Czy impulsywność w ADHD ma komponenty temperamentalne?

• Authors: Małgorzata Lipowska , Dorota Dykalska-Bieck

Title variants

EN

Temperamental components of impulsivity in ADHD

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

The aim of the above research was to identify the temperamental profile differentiating children with diagnosed ADHD from their friends who are not affected by developmental deficiency. Moreover, the objective was to examine whether the temperamental profile of hyperactive children can be characterized by the same specific configuration of traits. Material and method: The experimental group comprised 63 children with diagnosed ADHD (32 girls and 31 boys). The control group consisted of children without any diagnosed developmental deficiency (37 girls and 30 boys) in the age adequate to the research group (control group aged M=11.5; SD=0.9; ADHD children aged M=11.6; SD=0.4). Temperamental profile was evaluated by means of Buss and Plomin EAS-C Temperament Questionnaire, Polish version adapted by Oniszczenko (1997) and evaluated by parents and teachers. The severity of symptoms criterial for ADHD was described with the use of Wolańczyk and Kołakowski Questionnaire for diagnosing ADHD and behavioural disorders (2005). Results: Correlates were found between the severity of ADHD symptoms and the child’s specific temperamental profile. In case of hyperactive children, teachers ranked shyness significantly higher (t=-5.2; p=0.000), whereas parents ranked emotionality higher (t=5.1; p=0.000). In both examined groups the activity level was estimated as average and high (6-7 sten). It appeared that the trait differentiating the temperamental profile of children from both groups was emotionality – a higher level of this trait was indicated both by parents (t=8.6; p=0.000) and teachers (t=6.4; p=0.000). As far as the relation between particular temperamental traits and criterial ADHD dimensions is concerned, a correlation was found between emotionality and impulsivity (r=3.4; p=0.008) and hyperactivity (r=3.5; p=0.007) in parents’ evaluation and impulsivity (r=3.6; p=0.004) in teachers’ perception. Moreover, the teachers also emphasised the correlation between sociability and inattention (r=4.3; p=0.001). Conclusions: There is a correlation between the severity of hyperactivity symptoms and the configuration of temperamental features in children. Hyperactive children exhibit a specific temperamental profile.

PL

Celem badań była odpowiedź na pytanie o różnice w typach temperamentu między dziećmi z diagnozą ADHD a ich kolegami bez zdiagnozowanych deficytów rozwojowych, jak również stwierdzenie, czy profil temperamentu dzieci nadpobudliwych cechuje specyficzna konfiguracja cech. Materiał i metoda: Grupę eksperymentalną stanowiło 63 dzieci z diagnozą ADHD (32 dziewczynki i 31 chłopców). Grupa kontrolna składała się z dzieci bez zdiagnozowanych deficytów rozwojowych (37 dziewczynek i 30 chłopców), dobranych adekwatne do grupy badanej pod względem wieku (grupa kontrolna w wieku M=11,5; SD=0,9; dzieci z ADHD w wieku M=11,6; SD=0,4). Profil temperamentu oceniono przy pomocy Kwestionariusza Temperamentu EAS-C Bussa i Plomina w polskiej adaptacji Oniszczenki (1997) w wersji ocenianej przez rodziców i nauczycieli. Natężenie objawów kryterialnych dla ADHD określono za pomocą Kwestionariusza do diagnozy ADHD i zaburzeń zachowania Wolańczyka i Kołakowskiego (2005). Wyniki: Wykazano istnienie korelatów między nasileniem objawów ADHD a specyficznym profilem temperamentalnym dziecka. W przypadku dzieci nadpobudliwych nauczyciele istotnie wyżej szacowali nieśmiałość (t=-5,2; p=0,000), z kolei rodzice – emocjonalność (t=5,1; p=0,000). W obu badanych grupach poziom aktywności oceniany był jako przeciętny i wysoki (6.-7. sten). Okazało się, iż cechą, która różnicuje profil temperamentu dzieci z obu grup, jest emocjonalność – wyższy poziom tej cechy wskazywali zarówno rodzice (t=8,6; p=0,000), jak i nauczyciele (t=6,4; p=0,000). W aspekcie związku poszczególnych cech temperamentu z wymiarami kryterialnymi ADHD potwierdzono zależność emocjonalności z impulsywnością (r=3,4; p=0,008) i nadruchliwością (r=3,5; p=0,007) w ocenie rodziców oraz z impulsywnością (r=3,6; p=0,004) w percepcji nauczycieli. Ponadto nauczyciele podkreślali związek towarzyskości z nieuwagą (r=4,3; p=0,001). Wnioski: Natężenie objawów nadpobudliwości psychoruchowej ma związek z konfiguracją cech temperamentu u dzieci. Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo cechuje specyficzny profil temperamentalny.

