Sytuacja społeczno-ekonomiczna rodzin a zachowania żywieniowe uczniów szkół gimnazjalnych w Bytomiu

• Authors: Agata Wypych-Ślusarska , Elżbieta Czech , Joanna Kasznia-Kocot , Jerzy Słowiński , Małgorzata Kowalska , Ewa Niewiadomska , Michał Skrzypek , Jolanta Malinowska-Borowska

Title variants

EN

Socio-economic status and feeding habits of students in lower secondary schools in Bytom

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wstęp: W okresie dzieciństwa i wczesnej młodości
kształtują się nawyki żywieniowe. Kwestie ekonomiczne,
a także niektóre czynniki społeczne i demograficzne decydują
o wyborze i jakości spożywanych produktów. Cel:
Celem badania jest poznanie zachowań żywieniowych
wśród uczniów szkół gimnazjalnych w zależności od statusu
społeczno-ekonomicznego ich rodzin. Metody: Na
przełomie 2011/2012 r. przeprowadzono epidemiologiczne
badanie przekrojowe, którym objętych zostało 1099
uczniów szkół gimnazjalnych w Bytomiu. Ankieta obejmowała
pytania pochodzące z kwestionariusza stosowanego
w badaniu Health Behavior in School – aged Children
(HBSC). Dla określenia statusu społeczno-ekonomicznego
zastosowano skalę zasobów materialnych rodziny Family
Affluence Scale (FAS) oraz poziom wykształcenia matki
dziecka. Statystyczną analizę danych przeprowadzono w
oparciu o procedury dostępne w oprogramowaniu Statistica
10.0. Przy interpretacji uzyskanych wyników stosowano
kryterium statystycznej znamienności p*0,05. Wyniki:
Zbadano 1099 uczniów (55,6% dziewcząt i 44,4%
chłopców). Badani uczniowie pomijają w codziennej diecie
warzywa (59,3%), owoce (58,5%) oraz mleko i jego
przetwory (49,4%). Codziennie śniadanie spożywa 59,7%
badanych. Niepokojący jest wysoki odsetek dzieci spożywających
słodycze codziennie lub kilka razy dziennie
(37,2%). Prawidłowe zachowania żywieniowe częściej dotyczyły
dzieci matek o średnim poziomie wykształcenia i
wysokiej skali FAS. Wysoki odsetek dzieci spożywających
słodycze codziennie lub kilka razy dziennie pochodzi z
rodzin o niskim poziomie FAS. Wnioski: Nieprawidłowe
zachowania żywieniowe częściej dotyczą dzieci matek z
wykształceniem podstawowym lub zawodowym oraz pochodzących
z rodzin o niskim poziomie zasobów materialnych.

EN

Introduction: Eating habits are formed in childhood
and adolescence.. Economic issues including social and
demographic factors influence the choice and quality of
products consumed. Aim: The aim of the study is to determine
the impact of socio-economic status (SES) on eating
habits of students in lower secondary schools. Material
and methods: At the turn of 2011 and 2012, an epidemiological
cross-sectional study on 1,099 students in lower secondary schools from Bytom was conducted. The questionnaire
was based on the form used in Health Behaviour
in School – aged Children study (HBSC). The socio-economic
status of students was determined according to the
Family Affluence Scale (FAS) and the mother’s level of education.
The statistical analysis was conducted using Statistica
10.0 software. The significance level was set at
p40.05. Results: 1,099 students in lower secondary
school took part in the study (55.6% females and 44.4%
males). 59% of students skip vegetables in their daily diet,
(58.5%) fruits and (49.4%). milk but 59.7% have breakfast
every day. Nevertheless the high percentage of children eating
sweets every day or several times a day (37.2%) is worrying.
Those children whose mothers declared secondary
education and high level of FAS have proper eating habits.
Children eating sweets at least once a day come mostly
from families with low level of FAS. Conclusions: Bad eating
habits are mostly among children whose mothers are
of primary or vocational education and a low level of FAS.

