Intra-abdominal fat. Part II: Non-cancerous lesions of the adipose tissue localized beyond organs

• Authors: Andrzej Smereczyński , Katarzyna Kołaczyk , Elżbieta Bernatowicz

Title variants

PL

Tłuszcz wewnątrzbrzuszny. Część II. Zmiany nienowotworowe tkanki tłuszczowej położonej pozanarządowo

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

Adipose tissue does not belong to the most favorite structures to be visualized by ultrasound. It is not, however, free from various pathologies. The aim of this paper is to make abdominal cavity examiners more familiar with non-cancerous lesions found in intra-abdominal fat. The main focus is lesions that are rarely discussed in the literature. Visceral adiposity is one of important pathogenetic factors contributing to cardiovascular events, metabolic syndrome and even certain neoplasms. That is why this article exposes sonographic features that are the most characteristic of these lesions. The value of ultrasonography in the diagnosis of this pathology is underestimated, and a number of US scan reports do not reflect its presence in any way. Moreover, the article discusses more and more common mesenteritis, the lack of knowledge of which could pose difficulties in explaining the nature of symptoms reported by patients. Furthermore, this review presents lesions referred to in the literature as focal infarction of intra-abdominal fat. This section focuses on infarction of the greater and lesser omentum, epiploic appendagitis, mesenteric volvulus and focal fat necrosis resulting from pancreatitis. These lesions should be assessed with respect to the clinical context, and appropriate techniques of ultrasonography should be employed to allow careful determination of the size, shape, acoustic nature and location of lesions in relation to the integuments and large bowel, as well as their reaction to compression with an ultrasound transducer and behavior during deep inspiration. Moreover, each lesion must be obligatorily assessed in terms of blood flow. Doppler evaluation enables the differentiation between primary and secondary inflammation of intra-abdominal fat. The paper also draws attention to a frequent indirect sign of a pathological process, i.e. thickening and hyperechogenicity of fat, which sometimes indicates an ongoing pathology at a deeper site. This structure may completely conceal the primary lesion rendering it inaccessible for ultrasound. In such cases and in the event of other doubts, computed tomography should be the next diagnostic step.

PL

Tkanka tłuszczowa nie należy do ulubionych struktur obrazowanych ultrasonograficznie, ale niestety nie jest wolna od różnorodnych patologii. Praca ma przybliżyć lekarzom badającym ultrasonograficznie jamę brzuszną zmiany nienowotworowe, które spotykane są w tłuszczu wewnątrzbrzusznym. Skupiono się głównie na zmianach rzadko omawianych w piśmiennictwie. Otłuszczenie trzewne to jeden z ważnych czynników patogenetycznych incydentów sercowo-naczyniowych, zespołu metabolicznego, a nawet niektórych nowotworów, dlatego w artykule wyeksponowano cechy sonograficzne najbardziej charakterystyczne dla symptomatologii tych zmian. Wartość ultrasonografii w rozpoznawaniu tej patologii jest niedoceniana i przez to w wielu wynikach USG nie znajduje żadnego odzwierciedlenia. Ponadto opisano coraz częściej spotykane zapalenia krezki, których nieznajomość będzie sprawiać kłopoty przy wyjaśnieniu natury dolegliwości odczuwanych przez chorych. Kolejnymi tematami tego opracowania są zmiany określane w piśmiennictwie jako ogniskowy zawał tłuszczu wewnątrzbrzusznego. W tej grupie patologii skupiono się na zawale sieci większej i sieci mniejszej, przyczepków sieciowych, skrętu krezki i ognisk martwicy tkanki tłuszczowej w następstwie zapalenia trzustki. W ocenie tych zmian należy brać pod uwagę kontekst kliniczny oraz odpowiednią metodykę badania USG polegającą na dokładnym określeniu wielkości, kształtu, charakteru akustycznego i lokalizacji zmian względem powłok oraz jelita grubego, a także ich podatności na ucisk głowicą oraz zachowania się w czasie głębokich oddechów. Ponadto każdą zmianę koniecznie należy ocenić pod względem unaczynienia. Na podstawie badania dopplerowskiego będzie można odróżnić od siebie pierwotne zapalenie tłuszczu wewnątrzbrzusznego od zapalenia wtórnego. W pracy zwrócono też uwagę na często spotykany pośredni objaw procesu chorobowego, którego przejawem jest pogrubiała i hiperechogeniczna tkanka tłuszczowa, niekiedy będąca wybijającym się objawem toczącej się głębiej patologii. Taka struktura może całkowicie kryć zmianę pierwotną, która przez to może być niedostępna badaniu USG. W tych przypadkach i przy innych wątpliwościach kolejnym krokiem diagnostycznym powinna być tomografia komputerowa.

