Potencjalna rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w terapii schizofrenii oraz profilaktyce wtórnej wśród osób zagrożonych rozwojem psychozy: dane z randomizowanych, kontrolowanych placebo badań klinicznych oraz metaanaliz

• Authors: Tomasz Pawełczyk , Agnieszka Pawełczyk , Jolanta Rabe-Jabłońska

Title variants

EN

The potential role of omega-3 polyunsaturated fatty acids in therapy of schizophrenia and secondary prophylaxis of individuals at high risk of psychosis: data from randomised placebo controlled clinical trials and meta-analyses

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

Omega-3 long-chain polyunsaturated fatty acids (PUFAs) are considered to be essential nutrients, which means they have to be delivered with food, because human body cannot produce them effectively. Eicosapentaenoic (EPA) and docosahexaenoic (DHA) acids belong to essential omega-3 PUFAs. The saltwater sea fat fish such as mackerel, herring, salmon as well as sea food are the natural source of DHA and EPA. Omega-3 PUFAs turned to have advantageous effects in eryhypercholesterolaemia, congestive heart failure, hypertension, chronic inflammatory conditions, atherosclerosis, age-related macular degeneration. PUFAs beneficial effects on the key central nervous system developmental processes such as neuronal maturation and migration, dendritic spines formation, synaptogenesis, pruning and neuronal plasticity were also observed. The dysfunction of these processes leads to subtle cytoarchitecture and functional abnormalities of neuronal connections in vulnerable individuals according to neurodevelopmental hypothesis of schizophrenia. These changes interacting with additional environmental pathogenetic factors may induce schizophrenia development usually in adolescence or early adulthood. The biochemical substrate of neurodevelopmental hypothesis of schizophrenia is, according to D. Horrobin, the dysfunction of neuronal membranes phospholipids composed of PUFAs among other things. That dysfunction is to be directly responsible for developmental and neurotransmission abnormalities and the clinical symptoms observed. There is accumulating evidence coming from epidemiological and open-label supplementation trials indicating the advantageous effects of omega-3 PUFAs used as adjunct in schizophrenia patients. The following paper summarizes the available literature concerning randomised clinical trials assessing the efficacy of omega-3 PUFAs in schizophrenia and ultra high risk states for psychosis development.

PL

Długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WKT) omega-3 należą do substancji egzogennych, co oznacza, iż muszą być dostarczane z pożywieniem, ponieważ organizm nie posiada zdolności ich efektywnego wytwarzania. Egzogennymi WKT omega-3 są kwas eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA). Naturalne źródło EPA i DHA stanowią tłuste ryby słonowodne: makrela, śledź, łosoś oraz owoce morza. Okazało się, iż WKT omega-3 mają korzystne działanie w hipercholesterolemii, niewydolności krążenia, nadciśnieniu tętniczym, przewlekłych stanach zapalnych, miażdżycy, zwyrodnieniu plamki związanym z wiekiem. Zaobserwowano także pozytywny wpływ WKT omega- 3 na kluczowe procesy warunkujące prawidłowy rozwój i dojrzewanie ośrodkowego układu nerwowego: dojrzewanie i migrację neuronów, tworzenie kolców dendrytycznych, synaptogenezę, redukcję połączeń synaptycznych, procesy plastyczności neuronalnej. Zgodnie z hipotezą neurorozwojową schizofrenii upośledzenie powyższych procesów prowadzi u osobników podatnych do dyskretnych zaburzeń cytoarchitektoniki i funkcji obwodów neuronalnych, co przy udziale dodatkowych środowiskowych czynników patogenetycznych może prowadzić do rozwoju schizofrenii, najczęściej w okresie adolescencji lub wczesnej dorosłości. Według D. Horrobina podłożem biochemicznym hipotezy neurorozwojowej może być dysfunkcja metabolizmu fosfolipidów błonowych złożonych między innymi z WKT, co ma bezpośrednio odpowiadać za upośledzenie procesów rozwojowych, zaburzenia neurotransmisji i wreszcie obserwowane objawy kliniczne. Badacze zgromadzili liczne dane wskazujące na występowanie zaburzeń metabolizmu WKT omega-3 u chorych na schizofrenię oraz ich krewnych, a także u osób zagrożonych rozwojem psychozy. Również wyniki badań epidemiologicznych oraz suplementacyjnych wskazują na korzystny efekt kliniczny uzupełniającego podawania WKT omega-3 u chorych na schizofrenię. Niniejsza praca podsumowuje wyniki randomizowanych, kontrolowanych placebo badań klinicznych nad skutecznością WKT omega-3 w leczeniu schizofrenii oraz profilaktyce wtórnej u osób z wysokim ryzykiem rozwoju psychozy.

