O definicjach zdrowia i choroby

• Authors: Jan Domaradzki

Title variants

EN

On the definitions of health and disease

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zdrowie i choroba odgrywają ważną rolę w historii medycyny. Oba pojęcia są również istotne dla organizacji i funkcjonowania medycyny i społeczeństwa. Niemniej jednak, choć próby definiowania obu pojęć podejmowali lekarze, filozofowie, socjologowie czy psychologowie to do dziś nie zakończyły się one sukcesem. Pytaniem fundamentalnym jest więc kwestia, czy panujący pluralizm znaczeniowy czyni możliwym odpowiedź na pytanie o to, czym zdrowie i choroba są. Celem tekstu jest analiza istniejących typologii definicji zdrowia i choroby oraz dostarczenie argumentacji na rzecz tezy, że wbrew twierdzeniom, iż dyskusja nad oboma pojęciami ma charakter czysto akademicki, to koncepcje zdrowia i choroby są kluczowe dla praktyki klinicznej, organizacji medycyny i społeczeństwa.

EN

Health and disease play an important role in the history of medicine. Both terms are also crucial for the organization and functioning of medicine and a society at large. Nevertheless, although attempts to define health and disease have been made by physicians, philosophers, sociologists and psychologists, they have failed to succeed. Thus, the question arises whether semantic pluralism makes it possible to answer the question what health and disease are. The article aims at analysing the existing typologies of definitions of both the issues and supporting the argument that while many claim that the ongoing discussion on the meaning of both terms is purely academic, the concepts of health and disease are crucial for clinical practice and the organization of medicine and a society as a whole.

Keywords

EN

choroba; definicje zdrowia i choroby; definitions of health and disease; disease; health; sociology ofhealth; socjologia zdrowiai choroby; zdrowie

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Folia Medica Lodziensia
• Year: 2013
• Volume: 40
• Issue: 1
• Pages: 5-29

Contributors

author

Jan Domaradzki

• Pracownia Socjologii Zdrowia i Patologii Społecznych, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu

