Profilaktyka i leczenie niefarmakologiczne u dzieci z pierwotnym nadciśnieniem tętniczym – rola pielęgniarki

• Authors: Iga Grad , Katarzyna Kiliś-Pstrusińska

Title variants

EN

Prophylaxis and non-pharmacological management in children with primary hypertension – the role of nurse

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

Primary hypertension (PHT) is increasingly recognized in children and adolescents. There is usually a prehypertension or the first stage of the hypertension. As in adults it is associated with obesity, lifestyle and family having the disease. Organ complications states in more than 40% of the children already at the time of diagnosis of the disease. In PHT therapy important role take up non-pharmacological proceedings related to the modification of lifestyle and health-related behaviours. It is used in children with recognized prehypertension as the only form of therapy, but in confirmed hypertension as a complementary treatment. Not easy process of changing the lifestyle requires cooperation of health professionals with patients and their families. A special role in the non-pharmacological proceedings should take a nurse because of the direct and continuous contact with patient and their guardians. Detailed monitoring of people with recognized hypertension and prehypertension is necessary. It is also important to promote healthy lifestyle, early identification children’s risk of cardiovascular system diseases and taking up adequate interventions in appropriate time. In this paper rules of overweight/obesity (dietary changes, physical activity), sleep irregularities, behaviour disorders (type A behaviour) prophylaxis and treatment has been described. Also the negative impact on the development of the PHT by stimulants which adolescents use has been highlighted. Rules of the cooperation between nurse and PHT affected, which is crucial for effectiveness of decisions taken, has been shown. Necessity for health education in educational institutions and after – school activities has been underlined as well.

PL

Pierwotne nadciśnienie tętnicze (PNT) jest coraz częściej rozpoznawane u dzieci i młodzieży. Występuje zwykle jako stan przednadciśnieniowy lub pierwsze stadium nadciśnienia tętniczego. Podobnie jak u dorosłych związane jest z otyłością, stylem życia i rodzinnym występowaniem choroby. Powikłania narządowe PNT stwierdza się u ponad 40% dzieci w momencie rozpoznania choroby. W terapii PNT istotne miejsce zajmuje postępowanie niefarmakologiczne, odnoszące się do modyfikacji stylu życia i zachowań związanych ze zdrowiem. Stosuje się je u dzieci z rozpoznanym stanem przednadciśnieniowym jako jedyną formę terapii, natomiast w nadciśnieniu tętniczym – jako leczenie uzupełniające. Niełatwy proces zmiany stylu życia wymaga współpracy personelu medycznego z pacjentami i ich rodzinami. Szczególną rolę powinna odgrywać pielęgniarka ze względu na bezpośredni, ciągły kontakt z pacjentem i jego opiekunami. Konieczne jest wnikliwe monitorowanie osób z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym i w stanie przednadciśnieniowym. Istotne są także promocja zdrowego stylu życia, wczesne identyfikowanie dzieci obarczonych ryzykiem wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego oraz podejmowanie odpowiednich działań interwencyjnych w stosownym czasie. W pracy omówiono zasady profilaktyki i terapii nadwagi/otyłości (zmiana diety, aktywność fizyczna), nieprawidłowości snu, zaburzeń zachowania (tzw. wzór zachowania A). Podkreślono negatywny wpływ stosowania używek przez młodocianych na rozwój PNT. Przedstawiono reguły współpracy pielęgniarki z chorymi na PNT, niezbędne dla efektywności podejmowanych interwencji. Zwrócono uwagę na konieczność edukacji prozdrowotnej w placówkach oświatowych i na zajęciach pozaszkolnych.

Keywords

EN

children; dzieci; leczenie niefarmakologiczne; non-pharmacological management; nurse’s role; pierwotne nadciśnienie tętnicze; primary hypertension; profilaktyka; prophylaxis; rola pielęgniarki

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Pediatria i Medycyna Rodzinna
• Year: 2011
• Volume: 7
• Issue: 4
• Pages: 338-343

Contributors

author

Iga Grad

• Instytut Pielęgniarstwa, Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu, ul. Katowicka 68, 45-060 Opole. Dyrektor: dr n. med. Lucyna Sochocka

author

Katarzyna Kiliś-Pstrusińska

• Instytut Pielęgniarstwa, Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu, ul. Katowicka 68, 45-060 Opole. Dyrektor: dr n. med. Lucyna Sochocka. Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Akademii Medycznej we Wrocławiu, ul. Borowska 213, 50-556 Wrocław. Kierownik: prof. dr hab. n. med. Danuta Zwolińska