Keywords

EN

differential diagnosis; fat necrosis; intra-abdominal fat; martwica tłuszczu; non-cancerous lesions; różnicowanie; tłuszcz wewnątrzbrzuszny; ultrasonografia; ultrasound imaging; zmiany nienowotworowe

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Journal: Journal of Ultrasonography
• Year: 2016
• Volume: 16
• Issue: 64
• Pages: 32–43

Contributors

author

Andrzej Smereczyński

• Self-Education Ultrasound Study Group, Department of Genetics and Pathomorphology of the Pomeranian Medical University in Szczecin, Poland,

author

Katarzyna Kołaczyk

• Self-Education Ultrasound Study Group, Department of Genetics and Pathomorphology of the Pomeranian Medical University in Szczecin, Poland

author

Elżbieta Bernatowicz

• Self-Education Ultrasound Study Group, Department of Genetics and Pathomorphology of the Pomeranian Medical University in Szczecin, Poland

References

• 1. Larsson B, Svärdsudd K, Welin L, Wilhelmsen L, Björntorp P, Tibblin G: Abdominal adipose tissue distribution, obesity, and risk of cardiovascular diease and death: 13 year follow up of participants in the study of men born in 1913. Br Med J (Clin Res Ed) 1984; 288: 1401–1404.
• 2. Rattarasarn C, Leelawattana R, Soonthornpun S, Setasuban W, Thamprasit A, Lim A et al.: Regional abdominal fat distribution in lean and obese type 2 diabetic women: relationships with insulin sensitivity and cardiovascular risk factors. Metabolism 2003; 52: 1444–1447.
• 3. Larsson SC, Wolk A: Obesity and colon and rectal cancer risk: a meta-analysis of prospective studies. Am J Clin Nutr 2007; 86: 556–565.
• 4. Erarslan E, Turkay C, Koktener A, Koca C, Uz B, Bavbek N: Association of visceral fat accumulation and adiponectin levels with colorectal neoplasia. Dig Dis Sci 2009; 54: 862–868.
• 5. Liu KH, Chan YL, Chan WB, Kong WL, Kong MO, Chan JC: Sonographic measurement of mesenteric fat thickness is a good correlate with cardiovascular risk factors: comparison with subcutaneous and preperitoneal fat thickness, magnetic resonance imaging and anthropometric indexes. Int J Obes Relat Metab Disord 2003; 27: 1267–1273.
• 6. Kawasaki S, Aoki K, Hasegawa O, Numata K, Tanaka K, Shibata N et al.: Sonographic evaluation of visceral fat by measuring para- and perirenal fat. J Clin Ultrasound 2008; 36: 129–133.
• 7. Ko GT, Liu KH, So WY, Tong PC, Ma RC, Ozaki R et al.: Cutoff values for central obesity in Chinese based on mesenteric fat thickness. Clin Nutr 2009; 28; 679–683.
• 8. Perelas A, Safarika V, Vlachos IS, Tzanetakou I, Korou LM, Konstantopoulos P et al.: Correlation between mesenteric fat and serum apolipoproteins in patients with peripheral arterial occlusive disease. Lipids Health Dis 2012; 11: 125.
• 9. Bazzocchi A, Ponti F, Diano D, Moio A, Albisinni U, Pasquali R et al.: Abdominal adiposity by ultrasonography: a „pocket” database for reference standard in Italian people. Prim Care Diabetes 2014. DOI: 10.1016/j.pcd.2014.02.003.
• 10. Monaco L, Monaco M, Di Tommaso L, Stassano P, Castaldo L, Castaldo G: Aortomesenteric fat thickness with ultrasound predicts metabolic diseases in obese patients. Am J Med Sci 2014; 347: 8–13.
• 11. Andrade LJ, Melo RS, Paraná R, Daltro C: Grading scale of visceral adipose tissue thickness and their relation to the nonalcoholic fatty liver disease. Arg Gastroenterol 2014; 51: 118–122.
