Materiały do flory roślin naczyniowych Wyżyny Śląskiej ze szczególnym uwzględnieniem roślin leczniczych; część 1. Dolina Potoku Psarskiego

• Authors: Katarzyna Anna Kowalik , Barbara Dorota Bacler-Żbikowska

Title variants

EN

Materials for vascular flora of Silesian Upland with particular emphasis on medicinal plants; part 1: The Psarski Stream Valley

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

WSTĘP: W pracy przedstawiono wyniki badań florystycznych, przeprowadzonych w Dolinie Potoku Psarskiego w Będzinie. Opisano florę naczyniową badanego terenu, ze szczególnym uwzględnieniem gatunków roślin leczniczych, a także rzadkich, zagrożonych i objętych ochroną prawną. MATERIAŁ I METODY: Badania terenowe prowadzono według standardowej metody florystycznej w sezonach wegetacyjnych 2011–2012. Sporządzono listę florystyczną, w której podano informacje o zagrożeniu gatunków oraz o ich ochronie prawnej. Wskazano również możliwości wykorzystania występujących na badanym obszarze roślin. WYNIKI: W latach 2011–2012 w Dolinie Potoku Psarskiego odnotowano 295 gatunków roślin naczyniowych, a wyniki badań terenowych zestawiono z danymi literaturowymi. Na badanym obszarze nie udało się potwierdzić występowania 14 gatunków, podawanych w dwóch starszych publikacjach. 106 gatunków badanej flory uznawanych jest za rośliny lecznicze (36%), a spośród nich Farmakopea Polska X opisuje surowce pozyskiwane z 37 gatunków. Ochronie prawnej podlega 8 gatunków, a 20 uznano za rzadkie i zagrożone w województwie śląskim. Najbardziej interesującym nowym znaleziskiem florystycznym jest Iris sibirica L., uznawany dotąd za wymarły na badanym obszarze. WNIOSKI: Badana dolina cechuje się dużą bioróżnorodnością i jest ostoją dla wielu gatunków chronionych oraz roślin regionalnie rzadkich i zagrożonych. Licznie występujące w Dolinie Potoku Psarskiego gatunki lecznicze mogą posłużyć jako naturalny rezerwuar nasion, zwłaszcza roślin rzadkich i chronionych, a także do celów naukowych.

EN

INTRODUCTION: The paper presents the results of floristic research carried out in the Psarski Stream Valley in Będzin. The local flora was described with special attention to regionally rare, endangered, protected, and medicinal plant species. MATERIAL AND METHODS: The field research was carried out in the vegetation seasons in 2011–2012 using the standard floristic investigation method, and the floristic list was made. Besides the names of all the plant species, the list includes information about endangered species and their legal protection. The possibilities of using the plants in folk medicine as well as in official therapy in Poland (plants described in Polish Pharmacopeias No. 10) were also indicated. RESULTS: The total number of vascular plant species in the studied area in 2011–2012 is 295 and the results of the field research were compared with literature data. We failed to confirm 14 further species which were reported from this area in 2 earlier publications. There are 106 species of medicinal plants (36%) and 37 of them are described in Polish Pharmacopeias No. 9. Eight species of the studied flora are legally protected and 20 species belong to rare and endangered plants in the Silesian province. The most interesting new floristic find for this area is siberian iris (Iris sibirica L.), which was earlier incorrectly considered extinct in the studied region. CONCLUSIONS: Because of the rich biodiversity of the studied stream valley, this area plays an important role of a major refuge for many rare and endangered plants of the region. Due to the large number of plant species occurring in the studied area, those plants could be used as a natural seed bank especially the rare and protected plants, and also for many scientific purposes.

Keywords

EN

Dolina Potoku Psarskiego; Flora; Medicinal plants; Psarski Stream Valley; Southern Poland; flora; gatunki chronione; gatunki rzadkie; południowa Polska; protected species; rare species; rośliny lecznicze; rośliny naczyniowe; vascular plants

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
• Journal: Annales Academiae Medicae Silesiensis
• Year: 2016
• Volume: 70
• Pages: 103–112

Contributors

author

Katarzyna Anna Kowalik

• Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

author

Barbara Dorota Bacler-Żbikowska

• Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, ul. Ostrogórska 30, 41-200 Sosnowiec, tel. [phone]

References

• 1. Kondracki J. Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. PWN. Warszawa 1994.
• 2. Nowak A., Boryta-Borowiecka M. Aktualizacja Programu rewitalizacji miasta Będzina. Referat Gospodarki Przestrzennej, Będzin 2010. (Załącznik do Uchwały Nr LVII/987/2010 Rady Miejskiej Będzina z dnia 29 października 2010 r.) http://www.bedzin.bip.info.pl/plik.php?id=15163 [dostęp: 26.09.2014].
• 3. Gawęda A., Krajewski Ł. Łąki storczykowe w Będzinie-Łagiszy. Przyroda Górnego Śląska 2010; 61: 3, 11.
• 4. Absalon D., Leśniok M., Nita J., Parusel J., Wower A. Będzin przyroda i krajobrazy. Urząd Miejski w Będzinie. Będzin 2005.
• 5. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. Flowering plants and pteridophytes of Poland, a check list – Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. W: Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences. Kraków 2002.
• 6. Farmakopea Polska X. Tom I. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne. Warszawa 2014, s. 1335–1647.
• 7. Van Wyk B., Wink M. Rośliny lecznicze świata. MedPharm Polska. Wrocław 2008.
• 8. Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J. Fitoterapia i leki roślinne. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2007.
• 9. Frohne D. Leksykon roślin leczniczych. Red. wyd. pol. A. Noculak-Palczewska. MedPharm Polska. Wrocław 2010.
• 10. Podlewski J, Chwalibogowska-Podlewska A. Leki współczesnej terapii. Tom II. Medical, Tribune Polska. Warszawa 2010, s. 927–977.
• 11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r., nr 0, poz. 1409).
• 12. Parusel J.B., Urbisz A. Czerwona lista roślin naczyniowych województwa śląskiego. W: Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego. Red. J.B. Parusel. Raporty Opinie 6. Strategia ochrony przyrody województwa śląskiego 2. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. Katowice 2012; s. 105–177.
• 13. Zarzycki K., Mirek Z. Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN. Kraków 2006, s. 13–20.
• 14. Kozłowski J. Aktualne problemy związane ze zbiorem surowców zielarskich ze stanu naturalnego. Wiadomości Zielarskie 1996; 12: 5–9.
• 15. Salasa A. Na przekór stereotypom. Będzin miastem o wysokiej bioróżnorodności. Przyroda Górnego Śląska 2005; 40: 7.
• 16. Bacler-Żbikowska B., Kowalik K. Nowe stanowisko kosaćca syberyjskiego Iris sibirica L. na Wyżynie Śląskiej. Natura Silesiae Superioris 2012; 13: 7–11.
• 17. Program Ochrony Środowiska dla Miasta Będzina na lata 2004–2015. AGOS-GEMES Sp. z o. o., Katowice 2004. ttp://www.bedzin.bip.info.pl/ /dokument.php?iddok=592&idmp=37&r=r [dostęp: 03.07.2015].

• Document Type: article