Prawno-psychiatryczne refleksje nad książką Artura Katoli Eugenika i eutanazja. Doświadczenia hitlerowskie

• Authors: Błażej Kmieciak

Title variants

EN

Legal and psychiatric reflections on the Arthur Katolo book: Eugenics and Euthanasia. Nazi Experience

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Książka Artura Katoli jest kolejnym studium przedstawiającym działania lekarzy niemieckich w okresie II wojny światowej. Zagadnienie naruszania praw człowieka przez medyków nazistowskich zostało już dość obszernie opisane w polskiej literaturze przedmiotu. Badania Kępińskiego, Półtawskiej oraz najnowsze refleksje Bomby są cennym źródłem ukazującym mechanizmy funkcjonowania ,,medycznej patologii władzy”. Dokładnie opisano pseudoeksperymenty wykonywane na więźniach obozów koncentracyjnych przez nazistowskich chirurgów, genetyków, stomatologów oraz psychiatrów. Dużo uwagi literatura poświęciła także zbrodniczym praktykom, które prowadziły do śmierci wielu pacjentów szpitali psychiatrycznych. Wydaje się jednak, że temat jest wciąż aktualny – doświadczenia wojenne powinny być cały czas podstawą refleksji nad zagrożeniami wynikającymi z zatracenia pamięci o fundamentalnych zasadach etycznych zawodu lekarza. Książka Eugenika i eutanazja. Doświadczenia hitlerowskie zasługuje na większą uwagę ze względu na podjętą przez autora próbę ukazania mechanizmów prowadzących do akceptacji przez społeczeństwo III Rzeszy takich działań, jak przymusowe sterylizacje osób upośledzonych umysłowo czy też ,,zabiegi wygaszania życia” osób niepełnosprawnych, w tym szczególnie pacjentów szpitali psychiatrycznych. W niniejszym artykule poddano analizie przedstawione przez Katolę mechanizmy prawne oraz społeczne, które doprowadziły do akceptacji działań naruszających nie tylko fundamentalne prawa człowieka, ale także elementarne prawa pacjenta.

EN

The issue of human rights violations by Nazi doctors has already been extensively described in the Polish literature. A study of Kępiński, Poltawska and the latest reflections of Bomba are a valuable source that presenting mechanisms of functioning the power of medical pathology. Historians of law and medicine have tried to show the practice taken by surgeons, geneticists, dentists and psychiatrists. Scientists described accurately pseudo-experiments performed on concentration camp prisoners. A lot of attention was also devoted to criminal practices that led to the death of many patients in psychiatric hospitals. It seems, however, that the subject has never lost its relevance. It should be a base for reflection on the dangers of forgetting the fundamental principles of ethical practice in medicine. The book by Arthur Katolo is another study showing the action of German doctors during World War II. This book, however, deserves more attention because of the author’s attempt to show the mechanisms leading to acceptance by the Third Reich society of such activities as forced sterilization of mentally impaired people or “life extinguishing procedures” applied to people with disabilities, in particular mental patients. This study analyses legal and social mechanisms, presented by Katola, which lead to acceptance of activities infringing not only the fundamental human rights, but also the basic rights of patients.

Keywords

EN

II wojna światowa; World War II; eugenics; eugenika; eutanazja; euthanasia; historia medycyny; history of medicine; human rights; prawa człowieka

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Psychiatria i Psychologia Kliniczna
• Year: 2013
• Volume: 13
• Issue: 3
• Pages: 197–201

Contributors

author

Błażej Kmieciak

• Zakład Prawa Medycznego, Katedra Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Kierownik: dr hab. Rafał Kubiak

References

• 1. Półtawska W.: Samo życie. Edycja Św. Pawła, Częstochowa 2008: 100–101.
• 2. Jarosiński D.: Eksperymenty medyczne na ludziach w niemieckich nazistowskich obozach koncentracyjnych. Studenckie Zeszyty Naukowe 2008; 17: 20–27.
• 3. Chelouche T.: Doctors, pregnancy, childbirth and abortion during the Third Reich. Isr. Med. Assoc. J. 2007; 9: 202–206.
• 4. Kępiński A.: Rytm życia. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001.
• 5. Półtawska W.: I boję się snów. Edycja Św. Pawła, Częstochowa 1998. Także: Półtawska W.: Stare rachunki. Edycja Św. Pawła, Częstochowa 2001.
• 6. Frankl V.: Psycholog w obozie koncentracyjnym. Wydawnictwo „PAX”, Warszawa 1962.
• 7. Scalia A.: Mułłowie zachodu: sędziowie jako arbitrzy moralni. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2009: 28.
• 8. Pieniążek A., Stefaniuk M.: Socjologia prawa – zarys wykładu. Wydawnictwo Zakamycze, Kraków 2003: 210.
• 9. Mazurek F.: Prawa człowieka w nauczaniu społecznym kościoła. Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Medycznego, Lublin 1991: 245.
• 10. Kmieciak B.: Rządy genetyki, rządy prawa. Wywiad z dr Martą Soniewicką, filozofem prawa z Katedry Teorii Prawa i Etyki Prawniczej UJ. Adres: http://biotechnologia.pl/bioetyka/aktualnosci/ rzady-genetyki-rzady-prawa-wywiad-z-dr-marta-soniewickafilozofem- prawa-z-uj,9377 (cytowany 21 czerwca 2013 r.).
• 11. Bitner I.: Homo Oeconomicus. Społeczna Akademia Nauk, Łódź 2009: 11.
• 12. Malczewski J.: Eutanazja. Z dziejów pojęcia. Diametros 2004; 1: 35–37.
• 13. Ibidem. Ostatni akapit zaczerpnięty został z pracy doktorskiej autora prezentowanych rozważań – Kmieciak B.: Prawa pacjenta i ich ochrona. Studium socjologiczne.
• 14. Wach B.: Eutanazja w Europie. Głos dla Życia 2013; 4: 16–17.
• 15. Soniewicka M.: Prokreacja medycznie wspomagana. W: Stelmach J., Brożek B., Soniewicka M., Załuski W. (red.): Paradoksy bioetyki prawniczej. Warszawa 2010: 103–110.
• 16. Brachowicz M.: Nie idźcie naszym przykładem. Wywiad z Peterem van Dalenem. Głos dla Życia 2013; 4: 10–11.

• Document Type: article