• 12. Liu KH, Chan YL, Chan WB, Chan JC, Chu CW: Mesenteric fat thickness is an independent determinant of metabolic syndrome and identified subjects with increased carotid intimamedia thickness. Diabetes Care 2006; 29: 379–384.
• 13. Yamamoto M, Egusa G, Hara H, Yamakido M: Association of intraabdominal fat and carotid arteriosclerosis in non-obese middle-aged men with normal glucose tolerance. Int J Obes Relat Metab Disord 1997; 21: 948–951.
• 14. Daskalogiannaki M, Voloudaki A, Prassopoulos P, Magkanas E, Stefanaki K, Apostolaki E et al.: CT evaluation of mesenteric panniculitis: prevalence and associaled diseases. AJR Am J Roentgenol 2000; 174: 427–431.
• 15. Culier B: Mesenteric panniculitis. Part 2: prevalence and natural course: MDCT prospective study. JBR-BTR 2011; 94: 241–246.
• 16. Sivrioglu AK, Saglam M, Deveer M, Sonmez G: Another reason for abdominal pain: mesenteric panniculitis. BMJ Case Rep 2013. DOI: 10.1136/bcr-2013-009305.
• 17. Minato H, Shimizu J, Arano Y, Saito K, Masunaga T, Sakashita T et al.: IgG4-related sclerosing mesenteritis: a rare mesenteric disease of unknown etiology. Pathol Int 2012; 62: 281–286.
• 18. Al Zahrani H, Kyoung Kim T, Khalili K, Vlachou P, Yu H, Jang HJ: IgG4-related disease in abdomen: a great mimicker. Semin Ultrasound CT MR 2014; 35: 240–254.
• 19. Duman M, Koçak O, Fazli O, Koçak C, Atici AE, Duman U: Mesenteric panniculitis patients requiring emergency surgery: report of three cases. Turk J Gastroenterol 2012; 23: 181–184.
• 20. Endo K, Moroi R, Sugimura M, Fujishima F, Naitoh T, Tanaka N et al.: Refractory sclerosing mesenteritis involving the small intestinal mesentery: a case report and literature review. Intern Med 2014; 53: 1419–1427.
• 21. Rosón N, Garriga V, Cuadrado M, Pruna X, Carbó S, Vizcaya S et al.: Sonographic findings of mesenteric panniculitis: correlation with CT and literature review. J Clin Ultrasound 2006; 34: 169–176.
• 22. Smereczyński A, Bernatowicz E, Starzyńska T, Gałdyńska M, Kołaczyk K, Bojko S et al.: Ultrasonograficzne trudności w rozpoznawaniu stwardniającego zapalenia krezki. Ultrasonografia 2010; 10: 29–35.
• 23. McDermott RL, Hutchinson B, Ryan C, Conneely JB, Latif A, Maquire D et al.: Mesenteric lipodystrophy – an unusual intraabdominal mass. Inter J Surg Case Rep 2013; 4: 232–234.
• 24. Coulier B: Contribution of US and CT for diagnosis of intraperitoneal focal fat infarction (IFFI): a pictorial review. JBRBTR 2010; 93: 171–185.
• 25. Kamaya A, Federle MP, Desser TS: Imaging manifestations of abdominal fat necrosis and its mimics. Radiographics 2011; 31: 2021–2034.
• 26. Puylaert JB: Right-sided segmental infarction of the omentum: clinical, US, and CT findings. Radiology 1992; 185: 169–172.
• 27. Bachar GN, Shafir G, Postnikov V, Belenky A, Benjaminov O: Sonographic diagnosis of right segmental omental infarction. J Clin Ultrasound 2005; 33: 76–79.
• 28. Baldisserotto M, Maffazzoni DR, Dora MD: Omental infarction in children: color Doppler sonography correlated with surgery and pathology findings. AJR Am J Roentgenol 2005; 184: 156–162.
• 29. Balhazar EJ, Lefkowitz RA: Left-sided omental infarction with associated omental abscess: CT diagnosis. J Comput Assist Tomogr 1993; 17: 379–381.
• 30. Kim HC, Yang DM, Jin W, Joh JH: Infarction of lesser omental fat mimicking an exophytic pancreatic tumor by sonography. J Clin Ultrasound 2011; 39: 412–414.