Keywords

EN

ADHD; children; dzieci; hyperactivity; nadpobudliwość; nauczyciele; parents; rodzice; teachers; temperament

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Psychiatria i Psychologia Kliniczna
• Year: 2010
• Volume: 10
• Issue: 3
• Pages: 169-181

Contributors

author

Małgorzata Lipowska

author

Dorota Dykalska-Bieck

References

• 1. World Health Organization. The ICD-10 classification of mental and behavioural disorders: clinical descriptions and diagnostic guidelines. Geneva 1992.
• 2. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Wyd. 4, Washington, DC 2000.
• 3. Willcutt E.G., Pennington B.F., DeFries J.C.: Etiology of inattention and hyperactivity/impulsivity in a community sample of twins with learning difficulties. J. Abnorm. Child Psychol. 2000; 28: 149-159.
• 4. Auerbach J.G., Berger A., Atzaba-Poria N. i wsp.: Temperament at 7, 12, and 25 months in children at familial risk for ADHD. Inf. Child Dev. 2008; 17: 321-338.
• 5. Bacchini D., Affuso G., Trotta T.: Temperament, ADHD and peer relations among schoolchildren: the mediating role of school bullying. Aggress. Behav. 2008; 34: 447-459.
• 6. Neuhaus C.: Dziecko nadpobudliwe. Jak zrozumieć objawy i znaleźć odpowiednie rozwiązania. PZWL, Warszawa 2005.
• 7. Borkowska A.R.: Procesy uwagi i hamowania reakcji u dzieci z ADHD z perspektywy rozwojowej neuropsychologii klinicznej. Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008.
• 8. Borkowska A.R., Tomaszewski W: Sustained attention in children with ADHD. Acta Neuropsychol. 2008; 6: 107-121.
• 9. Kołakowski A., Wolańczyk T., Pisula A. i wsp.: ADHD - zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Przewodnik dla rodziców i wychowawców. GWP, Gdańsk 2007.
• 10. Lipowska M.: Nadpobudliwość w oczach nauczycieli - temperament czy zaburzenie. W: Wojciszke B., Plopa M. (red.): Osobowość a procesy psychiczne i zachowanie. Impuls, Kraków 2003: 405-422.
• 11. Chrzanowska B., Święcicka J.: Oswoić ADHD. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2006.
• 12. Hodgens J.B., Cole J., Boldizar J.: Peer-based differences among boys with ADHD. J. Clin. Child Psychol. 2000; 29: 443-452.
• 13. Tercyak K.P, Audrain-McGovern J.: Personality differences associated with smoking experimentation among adolescents with and without comorbid symptoms of ADHD. Subst. Use Misuse 2003; 38: 1953-1970.
• 14. Czaplewska E., Lipowska M.: Perception of facially and vocally expressed emotions in children with ADHD. Acta Neuropsychol. 2008; 6: 337-348.
• 15. Kumpulainen K., Rasanen E., Puura K.: Psychiatric disorders and the use of mental health services among children involved in bullying. Aggress. Behav. 2001; 27: 102-110.
• 16. Dudek M.: Nieprzystosowanie społeczne dzieci z ADHD. Wydawnictwo UKSW Warszawa 2009.
• 17. Pastwa-Wojciechowska B.: Coexistence of ADHD and psychopathy in male offenders. Acta Neuropsychol. 2008; 6: 325-336.
• 18. Pennington B.F., McGrath L.M., Rosenberg J. i wsp.: Gene X environment interactions in reading disability and attention-deficit/hyperactivity disorder. Dev. Psychol. 2009; 45: 77-89.
• 19. Faraone S.V, Biederman J., Friedman D.: Validity of DSM-IV subtypes of attention-deficit/hyperactivity disorder: a family study perspective. J. Am. Acad. Child Adolesc. Psychiatry 2000; 39: 300-307.
• 20. Słopień A., Dmitrzak-Węglarz M., Rybakowski F. i wsp.: Udział czynników genetycznych w etiologii ADHD. Badania populacyjne, geny układu amin katecholowych. Psychiatr. Pol. 2006; 40: 19-32.
• 21. Barr C.L., Feng Y., Wigg K.G. i wsp.: 5’-untranslated region of the dopamine D4 receptor gene and attention deficit hyperactivity disorder. Am. J. Med. Genet. 2001; 105: 84-90.
• 22. Spencer T.J., Biederman J., Wilens T.E., Faraone S.V: Overview and neurobiology of attention-deficit/hyperactivity disorder. J. Clin. Psychiatry 2002; 63: 3-9.
• 23. Oniszczenko W, Dragan W: Association between dopamine D4 receptor exon III polymorphism and emotional reactivity as a temperamental trait. Twin Res. Hum. Genet. 2005; 8: 633-637.
