia chorych onkologicznych, u których stosowano mielosupresyjne chemioterapie. W pracy odniesiono się do abstraktu prezentowanego na ASCO 2008, w którym podobnie jak w abstrakcie z 2009 roku porównano ryzyko hospitalizacji u pacjentów stosujących filgrastim i pegfilgrastim. Niezmiernie ważna w praktyce klinicznej jest profilaktyka (pierwotna i wtórna) oraz leczenie neutropenii i gorączki neutropenicznej będącej przyczyną śmierci pacjentów onkologicznych.

19

Rola witamin antyoksydacyjnych w złośliwych nowotworach ginekologicznych

45%

Markowska A., Jaszczyńska-Nowinka K., Kaysiewicz J., Makówka A., Markowska J.

Current Gynecologic Oncology

|

2016

|

vol. 14

|

issue 1

39-52

EN

Vitamins D, C, E and A, which belong to antioxidants, exhibit anticancer activity. The mechanism of vitamin D antitumor activity involves the inhibition of cell proliferation, stimulation of apoptosis, inhibition of angiogenesis and an increased activity of metalloproteinases in the extracellular matrix. Vitamin D prevents the development and progression of breast cancer; its lower levels in the serum of premenopausal women are linked to the development of triple negative cancer (E-, PR-, HER2-). Cohort studies on the effects of VDR (vitamin D receptor) polymorphisms and studies related to vitamin D supplementation in postmenopausal women in the context of reduced risk of breast cancer are controversial. Vitamin D exerts a protective effect against ovarian and endometrial cancer. Vitamin C protects cells against the formation of mutagenic nitro compounds, enhances the immune system by promoting the activity of NK, T and B cells. Vitamin C supplementation improves treatment outcomes in disseminated breast cancer; the vitamin acts synergistically with cisplatin, it increases paclitaxel and doxorubicin cytotoxicity and abolishes toxic effects of tamoxifen. Vitamin C combined with chemotherapy in ovarian cancer prolongs patient’s survival. It increases sensitivity to cisplatin. Vitamin E exerts anticancer effects via multiple pathways. Its increased administration reduces the risk of breast cancer and ovarian cancer. The reduction in the incidence of endometrial cancer remains controversial. Vitamin A also exerts antioxidant effects. The compound reduces the incidence of DNA damage in cells exposed to hydrogen peroxide and protects cell organelles (including mitochondria) against the negative impact of lipid peroxidation. It reduces the risk of multiple tumors, including breast and cervical cancer.

PL

Witamina D oraz witaminy C, E i A, należące do antyoksydantów, wykazują aktywność przeciwnowotworową. Mechanizm działania witaminy D obejmuje hamowanie proliferacji komórkowej, stymulację apoptozy, hamowanie angiogenezy i zwiększanie aktywności metaloproteinaz macierzy pozakomórkowej. Witamina D zapobiega rozwojowi raka piersi i progresji choroby; niższe jej stężenia w surowicy kobiet przed menopauzą wiążą się z rozwojem raków potrójnie negatywnych (E-, PR-, HER2-). Badania kohortowe dotyczące wpływu polimorfizmów genu VRD (vitamin D receptor) oraz badania nad suplementacją witaminy D po menopauzie w kontekście redukcji rozwoju raka piersi są kontrowersyjne. Witamina D ma protekcyjny wpływ w przypadku raka jajnika i endometrium. Witamina C chroni komórki przed mutagennym tworzeniem nitrozwiązków, wzmacnia funkcjonowanie układu immunologicznego przez wzrost aktywności komórek NK oraz limfocytów T i B. Stosowanie witaminy C poprawia wyniki leczenia rozsianego raka piersi; działa ona synergistycznie z cisplatyną, zwiększa cytotoksyczność paklitakselu i doksorubicyny, znosi toksyczny wpływ tamoksyfenu. Witamina C w skojarzeniu z chemioterapią przyczynia się do dłuższego przeżycia pacjentek z rakiem jajnika i poprawia wrażliwość na stosowaną cisplatynę. Witamina E działa przeciwnowotworowo przez wiele ścieżek. Jej zwiększona podaż wiąże się ze spadkiem ryzyka wystąpienia raka piersi i raka jajnika. Obniżenie ryzyka zachorowania na raka endometrium jest kontrowersyjne. Witamina A także ma działanie antyoksydacyjne. Obniża częstość uszkodzeń DNA indukowanych nadtlenkiem wodoru i chroni organella komórkowe (w tym mitochondria) przed negatywnymi skutkami peroksydacji lipidów. Zmniejsza ryzyko rozwoju wielu nowotworów, w tym raka piersi i szyjki macicy.

20

Angiogeneza w złośliwych nowotworach ginekologicznych

45%

Markowska A., Jaszczyńska-Nowinka K., Kaysiewicz J., Makówka A., Markowska J.

