Stosowanie preparatów przeciwpsychotycznych o przedłużonym działaniu – depot, u chorych pacjentów przyjętych do szpitala na podstawie art. 24 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego: dylematy medyczne, prawne i etyczne

• Authors: Błażej Kmieciak

Title variants

EN

Using of long-term effect antipsychotic pharmaceuticals – depot, in a case of patients hospitalized on basis of article 24 of act of psychical health protection: medical, ethic and legal dilemmas

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

The aim of this article is to show complex situations, which can take place during hospitalisation of patient basing on article 24 of the act of psychical health protection. In accordance of this article a patient staying in a hospital is subjected not to medical treatment but to compulsory 10-day observation. The considerations presented below mostly focus on the possibility of using long-term effect antipsychotic pharmaceuticals – depot, in a case of patients hospitalised in above-mentioned way. It should be emphasized that using of these pharmaceuticals is analysed here not in a context of starting a medical treatment, but with reference to its compulsory application in a case of an aggressive patient, which is acceptable by law. The article aims in presenting complexity of legal, ethic and medical dilemmas which meets a psychiatrist in above mentioned situation. There are two rights concerned: the right of the patient not to be treated with the pharmaceutical during an observation (when the preparation can still act after leaving the hospital) and – on the other hand – the right of a doctor to take an action aiming in protection of the patient and the others against patient’s behaviour resulting from his sickness or mental aberration. A basic question will be asked in the article: has the doctor got a right of using a long-term effect pharmaceutical in a case of aggressive or auto-aggressive patient who has been taken to a hospital within compulsory observation, taking into account that other medical preparations are not effective?

PL

Poniższy artykuł ma na celu ukazanie złożonych sytuacji, jakie mogą wyniknąć w trakcie hospitalizacji pacjenta na podstawie art. 24 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Zgodnie z zapisami powyższego przepisu pacjent przebywający w szpitalu podlega z mocy prawa nie leczeniu, lecz przymusowej, 10-dniowej obserwacji. Przedstawione w przedmiotowym tekście rozważania skupiają się przede wszystkim na kwestii możliwości stosowania leków o wydłużonym działaniu – depot, wobec pacjentów hospitalizowanych w ww. trybie. Zaznaczyć należy, iż stosowanie powyższych preparatów będzie analizowanie poniżej nie w kontekście rozpoczęcia leczenia pacjenta, lecz w odniesieniu do stosowania przymusowego podania leku wobec agresywnego pacjenta, a więc działania dopuszczonego w prawie. Tekst ten ma na celu ukazanie złożoności dylematów prawno- -medyczno-etycznych, na które w powyższej sytuacji może napotkać lekarz psychiatra. Dotykają one dwóch praw: prawa pacjenta do niepodawania mu leku w trakcie obserwacji, leku, którego działanie może utrzymywać się po ewentualnym opuszczeniu szpitala po 10 dniach, oraz prawa lekarza do podjęcia czynności mających na celu zabezpieczenie pacjenta oraz osób innych przed zachowaniami wynikającymi z jego choroby lub zaburzenia. W artykule zostanie postawione podstawowe pytanie: czy lekarz, obserwując pacjenta przyjętego bez zgody na obserwację, ma prawo zastosować lek uspokajający o wydłużonym działaniu (działanie ok. 14-dniowe) w sytuacji, w której pacjent ten wykazuje agresywne lub autoagresywne zachowanie, a inne standardowe leki nie przynoszą rezultatów?

Keywords

EN

act of psychical health protection; compulsory treatment; human rights; law and psychiatry; long-term effect antipsychotic pharmaceuticals – depot; obserwacja psychiatryczna; patient rights; prawa człowieka; prawa pacjenta; prawo i psychiatria; preparaty przeciwpsychotyczne o przedłużonym działaniu – depot; przymusowe leczenie; psychiatric observation; ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Psychiatria i Psychologia Kliniczna
• Year: 2008
• Volume: 8
• Issue: 4
• Pages: 204-210

Contributors

author

Błażej Kmieciak

• Katedra Socjologii Prawa i Praw Człowieka Instytutu Socjologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. praw. Krzysztof Motyka

