Zasoby gatunkowe cennych roślin leczniczych powiatu włoszczowskiego. Część 3 – bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata L.

• Authors: Barbara Bacler-Żbikowska

Title variants

EN

Resources of valuable medicinal plants of Włoszczowa district. Part 3 – bogbean Menyanthes trifoliata L.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

WSTĘP Bobrek trójlistkowy jest cenną rośliną leczniczą występującą na półkuli północnej, głównie w okołobiegunowej strefie umiarkowanej Europy, Ameryki Północnej i Azji. Porasta obrzeża torfowisk, bagna i brzegi zbiorników wodnych. W Polsce jest objęty ochroną prawną częściową. Pozyskiwanym surowcem jest liść (Menyanthidis folium). Surowiec zawiera m.in. glikozydy irydoidowe, kwasy fenolowe, kumaryny oraz niewielkie ilości alkaloidów. Gorzkie irydoidy pobudzają wydzielanie soków trawiennych i pobudzają apetyt. MATERIAŁ I METODY W trakcie prowadzenia badań terenowych w powiecie włoszczowskim posłużono się metodą florystyczną. Sporządzono dokumentację fotografi czną i zielnikową. W celu przedstawienia rozmieszczenia Menyanthes trifoliata na badanym terenie posłużono się metodą kartogramu, opartą na siatce kwadratów o boku 2 km. WYNIKI I WNIOSKI W trakcie prowadzenia badań terenowych w powiecie włoszczowskim potwierdzono trzy stanowiska opisane w literaturze oraz odnaleziono kolejne trzy nowe w miejscowościach: Pilczyca-Kolonia (DF6921), Rząbiec (EE7032), Chycza (EE9012). Ze względu na obfitość populacji i naturalność siedliska jedynie w Pilczycy-Kolonia potencjalnie możliwe byłoby pozyskiwanie surowca po zastosowaniu podsiewów.

EN

Menyanthestrifoliata is a very valuable medicinal plant. Bogbean often grows in inaccessible bogs and marshes and in cold water. It is native to northern Europe, North America and Asia. The species is partially protected in Poland. The leaf of the bogbean (Menyanthidis folium) is a source of valuable herbal material. Bogbean contains iridoid glycosides, fl avonol glycosides, phenolic acids, coumarins, triterpenoids, and very small amounts of alkaloids. The iridoids are strongly bitter and stimulate digestive secretions and appetite. MATERIAL AND METODS In the field research in the Włoszczowa district, the floristic method was used. The results have been documented by means of herbarium specimens as well as photographs. The distribution of Menyanthestrifoliata was mapped on a grid of 2 x 2 km large squares. RESULTS AND CONCLUSIONS Bogbean was recorded on fi ve sites in the area of the Włoszczowa district, however, two of them have not been confi rmed. Nevertheless, three new localities of Menyanthestrifoliata were discovered in: Pilczyca-Kolonia (DF6921), Rząbiec (EE7032), Chycza (EE9012). On account of the size of the population and the naturality of the habitat, only in Pilczyca-Kolonia would acquiring the raw material after applying subsowing be potentially possible.

Keywords

EN

Włoszczowa district; medicinal plant; natural resources; naturalne zasoby; new localites; nowe stanowiska; powiat włoszczowski; protected plant; roślina chroniona; roślina lecznicza

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
• Journal: Annales Academiae Medicae Silesiensis
• Year: 2012
• Volume: 66
• Issue: 6
• Pages: 7–12

Contributors

author

Barbara Bacler-Żbikowska

• Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach ul. Ostrogórska 30 41-200 Sosnowiec tel./fax [phone]

