Wprowadzenie tzw. specustawy dotyczącej kierowania groźnych przestępców do ośrodków terapii osobowości – kontekst społeczno-prawny

• Authors: Błażej Kmieciak

Title variants

EN

The introduction of the so-called special law on referral of dangerous offenders to personality treatment centers – socio-legal context

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ustawa o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób to jeden z najbardziej krytykowanych w ostatnich miesiącach aktów prawnych. Liczne grono prawników oraz psychiatrów wskazuje, iż proponowane rozwiązania są sprzeczne ze standardami ochrony praw człowieka, które wiele lat temu zostały przyjęte przez Polskę. Podkreśla się ponadto, że przyjęcie ustawy otworzy drogę do wykorzystywania psychiatrii do celów politycznych. Z drugiej strony osoby broniące przywołaną ustawę twierdzą, że część osadzonych osób, z powodu doświadczania zaburzeń osobowości bądź zaburzeń preferencji seksualnych, zamierza powrócić do działań przestępczych, skierowanych często przeciwko życiu i zdrowiu dzieci. Należy wspomnieć, iż pod koniec lat 80. XX wieku podobne działania doprowadziły do orzeczenia kary śmierci wobec ww. osób. Co istotne, przez ponad 20 lat nie podejmowano tematu sytuacji więźniów, którym karę śmierci następnie zamieniono na karę 25 lat pozbawienia wolności. Czy prawdą jest zatem, iż omawiana ustawa łamie fundamentalne prawa i wolności człowieka? Czy istnieje realna obawa wykorzystywania przywołanego aktu prawnego do celów politycznych? Czy psychiatrzy mogą zostać zobowiązani do wykonywania zadań wyłącznie o politycznym charakterze? Czy obecnie nie ma innego rozwiązania zapewniającego poszanowanie bezpieczeństwa publicznego? W prezentowanym artykule odpowiedzi na powyższe pytania będą udzielane na podstawie analizy oficjalnych materiałów prawnych oraz medialnych informacji i komentarzy odnoszących się do omawianej ustawy.

EN

The Act on the procedures related to people with mental disorders posing a danger to other people’s life, health or sexual freedom has been one of the most criticized legal acts over the recent months. A large group of lawyers and psychiatrists indicates that the proposed solutions are contrary to human rights standards which Poland adopted many years ago. It is emphasized that the law will create in our country the practice of using psychiatry for political purposes. On the
other hand, those who defend the mentioned law indicate that some of the prisoners because of their personality disorders or sexual preference disorders intend to return to criminal activities, often directed against the life and health of children. It should be noted that at the end of the 80s in the 20th century a similar action led to the capital punishment of the mentioned people. Interestingly, for over 20 years no one undertook the subject of those prisoners whose capital punishment was later replaced with 25 years imprisonment. So is it true that the law concerned violatesfundamental human rights and freedoms? Is there a real threat that the mentioned legal act could be used for political purposes? May psychiatrists be required to accomplish exclusively tasks of political nature? Is it possible that there is no other solution which would protect the public safety? Answers to such questions will be derived from analysis of official legal materials and media information and commentaries related to the said Act.

Keywords

EN

coercive treatment; direct coercion; forensic psychiatry; human rights; prawa człowieka; prawa pacjenta; przymus bezpośredni; przymus leczenia; psychiatria sądowa; the patient’s rights

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Psychiatria i Psychologia Kliniczna
• Year: 2013
• Volume: 13
• Issue: 4
• Pages: 217–224

Contributors

author

Błażej Kmieciak

• Zakład Prawa Medycznego, Katedra Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Kierownik: dr hab. n. praw. Rafał Kubiak

