Czynniki zagrożenia w ginekologii onkologicznej

• Authors: Andrzej Zdziennicki

Title variants

EN

Risk factors in gynaecological oncology

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

The paper presents a general overview of risk factors in gynaecological oncology based on a review of recent literature, highlighting their role in preventive medicine. Since mid-twentieth century the role of risk factors is being increasingly appreciated, particularly those directly associated with the risk of developing certain diseases, including female genital malignancies. Several risk factors have been defined, e.g. genetic, biologic, socioeconomic, cultural, geographic, iatrogenic and environmental and their list is ever increasing. This has made possible the definition of high-risk groups of women, who require close medical monitoring in order to detect neoplastic disease at an earliest possible stage. Risk factors usually precede the process of carcinogenesis, although both may be synchronous. Risk factors have various prognostic values: one risk factor may be present in several different neoplasms and several different risk factors may be associated with a single tumour. A frequent phenomenon is oncological synergy. Most female genital neoplasms are multifactorial diseases.

PL

Opierając się na przeglądzie piśmiennictwa ostatnich lat, przedstawiono ogólne wiadomości o czynnikach zagrożenia w ginekologii onkologicznej, podkreślając ich znaczącą rolę w medycynie zapobiegawczej. Począwszy od lat 50. XX w., przywiązywano dużą wagę do czynników ryzyka wskazujących na możliwość wystąpienia zagrożenia powstania choroby, w tym również nowotworów narządów płciowych u kobiet. Wykryto wiele czynników zagrożenia począwszy od genetycznych, poprzez biologiczne, socjoekonomiczne, kulturowe, geograficzne, jatrogenne, a skończuwszy na środowiskowych i lista ta jest ciągle uzupełniana. Dało to podstawy do wyodrębnienia spośród populacji kobiet grup podwyższonego ryzyka wymagających wzmożonej kontroli medycznej, co z kolei pozwalało na wykrycie choroby nowotworowej we wczesnym etapie jej rozwoju. Czynniki zagrożenia na ogół poprzedzają proces kancerogenezy, choć mogą też w nim uczestniczyć. Przedstawiają one różną wartość kliniczną: jeden czynnik zagrożenia może występować w wielu nowotworach, a wiele czynników - w jednej chorobie nowotworowej; często występuje synergizm onkologiczny. Większość nowotworów narządów płciowych to tzw. „choroby wieloczynnikowe”.

Keywords

EN

choroba wieloczynnikowa   cumulative risk   czynnik zagrożenia zbiorczy   czynniki zagrożenia   ginekologia onkologiczna   multifactorial disease   oncological gynaecology   profilaktyka   prophylaxis   risk factor  

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Ginekologia Onkologiczna
• Year: 2007
• Volume: 5
• Issue: 3
• Pages: 119-124