Keywords

EN

młodzież gimnazjalna; skala zasobów materialnych rodziny (FAS); status społeczno-ekonomiczny (SES); żywienie

• Publisher: Polish Society of Environmental Medicine, Institute of Occupational Medicine and Environmental Health
• Journal: Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
• Year: 2013
• Volume: 16
• Issue: 4
• Pages: 43-51

Contributors

author

Agata Wypych-Ślusarska

• Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Zdrowia Publicznego, Katedra Epidemiologii i Biostatystyki, Zakład Epidemiologii

author

Elżbieta Czech

• Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Zdrowia Publicznego, Katedra Epidemiologii i Biostatystyki, Zakład Biostatystyki

author

Joanna Kasznia-Kocot

• Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Zdrowia Publicznego, Katedra Epidemiologii i Biostatystyki, Zakład Epidemiologii

author

Jerzy Słowiński

• Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Zdrowia Publicznego, Katedra Epidemiologii i Biostatystyki, Zakład Epidemiologii

author

Małgorzata Kowalska

• Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Lekarski w Katowicach, Katedra i Zakład Epidemiologii

author

Ewa Niewiadomska

• Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Zdrowia Publicznego, Katedra Epidemiologii i Biostatystyki, Zakład Biostatystyki

author

Michał Skrzypek

• Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Zdrowia Publicznego, Katedra Epidemiologii i Biostatystyki, Zakład Biostatystyki

author

Jolanta Malinowska-Borowska

• Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Zdrowia Publicznego, Zakład Toksykologii i Ochrony Zdrowia w Środowisku Pracy

