Typy i funkcja zagłębień bezodpływowych we współczesnym lessowym krajobrazie Płaskowyżu Nałęczowskiego (Wyżyna Lubelska, Polska wschodnia)

• Authors: Renata Kołodyńska-Gawrysiak , Łukasz Chabudziński
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zagłębienia bezodpływowe należą do głównych, a jednocześnie osobliwych elementów rzeźby obszarów lessowych. Celem badań była próba klasyfikacji zagłębień na podstawie ich cech zewnętrznych oraz określenie funkcji, jaką formy te pełnią we współczesnym krajobrazie obszarów lessowych Płaskowyżu Nałęczowskiego. Klasyfikacji zagłębień dokonano w oparciu o kryteria geomorfologiczne, hydrograficzne oraz użytkowanie terenu. Zagłębienia bezodpływowe, mimo iż są to drobne formy rzeźby, pełnią ważną funkcję we współczesnym krajobrazie Płaskowyżu Nałęczowskiego. Funkcję tę można rozpatrywać w aspekcie geomorfologicznym, ekologicznym oraz estetycznym. Z punktu widzenia geomorfologicznego, funkcja zagłębień wyraża się w ich wpływie na georóżnorodność obszarów lessowych. Na terenie wierzchowin tworzą one specyficzny mikrorelief, który urozmaica rzeźbę. W aspekcie ekologicznym, zagłębienia bezodpływowe korzystnie wpływają na bioróżnorodność obszarów użytkowanych rolniczo. Największe znaczenie pod tym względem mają zagłębienia z wodą stałą oraz periodyczną. Dzięki porastającej je roślinności leśnej oraz wodno- i wilgociolubnej bezpośrednio sąsiadującej z roślinnością pól uprawnych, wprowadzają one do krajobrazu kontrasty przyrodnicze oraz zróżnicowanie siedlisk, wpływające korzystnie na różnorodność gatunkową. Zagłębienia periodycznie wypełniające się wodą stanowią swoistego rodzaju wyspy kontrastujące typem roślinności z otaczającymi terenami pól uprawnych. Kępy drzew i zarośli stanowią osobliwe dominanty w krajobrazie monotonnych, silnie odlesionych wierzchowin lessowych, podnosząc ich walory estetyczne.

EN

There is no abstract available for this language

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia
• Year: 2014
• Volume: 69
• Issue: 1

Dates

published

2014

online

21 - 05 - 2015

Contributors

author

Renata Kołodyńska-Gawrysiak

author

Łukasz Chabudziński

References

• Borcz Z., Pogodziński Z., 1994: Woda w krajobrazie wiejskim. Zagrożenia i ochrona. Zeszyty Naukowe AR Wrocław, 4, 1–47.
• Czarnecki R., Lewartowska-Urbańska M., 1987: Wymoki okolic Sandomierza. Przegląd Geograficzny, t. LIX, z. 3, PWN, Warszawa, 385–397.
• Czarnecki R., Solnceva N. P., 1992: Wymoki okolic Sandomierza (cz. II). Przegląd Geograficzny, t. LXIII, z. 1–2, PWN, Warszawa, 143–149.
• Etienne D., Ruffaldi P., Goepp S., Ritz F., Georges-Leroy M., Pollier B., Dambrine E., 2011: The origin of closed depressions in Northeastern France: A new assessment. Geomorphology, 126, 121–131.
• Gillijns K., Poesen J., Deckers J., 2005: On the characteristics and origin of closed depression in loess-derived soils in Europe – a case study from central Belgium. Catena, 60, 43–58.
• Juszczak R., 2001: Inwentaryzacja, waloryzacja i ochrona małych zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym. Zeszyty Problemowe Postępu Nauk Rolniczych, 476, 397–407.
• Koc J., Cymes I., Skwierawski A., Szyperek U., 2001: Znaczenie ochrony małych zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym. Zeszyty Problemowe Postępu Nauk Rolniczych, 476, 379–387.
• Koc J. (ed.) 2010: Ochrona zasobów i jakości wody w krajobrazie wiejskim. Współczesne problemy kształtowania i ochrony środowiska. Monografie nr. 1p, 195 p. Kołodyńska-Gawrysiak R., Chabudziński Ł., 2012: Cechy morfometryczne oraz rozmieszczenie zagłębień bezodpływowych Płaskowyżu Nałęczowskiego (Wyżyna Lubelska, E Polska). Annales UMCS, sec. B, vol. LXVII, 1, 45–61.
• Kołodyńska-Gawrysiak R., Harasimiuk M., Chabudziński Ł, Jezierski W., Telecka M., 2014: Geological conditions of the distribution of closed depressions in the Nałęczów Plateau (Lublin Upland, E Poland): are they an origin determinant? Landform Analysis (in press). Konecka-Betley K., Maruszczak H., 1993: Rozwój holoceńskiej pedogenezy w wymokach obszarów lessowych okolic Lublina. Roczniki Gleboznawcze, t. 44, z. 3/4, 153–163.
• Major M., 2012: Funkcjonowanie zagłębień bezodpływowych w zróżnicowanych warunkach morfolitologicznych (dorzecze Parsęty, Pomorze Zachodnie). Wyd. Bogucki, 232 p. Markuszewska I. 2001: Funkcjonowanie i znaczenie śródpolnych „oczek” wodnych w krajobrazie rolniczym (okolice Krotoszyna). Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A: Geografia Fizyczna, t. 52, Poznań, 79–98.
• Maruszczak H., 1954: Werteby obszarów lessowych Wyżyny Lubelskiej. Annales UMCS, sec. B, vol. VIII, 123–237.
• Maruszczak H., 1958: Charakterystyczne formy rzeźby obszarów lessowych. Czasopismo Geograficzne, 38, 35–53.
• Michalczyk Z., 1993: Źródła Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. UMCS, Lublin.
• Niedźwiecka-Filipek I., 2001: Woda w krajobrazie wsi. Architektura Krajobrazu, 2/3, 47–50.
• Pissart A., 1958: Les depressions fermees de la region Parisienne, la problem de leur origine. Revue de Geomorphologie Dynamique, 9, 73–83.
• Prince H.C., 1961: Some reflections on the origin of hollows in Norfolk compared with those in the Paris region. Revue de Geomorphologie Dynamique, 12, 110–117.
• Wojtanowicz J., 1997: Geneza i wiek jeziorek grodziskich. In: (ed.) M. Łanczont, Glacjał i peryglacjał Kotliny Sandomierskiej i Przedgórza Karpat w okolicy Przemyśla: seminarium terenowe. Kraśniczyn 22–24 września 1997, Zakład Geografii Fizycznej i Paleogeografii, UMCS, 113–117.
• Vanwalleghem T., Poesen J., Vitse I., Bork H. R., Dotterweich M., Schmidtchen G., Deckers J., Lang A., Mauz B., 2007: Origin and evolution of closed depression in central Belgium, European loess belt. Earth Surface Processes and Landforms, 32, 574–586.
• Zanin G. W 1952: O proischożdienii zapadin Oksko-Donskoj rawniny. Materiały po geomorfologii i paleogieografii SSSR. Wyp. 6, Moskwa, 33–57.
• Zgłobicki W., Baran-Zgłobicka B., 2012: Impact of loess relief on land use mosaic in SE Poland. Catena, 96, 76–82.

Identifiers

DOI

10.17951/b.2014.69.1.61