Keywords

EN

badania kliniczne; clinical trials; leczenie; polyunsaturated fatty acids omega-3; schizofrenia; schizophrenia; suplementacja; supplementation; treatment; wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Psychiatria i Psychologia Kliniczna
• Year: 2009
• Volume: 9
• Issue: 4
• Pages: 270-277

Contributors

author

Tomasz Pawełczyk

• Klinika Zaburzeń Afektywnych i Psychotycznych Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Kierownik: prof. dr hab. n. med. Jolanta Rabe-Jabłońska

author

Agnieszka Pawełczyk

• Klinika Zaburzeń Afektywnych i Psychotycznych Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Kierownik: prof. dr hab. n. med. Jolanta Rabe-Jabłońska

author

Jolanta Rabe-Jabłońska

• Klinika Zaburzeń Afektywnych i Psychotycznych Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Kierownik: prof. dr hab. n. med. Jolanta Rabe-Jabłońska

References

• 1. Bazan N.G.: Lipid signaling in neural plasticity, brain repair, and neuroprotection. Mol. Neurobiol. 2005; 32: 89-103.
• 2. Hansen H.S.: New biological and clinical roles for the n-6 and n-3 fatty acids. Nutr. Rev. 1994; 52: 162-167.
• 3. Hashimoto M., Hossain S., Yamasaki H. i wsp.: Effects of eicosapentaenoic acid and docosahexaenoic acid on plasma membrane fluidity of aortic endothelial cells. Lipids 1999; 34: 1297-1304.
• 4. Piomelli D.: Eicosanoids in synaptic transmission. Crit. Rev. Neurobiol. 1994; 8: 65-83.
• 5. Yao J.K., Magan S., Sonel A.F. i wsp.: Effects of omega-3 fatty acid on platelet serotonin responsivity in patients with schizophrenia. Prostaglandins Leukot. Essent. Fatty Acids 2004; 71: 171-176.
• 6. Kitajka K., Puskas L.G., Zvara A. i wsp.: The role of n-3 polyunsaturated fatty acids in brain: modulation of rat brain gene expression by dietary n-3 fatty acids. Proc. Natl Acad. Sci. USA 2002; 99: 2619-2624.
• 7. Salvati S., Natali F., Attorri L. i wsp.: Stimulation of myelin proteolipid protein gene expression by eicosapentaenoic acid in C6 glioma cells. Neurochem. Int. 2004; 44: 331-338.
• 8. Lynch A.M., Loane D.J., Minogue A.M. i wsp.: Eicosapentaenoic acid confers neuroprotection in the amyloid-β challenged aged hippocampus. Neurobiol. Aging 2007; 28: 845-855.
• 9. Jensen C.L., Voigt R.G., Prager T.C. i wsp.: Effects of maternal docosahexaenoic acid intake on visual function and neurodevelopment in breastfed term infants. Am. J. Clin. Nutr. 2005; 82: 125-132.
• 10. Berger G.E., Smesny S., Amminger G.P.: Bioactive lipids in schizophrenia. Int. Rev. Psychiatry 2006; 18: 85-98.
• 11. Fukuzako H., Fukuzako T., Hashiguchi T. i wsp.: Changes in levels of phosphorus metabolites in temporal lobes of drug-naive schizophrenic patients. Am. J. Psychiatry 1999; 156: 1205-1208.
• 12. Keshavan M.S., Montrose D.M., Pierri J.N. i wsp.: Magnetic resonance imaging and spectroscopy in offspring at risk for schizophrenia: preliminary studies. Prog. Neuropsychopharmacol. Biol. Psychiatry 1997; 21: 1285-1295.
• 13. Klemm S., Rzanny R., Riehemann S. i wsp.: Cerebral phosphate metabolism in first-degree relatives of patients with schizophrenia. Am. J. Psychiatry 2001; 158: 958-960.
• 14. Fenton WS., Hibbeln J., Knable M.: Essential fatty acids, lipid membrane abnormalities, and the diagnosis and treatment of schizophrenia. Biol. Psychiatry 2000; 47: 8-21.
• 15. Khan M.M., Evans D.R., Gunna V i wsp.: Reduced erythrocyte membrane essential fatty acids and increased lipid peroxides in schizophrenia at the never-medicated first-episode of psychosis and after years of treatment with antipsychotics. Schizophr. Res. 2002; 58: 1-10.
• 16. Connor W.E., Neuringer M., Lin D.S.: Dietary effects on brain fatty acid composition: the reversibility of n-3 fatty acid deficiency and turnover of docosahexaenoic acid in the brain, erythrocytes, and plasma of rhesus monkeys. J. Lipid Res. 1990; 31: 237-247.
• 17. Gattaz W.F., Brunner J.: Phospholipase A2 and the hypo-frontality hypothesis of schizophrenia. Prostaglandins Leu-kot. Essent. Fatty Acids 1996; 55: 109-113.