References

• 1. Berkman L.F., Kawachi I.: A historical framework for social epidemiology. [w:] Berkman LF, Kawachi I. (ed).: Social epidemiology. Oxford University Press New York 2000: 3-12.
• 2. WHO. Environmental health inequalities in Europe. Assessment report. World Health Organization, Kopenhaga 2012.
• 3. Barker D.J.P.: Fetal and infant origins of adults disease. Br Med J 1990; 301: 1111.
• 4. Barros F.C., Victoria C.G., Scherpbier R. i wsp.: Socioeconomic inequities in the health and nutrition of children in low/middle income countries. Rev Saúde Pública 2010; 44:1-16.
• 5. Kołłajtis-Dołowy A., Matysiuk E., Boniecka I.: Zwyczaje żywieniowe wybranej grupy dzieci 11–12-letnich z Białegostoku. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość 2007; 6: 335-342.
• 6. Datar A., Sturm R., Magnabosco J.L.: Childhood overweight and academic performance: national study of kindergartners and firstgraders. Obes Res. 2004; 12:58–68.
• 7. De Irala-Estevez J., Groth M., Johansson L. et al.: A systematic review of socioeconomic differences in food habits in Europe: consumption of fruit and vegetables. Eur J Clin Nutr 2000; 54: 706-714.
• 8. Koval J., Mroskova S., Magurowa D.: Odżywianie się dzieci Romskich i jego wpływ na niektóre wskaźniki zdrowia. Med Środow 2012; 15:69-74
• 9. Zasady zdrowego żywienia dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Instytut Żywności i Żywienia, 2009. Dostęp: www.izz.waw.pl/pl/zasady-prawidowegozywienia#zasady%20dzieci (cytowany 18.08.2013).
• 10. Riches G.: Hunger, food security and welfare policies: issues and debates in First World societies. P Nutr Soc 1997; 56: 63-74.
• 11. Dibsdall L.A., Lambert N., Bobbin R.F. et al.: Low-income consumers” attitudes and behaviour towards access, availability and motivation to eat fruit and vegetables. Public Health Nutrition 2003; 6:159-68.
• 12. Mazur J. (red.): Status materialny rodziny i otoczenia a samopoczucie i styl życia młodzieży 15-letniej. Wyniki badań HBSC 2006 w ujęciu środowiskowym. Warszawa, 2007.
• 13. Jarosz M. (red.): Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia. Instytut Żywności i Żywienia Warszawa, 2008.
• 14. Sztompka B.: Socjologia. Analiza społeczeństwa. Wydawnictwo Znak Warszawa, 2007: 389-410.
• 15. Boniecka J., Michota-Kotulska E., Czerwonogrodzka A. i wsp.: Zachowania żywieniowe wybranej grupy dzieci w wieku szkolnym w aspekcie zagrożenia otyłością. Przegl Lek 2009; 66: 49-51.
• 16. Przeciętne miesięczne spożycie wybranych artykułów żywnościowych na 1 osobę. Bank Danych Lokalnych GUS w Warszawie. 2012. Dostęp: www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.dims?p_id=724642&p_token=0.46131679168540085 (cytowany 22.08.2013).
• 17. Wojtaś M., Kołłajtis-Dołowy A.: Zachowania żywieniowe wybranej grupy uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych w Warszawie. Probl Hig Epidemiol 2011; 92: 947-950.
• 18. Kasznia-Kocot J., Zdun J., Słowiński J. i wsp.: Zwyczaje żywieniowe i stosowanie diet odchudzających wśród młodzieży gimnazjalnej. (w:) Buczak A., Łukasik I.M., Witek A. (red.). Edukacja wobec zagrożeń zdrowia: zdrowa szkoła – zdrowy uczeń, między teorią a praktyką. Wydawnictwo NeuroCentrum Lublin, 2010: 9-33.
• 19. Gajda R., Jeżewska-Zychowicz M.: Zachowania żywieniowe młodzieży mieszkającej w województwie świętokrzyskim – wybrane aspekty. Probl Hig Epidemiol 2010; 91: 611-617.
• 20. Kołłajtis-Dołowy A., Pietruszka B., Waszczeniuk-Uliczka M.: Wybrane zachowania żywieniowe młodzieży gimnazjalnej. Żyw Człow 2003; 30: 143-144.
• 21. Zachowania i nawyki żywieniowe Polaków. Komunikat z badań. CBOS Warszawa, 2010. Dostępny na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_150_10.PDF (stan na 26 VII 2013 r.).
• 22. Otto-Buczkowska E. (red.): Zaburzenia przyjmowania pożywienia w populacji rozwojowej. Pediatria – co nowego? Wydawnictwo Cornetis Wrocław, 2007: 484-492.
• 23. Brooks-Gunn J., Duncan G.J.: The effects of poverty on children. Future Child. 1997, 7: 55-71.
• 24. Burchi F.: On the contribution of mother’s education to children’s nutritional capabilities in Mozambique. Paper presented at the 5th annual conference of the HDCA,10-13 September 2008, New Dehli, India. Dostępny na: https://hdca.org/publications/on-the-contribution-of-mothers-education-to-childrens-nutritional-capabilities-in-mozambique (stan na 6 XI 2013).
• 24. Thomas D., Strauss J., Henriques M.: How does mother’s education affect child height?, J Hum Resou 1991; 26: 183–211.
• 25. Garrett J.L., Ruel M.T.: Are determinants of rural and urban food security and nutritional status different? Some Insights from Mozambique, World Dev1999; 27: 1955–1975.
• 26. Bradley R.H., Corwyn R.F.: Socioeconomic status and child development. Annu. Rev. Psychol. 2002; 53: 371-99.
• 27. Torsheim T., Currie C., Boyce W. i wsp.: Country material distribution and adolescents” perceived health: multilevel study of adolescents in 27 countries. J Epidemiol Commun H 2006; 60: 156-161.
• 28. Milenijne Cele Rozwoju. Dostępne na: http://www.unic.un.org.pl/cele.php (stan na 26 VII 2013).
• 29. McDonald C.M., Baylin A., Arsenault J.E. i wsp.: Overweight is more prevalent than stunting and is associated with socioeconomic status, maternal obesity, and a snacking dietary pattern in school children from Bogota, Colombia. J. Nutr. 2009; 139: 370-376.
• 30. Groeneveld I.F., Solomons N.W., Doak C.M.: Nutritional status of urban schoolchildren of high and low socioeconomic status in Quetzaltenango, Guatemala. Rev Panam Salud Publica. 2007; 22: 169-77.
• 31. Eckhardt C.L., Suchindran C., Gordon-Larsen P. i wsp.: The association between diet and height in the postinfancy period changes with age and socioeconomic status in Filipino youths. J. Nutr. 2005; 135: 2192-2198.

• Document Type: paper