References

• 1. Boratyńska M., Konieczniak P: Prawa pacjenta. Wydawnictwo Difin, Bydgoszcz 2003: 390-392.
• 2. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. nr 111, poz. 535) - wniosek ten ww. osoby mogą złożyć tylko wraz z zaświadczeniem lekarza psychiatry stwierdzającym zasadność hospitalizacji ze względu na fakt, iż dotychczasowe zachowanie osoby chorej psychicznie wskazuje na to, iż jej nieprzyjęcie do szpitala psychiatrycznego spowoduje pogorszenie się jej stanu zdrowia lub osoba ta jest niezdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest podejrzenie, że pobyt w szpitalu poprawi jej stan zdrowia.
• 3. Boratyńska M., Konieczniak P: Prawa pacjenta. Wydawnictwo Difin, Bydgoszcz 2003: 405.
• 4. Art. 18 ust. 3 wymienia cztery dopuszczalne formy przymusu: przytrzymanie, przymusowe podanie leków, unieruchomienie i izolację.
• 5. Bilikiewicz A. (red.): Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006: 512.
• 6. Elgie R., Amerongen A.PV, Byrne P i wsp.: Odnaleźć drogę. Poradnik dla wszystkich dotkniętych przez schizofrenię. Wydanie polskie, Wydawnictwo Bristol-Myers Squibb Company i Otsuka Pharmaceuticals Ltd, Hounslow 2004: 51.
• 7. Kokoszka A.: 55-letni mężczyzna po poważnej próbie samobójczej niewyrażający zgody na hospitalizację na oddziale psychiatrycznym ani na kontakt z rodziną. Medycyna Praktyczna - portal dla lekarzy 2007.
• 8. Nawet jeśli lek o wydłużonym działaniu został zaaplikowany na początku leczenia (w oparciu o art. 24 ustawy 0 o.z.p.), pacjent, wychodząc ze szpitala po 10 dniach, wciąż jest pod wpływem leku.
• 9. Gruszczyńska-Młodożeniec A., Pierzgalska K.: Wybrane zagadnienia prawne w psychiatrii. Wiadomości Psychiatryczne 2004; 7: 295.
• 10. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. 02.21.204).
• 11. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z dnia 2 sierpnia 1997 r.) - „Art. 26. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego. § 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego”.
• 12. Brown T.M., Scott A.I.F., Pullen I.M.: Stany nagłe w psychiatrii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1994: 51.
• 13. Kokoszka oraz Filar nie podają informacji dotyczących zastosowania przymusu wobec opisywanego pacjenta. Treści dotyczące działań przymusowych wobec ww. pacjenta stanowią hipotezę roboczą autora niniejszego tekstu.
• 14. Bujny J.: Prawa pacjenta. Między autonomią a paternalizmem. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2007: 257-258 (Post. SN z 10.03.1998 r., I CKN 571/97, OSNC 1998, nr 10, poz. 170).
• 15. Karkowska D.: Prawa pacjenta. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2004: 340.
• 16. Jw., s. 338 - uprawnienia lekarza w sytuacji podwyższonego ryzyka określa art. 34 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.
• 17. Nowicki MA: Niedopuszczalne leczenie bez zgody. Rzeczpospolita, 13 maj 2004 r. [Glass przeciwko Wielkiej Brytanii - orzeczenie z dnia 9 marca 2004 r., Izba (Sekcja) IV skarga nr 61827/00].
• 18. W oparciu o art. 24 ustawy o o.z.p. - przyp. autora.
• 19. Boratyńska M., Konieczniak P: Prawa pacjenta. Wydawnictwo Difin, Bydgoszcz 2003: 409.
• 20. Konieczniak P: Aspekty prawne w psychiatrii. Forum Psychiatryczne 2003: 38.
• 21. Duda J.: Komentarz do ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006: 137.
• 22. Morawski J.: Trening zastępowania agresji ART Instytut AMITY, Warszawa 2004: 36.
• 23. Bilikiewicz A. (red.): Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006: 511.

• Document Type: article