References

• 1. Wright W.E., Shay J.W: Telomere biology in aging and cancer. J. Am. Geriatr. Soc. 2005; 53 (9 supl.): 292-294.
• 2. Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W.: Nowotwory szyjki macicy w Polsce - epidemiologiczny bilans otwarcia i perspektywy. Ginekol. Pol. 2006; 77: 660-666.
• 3. Rekomendacje PTG dotyczące postępowania w guzach niezłośliwych i raku jajnika. Ginekol. Pol. 2006; 77: 495-501.
• 4. Rekomendacje PTG dotyczące diagnostyki, profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy. Ginekol. Pol. 2006; 77: 655-659.
• 5. Klimek R.: Rak - przyczyna, uwarunkowania, samoobrona. PWN, Warszawa 1985.
• 6. Anttila A., Pukkala E., Soderman B. i wsp.: Effect of organised screening on cervical cancer incidence and mortality in Finland, 1963-1995: recent increase in cervical cancer incidence. Int. J. Cancer 1999; 83: 59-65.
• 7. Petricoin E.F., Ardekani A.M., Hitt B.A. i wsp.: Use of proteomic patterns in serum to identify ovarian cancer. Lancet 2002; 359: 572-577.
• 8. Petricoin E.F., Zoon K.C., Kohn E.C. i wsp.: Clinical pro-teomics: translating benchside promise into bedside reality. Nat. Rev. Drug Discov. 2002; 1: 683-695.
• 9. Solomon D., Davey D., Kurman R. i wsp.: The 2001 Bethes-da System: terminology for reporting results of cervical cytology. JAMA 2002; 287: 2114-2119.
• 10. Lynch H.T., Shaw T.G., Lynch J.F.: Inherited predisposition to cancer: a historical overview. Am. J. Med. Genet. C Semin. Med. Genet. 2004; 129: 5-22.
• 11. Czekierdowski A.: Współczesna ultrasonografia trójwymiarowa i sonoangiografia 3D w onkologii ginekologicznej. W: Kotarski J. (red.): Kontrowersje w onkologii ginekologicznej: Międzynarodowa Konferencja Naukowa. IZT Lublin 2005: 277-290.
• 12. Mutter G.L., Baak J.P., Fitzgerald J.T. i wsp.: Global expression changes of constitutive and hormonally regulated genes during endometrial neoplastic transformation. Gynecol. Oncol. 2001; 83: 177-185.
• 13. Zdziennicki A.: Czynniki zagrożenia wperinatologii. AM, Łódź 1997: 7-10.
• 14. Lehtinen M., Luukkaala T, Wallin K.L. i wsp.: Human papillomavirus infection, risk for subsequent development of cervical neoplasia and associated population attributable fraction. J. Clin. Virol. 2001; 22: 117-124.
• 15. Dec G., Strzelecki M., Sieroszewski P., Zieliński K.: Komputerowa analiza obrazu ultrasonograficznego błony śluzowej macicy u kobiet po menopauzie. Ginekol. Pol. 2006; 77: 908-913.
• 16. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risk to Humans. Tabacco Smoke and Involuntary Smoking. 2004, 83.
• 17. Daling J.R., Madeleine M.M., Schwartz S.M. i wsp.: A population-based study of squamous cell vaginal cancer: hPv and cofactors. Gynecol. Oncol. 2002; 84: 263-270.
• 18. Genuis S.J., Genuis S.K.: Managing the sexually transmitted disease pandemic: a time for reevaluation. Am. J. Obstet. Gynecol. 2004; 191: 1103-1112.
• 19. Bergstrom A., Pisani P., Tenet V. i wsp.: Overweight as an avoidable cause of cancer in Europe. Int. J. Cancer 2001: 91: 421-430.
• 20. Hill H.A., Austin H.: Nutrition and endometrial cancer. Cancer Causes Control 1996; 7: 19-32.
• 21. Hellstrom A.C.: Primary fallopian tube cancer: a review of the literature. Med. Oncol. 1998; 15: 6-14.
• 22. Reinhold C., Tafazoli F., Wang L.: Imaging features of adenomyosis. Hum. Reprod. Update 1998; 4: 337-349.
• 23. Varma R., Rollason T, Gupta J.K., Maher E.R.: Endometriosis and the neoplastic process. Reproduction 2004; 127: 293-304.
• 24. Modan B., Ron E., Lerner-Geva L. i wsp.: Cancer incidence in a cohort of infertile women. Am. J. Epidemiol. 1998; 147: 1038-1042.
• 25. Wild S., Pierpoint T., Jacobs H., McKeique P.: Long-term consequences of polycystic ovary syndrome: results of a 31 year follow-up study. Hum. Fertil. 2000; 3: 101-105.
• 26. Zock P.L., Katan M.B.: Linoleic acid intake and cancer risk: a review and meta-analysis. Am. J. Clin. Nutr. 1998; 68: 142-153.
• 27. Korczyński J., Gottwald L., Góra E., Bieńkiewicz A.: Rak trzonu macicy u kobiet po 65. roku życia. Analiza kliniczna i patomorfologiczna. Przegląd Menopauzalny 2006; 4: 213-217.
• 28. Kirwan J.M., Tincello D.G., Herod J.J. i wsp.: Effect of delays in primary care referral on survival of women with epithelial ovarian cancer: retrospective audit. BMJ 2002; 324: 148-151.
• 29. Cnattingius S., Torrang A., Ekborm A. i wsp.: Pregnancy characteristics and maternal risk of breast cancer. JAMA 2005; 294: 2474-2480.
• 30. Lukanova A., Toniolo P, Lundin E. i wsp.: Body mass index in relation to ovarian cancer: a multi-centre nested case-control study. Int. J. Cancer 2002; 99: 603-608.
• 31. Johnson K.H., Millard PS.: Oral contraceptives and breast cancer. J. Fam. Pract. 1996; 43: 340-341.
• 32. Rosenberg L., Palmer J.R., Zauber A.G. i wsp.: A case-control study of oral contraceptive use and invasive epithelial ovarian cancer. Am. J. Epidemiol. 1994; 139: 654-661.
• 33. Jick S.S., Walker A.M., Jick H.: Oral contraceptives and endometrial cancer. Obstet. Gynecol. 1993; 82: 931-935.
• 34. Bergman L., Beelen M.L., Gallee M.P. i wsp.: Risk and prognosis of endometrial cancer after tamoxifen for breast cancer. Comprehensive Cancer Centres’ ALERT Group. Assessment of Liver and Endometrial cancer Risk following Tamoxifen. Lancet 2000; 356: 881-887.
• 35. Moreno V, Bosch F.X., Munoz N. i wsp.: Effect of oral contraceptives on risk of cervical cancer in women with human papillomavirus infection: the IARC multicentric case-control study. Lancet 2002; 359: 1080-1081.
• 36. Munoz N., Franceschi S., Bosetti C. i wsp.: Role of parity and human papillomavirus in cervical cancer: the IARC multicentric case-control study. Lancet 2002; 359: 1093-1101.
• 37. Boffetta P, Tredaniel J., Greco A.: Risk of childhood cancer and adult lung cancer after childhood exposure to passive smoke: A meta-analysis. Environ. Health Perspect. 2000; 108: 73-82.
• 38. Pang D., McNally R., Birch J.M.: Parental smoking and childhood cancer: results from the United Kingdom Childhood Cancer Study. Br. J. Cancer 2003; 88: 373-381.
• 39. Polańska K., Hanke W., Kalinka J.: Wpływ narażenia na dym tytoniowy w okresie prekoncepcyjnym i w życiu płodowym na ryzyko wystąpienia nowotworów złośliwych u dzieci - przegląd badań klinicznych. Ginekol. Pol. 2006; 77: 726-732.
• 40. Gore S.M., Altman D.G.: Statystyka w praktyce lekarskiej. PWN, Warszawa 1997.

• Document Type: communication