• 31. de Brito P, Gomez MA, Besson M, Scotto B, Huten N, Alison D: Frequency and epidemiology of primary epiploic appendagitis on CT in adult with abdominal pain. J Radiol 2008; 89: 235–243.
• 32. Almeida AT, Melão L, Viamonte B, Cunha R, Pereira JM: Epiploic appendagitis: an entity frequently unknown to clinician – diagnostic imaging, pitfalls, and look-alikes. AJR Am J Roentgenol 2009; 193: 1243–1251.
• 33. Smereczyński A, Bojko S, Gałdyńska M, Kładna K, Lubiński J, Starzyńska T et al.: Własne doświadczenia w rozpoznawaniu zmian przyczepków sieciowych. Część 1. Pierwotne zapalenia przyczepków sieciowych. Ultrasonografia 2010; 10: 32-39.
• 34. Görg C, Egbring J, Bert T: Contrast-enhaced ultrasound of epiploic appendagitis. Ultraschall Med 2009; 30: 163–167.
• 35. Chou YH, Chen JD, Tiu CM, Chen SP, Chiang JH, Lin JK et al.: Epiploic appendagitis of the rectosigmoid junction: demonstration with transrectal sonography. J Clin Ultrasound 2006; 34: 450–453.
• 36. van Breda Vriesman AC, Lohle PN, Coerkamp EG, Puylaert JB: Infarction of omentum and epiploic appendagitis: diagnosis, epidemiology and natural history. Eur Radiol 1999; 9: 1886–1892.
• 37. Smereczyński A, Bojko S, Gałdyńska M, Kładna K, Lubiński J, Starzyńska T et al.: Własne doświadczenia w rozpoznawaniu zmian przyczepków sieciowych. Część 2. Wtórne zmiany przyczepków sieciowych. Ultrasonografia 2010; 10: 40–46.
• 38. Jang JT, Kang HJ, Yoon JY, Yoon SG: Giant peritoneal loose body in the pelvic cavity. J Korean Soc Coloproctol 2012; 28: 108–110.
• 39. Yang DM, Kim HC, Kim SW, Choi SI: Dropped omental fat post laparoscopy-assisted distal gastrectomy with omentectomy mistaken for malignant peritoneal seeding on sonography. J Clin Ultrasound 2014; 42: 305–307.
• 40. Lee MW, Kim YJ, Jeon HJ, Park SW, Jung SI, Yi JG: Sonography of acute right lower quadrant pain: importance of increased intraabdominal fat echo. AJR Am J Roentgenol 2009; 192: 174–179.
• 41. Drouet M, Dubuquoy L, Desreumaux P, Bertin B: Visceral fat and gut inflammation. Nutrition 2012; 28: 113–117.
• 42. Noguchi T, Yoshimitsu K, Yoshida M: Periappendiceal hyperechoic structure on sonography. J Ultrasound Med 2005; 24: 323–327.
• 43. Kouamé N, N’goan-Domoua AM, N’dri KJ, Konan AN, Yao-Bathaix MF, N’gbesso RD et al.: The diagnostic value of indirect ultrasound signs during acute adult appendicitis. Diag Interv Imaging 2012; 93: e 24–28.
• 44. Smereczyński A: Sieć mniejsza jako wskaźnik patologii nadbrzusza. Pol Przegl Radiol 1991; 55: 17–19.
• 45. Yeh WC, Wang HP, Chen C, Wang HH, Wu MS, Lin JT: Preoperative sonographic diagnosis of midgut malrotation with volvulus in adults: the „whirlpool” sign. J Clin Ultrasound 1999; 27: 279–283.
• 46. Pickhardt PJ, Bhalla S: Intestinal malrotation in adolescents and adults: spectrum of clinical and imaging features. AJR Am J Roentgenol 2002; 179: 1429–1435.
• 47. Okino Y, Kiyosue H, Mori H, Komatsu E, Matsumoto S, Yamada Y et al.: Root of the small-bowel mesentery: correlative anatomy and CT features of pathologic conditions. Radiographics 2001; 21: 1475–1490.
• 48. Van Winckel M, Voet D, Robberecht E: „Whirlpool sign”: not always associated with volvulus in intestinal malrotation. J Clin Ultrasound 1996; 24: 367–370.

• Document Type: review