Charakterystyka hydrologiczna Kosarzewki

• Authors: Zdzisław Michalczyk , Stanisław Chmiel , Sławomir Głowacki , Joanna Sposób
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W oparciu o materiały hydrograficzne zbierane w Zakładzie Hydrologii od lat 50. XX wieku przedstawiono warunki występowania wód podziemnych i ich rolę w zasilaniu Kosarzewki. Jest to zlewnia o powierzchni 209,3 km2, położona 12 km na południe od Lublina, w dorzeczu górnej Bystrzycy. Zasoby wodne tego terenu, ich ilość i jakość,  decydują o zaopatrzeniu Lublina w wodę.   Wody podziemne w zlewni Kosarzewki występują w szczelinowo-porowych, węglanowych skałach górnej kredy oraz paleocenu. O warunkach hydrogeologicznych decyduje tektonika górotworu oraz naprzemianległe występowanie w stropowych partiach skał górnej kredy zróżnicowanych litologicznie warstw decydujących o utrzymywaniu się kilku poziomów wodonośnych Czynniki te zadecydowały o braku ciągłości pierwszego zwierciadła wody, o istnieniu skokowo zmiennych rzędnych zwierciadła wody oraz o istnieniu źródeł w różnym położeniu hipsometrycznym, zarówno w dolinach rzecznych jak też na wysoko wyniesionych równinach denudacyjnych obszaru zlewni.Przepływ wód podziemnych następuje z południowego wschodu na północny zachód, zgodnie z układem głównych dolin. W regionalnym drenażu wód podziemnych stwierdza się możliwość podziemnego przepływu wody z lewej części zlewni Kosarzewki do Bystrzycy, która jest głębiej wcięta w podłoże skalne.W strukturze odpływu Kosarzewki dominuje zasilanie podziemne, z którego pochodzi 87% wody rzecznej. Woda podziemna dociera do rzek poprzez bezpośredni drenaż korytowy oraz przez źródła zasilane z głównego poziomu występującego w skałach górnej kredy. W okresie badań stwierdzono synchroniczne zmiany stanów wody podziemnej, wydajności źródeł i przepływu Kosarzewki. Rzeka słabo reaguje na zasilania atmosferyczne, wody opadowe są retencjonowane w podłożu skalnym. Spływ powierzchniowy pojawia się sporadycznie, częściej w okresie przemarznięcia gruntu niż w okresie letnim.

EN

The paper presents conditions of groundwater occurrence and their role in the Kosarzewka river alimentation, based on hydrographic materials collected in the Department of Hydrology, Maria Curie-Skłodowska University, since the fifties of the 20th century. The catchment of 209.3 km2 area, is located 12 km south of Lublin, in the Bystrzyca River basin. Water resources of the analyzed area, their quantity and quality, determine the water provision for Lublin. Groundwaters in the Kosarzewka river catchment occur in fissure-porous, carbonate rocks of the Upper Cretaceous and Paleocene. Hydrogeological conditions depend on tectonics of the rock mass and lithologically diversified Upper Cretaceous rocks, influencing the existence of a couple of groundwater aquifers. Those conditions determine the lack of continuity of the first groundwater table, occurrence of stepped-changed location of the groundwater table and occurrence of springs on various heights, in the river valleys and in the higher located denudation plains in the catchment. Direction of groundwaters flow takes place from south-east to north-west, in accordance with the pattern of the main valleys. In the regional drainage of groundwaters, there are stated possibilities of underground water flow from the left part of the Kosarzewka river catchment to the Bystrzyca river valley, which is deeper incised in the bedrock. In the outflow structure of the Kosarzewka river, groundwater alimentation dominates, from which comes 87% of river water. Groundwaters reach the rivers through the direct channel drainage and springs, recharged from the main aquifer in the Upper Cretaceous rocks. In the research period synchronic changes of groundwater table, yield of springs and the Kosarzewka river discharges were observed. The river responds very weakly to atmospheric alimentation, and precipitation waters are retained in the bedrock. Surface runoff is observed sporadically, more often in the ground freezing period than in the summer season.