• 24. Auerbach J.G., Faroy M., Ebstein R. i wsp.: The association of the dopamine D4 receptor gene (DRD4) and the serotonin transporter promoter gene (5-HTTLPR) with temperament in 12-month-old infants. J. Child Psychol. Psychiatry 2001; 42: 777-783.
• 25. Cloninger C.: A systematic method for clinical description and classification of personality variants. A proposal. Arch. Gen. Psychiatry 1987; 44: 573-588.
• 26. Ribases M., Ramos-Quiroga J.A., Hervas A. i wsp.: Exploration of 19 serotoninergic candidate genes in adults and children with attention-deficit/hyperactivity disorder identifies association for 5HT2A, DDC and MAOB. Mol. Psychiatry 2009; 14: 71-85.
• 27. Malmberg K., Wargelius H.L., Lichtenstein P. i wsp.: ADHD and disruptive behavior scores - associations with MAO-A and 5-HTT genes and with platelet MAO-B activity in adolescents. BMC Psychiatry 2008; 8: 28.
• 28. Gray J.: The neuropsychology of anxiety. Oxford University Press, New York 1982.
• 29. Zukerman M.: Impulsive unsocialized sensation seeking: the biological foundations of a basic dimension of personality. W: Bates J.E., Wachs T.D. (red.): Temperament: Individual differences at the interface of biology and behavior. American Psychological Association, Washington 1994: 219-255.
• 30. Hess C., Reif A., Strobel A. i wsp.: A functional dopamine-beta-hydroxylase gene promoter polymorphism is associated with impulsive personality styles, but not with affective disorders. J. Neural Transm. 2009; 116: 121-130.
• 31. Manor I., Tyano S., Mel E. i wsp.: Family-based and association studies of monoamine oxidase A and attention deficit hyperactivity disorder (ADHD): preferential transmission of the long promoter-region repeat and its association with impaired performance on a continuous performance test (TOVA). Mol. Psychiatry 2002; 7: 626-632.
• 32. Oniszczenko W, Dragan WŁ.: Genetyka zachowania w psychologii i psychiatrii. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008.
• 33. Silberg J.L., Miguel VF., Murrelle E.L. i wsp.: Genetic and environmental influences on temperament in the first year of life: The Puerto Rico Infant Twin Study (PRINTS). Twin Res. Hum. Genet. 2005; 8: 328-336.
• 34. Thomas A., Chess S.: Temperament and Development. Brunner/Mazel, New York 1977.
• 35. Chess S., Thomas A.: Origins and Evolution of Behavior Disorders: From Infancy to Early Adult Life. Brunner/Mazel, New York 1984.
• 36. West A., Schenkel L.S., Pavuluri M.N.: Early childhood temperament in pediatric bipolar disorder and attention deficit hyperactivity disorder. J. Clin. Psychol. 2008; 64: 402-421.
• 37. Finzi-Dottan R., Manor I., Tyano S.: ADHD, temperament, and parental style as predictors of the child’s attachment patterns. Child Psychiatry Hum. Dev. 2006; 37: 103-114.
• 38. Martel M., Nigg J.T.: Child ADHD and personality/temperament traits of reactive and effortful control, resiliency, and emotionality. J. Child Psychol. Psychiatry 2006; 47: 1175-1183.
• 39. Buss A.H., Plomin R.: Temperament: Early developing personality traits. Erlbaum, Hillsdale, NJ 1984.
• 40. Strelau J.: Psychologia różnic indywidualnych. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.
• 41. Oniszczenko W: Kwestionariusz Temperamentu EAS A. Bussa i R. Plomina. Podręcznik. Pracownia Testów Psychologicznych PTP, Warszawa 1997.
• 42. Wolańczyk T., Kołakowski A.: Kwestionariusze do diagnozy ADHD i zaburzeń zachowania. Janssen-Cilag, Warszawa 2005.
• 43. Barkley R.A.: Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder - A Handbook for Diagnosis and Treatment. Guilford Press, New York 2006.
• 44. Wolańczyk T., Pisula A.: Zespół nadpobudliwości psychoruchowej. W: Wolańczyk T., Komender J. (red.): Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. PZWL, Warszawa 2005: 215-237.
• 45. Lipowska M., Buliński L.: Cognitive style in children perceived by their teachers as hyperactive. Acta Neuropsychol. 2007; 5: 34-45.

• Document Type: article