PL
W artykule przedstawiono transformacje dna roztoczańskiego odcinka doliny Wieprza, determinowane czynnikami naturalnymi oraz antropogenicznymi, które miały miejsce w ciągu kilku ostatnich tysiącleci. W rekonstrukcji rozwoju wykorzystano metody fotointerpretacyjne i kartowanie geomorfologiczno-geologiczne. Datowanie wieku pobranych prób osadów organogenicznych (torfy, namuły torfiaste) pozwoliło na odniesienie rejestrowanych zdarzeń do okresów zróżnicowanej antropopresji na obszarze zlewni i jej skutków. Okresy zróżnicowanej antropopresji skutkowały intensywnymi przekształcaniami form dna i zboczy doliny, odzwierciedlonymi zróżnicowaniem osadów powodziowych w profilu pionowym. Ich miąższość i litologia stanowi czytelny zapis transformacji pod wpływem czynników naturalnych – np. okresowego uwilgotnienia klimatu oraz antropogenicznych – np. intensywności oraz sposobu zagospodarowania dna i zboczy doliny. Starsze poziomy stożków napływowych odpowiadają okresom intensywnej deforestacji obszaru zlewni, zaś młodsze – zmianom sposobu zagospodarowania i wprowadzaniem upraw okopowych. Zmiany w litologii osadów równi zalewowej świadczą o okresowym uaktywnianiu procesów erozyjnych warunkowanych czynnikami naturalnymi (klimat), ale uruchomionych w wyniku zmian w sposobie i strukturze użytkowania. Z kolei obniżenie antropopresji w środowisku dolinnym na obszarze dorzecza skutkuje szybką renaturyzacją środowiska zlewni den dolinnych.