Niepokojące zachowania dzieci w wieku przedszkolnym a styl radzenia sobie ze stresem ich matek

• Authors: Maciej Wojciech Pilecki , Jadwiga Sobolewska-Bertman , Barbara Anna Cichocka , Małgorzata Kowal , Dominika Balachowska , Alicja Strycharczyk

Title variants

EN

Alarming behaviour of preschool children and their mothers' stress coping style

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

The aim of the study was to assess correlations between disturbing behaviour of preschool children and their mothers’ styles of coping with stress. It was not the authors’ intention to analyse mothers’ attitudes towards their children, but to explore constant, personality dependent pattern of coping with situations requiring adaptation. Material and method: Coping styles were assessed using the Coping Inventory for Stressful Situations (CISS). Behaviours divergent from normal were assessed using the Alarming Behaviour Questionnaire (ANZ). The study encompassed children aged 3 to 7 and their mothers from randomly chosen kindergartens located in all districts of Krakow, Poland. Final analysis included 325 children (162 girls and 163 boys) and their mothers. The children’s mean age at the time of study was 4.84 years (SD 1.188; range: 3-7 years). Results: Excessive mobility of children, aggression and excessive mobility combined with aggression correlate positively with their mothers’ stress coping style focused on avoidance (SSU). The same disturbing behaviours correlate with the subscale “engagement in surrogate activity” and, in the case of hyperactivity – with the subscale “seeking of social contacts”. In the case of hyperactive girls, we observed a positive correlation with maternal coping style focused on avoidance (SSU), with subscale “engagement in surrogate activity” (ACZ) and “seeking of social contacts” (PKT). Hyperactivity combined with aggression correlated positively with the subscale “engagement in surrogate activities” (ACZ). It turned out that in boys avoidance of eating and avoidance of certain dishes correlate positively with the subscale “seeking of social contacts” (PKT) in their mothers. Most correlations were subsequently confirmed by the t-test, where specific dichotomised ANZ scales [ANZ (-): alarming behaviour absent; ANZ (+): alarming behaviour present] were used as grouping variable. Conclusions: It appears that maternal coping style, going beyond the scope of mother-child relationship and being a manifestation of a particular personality trait, is correlated with occurrence of specific types of alarming behaviours in preschool children. Possible interpretations of these correlations are discussed.

PL

Celem badania była ocena powiązania niepokojących zachowań dzieci w wieku przedszkolnym ze stylami radzenia sobie ze stresem ich matek. W swoim zamierzeniu badanie nie obejmowało postaw wobec dziecka, ale stałą osobowościową tendencję do radzenia sobie w sytuacjach wymagających adaptacji. Materiał i metoda: Do badania stylów radzenia sobie został użyty Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych (Coping Inventory for Stressful Situations, CISS). Do badania zachowań odbiegających od normy wykorzystano Ankietę Niepokojących Zachowań (ANZ). Badaniem objęto dzieci w wieku od 3 do 7 lat, z losowo wybranych przedszkoli, z wszystkich dzielnic Krakowa, oraz ich matki. Ostatecznej analizie poddano dane 325 dzieci (162 dziewcząt i 163 chłopców) i ich matek. Średni wiek wyniósł 4,84 roku (SD 1,188; min. 3, maks. 7). Wyniki: Nadmierna ruchliwość dzieci, agresja oraz nadmierna ruchliwość połączona z agresją korelują dodatnio z prezentowanym przez matki stylem radzenia sobie ze stresem skoncentrowanym na unikaniu (SSU). Te same niepokojące zachowania korelują z podskalą angażowania się w czynności zastępcze (ACZ) oraz w wypadku nadmiernej ruchliwości z podskalą poszukiwania kontaktów towarzyskich (PKT). U dziewcząt z nadmierną ruchliwością obserwowano dodatnią korelację ze stylem radzenia sobie matki ze stresem skoncentrowanym na unikaniu (SSU), podskalą angażowania się w czynności zastępcze (ACZ) oraz poszukiwania kontaktów towarzyskich (PKT). Nadmierna ruchliwość z agresją wykazała dodatnią korelację z podskalą angażowania się w czynności zastępcze (ACZ). Okazało się, iż u chłopców unikanie jedzenia, unikanie określonych potraw korelują dodatnio z podskalą poszukiwania kontaktów towarzyskich (PKT) przez matki. Większość otrzymanych wyników korelacyjnych potwierdziła się w analizach testem t, gdzie zmienną grupującą stanowiły poszczególne zdychotomizowane skale ANZ [ANZ (-) - brak niepokojących zachowań, ANZ (+) - niepokojące zachowania obecne]. Wnioski: Wydaje się, że styl radzenia sobie ze stresem właściwy matce, wykraczający poza stosunek do dziecka i będący przejawem pewnej cechy osobowościowej, powiązany jest z występowaniem niektórych niepokojących zachowań u dzieci w wieku przedszkolnym. W tekście przedstawione zostały możliwe interpretacje obserwowanych zależności.

