Zasoby gatunkowe cennych roślin leczniczych powiatu włoszczowskiego. Część 2 – kocanki piaskowe Helichrysum arenarium (L.) Moench

• Authors: Barbara Bacler

Title variants

EN

Resources of valuable medicinal plants of Włoszczowa district. Part 2 – sandy everlasting Helichrysum arenarium (L.) Moench

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

WSTĘP Kocanki piaskowe Helichrysum arenarium (L.) Moench. są płożącą się byliną z rodziny astrowatych (Asteraceae). Ich pędy wznoszące osiągają wysokość do 0,4 m. Liście pokryte są szarym kutnerem. Dolne liście ogonkowe mają kształt łopatkowato-lancetowaty, górne, siedzące są równowąskie. Żółte lub pomarańczowe kwiaty zebrane są w kuliste koszyczki, które na szczycie pędu tworzą płaski, baldachokształtny kwiatostan. Surowcem leczniczym jest koszyczek Helichrysi infl orescentia. Najważniejszymi substancjami czynnymi zawartymi w surowcu są fl awonoidy, które działają głównie żółciopędnie i rozkurczowo, a także wykazują działanie antybiotyczne. Surowiec ma zastosowanie w chorobach układu pokarmowego i wątroby. Kocanki piaskowe w Polsce objęte są częściową ochroną prawną. MATERIAŁ I METODY W trakcie prowadzenia badań terenowych w powiecie włoszczowskim posłużono się metodą fl orystyczną. Wyniki badań udokumentowano zbiorami zielnikowymi. Sporządzono również dokumentację fotografi czną. WYNIKI I WNIOSKI Do tej pory z obszaru powiatu włoszczowskiego z literatury znane były cztery stanowiska kocanek piaskowych. W trakcie prowadzenia badań terenowych w latach 2007-2009 stanowiska te zostały potwierdzone oraz odnaleziono kolejne sześć nowych, nie znanych dotąd z terenu powiatu stanowisk zlokalizowanych w miejscowościach: Rączki (kwadrat ATPOL DE5931), Dobromierz (kwadrat ATPOL DE6901), Gościęcin (kwadrat ATPOL DE7822), Oleszno (kwadrat ATPOL EE6021), Wymysłów (kwadrat ATPOL EE7033), Kossów (kwadrat ATPOL EE9011).

EN

INTRODUCTION Sandy everlasting Helichrysum arenarium L. (Moench.) is a rhizome perennial of the sunfl ower family (Asteraceae). It has erect branching stems which to be an average of 0,3 m tall. The leaves are fl at, gray and woolly. The lower ones being elliptical in shape, upper ones are linear. Flowerheads arranged in dense umbelliform panicle. Involucres are yellow or orange. The plant is a source of valuable herbal material, the infl orecence of Sandy Everlasting (Helichrysi infl orescentia). Active components on the sandy everlasting are the fl awonoides which may have choleretic, hepatoprotective and antibacterial poperties. This stock is used for treatment of digestive system and liver diseases. The species is partially protected in Poland. MATERIAL AND METHODS In the fi eld research in Włoszczowa district I used the fl oristic method. Results have been documented by means of herbarium specimens as well as photographs. RESULTS AND CONCLUSIONS Sandy everlasting were recorded on four sites in the area of Włoszczowa district. Many fl oristic studies this species has been confi rmed in this area. Six new localities of Helichrysum arenarium were found during botanical investigation carried out in the years 2007-2009. These localities are situated in: Rączki (the ATPOL grid reference DE5931), Dobromierz (DE6901), Gościęcin (DE7822), Oleszno (EE6021), Wymysłów (EE7033), Kossów (EE9011).