References

• 1. Litwin M., Kułaga Z.: Epidemiologia i etiologia nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży. W: Litwin M., Januszewicz A., Prejbisz A. (red.): Nadciśnienie tętnicze u młodzieży i młodych dorosłych. Zapobieganie, diagnostyka, leczenie. Medycyna Praktyczna, Kraków 2011: 27-34.
• 2. Kiliś-Pstrusińska K., Zwolińska D.: Nadciśnienie tętnicze pierwotne jako narastający problem w pediatrii. Fam. Med. Prim. Care Rev. 2007; 9: 809-814.
• 3. Falkner B.: Hypertension in children and adolescents: epidemiology and natural history. Pediatr. Nephrol. 2010; 25: 1219-1224.
• 4. Litwin M.: Nadciśnienie tętnicze pierwotne u dzieci i młodzieży - patofizjologia. W: Litwin M., Januszewicz A., Prejbisz A. (red.): Nadciśnienie tętnicze u młodzieży i młodych dorosłych. Zapobieganie, diagnostyka, leczenie. Medycyna Praktyczna, Kraków 2011: 289-315.
• 5. Falkner B., Lurbe E., Schaefer F.: High blood pressure in children: clinical and health policy implications. J. Clin. Hypertens. 2010; 12: 261-276.
• 6. Kiliś-Pstrusińska K.: Nadciśnienie tętnicze pierwotne u dzieci: łagodne czy ciężkie? Fam. Med. Prim. Care Rev. 2008; 10: 903-907.
• 7. National High Blood Pressure Education Program Working Group on High Blood Pressure in Children and Adolescents: The fourth report on the diagnosis, evaluation, and treatment of high blood pressure in children and adolescents. Pediatrics 2004; 114 (supl. 4th Report): 555-576.
• 8. Robinson R.F., Batisky D.L., Hayes J.R. i wsp.: Body mass index in primary and secondary pediatric hypertension. Pediatr. Nephrol. 2004; 19: 1379-1384.
• 9. Widecka K.: Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - coraz większy problem medyczny. Chor. Ser. Nacz. 2004; 1: 89-96.
• 10. Litwin M., Trelewicz J., Wawer Z. i wsp.: Intima media thickness and arterial elasticity in hypertensive children: controlled study. Pediatr. Nephrol. 2004; 19: 767-774.
• 11. Mastalerz-Migas A., Jeziorek J., Koczy M. i wsp.: Wpływ wybranych elementów stylu życia dzieci na wartości ciśnienia tętniczego. Fam. Med. Prim. Care Rev. 2009; 11: 407-410.
• 12. Dukalska M., Szydłowski L., Bilewicz-Wyrozumska T. i wsp.: Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży w populacji śląskiej. Wiad. Lek. 2006; 59: 177-183.
• 13. Wieteska-Klimczak A., Januszewicz P.: Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży. W: Kubicka K., Kawalec W. (red.): Pediatria. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004: 346-361.
• 14. Litwin M., Niemirska A.: Powikłania narządowe nadciśnienia tętniczego u dzieci. W: Litwin M., Januszewicz A., Prejbisz A. (red.): Nadciśnienie tętnicze u młodzieży i młodych dorosłych. Zapobieganie, diagnostyka, leczenie. Medycyna Praktyczna, Kraków 2011: 241-269.
• 15. Kucharska W!, Wilczewska L., Skrzypek-Czerko M.: Rola pielęgniarki w ograniczaniu czynników ryzyka nadciśnienia tętniczego na podstawie doświadczeń Regionalnego Centrum Nadciśnienia Tętniczego w Gdańsku. Probl. Piel. 2009; 17 (4): 339-345.
• 16. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 roku w sprawie organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą. Dz.U. nr 139, poz. 1133.
• 17. Rozpoznawanie i leczenie nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży. Aktualne (2004) stanowisko amerykańskich ekspertów. Medycyna Praktyczna Pediatria 2005; 1: 13-27.
• 18. Barlow S.E.: Expert Committee recommendations regarding the prevention assessment and treatment of child and adolescent overweight and obesity. Summary report. Pediatrics 2007; 120: 164-182.