References

• 1. Ustawa z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii (DzU nr 64 poz. 390).
• 2. Autopoprawka do ustawy o amnestii. Druk sejmowy nr 20. Sejm Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, Warszawa 1989: 3.
• 3. Osiatyński W.: Zrozumieć świat – wywiad z Pawłem Moczydłowskim. Warszawa 2013. Adres: http://audycje.tokfm.pl/ audycja/88.
• 4. Kozłowski B.: O karze śmierci w Polsce i gdzie indziej. Adres: http://bartlomiejkozlowski.eu.interiowo.pl/ks.htm.
• 5. Ustawa z dnia 7 stycznia 2014 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (DzU z 2014 r. poz. 24).
• 6. Kowalska K.: Otwarto nowe miejsce dla bestii. Rzeczpospolita. Adres: http://www.rp.pl/artykul/10,1082435-Otwarto-nowe‑ -miejsce-dla-bestii.html.
• 7. Art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (DzU z 2013 r., poz. 217).
• 8. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (DzU nr 111, poz. 535 z późn. zm.).
• 9. Kwaśniewski T.: Alternatywa – wywiad z M. Królikowskim i M. Balickim. Radio TOK FM, Warszawa 23.11.2012 r. Źródło: archiwum autora artykułu.
• 10. Prawnicy spierają się o specustawę dotyczącą groźnych przestępców. Program Pierwszy Polskiego Radia, Warszawa 24.02.2013 r. Adres: http://www.polskieradio.pl/7/1691/ Artykul/830823,Prawnicy-spieraja-sie-o-specustawe-dotyczacagroznych- przestepcow.
• 11. Far-Nowak A.: List do Małgorzaty Hirszel, Sekretarza Komitetu Rady Ministrów. Warszawa 07.06.2013 r.: 1–2.
• 12. Wypowiedź Andrzeja Seremeta, Prokuratora Generalnego RP, „Fakty po Faktach – TVN”, Warszawa 23.01.2014 r. Adres: http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/seremet-w-moimprzekonaniu- pan-trynkiewicz-wyjdzie-na-wolnosc,390702.html.
• 13. Siedlecka E.: Skazani na karę śmierci wyjdą z więzień – rozmowa z A. Zollem. Gazeta Wyborcza, Warszawa, 14.11.2013 r. Adres: http://wyborcza.pl/1,75478,14946931.html.
• 14. Kmieciak B.: Psychuszek nie będzie? Medical Tribune 2014; 46: 32.
• 15. Kwaśniewski T.: Alternatywa – wywiad z M. Królikowskim i M. Balickim. Radio TOK FM.
• 16. Art. 31 i 94 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (DzU nr 88 poz. 553).
• 17. Łasiczka C.: Konfrontacje – rozmowa z P. Moczydłowskim, S. Murawcem, S. Kowalskim. Radio TOK FM, Warszawa 30.12.2013 r. Źródło: archiwum autora artykułu.
• 18. Łasiczka C.: Konfrontacje – rozmowa z M. Królikowskim oraz J. Heitzmanem. Radio TOK FM, Warszawa, 12.03.2013 r. Źródło: archiwum autora artykułu.
• 19. Uzasadnienie do projektu ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób. Ministerstwo Sprawiedliwości, Warszawa 2013.
• 20. Kmieciak B., Mackiewicz J., Skoczylas A.: Uwagi dotyczące ratyfikacji przez Polskę Europejskiej Konwencji Bioetycznej. Biuro Rzecznika Praw Pacjenta, Warszawa 2013: 16.
• 21. Dąbrowski S.: Prawa chorych psychicznie i przesłanki przymusowego postępowania. W: Siwiak-Kobayashi M., Leder S. (red.): Psychiatria i etyka. Biblioteka Psychiatrii Polskiej, Komitet Redakcyjno-Wydawniczy Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Kraków 1995: 57–59.
• 22. Siedlecka E.: Psychiatria nie odpowiada za „bestie” – rozmowa z prof. Januszem Heitzmanem. Gazeta Wyborcza, Warszawa, 25.11.2013 r. Adres: http://wyborcza.pl/1,75478,15008124,Prof__ Heitzman__Psychiatria_nie_odpowiada_za__bestie_.html.
• 23. Pospiszyl K.: Psychopatia. Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2000: 74–79.
• 24. Heitzman J.: Profesor Stanisław Dąbrowski – wspomnienie pośmiertne. Psychiatr. Pol. 2012; 46: 716.
• 25. Kmieciak B.: Prawa człowieka chorego psychicznie – historia i współczesność. W: Maciaszek J. (red.): Ochrona zdrowia psychicznego – wybrane zagadnienia społeczno-prawne. Wydawnictwo KUL, Janów Lubelski 2011: 70–71.
• 26. Art. 201 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (DzU, 06.226.1648).
• 27. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu zakładów psychiatrycznych i zakładów leczenia odwykowego przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających oraz składu, trybu powoływania i zadań komisji psychiatrycznej do spraw środków zabezpieczających (DzU, 04.179.1854 z późn. zm.).
• 28. Motyka K.: Prawo do prywatności i dylematy współczesnej ochrony praw człowieka. Wydawnictwo Verba, Lublin 2006: 258–259.
• 29. Stowarzyszenie Samopomocowe „ABACUS”. Adres: http:// lodz.zsawl.pl.
• 30. Fundacja Uwolnienie, Program „POMOST – model aktywnej formy wsparcia osób karanych”. Adres: http://www.uwolnienie.pl/ go.php/pl/ogloszenia.html.

• Document Type: article