Keywords

EN

Poland; Włoszczowa district; gatunek chroniony; medicinal plant; natural resources; naturalne zasoby; new localities; nowe stanowiska; powiat włoszczowski; rare plant; roślina lecznicza

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
• Journal: Annales Academiae Medicae Silesiensis
• Year: 2009
• Volume: 63
• Issue: 6
• Pages: 54-59

Contributors

author

Barbara Bacler

• Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa SUM w Katowicach, 41-200 Sosnowiec, ul. Ostrogorska 30, tel./fax [phone]

References

• 1. Rutkowski L. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004: 467-468.
• 2. Podbielkowski Z., Sudnik-Wojcikowska B. Słownik roślin użytkowych. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2003: 199-200.
• 3. Strzelecka H., Kowalski J. Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000: 228-229.
• 4. Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z. Rośliny chronione. Ofi cyna Wydawnicza Multico, Warszawa 2006: 115.
• 5. Hegi G. Illustrrierte Flora von Mittel- Europa. Band VI Teil 3, München 1926: 156-158.
• 6. Matuszkiewicz W. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001: 119.
• 7. Kohlmünzer S. Farmakognozja. Wyd. 5 unowocześnione. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2000: 178-179.
• 8. Drobnik J., Bacler B. Rośliny lecznicze w osiemnastowiecznym polskim poradniku medycznym Compendium medicum auctum. Część 2. Ann. Acad. Med. Siles. 2009; 63: 51-65.
• 9. Anonim. Compendium medicum auctum to iest krotkie zebranie i opisanie chorob, ich rożności, przyczyn, znakow, sposobow do leczenia [...] na siedm traktatow rozdzielone i teraz przez tegoż autora z errorow drukarskich wyczyszczone, z przydatkiem osobliwych chorob [...] przedrukowane roku [...] 1789. [Częstochowa] : w Drukarni Jasney Gory Częstochowskiey.
• 10. James R. Pharmacopoeia Uniwersalis: or a new universal English Disperatory. London: Printed for J. Hodges at the Looking-Glass, over-aiganst St. Magnus’s Church, London Bridge; and J. wood under the Piazza of the Royal Exchange, London 1747: 448.
• 11. Stockes J. A Botanical material medica, consisting of the generic and specifi c characters oh the plants used in medicine and diet, with synonyms, and references to medical autors by Jonathan Stockes M.D. in four volumes. J. Johnson and Co, Vol. IV, London 1812: 199.
• 12. Farmakopea Polska VI. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa 2002: 860-861.
• 13. Bacler B., Drobnik J. Rośliny lecznicze w Farmakopei Polskiej IV, V i VI. Annales Academiae Medicae Silesensis 2006; 60: 239-242.
• 14. Podlewski J. K., Chwalibogowska - Podlewska A. (red.). Leki współczesnej terapii. Wydanie 17 Split Trading Sp. z.o.o., Warszawa 2005: 715.
• 15. Senderski M. E. Zioła. Praktyczny poradnik o ziołach i ziołolecznictwie. Wydawnictwo E. K. Liber, Warszawa 2009: 337-339.
• 16. Matławska I. (red.). Farmakognozja. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2008: 134-135.
• 17. Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J. (red.). Fitoterapia i leki roślinne. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2007: 355-356.
• 18. Ożarowski A. (red.). Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1982: 156-157.
• 19. Van Wyk B.-E., Wink M. Rośliny lecznicze świata. Med Pharm Polska. Wrocław 2008: 168.
• 20. Kondracki J. Geografi a regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2000: 196-200.
• 21. Zając A. Założenia metodyczne „Atlasu rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce”. PTB, Wiadomości Botaniczne 1978; 22: 145-155.
• 22. Błaszczyk H. Flora powiatu włoszczowskiego - Flora of the district of Włoszczowa (Southern Poland). Fragmenta Floristica et Geobotanica 1959; 5: 47-96.
• 23. Szwagrzyk J. Flora naczyniowa Niecki Nidziańskiej. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjografi cznej 1987; 15: 17-91.
• 24. Kozłowski J. Aktualne problemy związane ze zbiorem surowców zielarskich ze stanu naturalnego. Wiadomości Zielarskie 1996; 12: 5-9.
• 25. Pacholak H., Załecki R. Sposoby rozmnażania kocanek piaskowych. Wiadomości Zielarskie 1979; 3: 10-11.
• 26. Sawilska A. K. Helichrysum arenarium (L.) Moench – ocena przydatności do uprawy na podstawie strategii życia gatunku. Pr. Komis. Nauk Rol. i Biol. BTN 2004; 52: 329-336.
• 27. Forycka A., Buchwald W. Badania naturalnych zasobów roślin leczniczych objętych w Polsce ochroną prawną. Herba Polonica 2008; 54: 81-11.

• Document Type: article