Zasoby gatunkowe cennych roślin leczniczych powiatu włoszczowskiego. Część 1 - mącznica lekarska Arctostaphylos uva-ursi (L.) Spreng.

• Authors: Barbara Bacler

Title variants

EN

Resources of valuable medicinal plants of Włoszczowa district. Part 1 - bearberry Arctostaphylos uva-ursi (L.) Spreng.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

WSTĘP Mącznica lekarska Arctostaphylos uva-ursi jest wiecznie zieloną krzewinką o płożących pędach pokrytych łuszczącą się korą. Pod względem biogeografi cznym jest elementem holarktycznym, podelementem cyrkumborealnym co oznacza, że główny obszar rozmieszczenia ma w pasie lasów szpilkowych półkuli północnej zarówno Ameryki Północnej, Azji i Europy. Jest bardzo cenną rośliną leczniczą objętą w Polsce częściową ochroną prawną. Liście mącznicy zawierają głównie arbutynę i hydrochinon działające silnie przeciwbakteryjnie w infekcjach dróg moczowych. MATERIAŁ I METODY W trakcie prowadzenia badań terenowych w powiecie włoszczowskim posłużono się metodą fl orystyczną. Wyniki badań udokumentowano zbiorami zielnikowymi. Sporządzono również dokumentację fotografi czną. WYNIKI/WNIOSKI Do tej pory z literatury znanych było sześć stanowisk mącznicy w powiecie włoszczowskim, których pomimo starań nie udało się potwierdzić. W sierpniu 2008 roku zostało odnalezione nowe stanowisko we wsi Motyczno (gmina Włoszczowa; kwadrat ATPOL DE7913).

EN

INTRODUCTION Bearberry Arctostaphylos uva-ursi is an evergreen shrub characterised by peeling off bark and stiff , twisting branches. A. uva-ursi has adapted to arctic and subarctic climates, and has a circumpolar distribution in northern North America, Asia and Europe. It is a very valuable medicinal plant. Its leaves contain mainly arbutin and hydroquinones and are strongly antibacterial, especially against certain organisms associated with urinary infections. Bearberry is one of the rarest elements of Polish fl ora and a very precious medicinal plants. MATERIAL AND METHODS In the fi eld research in Włoszczowa district the fl oristic method was used. The results have been documented by means of herbarium specimens as well as photographic documentation. RESULTS/CONCLUSION So far Arctostaphylos uva-ursi has been recorded from six localities in Włoszczowa district. Despite the fi eld study these stations have not been confi rmed. One new locality was discovered

Keywords

EN

Włoszczowa district; gatunek chroniony; medicinal plant; natural resources; naturalne zasoby; new locality; nowe stanowisko; powiat włoszczowski; rare plant; roślina lecznicza

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
• Journal: Annales Academiae Medicae Silesiensis
• Year: 2009
• Volume: 63
• Issue: 3
• Pages: 33-37

Contributors

author

Barbara Bacler

• Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa SUM, 41-200 Sosnowiec, ul. Ostrogórska 30, tel./fax [phone]

References

• 1. Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z. Rośliny chronione. Ofi cyna Wydawnicza Multico, Warszawa 2006: 49.
• 2. Hegi G. Illustrrierte Flora von Mittel- Europa. Band V Teil 3, München 1926: 1656-1661.
• 3. Gawłowska J. Mącznica lekarska – Arctostaphyllos uva-ursi L. w Polsce, jej zasoby i ochrona. Ochrona Przyrody 1964; 30: 23-50.
• 4. Mossberg B., Stenberg L. Gyldendals store nordiske fl ora. Gyldendal, Oslo 2007: 458.
• 5. Szafer W., Zarzycki K. Szata roślinna Polski. Tom I. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1977: 139-140.
• 6. Bacler B., Drobnik J. Rośliny lecznicze w Farmakopei Polskiej IV. V i VI. Annales Academiae Medicae Silesensis 2006; 60(6): 239–242.
• 7. The European Farmacopoeia 6 th edition, vol. 6.0. Strasbourg: Concil of Europe 2008: 1255.
• 8. Podlewski J.K., Chwalibogowska - Podlewska A. (red.). Leki współczesnej terapii. Wydanie 17 Split Trading Sp. z.o.o., Warszawa 2005: 695.
• 9. Ożarowski A. (red.). Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład dlu zagrożonymi gatunkami roślin i zwierząt) Unia Europejska dołączyła listę roślin (Aneks D), przy imporcie których niezbędne jest zawiadomienie o imporcie do Unii. Dotyczy to roślin żywych. W przypadku roślin szczególnych (wszystkie są cennymi roślinami leczniczymi) do których m.in. zaliczono Arctostaphylos uvaursi wymagane jest również zawiadomienie w przypadku wwozu fragmentów roślin lub ich pochodnych [19], dzięki czemu obrót surowcami pozyskiwanymi z tych gatunków jest ściśle kontrolowany. Badania fi nansowane z grantu ŚUM nr KWN- 2-126/08 Wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1982: 71-73.
• 10. Kohlmünzer S. Farmakognozja. Wyd. 5 unowocześnione. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2000: 233-235.
• 11. Jędrzejko K., Kowalczyk B., Bacler B. Rośliny kosmetyczne. Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice 2007: 78-79.
• 12. Lamer-Zarawska E., Kowal - Gierczak B., Niedworok J. (red.). Fitoterapia i leki roślinne. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2007: 365-367.
• 13. Ben-Eric van Wyk, Michael Wink. Rośliny lecznicze świata. Med Pharm Polska. Wrocław 2008: 50.
• 14. ZAJĄC A. 1978: Założenia metodyczne „Atlasu rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce”. PTB, Wiadomości Botaniczne 1978; 22 (3): 145-155.
• 15. Bróż E., Przemyski A. Chronione oraz rzadsze elementy fl ory naczyniowej krainy świętokrzyskiej (część II). Studia kieleckie 1987; 4(56): 7-18.
• 16. Cieśliński S. Udział oraz rola diagnostyczna porostów naziemnych w zbiorowiskach roślin naczyniowych Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej i jej pobrzeży. WSP Kielce 1979: 252.
• 17. Szwagrzyk J. Flora naczyniowa Niecki Nidziańskiej. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjografi cznej 1987; 15: 17-91.
• 18. Błaszczyk H. Flora powiatu włoszczowskiego - Flora of the district of Włoszczowa (Southern Poland). Fragmenta Floristica et Geobotanica 1959; 5(1): 47-96.
• 19. Marinelli J. (red.). Wielka encyklopedia roślin. Świat Książki, Warszawa. Dorling Kindersley Limited, London 2006: 483.
• 20. Kozłowski J, Buchwald W., Szczyglewska D., Forycka A. Badania zasobów naturalnych roślin leczniczych objętych w Polsce ochroną prawną . Cz. VI. Wiadomości Zielarskie 2001; 9:15-16.
• 21. Kozłowski J. Aktualne problemy związane ze zbiorem surowców zielarskich ze stanu naturalnego. Wiadomości Zielarskie 1996; 12: 5-9.
• 22. Strzelecka H., Kowalski J. Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000: 326- 327.
• 23. Senderski M. E. Prawie wszystko o ziołach. Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna 2004: 420-422.

• Document Type: article