References

• 1. Rejewski M. Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich. Przewodnik botaniczny. Książka i Wiedza, Warszawa 1996: 171.
• 2. Rutkowski L. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. PWN, Warszawa 2004: 467–468.
• 3. Strzelecka H., Kowalski J. Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. PWN, Warszawa 2000: 228–229.
• 4. Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z. Rośliny chronione. Ofi cyna Wydawnicza Multico, Warszawa 2006: 115.
• 5. Gawłowska J. O niektórych dziko rosnących roślinach leczniczych. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 1952; 8(4): 6–16.
• 6. Hegi G. Illustrrierte Flora von Mittel- Europa. Band VI Teil 3, München 1926: 156–158.
• 7. Matuszkiewicz W. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa 2001: 117 i 289.
• 8. Kłosowscy S. i G. Rośliny wodne i bagienne. Multico Ofi cyna Wydawnicza, Warszawa 2001; 294.
• 9. Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. Nr 14, poz. 81).
• 10. Farmakopea Polska wydanie VIII, tom II. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa 2008: 2276.
• 11. Drobnik J. Bacler B. Pochodzenie tradycyjnych łacińskich nazw roślinnych surowców leczniczych. Cz. 3. Ann. Acad. Med. Siles. 2006; 60: 338–343.
• 12. Drobnik J., Bacler B. Rośliny lecznicze w osiemnastowiecznym polskim poradniku medycznym Compendium medicum auctum. Cz. 2. Ann. Acad. Med. Siles. 2009; 63(1): 51–65.
• 13. Drobnik J., Drobnik E. Uwagi o nazewnictwie i dawnym zastosowaniu bobrka trójlistkowego (Menyanthes trifoliata L.). Farm. Pol. 2007; 63: 75–78.
• 14. Senderski M. E. Zioła. Praktyczny poradnik o ziołach i ziołolecznictwie. Wydawnictwo E. K. Liber, Warszawa 2009: 337–339.
• 15. Forycka A., Buchwald W. Badania naturalnych zasobów roślin leczniczych objętych w Polsce ochroną prawną. Herba Polonica 2008; 54: 81–11.
• 16. Kohlmünzer S. Farmakognozja. PZWL, Warszawa 2000: 178–179.
• 17. Farmakognozja. Red. I. Matławska. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2008: 134–135.
• 18. Samochowiec L. Kompendium ziołolecznictwa. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002; 103 –107.
• 19. Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Red. A. Ożarowski. PZWL, Warszawa 1982: 156–157.
• 20. Fitoterapia i leki roślinne. Red. E. Lamer- Zarawska, B. Kowal-Gierczak, J. Niedworok. PZWL. Warszawa 2007: 355–356.
• 21. Van Wyk B.-E., Wink M. Rośliny lecznicze świata. Med. Pharm. Polska. Wrocław 2008: 168.
• 22. Mrozowski T. Kamica żółciowa i metody jej leczenia. Cz. II. Wiad. Ziel. 2002; 5: 1–5.
• 23. Milczarek-Szałkowska H. Naturalne sposoby leczenia układu pokarmowego. Cz. II. Wiad. Ziel. 2001; 3: 5–6.
• 24. Leki współczesnej terapii. Red. J.K. Podlewski, A. Chwalibogowska-Podlewska. Wydanie Split Trading Sp. z o.o., Warszawa 2005: 715.
• 25. Bacler B. Zasoby gatunkowe cennych roślin leczniczych powiatu włoszczowskiego. Część 1 – mącznica lekarska Arctostaphylos uva-ursi (L.) Spreng. Ann. Acad. Med. Siles. 2009; 63(3): 33–37.
• 26. Bacler B. Zasoby gatunkowe cennych roślin leczniczych powiatu włoszczowskiego. Część 2 – kocanki piaskowe Helichrysum arenarium (L.) Moench. Ann. Acad. Med. Siles. 2009; 63(6): 54–59.
• 27. Kondracki J. Geografi a regionalna Polski. PWN, Warszawa 2000: 196–200.
• 28. Błaszczyk H. Flora powiatu włoszczowskiego – Flora of the district of Włoszczowa (Southern Poland). Fragmenta Floristica et Geobotanica 1959; 5: 47–96.
• 29. Szwagrzyk J. Flora naczyniowa Niecki Nidziańskiej. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjografi cznej 1987; 15: 17–91.
• 30. Szata roślinna Polski. Red. W. Szafer, K. Zarzycki. Tom I. PWN, Warszawa 1977: 23–27.
• 31. Zając A. Założenia metodyczne „Atlasu rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce”. PTB, Wiadomości Botaniczne 1978; 22: 145–155.
• 32. Kozłowski J. Aktualne problemy związane ze zbiorem surowców zielarskich ze stanu naturalnego. Wiad. Ziel. 1996; (1)12: 5–9.

• Document Type: article