Przydatność ultrasonografii w diagnostyce zespołu Sjögrena

• Authors: Fadhil Saied , Monika Włodkowska‑Korytkowska , Maria Maślińska , Brygida Kwiatkowska , Wojciech Kunisz , Patrycja Smorawińska , Iwona Sudoł‑Szopińska

Title variants

EN

The usefulness of ultrasound in the diagnostics of Sjögren’s syndrome

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Sjögren’s syndrome is an autoimmune exocrinopathy which manifests itself with dryness
of the eyes and the oral cavity. These symptoms comprise a so-called sicca syndrome
(xerostomia and xerophthalmia). Two forms of this disease may be distinguished: primary
Sjögren’s syndrome which affects salivary glands and secondary Sjögren’s syndrome with
other autoimmune diseases present such as rheumatoid arthritis, systemic lupus erythematosus
or systemic scleroderma. The diagnosis is based on the classification criteria
established in 2002 by a group of American and European scientists (American-European
Consensus Group), which involve the interview and physical examination as well as
serological, histopathological and radiological tests. Most of these examinations show
some limitations such as invasiveness, expensiveness or limited accessibility. The latest
research suggests that ultrasound examination may appear promising in the diagnostics
of the main salivary glands: submandibular and parotid glands. It is an accessible and
relatively cheap examination with high sensitivity and specificity values which are comparable
to those obtained via conventional means used in the diagnostics of this disease,
i.e. biopsy of the minor salivary glands, sialography and scintigraphy, as well as superior
to those obtained in sialometry and Schirmer’s test. Additionally, ultrasonography correlates
with the results of magnetic resonance imaging. Therefore, a number of authors
claim that US examination should be included in the classification criteria of Sjögren’s
syndrome. The aim of this article is to present the diagnostic capacity of the US examination
in Sjögren’s syndrome using the current ultrasound classification systems based on
the grey-scale, Doppler and contrast-enhanced examinations. The latest research confirms
that the most valuable diagnostic criterion in Sjögren’s syndrome is the heterogeneity
of the glandular parenchyma. The outcome of the examination greatly depends on
the examiner’s experience.

PL

Zespół Sjögrena jest autoimmunologiczną egzokrynopatią, manifestującą się objawami
suchości oka i jamy ustnej, składającymi się na tzw. zespół suchości (kserostomia i kseroftalmia).
Można wyróżnić dwie postaci choroby: pierwotny zespół Sjögrena, zajmujący
głównie gruczoły ślinowe, oraz wtórny zespół Sjögrena, z towarzyszącymi innymi
chorobami autoimmunologicznymi, tj. reumatoidalnym zapaleniem stawów, toczniem
układowym rumieniowym czy twardziną układową. Rozpoznanie choroby opiera się
na kryteriach klasyfikacyjnych opracowanych w 2002 roku przez grupę naukowców
z Ameryki i Europy (American‑European
Consensus Group), które bazują na badaniach
przedmiotowych i podmiotowych, serologicznych, histopatologicznych i radiologicznych.
Większość tych badań wykazuje pewne ograniczenia, takie jak inwazyjność, wysoki koszt
czy mała dostępność. Ostatnie prace wskazują, że obiecującą metodą w diagnostyce
choroby jest badanie ultrasonograficzne głównych gruczołów ślinowych: ślinianek podżuchwowych
i przyusznych. Jest to badanie dostępne, stosunkowo niedrogie, wykazujące
wysoką czułość i swoistość, na poziomie porównywalnym do konwencjonalnych metod
stosowanych w rozpoznawaniu tej choroby, tj. biopsji gruczołów ślinowych mniejszych,
sialografii i scyntygrafii, i przewyższającym sialometrię i test Schirmera. Dodatkowo
koreluje z wynikami rezonansu magnetycznego. Wielu autorów postuluje zatem włączenie
badania ultrasonograficznego do kryteriów klasyfikacyjnych zespołu Sjögrena. Celem
pracy jest przedstawienie możliwości diagnostycznych badania ultrasonograficznego
w rozpoznawaniu zespołu Sjögrena, z uwzględnieniem dotychczas stosowanych ultrasonograficznych
systemów klasyfikacyjnych, opierających się na badaniu w skali szarości,
w opcji dopplerowskiej oraz z zastosowaniem środków kontrastujących. Najnowsze badania
potwierdzają, że najcenniejszym diagnostycznie kryterium w rozpoznawaniu zespołu
Sjögrena jest niejednorodność miąższu gruczołów. Wynik badania w dużej mierze zależy
od doświadczenia badającego.

