Wybrane zaburzenia psychiczne w przebiegu chorób nowotworowych

• Authors: Aleksandra Sesiuk , Lidia Rzepiela

Title variants

EN

Selected psychiatric disorders in patients with cancer

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

Cancer is currently among the most prevalent diseases worldwide. Not only does it affect the somatic health of the patients, but also their emotional, mental, and social wellbeing. Impaired functioning on those levels, in turn, has adverse effect on the effects of treatment of the underlying disease as such. Psychiatric disorders of varying severity are quite common in cancer patients, potentially manifesting at any given stage of disease advancement. They may occur in response to the patient’s changed social situation or to the stress it entails, but may also be triggered by physiological or pathological factors influencing the central nervous system in the course of the disease. The list of the most common mental conditions encountered in cancer patients includes adjustment disorders, depressive syndromes, anxiety, disorders of consciousness, psychoorganic syndrome, psychotic disorders, sleep disturbances, chronic pain and stress, chronic fatigue syndrome, and chemobrain. Chemobrain is a peculiar phenomenon, comprising potential disorders of various kinds impeding short-term memory, psychomotor speed, response time, visual-spatial skills and speech fluency, the ability to perform complex tasks, concentration as well as visual and verbal memory. The disorders most frequently afflict patients who undergo systemic therapy, they are subtle and temporary. Cancer is a disease whose occurrence and course are influenced by the functioning of the immune, endocrine, and central nervous system, with the science that explores the interaction between them known as psychoneuroimmunology. Research has demonstrated the systems to communicate through messengers such as neurotransmitters, hormones, growth factors and cytokines. As cancer has effect on every sphere of the patient’s life, so many patients suffer from psychiatric comorbidities. A holistic approach and joint effort of specialists in various fields of medicine, such as oncology, psychiatry or psychology, are hence crucial for cancer patients.

PL

Choroby nowotworowe należą obecnie do najczęściej występujących schorzeń. Dotyczą nie tylko somatycznej, lecz także emocjonalnej, psychicznej i społecznej sfery funkcjonowania pacjenta. Pogorszenie funkcjonowania we wszystkich tych obszarach niekorzystnie wpływa na proces leczenia choroby podstawowej. W grupie pacjentów onkologicznych dość powszechne są zaburzenia psychiczne, które mogą się pojawić na każdym etapie choroby i mieć różne nasilenie. Bywają wynikiem zmiany sytuacji społecznej z powodu choroby nowotworowej, reakcją na stres z nią związany, jak również skutkiem oddziaływania czynników fizjologicznych lub patologicznych na ośrodkowy układ nerwowy. Do najczęstszych zaburzeń psychicznych w przebiegu choroby nowotworowej należą: zespoły dezadaptacyjne, zespoły depresyjne, zespoły lękowe, zaburzenia świadomości, zaburzenia psychoorganiczne, zaburzenia psychotyczne, zaburzenia snu, przewlekły ból i stres, zespół przewlekłego zmęczenia, chemobrain (zaburzenia poznawcze po chemioterapii). Chemobrain jest bardzo ciekawym zjawiskiem, na które składają się zaburzenia pamięci operacyjnej, szybkości psychomotorycznej, czasu reakcji, umiejętności wzrokowo-przestrzennych i płynności mowy, problemy z wykonywaniem czynności złożonych, koncentracją oraz pamięcią wzrokową i werbalną. Zaburzenia te najczęściej występują u osób poddawanych leczeniu systemowemu oraz mają charakter łagodny i przemijający. Na przebieg choroby nowotworowej i jej pojawienie się wpływa działanie układu immunologicznego, układu endokrynologicznego, a także ośrodkowego układu nerwowego. Nauką, która zajmuje się wspólnym oddziaływaniem tych układów, jest psychoneuroimmunologia. Badania pokazują, że podczas stresu wymienione układy komunikują się poprzez działanie neurotransmiterów, hormonów, czynników wzrostu czy też cytokin. Choroba nowotworowa rzutuje na każdą sferę życia, stąd wielu pacjentów cierpi na zaburzenia psychiczne. Dlatego tak ważne są holistyczne podejście do chorego i współpraca różnych specjalistów, takich jak onkolog, psychiatra i psycholog.