Keywords

PL

stosunki wodne, źródła, przepływ, Wyżyna Lubelska

EN

water conditions, springs, river discharge, water quality, Lublin Upland

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia
• Year: 2016
• Volume: 71
• Issue: 2

Dates

published

2016

online

10 - 08 - 2017

Contributors

author

Zdzisław Michalczyk

author

Stanisław Chmiel

author

Sławomir Głowacki

author

Joanna Sposób

References

• Albrycht A., Michalczyk Z., 1992: Warunki występowania wód podziemnych w północnej części Wyniosłości Giełczewskiej (Wyżyna Lubelska). Kwart. Geol. t.36, nr 1, Warszawa, 151-164.
• Cieśliński S., 1993: Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Zakrzówek (822), Wyd. PIG Warszawa.
• Cieśliński S., 2001: Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Wysokie (823), Wyd. PIG Warszawa.
• Chałubińska A., Wilgat T., 1954: Podział fizjograficzny województwa lubelskiego. Przew. V Ogólnop. Zjazdu PTG. Lublin, 3-44.
• Dziewa K., Pietruszka W., 1997: Mapa Hydrogeologiczna Polski 1:50 000, Arkusz Bychawa (786), PIG Warszawa.
• Golak I., 1990: Udział wód źródlanych w zasilaniu górnej Kosarzewki. Maszynopis Zakładu Hydrologii UMCS.
• Górka J., 2000: Mapa Hydrogeologiczna Polski 1:50 000, Arkusz Zakrzówek (822), PIG Warszawa.
• Jahn A., 1956: Wyżyna Lubelska. Rzeźba i czwartorzęd. Prace Geograficzne. IG PAN nr 7, Warszawa, 1-453.
• Kwartalny Biuletyn Informacyjny Wód Podziemnych. T. 14(50), 15(51), 16(52), 17(53). PIG Warszawa.
• Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000 (MPHP10). KZGW, IMGW, Warszawa 2010.
• Marszałek S., Albrycht A., Buła S., 1991: Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Niedrzwica (785), Wyd. PIG Warszawa.
• Marszałek S., Albrycht A., Buła S., 1996: Objaśnienia do Szczegółowej
• Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Bychawa (786), Wyd. PIG Warszawa.
• Maruszczak H., 1972: Wyżyny Lubelsko-Wołyńskie. [W:] Geomorfologia Polski. t. I, Warszawa, 340-384.
• Michalczyk Z., 1986: Warunki występowania i krążenia wód na obszarze Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Wyd. UMCS, Lublin, 1-195.
• Michalczyk Z., 1996: Źródła województwa lubelskiego. Wydajność i parametry fizykochemiczne wód w 1996 roku. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Lublin.
• Michalczyk Z., (red.) 1997: Strategia wykorzystania i ochrony wód w dorzeczu Bystrzycy. Wydawnictwo UMCS. Lublin, 1-192.
• Michalczyk Z.,(red.) 2001: Źródła Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Wyd. UMCS Lublin.
• Michalczyk Z., Rederowa E., 1993: Źródła w dorzeczu Bystrzycy. [W:] Źródła zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Red. Z. Michalczyk. UMCS Lublin, 93 157.
• Niedbała S., 1956: Hydrografia dorzecza Kosarzewki. Maszynopis Zakładu Hydrologii UMCS.
• Pazdro Z., 1983: Hydrogeologia ogólna. Wyd Geol. Warszawa.
• Perek M., 1998: Mapa Hydrogeologiczna Polski 1:50 000, Arkusz Wysokie (823), PIG Warszawa.
• Rocznik Hydrogeologiczny Państwowej Służby Hydrogeologicznej 2014. PIG Warszawa 2015.
• Rocznik Hydrogeologiczny Państwowej Służby Hydrogeologicznej 2015. PIG Warszawa 2016.
• Wilgat T., 1959: Z badań nad wodami podziemnymi Wyżyny Lubelskiej. Annales UMCS, s. B., v. XII. Lublin, 221-241.
• Wilgat T., 1970: Kontrowersja na temat sposobu występowania wód w kredzie lubelskiej. Przegl. Geogr. t .XLII, z.1,Warszawa, 57-68.
• Wyrwicka K., 1977: Wykształcenie litologiczne i węglanowe surowce skalne mastrychtu lubelskiego. Biul. IG. 299, Z badań złóż surowców skalnych w Polsce. t.9, Warszawa, 5-98.
• Wyrwicka K., 1983: Profile Głębokich Otworów Wiertniczych Instytutu Geologicznego. z. 58. Wyd. Geol. Warszawa, 1-71.

Identifiers

DOI

10.17951/b.2016.71.2.11