• 18. Smesny S., Klemm S., Stockebrand M. i wsp.: Endopheno-type properties of niacin sensitivity as marker of impaired prostaglandin signalling in schizophrenia. Prostaglandins Leukot. Essent. Fatty Acids 2007; 77: 79-85.
• 19. St Clair D., Xu M., Wang P. i wsp.: Rates of adult schizophrenia following prenatal exposure to the Chinese famine of 1959-1961. JAMA 2005; 294: 557-562.
• 20. Stein Z., Susser M., Saenger G., Marolla F.: Famine and Human Development. The Dutch Hunger Winter of 19441945. Oxford University Press, New York, NY 1975.
• 21. Susser E., Neugebauer R., Hoek H.W i wsp.: Schizophrenia after prenatal famine. Further evidence. Arch. Gen. Psychiatry 1996; 53: 25-31.
• 22. Susser E., St Clair D., He L.: Latent effects of prenatal malnutrition on adult health: the example of schizophrenia. Ann. N. Y. Acad. Sci. 2008; 1136: 185-192.
• 23. McCreadie R.G.: The Nithsdale Schizophrenia Surveys. 16. Breast-feeding and schizophrenia: preliminary results and hypotheses. Br. J. Psychiatry 1997; 170: 334-337.
• 24. Peet M., Poole J., Laugharne J.: Breastfeeding, neurodevelopment, and schizophrenia. W: Peet M., Glen I., Horrobin D.F. (red.): Phospholipid Spectrum Disorder in Psychiatry. Marius Press, Carnforth 1999: 159-166.
• 25. Christensen O., Christensen E.: Fat consumption and schizophrenia. Acta Psychiatr. Scand. 1988; 78: 587-591.
• 26. Mellor J.E., Laugharne J.D., Peet M.: Schizophrenic symptoms and dietary intake of n-3 fatty acids. Schizophr. Res. 1995; 18: 85-86.
• 27. Arvindakshan M., Ghate M., Ranjekar P.K. i wsp.: Supplementation with a combination of ω-3 fatty acids and antioxidants (vitamins E and C) improves the outcome of schizophrenia. Schizophr. Res. 2003; 62: 195-204.
• 28. Sivrioglu E.Y., Kirli S., Sipahioglu D. i wsp.: The impact of ω-3 fatty acids, vitamins E and C supplementation on treatment outcome and side effects in schizophrenia patients treated with haloperidol: an open-label pilot study. Prog. Neuropsychopharmacol. Biol. Psychiatry 2007; 31: 14931499.
• 29. Peet M., Brind J., Ramchand C.N. i wsp.: Two double-blind placebo-controlled pilot studies of eicosapentaenoic acid in the treatment of schizophrenia. Schizophr. Res. 2001; 49: 243-251.
• 30. Fenton WS., Dickerson F., Boronow J. i wsp.: A placebo-controlled trial of omega-3 fatty acid (ethyl eicosapentaenoic acid) supplementation for residual symptoms and cognitive impairment in schizophrenia. Am. J. Psychiatry 2001: 158: 2071-2074.
• 31. Peet M., Horrobin D.F.; E-E Multicentre Study Group: A dose-ranging exploratory study of the effects of ethyleicosapentaenoate in patients with persistent schizophrenic symptoms. J. Psychiatr. Res. 2002; 36: 7-18.
• 32. Emsley R., Myburgh C., Oosthuizen P., van Rensburg S.J.: Randomized, placebo-controlled study of ethyleicosapentaenoic acid as supplemental treatment in schizophrenia. Am. J. Psychiatry 2002; 159: 1596-1598.
• 33. Berger G.E., Wood S.J., Wellard R.M. i wsp.: Ethyl-eicosap-entaenoic acid in first-episode psychosis. A 1H-MRS study. Neuropsychopharmacology 2008; 33: 2467-2473.
• 34. Amminger G., Schaefer M.R., Papageorgiou K. i wsp.: Omega-3 fatty acids reduce the risk of early transition to psychosis in ultra-high risk individuals: a double-blind randomized, placebo-controlled treatment study. Schizophr. Bull. 2007; 33: 418-419.
• 35. Yung A.R., Yuen H.P., McGorry P.D. i wsp.: Mapping the onset of psychosis: the Comprehensive Assessment of At-Risk Mental States. Aust. N. Z. J. Psychiatry 2005; 39: 964971.
• 36. Joy C.B., Mumby-Croft R., Joy L.A.: Polyunsaturated fatty acid supplementation for schizophrenia. Cochrane Database Syst. Rev. 2006; 3: CD001257.
• 37. Freeman M.P., Hibbeln J.R., Wisner K.L. i wsp.: Omega-3 fatty acids: evidence basis for treatment and future research in psychiatry. J. Clin. Psychiatry 2006; 67: 1954-1967.
• 38. Berger G.E., Proffitt T.M., McConchie M. i wsp.: Ethyl-eicosapentaenoic acid in first-episode psychosis: a randomized, placebo-controlled trial. J. Clin. Psychiatry 2007; 68: 1867-1875.

• Document Type: article