Keywords

EN

cancer; chemobrain; choroby nowotworowe; psychiatric disorders; psychoneuroimmunologia; psychoneuroimmunology; zaburzenia psychiczne; zjawisko chemobrain

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Journal: Psychiatria i Psychologia Kliniczna
• Year: 2016
• Volume: 16
• Issue: 1
• Pages: 21–26

Contributors

author

Aleksandra Sesiuk

• VI rok kierunku lekarskiego, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy – Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska,

author

Lidia Rzepiela

• VI rok kierunku lekarskiego, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy – Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska

References

• American Cancer Society: Getting Help for Chemo Brain, 2009. Available from: http://www.cancer.org/acs/groups/content/@editorial/documents/document/acspc-031604.pdf [cited 15 May 2014].
• Araszkiewicz A, Bartkowiak W, Starzec W: Zaburzenia lękowe w chorobie nowotworowej. Psychiatr Prakt Ogólnolek 2004; 4: 157–166.
• Bar-Sela G, Lulav-Grinwald D, Mitnik I: “Balint group” meetings for oncology residents as a tool to improve therapeutic communication skills and reduce burnout level. J Cancer Educ 2012; 27: 786–789.
• Bętkowska-Korpała B, Gierowski JK: Psychologia lekarska w leczeniu chorych somatycznie. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
• Carson RC, Butcher JN, Mineka S: Psychologia zaburzeń. Vol. 1, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2011.
• Chochinov HM: Depression in cancer patients. Lancet Oncol 2001; 2: 499–505.
• Cubała WJ, Godlewska B, Trzonkowski P et al.: Wykładniki przewlekłej aktywacji prozapalnej układu odpornościowego w depresji. Psychiatr Pol 2006; 40: 431–444.
• De la Roca-Chiapas JM, Barbosa-Sabanero G, Martínez-García JA et al.: Impact of stress and levels of corticosterone on the development of breast cancer in rats. Psychol Res Behav Manag 2016; 9: 1–6.
• Dorfmüller M, Dietzfelbinger H: Psychoonkologia. Diagnostyka − metody terapeutyczne. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011.
• Fagundes C, LeRoy A, Karuga M: Behavioral symptoms after breast cancer treatment: a biobehavioral approach. J Pers Med 2015; 5: 280–295.
• Hales RE, Yudofsky SC, Gabbard GO: Psychiatria. Vol. IV, Medipage, Warszawa 2013.
• Jabłońska K: Szału nie ma, jest rak. Z ks. Janem Kaczkowskim rozmawia Katarzyna Jabłońska. Biblioteka Więzi, Warszawa 2013.
• Jarema M, Rabe-Jabłońska J: Psychiatria. Podręcznik da studentów medycyny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011.
• Kiecolt-Glaser JK, Robles TF, Heffner KL et al.: Psycho-oncology and cancer: psychoneuroimmunology and cancer. Ann Oncol 2002; 13 Suppl 4: 165–169.
• Kubisiowska K: Rak po polsku. Rozmowa z Justyną Pronobis-Szczylik i Cezarym Szczylikiem. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2014.
• Michałowska-Wieczorek I: Rola wsparcia w zmaganiu się z chorobą nowotworową. Psychoonkologia 2006; 10: 51–56.
• Nakash O, Shemesh A, Nagar M et al.: Cancer and common mental disorders in the community: results of the Israel-World Mental Health Survey. Eur J Psychiat 2012; 26: 174–184.
• Nowicka A, Rogala E, Wertel I et al.: Układ immunologiczny w chorobie nowotworowej jajnika – sojusznik czy wróg? Ginekol Dypl 2011; 13: 28–32.
• Pietrzyk A: Poznawcze funkcjonowanie pacjenta onkologicznego przed chemioterapią i po chemioterapii. Kierunki pomocy medycznej i pozamedycznej w odzyskiwaniu sprawności umysłowej. Analizy przypadków dwojga studentów – kobiety i mężczyzny. Psychoonkologia 2010; 1: 29–35.
• Porębiak MI: Zaburzenia i problemy psychiczne pacjentów onkologicznych. Medycyna Praktyczna – Psychiatria 2012. Available from: http://psychiatria.mp.pl/choroby/show.html?id=70085 [cited 1 December 2013].
• Rolińska A, Furmaga O, Kwaśniewski W et al.: Zaburzenia psychiczne w przebiegu choroby nowotworowej. Curr Probl Psychiatry 2011; 12: 546–549.
• Ryś A, Miodek A, Szemraj P et al.: Immunologiczne i endokrynologiczne aspekty patogenezy depresji. Post Psychiatr Neurol 2007; 16: 335–337.
• Sheridan CL, Radmacher SA: Psychologia zdrowia. Instytut Psychologii Zdrowia, Warszawa 1998.
• Szafryna-Kliwicka A: Zaburzenia funkcji poznawczych indukowane systemową terapią przeciwnowotworową. In: Talarowska M,
• Gałecki P (eds.): Zaburzenia funkcji poznawczych w wybranych chorobach somatycznych. Wydawnictwo Continuo, Wrocław 2013: 79–87.
• The University of British Columbia: ‘Chemo brain’ is real, say UBC researchers. Available from: http://news.ubc.ca/2015/04/27/chemobrain-is-real-say-ubc-researchers [cited 13 February 2016].
• Trzebiatowska IA: Zaburzenia odpornościowe u pacjentów chorych na depresję a immunologiczne mechanizmy kontrolne rozwoju raka. Psychoonkologia 1998, 3: 11–19.
• de Walden-Gałuszko K: Psychoonkologia. Biblioteka Psychiatrii Polskiej, Kraków 2000.

• Document Type: review