Current Gynecologic Oncology

|

2015

|

vol. 13

|

issue 4

256-262

EN

Angiogenesis is crucial for the development and progression of malignant neoplasms. In terms of molecular mechanisms leading to the development of genital malignancies, the development has contributed to improved survival of patients as a result of antiangiogenic therapy, which is targeted against the vascular endothelial growth factor. Vascular endothelial growth factor is a key promoter of angiogenesis and disease progression. Bevacizumab, a humanized anti-vascular endothelial growth factor monoclonal antibody, has shown single-agent activity in women with recurrent tumors. This article reviews the results of studies using bevacizumab in ovarian cancer, which gave rise to its registration by the European Medicines Agency in 2011 in Poland. In addition, the effects of bevacizumab in recurrent, platinum-resistant ovarian cancer (AURELIA), the drug’s safety profile (ROSIA), other routes of administration (intraperitoneal) as well as an assessment of the efficacy and safety of neoadjuvant bevacizumab (ANTHALYA) were presented. Attention was paid to the location of recurrence after treatment with bevacizumab and escape from antiangiogenic therapy and therapeutic resistance. Bevacizumab combined with chemotherapy in persistent or recurrent cervical cancer improved both – overall survival and time to progression. That has become the baseline for an open-label global safety study (CECILIA) evaluating the efficacy and complications of bevacizumab. The presented study on the use of bevacizumab in the treatment of endometrial cancer shows promising results.

PL

Angiogeneza ma kluczowe znaczenie dla powstawania i progresji nowotworów złośliwych. Postęp w rozumieniu mechanizmów molekularnych prowadzących do rozwoju nowotworów narządu rodnego przyczynił się do poprawy przeżycia chorych dzięki wdrażaniu leczenia antyangiogennego – skierowanego przeciwko naczyniowośródbłonkowemu czynnikowi wzrostu. W artykule dokonano przeglądu wyników badań nad stosowaniem bewacyzumabu w raku jajnika, które dały podstawę do zarejestrowania leku przez European Medicines Agency w 2011 roku. Ponadto przedstawiono efekty przyjmowania bewacyzumabu w nawrotowym platynoopornym raku jajnika (badanie AURELIA), profil bezpieczeństwa leku (ROSIA) oraz inną, dootrzewnową drogę jego podania. Omówiono także badanie ANTHALYA – próbę zastosowania bewacyzumabu w terapii neoadiuwantowej. Zwrócono uwagę zarówno na lokalizację nawrotów po leczeniu bewacyzumabem, jak i na oporność terapeutyczną oraz ucieczkę przed terapią antyangiogenną. Bewacyzumab stosowany w przetrwałym lub nawrotowym raku szyjki macicy wraz z chemioterapią wydłużał nie tylko całkowite przeżycie, lecz także czas do progresji. Dało to podstawę do rozpoczęcia międzynarodowego badania CECILIA, oceniającego efektywność leczenia i powikłania mu towarzyszące. Prezentowane badania nad zastosowaniem bewacyzumabu w leczeniu raka endometrium przynoszą obiecujące wyniki.

Refine search results

Guzy jajnika w ciąży

Sposoby zapobiegania niepłodności u chorych leczonych z powodu nowotworów

Postępowanie zmniejszające ryzyko wystąpienia raków BRCA- zależnych u nosicieli mutacji BRCA1/2 – nowe światło na stare spojrzenie

An evaluation of GIS tools for generating area cartograms

Rola ghreliny i obestatyny w procesach metabolicznych i nowotworowych u ludzi

Metformina w leczeniu onkologicznym

Nowe markery w raku jajnika

Wybrane czynniki prognostyczne w raku jajnika

Znaczenie PD-1 – receptora programowanej śmierci-1 – i jego ligandów w immunoterapii raka jajnika

Rak gruczołowy szyjki macicy w świetle profilaktyki

Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące nabłonkowych nowotworów jajnika: raka jajnika oraz guzów o granicznej złośliwości w ciąży

Wybrane czynniki molekularne związane z przerzutowaniem raka jajnika

Histeroskopia w leczeniu oszczędzającym płodność w przypadkach rozrostów atypowych i wczesnego raka endometrium – korzyści i zagrożenia

Zespoły paranowotworowe w nowotworach ginekologicznych

Terapia bewacizumabem w raku jajnika – przegląd badań klinicznych

Rak endometrium typu I i II – nowe spojrzenie na etiologię i przebieg kliniczny

Nowe strategie w prewencji i leczeniu raka szyjki macicy

Neutropenia – diagnostyka i leczenie w świetle doniesień z ASCO 2009

Rola witamin antyoksydacyjnych w złośliwych nowotworach ginekologicznych

Angiogeneza w złośliwych nowotworach ginekologicznych