Realizacja szczepień ochronnych u dzieci w praktykach lekarzy rodzinnych w latach 1997–2015 – badanie przekrojowe: Białystok, Polska

• Authors: Anna Owłasiuk , Dorota Emilia Bielska , Anna Gryko , Ludmiła Marcinowicz , Marek Czajkowski

Title variants

EN

Child vaccination programme in family doctor practices in 1997–2015: a cross-sectional study in Białystok, Poland

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Wstęp: Szczepienia ochronne są najskuteczniejszą metodą zapobiegania chorobom zakaźnym. Współczesne technologie stworzyły możliwość produkcji szczepionek przeciwko wielu chorobom oraz ułatwiły ich zastosowanie dzięki opracowaniu szczepionek skojarzonych przeciwko wielu drobnoustrojom. Schematy szczepień ochronnych w poszczególnych państwach różnią się w zależności od potrzeb epidemiologicznych i populacyjnych. Cel pracy: Ocena realizacji Programu Szczepień Ochronnych wśród populacji wieku rozwojowego z uwzględnieniem wykorzystania szczepionek skojarzonych i zalecanych w praktykach lekarzy rodzinnych w Białymstoku w latach 1997–2015. Materiał i metoda: Materiał badawczy stanowiła dokumentacja medyczna dzieci w wieku 0–19 lat znajdujących się pod opieką trzech praktyk lekarza rodzinnego w obrębie miasta Białegostoku. Dokonano analizy 2804 kart szczepień dzieci urodzonych w latach 1997–2015. Wyniki: W ramach Programu Szczepień Ochronnych zaszczepiono 98,43% dzieci, w tym 42,0% szczepionkami skojarzonymi pięcio- lub sześciowalentnymi (opłacanymi przez rodziców) – w miejsce szczepionek bezpłatnych, refundowanych z budżetu państwa. Szczepionkami zalecanymi zaszczepiono 45,7% dzieci i młodzieży. U dzieci powyżej 10. roku życia szczepienia zalecane były rzadko stosowane. Spośród szczepionek nieobowiązkowych najczęściej stosowane były kolejno: szczepionka zawierająca acelularną komponentę krztuścową, którą zaszczepiono 1178 (42,0%) dzieci, szczepionka przeciwko zakażeniom wywołanym przez Streptococcus pneumoniae (18,1%) oraz szczepionka przeciwko rotawirusom (13,0%). Z powodu braku zgody rodziców lub ze względu na przeciwwskazania (czasowe bądź stałe) pełnego programu szczepień obowiązkowych nie zrealizowano u 81 (2,9%) dzieci. Wnioski: 1) Wyszczepialność dzieci szczepionkami obowiązkowymi w praktykach lekarzy rodzinnych jest wysoka. 2) Szczepienia zalecane są częściej wykonywane wśród dzieci do 3. roku życia, natomiast rzadziej u dzieci w wieku przedszkolnym, a najrzadziej – w wieku szkolnym. 3) Istnieje potrzeba edukacji rodziców na temat dostępnych, skutecznych metod zabezpieczania dzieci przed chorobami zakaźnymi.

EN

Introduction: Vaccination is the most effective method of infectious disease prevention. Contemporary technologies have created the possibility of producing vaccines against many diseases. Their use has been facilitated due to the development of combined vaccines aimed at multiple microorganisms. Vaccine regimens differ between countries depending on their epidemiological and population needs. Aim of the study: Assessment of vaccination programme implementation among young patients, including with the use of combined and recommended vaccines in family doctor practices in Białystok, Poland, in 1997–2015. Material and methods: The research material constituted medical records of children aged 0–19 years who were under the care of three family doctor practices in the city of Białystok, Poland. Vaccination cards of 2,804 children born in 1997–2015 have been analysed. Results: Under the official vaccination programme 98.43% of children have been immunised; 42.0% of them received combined pentavalent or hexavalent vaccines (financed by parents) in place of free-of-charge, state-reimbursed vaccines. Recommended vaccines were received by 45.7% of children and adolescents. Recommended vaccinations were rarely used in children aged over 10 years. Among non-mandatory vaccines the most commonly used ones included acellular pertussis component vaccine, which was used to immunise 1,178 (42.0%) children, Streptococcus pneumoniae vaccine (18.1%) and rotavirus vaccine (13.0%). Due to a lack of parental consent or contraindications (temporary or permanent) 81 (2.9%) children have not received a full set of vaccinations. Conclusions: 1) The vaccination rate among children receiving mandatory vaccines is high in family doctor practices. 2) Recommended vaccines are more frequently administered to children up to 3 years of age, less frequently to preschool children and even less frequently to schoolchildren. 3) There is a need for parent education on the available effective methods of protecting children against infectious diseases.