Keywords

EN

Sjögren’s syndrome; parotid gland; submandibular gland; ultrasonografia; ultrasonografia głównych gruczołów ślinowych; ultrasound; ultrasound examination of the main salivary glands; zespół Sjögrena; ślinianka podżuchwowa; ślinianka przyuszna

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Journal of Ultrasonography
• Year: 2013
• Volume: 13
• Issue: 53
• Pages: 202–211

Contributors

author

Fadhil Saied

• Zakład Radiologii, Instytut Reumatologii, Warszawa, Polska

author

Monika Włodkowska‑Korytkowska

• Zakład Radiologii, Instytut Reumatologii, Warszawa, Polska,Zakład Diagnostyki Obrazowej, II Wydział Lekarski, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska

author

Maria Maślińska

• Klinika Wczesnych Zapaleń Stawów, Instytut Reumatologii, Warszawa, Polska

author

Brygida Kwiatkowska

• Klinika Wczesnych Zapaleń Stawów, Instytut Reumatologii, Warszawa, Polska

author

Wojciech Kunisz

• Zakład Radiologii, Instytut Reumatologii, Warszawa, Polska

author

Patrycja Smorawińska

• Zakład Radiologii, Instytut Reumatologii, Warszawa, Polska

author

Iwona Sudoł‑Szopińska

• Zakład Radiologii, Instytut Reumatologii, Warszawa, Polska, Zakład Diagnostyki Obrazowej, II Wydział Lekarski, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska

References

• 1. Vitali C, Bombardieri S, Jonsson R, Moutsopoulos HM, Alexander EL, Carsons SE et al.: European Study Group on Classification Criteria for Sjögren’s Syndrome: Classification criteria for Sjögren’s syndrome: a revised version of the European criteria proposed by the American- European Consensus Group. Ann Rheum Dis 2002; 61: 554–558.
• 2. Milic VD, Petrovic RR, Boricic IV, Marinkovic‑Eric J, Radunovic GL, Jeremic PD et al.: Diagnostic value of salivary gland ultrasonographic scoring system in primary Sjögren’s syndrome: a comparison with scintigraphy and biopsy. J Rheumatol 2009; 36: 1495–1500.
• 3. de Clerck LS, Corthouts R, Francx L, Brussaard C, de Schepper A, Vercruysse HA et al.: Ultrasonography and computer tomography of the salivary glands in the evaluation of Sjögren’s syndrome. Comparison with parotid sialography. J Rheumatol 1988; 15: 1777–1781.
• 4. Bradus RJ, Hybarger P, Gooding GAW: Parotid gland: US findings in Sjögren syndrome. Work in progress. Radiology 1988; 169: 749–751.
• 5. Dębek A, Nowicki P, Czyrny Z: Zastosowanie ultrasonografii w diagnostyce bólu bocznego przedziału stawu łokciowego i bliższego końca przedramienia. J Ultrason 2012; 12: 188–201.
• 6. Kowalska B, Sudoł‑Szopińska I: Anatomia prawidłowa i ultrasonograficzna wybranych nerwów obwodowych. Część I: Sonohistologia oraz ogólne zasady badania na przykładzie nerwu pośrodkowego. J Ultrason 2012; 12: 120–130.
• 7. Czyrny Z: Anatomia diagnostyczna i diagnostyka patologii strefy entezy pierścienia rotatorów. J Ultrason 2012; 12: 178–187.
• 8. Sudoł‑Szopińska I, Zaniewicz‑Kaniewska K, Warczyńska A, Matuszewska G, Saied F, Kunisz W: Patogeneza reumatoidalnego zapalenia stawów w badaniach radiologicznych. Część II: Badania obrazowe w reumatoidalnym zapaleniu stawów. J Ultrason 2012; 12: 319–328.
• 9. Ariji Y, Ohki M, Eguchi K, Izumi M, Ariji E, Mizokami A et al.: Texture analysis of sonographic features of the parotid gland in Sjögren’s syndrome. AJR Am J Roentgenol 1996; 166: 935–941.
• 10. Kawamura H, Taniguchi N, Itoh K, Kano S: Salivary gland echography in patients with Sjögren’s syndrome. Arthritis Rheum 1990; 33: 505–510.
• 11. De Vita S, Lorenzon G, Rossi G, Sabella M, Fossaluzza V: Salivary gland echography in primary and secondary Sjögren’s syndrome. Clin Exp Rheumatol 1992; 10: 351–356.
• 12. Takashima S, Morimoto S, Tomiyama N, Takeuchi N, Ikezoe J, Kozuka T: Sjögren syndrome: comparison of sialography and ultrasonography. J Clin Ultrasound 1992; 20: 99–109.
• 13. Salaffi F, Argalia G, Carotti M, Giannini FB, Palombi C: Salivary gland ultrasonography in the evaluation of primary Sjögren’s syndrome. Comparison with minor salivary gland biopsy. J Rheumatol 2000; 27: 1229–1236.
• 14. Wernicke D, Hess H, Gromnica‑Ihle E, Krause A, Schmidt WA: Ultrasonography of salivary glands – a highly specific imaging procedure for diagnosis of Sjögren’s syndrome. J Rheumatol 2008; 35: 285–293.
• 15. Makula E, Pokorny G, Rajtár M, Kiss I, Kovács A, Kovács L: Parotid gland ultrasonography as a diagnostic tool in primary Sjögren’s syndrome. Br J Rheumatol 1996; 35: 972–977.
• 16. Makula E, Pokorny G, Kiss M, Vörös E, Kovács L, Kovács A et al.: The place of magnetic resonance and ultrasonographic examinations of the parotid gland in the diagnosis and follow‑up of primary Sjögren’s syndrome. Rheumatology (Oxford) 2000; 39: 97–104.
• 17. Yonetsu K, Takagi Y, Sumi M, Nakamura T, Eguchi K: Sonography as a replacement for sialography for the diagnosis of salivary glands affected by Sjögren’s syndrome. Ann Rheum Dis 2002; 61: 276–277.
• 18. Hočevar A, Ambrožič A, Rozman B, Kveder T, Tomšič M: Ultrasonographic changes of major salivary glands in primary Sjögren’s syndrome. Diagnostic value of a novel scoring system. Rheumatology (Oxford) 2005; 44: 768–772.
• 19. Milic VD, Petrovic RR, Boricic IV, Radunovic GL, Pejnovic NN, Soldatovic I et al.: Major salivary gland sonography in Sjögren’s syndrome: diagnostic value of a novel ultrasonography score (0–12) for parenchymal inhomogeneity. Scand J Rheumatol 2010; 39: 160–166.
• 20. Chikui T, Okamura K, Tokumori K, Nakamura S, Shimizu M, Koga M et al.: Quantitative analyses of sonographic images of the parotid gland in patients with Sjögren’s syndrome. Ultrasound Med Biol 2006; 32: 617–622.
• 21. Salaffi F, Carotti M, Iagnocco A, Luccioli F, Ramonda R, Sabatini E et al.: Ultrasonography of salivary glands in primary Sjögren’s syndrome: a comparison with contrast sialography and scintigraphy. Rheumatology (Oxford) 2008; 47: 1244–1249.
• 22. Niemelä RK, Takalo R, Pääkkö E, Suramo I, Päivänsalo M, Salo T et al.: Ultrasonography of salivary glands in primary Sjögren’s syndrome. A comparison with magnetic resonance imaging and magnetic resonance sialography of parotid glands. Rheumatology (Oxford) 2004; 43: 875–879.
• 23. Carotti M, Salaffi F, Manganelli P, Argalia G: Ultrasonography and colour Doppler sonography of salivary glands in primary Sjögren’s syndrome. Clin Rheumatol 2001; 20: 213–219.
• 24. Shimizu M, Okamura K, Yoshiura K, Ohyama Y, Nakamura S, Kinukawa N: Sonographic diagnostic criteria for screening Sjögren’s syndrome. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2006; 102: 85–93.
• 25. El Miedany YM, Ahmed I, Mourad HG, Mehanna AN, Aty SA, Gamal HM et al.: Quantitative ultrasonography and magnetic resonance imaging of the parotid gland: can they replace the histopathologic studies in patients with Sjogren’s syndrome? Joint Bone Spine 2004; 71: 29–38.
• 26. Martinoli C, Derchi LE, Solbiati L, Rizzatto G, Silvestri E, Giannoni M: Color Doppler sonography of salivary glands. AJR Am J Roentgenol 1994; 163: 933–941.
• 27. Chikui T, Yonetsu K, Izumi M, Eguchi K, Nakamura T: Abnormal blood flow to the submandibular glands of patients with Sjögren’s syndrome: Doppler waveform analysis. J Rheumatol 2000; 27: 1222–1228.
• 28. Giuseppetti GM, Argalia G, Salera D, Ranaldi R, Danieli G, Cappelli M: Ultrasonographic contrast‑enhanced study of sicca syndrome. Eur J Radiol 2005; 54: 255–232.
• 29. Voulgarelis M, Dafni UG, Isenberg DA, Moutsopoulos HM: Malignant lymphoma in primary Sjögren’s syndrome: a multicenter, retrospective, clinical study by the European Concerted Action on Sjögren’s Syndrome. Arthritis Rheum 1999; 42: 1765–1772.
• 30. Swets JA: Measuring the accuracy of diagnostic systems. Science 1988; 240: 1285–1293.

• Document Type: article