• 19. Owczarek S.: Aktywność ruchowa w profilaktyce i leczeniu otyłości. W: Oblacińska A., Tabak J. (red.): Rola pielęgniarki szkolnej i nauczyciela wychowania fizycznego we wspieraniu młodzieży z nadwagą i otyłością. Poradnik dla pielęgniarek szkolnych i nauczycieli wychowania fizycznego w gimnazjach. Instytut Matki i Dziecka, 2006: 60-77.
• 20. American Academy of Pediatrics, Committee on Public Education: American Academy of Pediatrics: Children, adolescents, and television. Pediatrics 2001; 107: 423-426.
• 21. Weker H.: Postępowanie żywieniowe u młodzieży z problemami otyłości. W: Oblacińska A., Tabak J. (red.): Rola pielęgniarki szkolnej i nauczyciela wychowania fizycznego we wspieraniu młodzieży z nadwagą i otyłością. Poradnik dla pielęgniarek szkolnych i nauczycieli wychowania fizycznego w gimnazjach. Instytut Matki i Dziecka, 2006: 49-59.
• 22. Davis M.M., Gance-Cleveland B., Hassink S. i wsp.: Recommendations for prevention of childhood obesity. Pediatrics 2007; 120: 229-253.
• 23. Kozłowska-Wojciechowska M.: Postępowanie dietetyczne u młodzieży i młodych dorosłych chorych na nadciśnienie tętnicze. W: Litwin M., Januszewicz A., Prejbisz A. (red.): Nadciśnienie tętnicze u młodzieży i młodych dorosłych. Zapobieganie, diagnostyka, leczenie. Medycyna Praktyczna, Kraków 2011: 673-694.
• 24. Committee on Nutrition and the Council on Sports Medicine and Fitness: Sports drinks and energy drinks for children and adolescents: are they appropriate? Pediatrics 2011; 127: 1182-1189.
• 25. Gidding S.S., Dennison B.A., Bitch L.L. i wsp.; American Heart Association: Dietary recommendations for children and adolescents: a guide for practitioners. Pediatrics 2006; 117: 544-559.
• 26. Szostak-Węgierek D., Cybulska B., Zdrojewski T. i wsp.: Dlaczego w polskich szkołach nie powinna być sprzedawana żywność typu fast-food? Kardiol. Pol. 2009; 67: 337-343.
• 27. U.S. Department of Health and Human Services. National Institutes of Health, National Heart, Lung, and Blood Institute. Primary prevention of hypertension. Clinical and public health advisory from the National Blood Pressure Education Program. NIH Publication 2002; 02-5076.
• 28. Grygalewicz J., Jachowska T.: Najważniejsze przyczyny i patomechanizm obturacyjnego bezdechu sennego u dzieci. W: Litwin M., Januszewicz A., Prejbisz A. (red.): Nadciśnienie tętnicze u młodzieży i młodych dorosłych. Zapobieganie, diagnostyka, leczenie. Medycyna Praktyczna, Kraków 2011: 409-420.
• 29. Piotrowska A.J., Prejbisz A., Piotrowski T: Podział, diagnostyka i leczenie zaburzeń snu u młodych dorosłych chorych na nadciśnienie tętnicze. W: Litwin M., Januszewicz A., Prejbisz A. (red.): Nadciśnienie tętnicze u młodzieży i młodych dorosłych. Zapobieganie, diagnostyka, leczenie. Medycyna Praktyczna, Kraków 2011: 421-448.
• 30. Bętkowska-Korpała B.: Rola wzoru zachowania A w prewencji wtórnej choroby niedokrwiennej serca. W: Wrześniewski K., Włodarczyk D. (red.): Choroba niedokrwienna serca. Psychologiczne aspekty leczenia i zapobiegania. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2004: 175-197.
• 31. Jakubowska-Winecka A., Biernacka M.: Pierwotne nadciśnienie tętnicze - aspekty psychologiczne. W: Litwin M., Januszewicz A., Prejbisz A. (red.): Nadciśnienie tętnicze u mtodzieży i młodych dorosłych. Zapobieganie, diagnostyka, leczenie. Medycyna Praktyczna, Kraków 2011: 317-355.
• 32. Flett G.L., Panico T., Hewitt P.L.: Psrfectionism, type A behavior, and self-efficacy in depression and health symptoms among adolescents. Curr. Psychol. 2011; 30: 105-116.

• Document Type: article