Keywords

EN

szczepienia ochronne; szczepionki skojarzone; wakcynologia

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Pediatria i Medycyna Rodzinna
• Year: 2018
• Volume: 14
• Issue: 2
• Pages: 189–200

Contributors

author

Anna Owłasiuk

• Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Białystok, Polska

author

Dorota Emilia Bielska

• Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Białystok, Polska

author

Anna Gryko

• Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Białystok, Polska

author

Ludmiła Marcinowicz

• Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Białystok, Polska

author

Marek Czajkowski

• Niepubliczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Kleosinie, Kleosin, Polska

References

• 1. Mrożek-Budzyn D: Wakcynologia praktyczna. Wydawnictwo α-medica press, Bielsko-Biała 2009.
• 2. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wykazu obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zasad przeprowadzania i dokumentacji szczepień. Dz.U. 2002 nr 237, poz. 2018 z późn. zm.
• 3. Bernatowska E: Szczepionki wysokoskojarzone – nowy plan strategiczny dla szczepień obowiązkowych w Programie Szczepień Ochronnych. Stand Med, Pediatr 2011; 8: 895–908.
• 4. Piotrowska-Jastrzębska J, Piotrowska-Depta M: Zmiany w zakresie szczepień ochronnych u dzieci. Pediatr Med Rodz 2008; 4: 245–252.
• 5. Bernatowska E, Pac M: Fakty o mitach – czy szczepionki są bezpieczne. Stand Med, Pediatr 2011; 8: 711–718.
• 6. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Dz.U. 2008 nr 234, poz. 1570, art. 67 pkt 3.
• 7. Bednarek A, Zarzycka D: Potrzeba i założenia nowoczesnej edukacji na przykładzie szczepień ochronnych. Probl Hig Epidemiol 2015; 96: 1–7.
• 8. Salwa A: Health education of parents in the field of immunization. Journal of Education, Health and Sport 2017; 7: 238–246.
• 9. Neumann S: Odpowiedź na interpelację nr 32812 w sprawie bezpieczeństwa stosowania szczepień u dzieci. 5 August 2015. Available from: http://www.sejm.pl/Sejm7.nsf/InterpelacjaTresc. xsp?key=17A07F8E.
• 10. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny: Meldunki z rocznych sprawozdań ze szczepień ochronnych za rok 2010 w Polsce. Available from: http://www.pzh.gov.pl/.
• 11. Czarkowski MP, Kondej B, Staszewska-Jakubik E et al.: Szczepienia ochronne w Polsce w 2015 roku. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny – Zakład Epidemiologii, Warszawa 2016. Available from: wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2015/Sz_2015.pdf [cited: 23 October 2017].
• 12. Czarkowski MP, Kondej B, Staszewska-Jakubik E et al.: Szczepienia ochronne w Polsce w 2016 roku. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny – Zakład Epidemiologii, Warszawa 2017. Available from: http://wwwold.pzh.gov.pl/ oldpage/epimeld/2016/Sz_2016.pdf [cited: 23 October 2017].
• 13. Brown KF: Jak rodzice i pacjenci podejmują decyzję o szczepieniach – implikacje dla praktyki lekarskiej i zdrowia publicznego. In: Szczepienia. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2012: 13.
• 14. Kochman D, Rudzińska T: Znaczenie edukacji rodziców w kontekście szczepień obowiązkowych i zalecanych u dzieci w wieku 0–2 lat. Probl Pielęg 2008; 16: 163–172.
• 15. Pomian-Osiak A, Owłasiuk A, Gryko A et al.: Szczepienia dzieci w wieku 0–2 lat szczepionkami skojarzonymi i zalecanymi – ocena częstości stosowania i wiedzy rodziców. Probl Med Rodz 2014; 3: 18–27.
• 16. Nitsch-Osuch A, Kozerska A, Topczewska-Cabanek A et al.: Realizacja Programu Szczepień Ochronnych u dzieci z zastosowaniem szczepionek zalecanych w wybranej poradni medycyny rodzinnej. Fam Med Prim Care Rev 2012; 14: 410–413.
• 17. Pieszka M, Waksmańska W, Woś H: Wiedza rodziców dzieci do drugiego roku życia na temat szczepień ochronnych. Med Og Nauk Zdr 2016; 22: 221–226.
• 18. Szynczewska E, Drobik-Wąsiewicz K, Żelazowska E et al.: Realizacja szczepień ochronnych u dzieci pozostających pod opieką poradni neurologicznej. Przegl Pediatr 2009; 39: 117–121.
• 19. Nowińska K, Kochman D: Upowszechnianie szczepień zalecanych. Mag Piel Położn 2011; 1–2: 12–14.
• 20. Nitsch-Osuch A, Płatkowska M, Topczewska-Cabanek A et al.: Stan zaszczepienia przeciw odkleszczowemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu w populacji dzieci i młodzieży w wieku 2–19 lat w wybranej poradni medycyny rodzinnej. Fam Med Prim Care Rev 2012; 14: 202–205.
• 21. Wróblewska I, Baran A, Sochocka L et al.: Analiza świadomości prozdrowotnej rodziców dzieci i młodzieży objętych Programem Szczepień Ochronnych. Fam Med Prim Care Rev 2011; 13: 530–535.
• 22. Lipska E, Lewińska M, Górnicka G: Realizacja szczepień zalecanych u dzieci i opinie rodziców na temat tych szczepień. Nowa Med 2013; 2: 43–48.
• 23. Jackowska T, Kłyszewska M: Realizacja szczepień zalecanych u dzieci i ocena świadomości ich rodziców. Pediatr Pol 2010; 85: 201–206.

• Document Type: article