Keywords

EN

aggression; agresja; alarming behaviour in preschool children; hyperactivity; maternal coping style; nadmierna ruchliwość; niepokojące zachowania dzieci w wieku przedszkolnym; nutrition; odżywianie; radzenie sobie matek w sytuacjach stresowych

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Psychiatria i Psychologia Kliniczna
• Year: 2008
• Volume: 8
• Issue: 3
• Pages: 126-137

Contributors

author

Maciej Wojciech Pilecki

• Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży CM UJ, Szpital Uniwersytecki w Krakowie

author

Jadwiga Sobolewska-Bertman

• Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży CM UJ, Szpital Uniwersytecki w Krakowie

author

Barbara Anna Cichocka

• Zakład Biologii Człowieka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie

author

Małgorzata Kowal

• Zakład Biologii Człowieka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie

author

Dominika Balachowska

• Klinika Psychiatrii Dorosłych CM UJ

author

Alicja Strycharczyk

• Koło Naukowe Psychiatrii Wieku Rozwojowego CM UJ

References

• 1. Lazarus R.S., Folkman S.: Stress, Appraisal and Coping. Springer, New York 1984.
• 2. Heszen-Niejodek I.: Teoria stresu psychologicznego i radzenia sobie. W: Strelau J. (red.): Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 3. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000: 470.
• 3. Hassall R., Rose J., McDonald J.: Parenting stress in mothers of children with an intellectual disability: the effects of parental cognitions in relation to child characteristics and family support. J. Intellect. Disabil. Res. 2005; 49: 405-418.
• 4. Pilecki M.: Rodzinne brzemię zaburzeń w rozwoju. Sztuka Leczenia 2007; 14: 59-67.
• 5. Cunningham C.E., Boyle M.H.: Preschoolers at risk for attention-deficit hyperactivity disorder and oppositional defiant disorder: family, parenting, and behavioral correlates. J. Abnorm. Child Psychol. 2002; 30: 555-569.
• 6. Johnston C., Mash E.J.: Families of children with attention-deficit/hyperactivity disorder: review and recommendations for future research. Clin. Child Fam. Psychol. Rev. 2001; 4: 183-207.
• 7. Anastopoulos A.D., Guevremont D.C., Shelton T.L., DuPaul G.J.: Parenting stress among families of children with attention deficit hyperactivity disorder. J. Abnorm. Child Psychol. 1992; 20: 503-520.
• 8. Wrześniewski K.: Style a strategie radzenia sobie ze stresem. Problemy pomiaru. W: Heszen-Niejodek I., Ratajczak Z. (red.): Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1996: 44-46.
• 9. Strelau J., Jaworowska A., Wrześniewski K., Szczepaniak P: Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS. Podręcznik. Pracownia Testów Psychologicznych, Warszawa 2007.
• 10. Kamińska-Reyman J.: O niepokojących zachowaniach dzieci przedszkolnych - wskaźniki behawioralne i typologia. W: Dołęga Z. (red.): Diagnoza psychologiczna dzieci w wieku przedszkolnym. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2005: 201-222.
• 11. Kowal M., Cichocka B., Krzysztofiak I.: Czy obserwowane od przeszło 20 lat smuklenie ciała noworodków można wiązać z narastającym od 20 lat rozpowszechnieniem otyłości? Annales UMCS, Lublin-Polonia, sectio D, 2006; 60 (supl. XVI): 474-478.
• 12. Strelau J.: Temperament a stres: temperament jako czynnik moderujący stresory, stan i skutki stresu oraz radzenie sobie ze stresem. W: Heszen-Niejodek I., Ratajczak Z. (red.): Człowiek w sytuacji stresu. Wyd. II, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2000: 88-132.
• 13. Kozak B., Strelau J., Miles J.N.V: Genetic determinants of individual differences in coping styles. Anxiety, Stress, and Coping 2005; 18: 1-15.
• 14. Siudem A.: Radzenie sobie ze stresem a osiągnięcia szkolne uczniów. Annales UMCS, Lublin-Polonia, sectio J, 2005; 18: 155-165.
• 15. Birch L.L., Fisher J.O.: Development of eating behaviors among children and adolescents. Pediatrics 1998; 101: 539-549.
• 16. Gołąb S., Chrzanowska M., Żarów R. i wsp.: Zmiany se-kularne w rozwoju fizycznym dzieci i młodzieży krakowskiej w ostatnim 30-leciu XX wieku. Wychowanie Fizyczne i Sport 2002; 46: 301-314.
• 17. Chrzanowska M., Gołąb S., Żarów R. i wsp.: Trendy w otłuszczeniu ciała oraz występowanie nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży Krakowa w ostatnim trzydziestoleciu. Pediatr. Pol. 2002; 77: 113-119.

• Document Type: article