References

• Kowalski M, Gaweł A. Zdrowie – wartość – edukacja. Impuls, Kraków, 2007.
• Boorse C. Health as a theoretical concept. Philos Sci. 1977; 44: 542-573.
• Kass L. Regarding the end of medicine and the pursuit of health. Public Interest. 1975; 40: 11-42.
• Engelhardt HT. Ideology and etiology. J Med Philos. 1976; 1(3): 256-268.
• Dolfman ML. Toward operational definitions of health. J School Health. 1974; 44(4): 206-209.
• Wulff HR, Pedersen SA, Rosenberg R. Filozofia medycyny. Wprowadzenie. PWN, Warszawa, 1993.
• Conrad P. A mirage of genes. Sociol Health Ill. 1999; 21(2): 28-241.
• Nowakowska L. Redefinicja koncepcji zdrowia i choroby w kontekście rozwoju badań genetycznych. W: Zdrowie i choroba w badaniach socjologicznych prowadzonych na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie 1995-2013, Piątkowski Wł. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego, Lublin 2013: 61-76.
• Rosenberg CE. The tyranny of diagnosis: specific entities and individual experience. Milbank Q. 2002; 80(2): 237-260.
• Ananth M. In defense of the evolutionary concept of health. Nature, norms and human biology. Ashgate Publishing, London, 2008
• Nordenfelt L. Concepts of health and their consequences for health care. Theor Med Bioeth. 1993; 14(4): 277-285.
• Hofmann B. Complexity of the concept of disease as shown through rival theoretical frameworks. Theor Med. 2001; 22: 211-236.
• Ochman P. Socjologiczna interpretacja definicji zdrowia WHO: implikacje teoretyczne i praktyczne. Stud Socjol. 1986; 2(101): 217-230.
• Agich GJ. Disease and value: a rejection of the value-neutrality thesis. Theor Med. 1983; 4: 27-41.
• Fleck L. Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wydawnictwo Lubelskie, Lublin, 1986.
• Capra F, Steindl-Rast D, Matus T. Należeć do wszechświata. Poszukiwania na pograniczu nauki i duchowości. Znak, Kraków, 1995.
• Engel GL. The need for a new medical model. A challenge for biomedicine. Science. 1977; 196(4286): 129-136.
• Payer L. Medicine and culture. Varieties of treatment in the United States, England, West Germany, and France. Henry Holt and Company, New York, 1988.
• Firkowska-Mankiewicz A. Teorie przyczyny chorób. W: Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy, Ostrowska A. (red.), IFiS PAN, Warszawa, 2009: 41-63.
• Lerner M. Conceptualization of health and social well-being. Health Serv Res. 1973; 8(1): 6-12.
• Sokołowska M. Granice medycyny. Wiedza Powszechna, Warszawa, 1980.
• Tulli R. Rozwój koncepcji zdrowia, choroby i leczenia. W: Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy, Ostrowska A. (red.), IFiS PAN, Warszawa, 2009: 339-367.
• Vigarello G. Historia zdrowia i choroby. Od średniowiecza do współczesności. Volumen, Warszawa, 1997.
• Whorton JC. Crusaders for fitness. The history of American health reformers. Princeton University Press, Princeton, 1984.
• Gil R, Dziedziczko A. Pojęcie świadomości zdrowotnej, zdrowia i choroby. Zdr Publ. 2004; 114(2): 250-255.
• Korzeniowska E. O zdrowiu i jego definicjach. Zdr Publ. 1988; 99(9): 465-471.
• Wakefield JC. Disorder as harmful dysfunction: A conceptual critique of DSM III-R's definition of mental disorder. Psychol Rev. 1992; 99(2): 232-247.
• Kulmatycki L. Promocja zdrowia w kulturze fizycznej. Wydawnictwo AWF, Wrocław, 2003.
• Parsons T. The social system. Glencoe, New York, 1964.
• Kelman S. The social nature of the definition problem in health. Int J Health Serv. 1975; 5(4): 625-642.
• Kulik TB, Latalski M. Zdrowie publiczne. Czelej, Lublin, 2002.
• Boruchovitch E, Mednick BR. The meaning of health and illness: some considerations for health psychology. Psico-USF. 2002; 7(2): 175-183.
• Bury MR. Health and illness. Polity Press, Cambridge, 2005.
• Hofmann B. On the triad disease, illness and sickness. J Med Phil. 2002; 27(6): 651-673.
• Niebrój LT. Defining health/illness: societal and/or clinical medicine? J Physiol Pharmacol. 2006; 57(4): 251-262.
• Aleksandrowicz J. W poszukiwaniu definicji zdrowia. Prz Fil. 1972; 9(82): 79 83.
• King L. What is disease? Philos Sci. 1954; 21(3): 193-203.
• Khushf G. Expanding the horizon of reflection on health and disease. J Med Philos. 1995; 20: 461-473.
• Hesslow G. Do we need a concept of disease? Theor Med. 1993; 14: 1-14.
• Madison G. ‘Illness’… and its human values. Existential Analysis. 2002; 13(1): 10-30. http://www.gregmadison.net/documents/IllnessanditsHumanValues.pdf [10.08.2012].
• Margolis J. The concept of disease. J Med Philos. 1976; 1(3): 238-255.
• Sedgwick P. Illness: mental and otherwise. Hastings Cent Stud. 1973; 1(3): 19 40.
• Zamiara K. Kulturowy wymiar kategorii choroby. W: Zdrowie i choroba. Problemy teorii, diagnozy i praktyki, Brzeziński JM, Cierpiałkowska L. (red.), Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2008: 3-26.
• Piątkowski W. Choroba jako zjawisko socjologiczne. Wprowadzenie do wybranych koncepcji badawczych. W: Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Barański J., Pitkowski W. (red.), Atut, Wrocław, 2002: 23 28.
• Balog JE. The meaning of health. Am J Health Educ. 2005; 36(5): 266-271.
• Callahan D. The WHO definition of ‘health’. Hastings Cent Stud. 1973; 1(3): 77 87.
• Chuengsatiansup K. Spirituality and health: an initial proposal to incorporate spiritual health in health impact assessment. Environ Impact Assess. 2003; 23(1): 3-15.
• Huber M, Knottnerus JA, Green L, Horst H van der, Jadad AR, Kromhout D i wsp. How should we define health? BMJ; 2011; 343. http://static.ow.ly/ docs/como%20definimos%20la%20salud_kW8.pdf [10.03.2012].
• Jadad AR, O’Grady L. How should health be defined? BMJ. 2008; 337: 1363 1364.
• Larson JS. The conceptualization of health. Med Care Res Rev. 1999; 56(2): 123 136.
• Saracci R. The World Health Organization needs to reconsider its definition of health. BMJ. 1997; 314: 1409-1410.
• Antonovsky A. Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Fundacja IPN, Warszawa, 1995.
• Kulik TB. Koncepcje zdrowia w medycynie. W: Zdrowie w medycynie i naukach społecznych, Kulik TB, Wrońska I. Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej, Stalowa Wola, 2000: 15-38.
• Dubos R. Miraże zdrowia. Utopie, postęp i zmiany biologiczne. PZWL, Warszawa, 1962.
• Aronowitz RA. When do symptoms become a disease? Ann Intern Med. 2001; 134, 9(2): 803-808.
• Barker K. Electronic support groups, patient-consumers, and medicalization: the case of contested illness. J Health Soc Behav. 2008; 49: 20-36.
• Gadamer HG. O skrytości zdrowia. Media Rodzina, Warszawa, 2011.
• Kell J, Klimenko E, Kass JL. Definitions of health among healthcare providers. Nurs Sci Quart. 2006; 19(3): 265-271.
• Klimenko E, Julliard K, Lu SH, Song H. Models of health: a survey of practitioners. Complement Ther Clin Pract. 2006; 12: 258-267.
• Sontag S. Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory. PIW, Warszawa, 1999.

• Document Type: paper