Godność dziecka w szpitalu psychiatrycznym

• Authors: Błażej Kmieciak , Agnieszka Gmitrowicz

Title variants

EN

The dignity of the child in a psychiatric hospital

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The right to respect the dignity of children using medical services in psychiatric units is regulated among other by the Patients’ Rights act and the Patients’ Rights Ombudsman act, Physician and Dentist Professions Act and the Medical Ethics Code. Although since 1994 the Mental Health Protection Act has existed, some information appears about the violation of the dignity of the child in psychiatric hospitals. Material and methods: Analysis of the information obtained from different sources (the media, the Internet, from patients and/or their legal guardians, peror Psychiatric Hospital Patients’ Ombudsman) allowed to draw up a list of repeated situations in psychiatric units for children and adolescents where the dignity of the juvenile/minor patient may be violated. Results: The most frequently reported issues are: reduction of the minor/juvenile patients’ access to “privileges” (such as direct contacts with colleagues), lack of privacy (such as controls in toilets and bathrooms), irregularities during the use of direct coercion, lack of regular access to a mobile phone, the Internet, stereo equipment, lack of juvenile/minor patients’ consent for treatment (including the double permission), engaging the patients to cleaning work, and medical staff’s interventions of educational and corrective character (the patients perceive this as the use of penalties). Discussion: It was found out that the reaction of a minor/juvenile psychiatric unit patient or her/his carers to the detachment from her/his surroundings, favourite activities or things, and educational interventions are related to precise determination of diagnostic and therapeutic procedures and rules prevalent in the group, privileges, consequences, and application of behavioural effects in the form of negative reinforcements (so-called penalties) and positive reinforcements (rewards). A strong response to infringement of the rules may be perceived by the patients as a violation of their rights. Particularly important in such situations is the way the dialogue with the patient is conducted, besides the patient has to be informed about the consequences of infringement of the norms and rules. This should be reflected in the rules of the psychiatric unit. Furthermore, special importance within the respect for the dignity of the minor/juvenile patient in the psychiatric unit is ascribed to the use of a long-term direct coercion in case of a patient with severe mental impairment and/or autism, strongly agitated, aggressive or self-aggressive. The principle of the respect for the dignity of the patient requires notification of the patient, regardless of her/his condition, about the planned activities, immobilization of the patient in the near presence of the other staff, personal analysis of the patient’s health condition by the physician who ordered or prolonged the coercion (every 4 hours), by the nurse (control of the condition – every 15 minutes). However, the use of direct coercion and adherence to the principle of “the least disturbance” do not reduce the patient’s discomfort. Introduction of additional detailed executory rules does not eliminate the conflict between the respect for the dignity of the patient and the effectiveness of undertaken activities, the patient’s safety, the other patients’ comfort and multilateral staff encumbrance.

PL

Prawo do poszanowania godności dzieci korzystających ze świadczeń medycznych na oddziałach psychiatrycznych regulują między innymi ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz Kodeks Etyki Lekarskiej. Mimo obowiązywania od 1994 roku ustawy o ochronie zdrowia psychicznego pojawiają się informacje, które mogą świadczyć o naruszaniu godności dziecka w warunkach szpitala psychiatrycznego. Materiał i metoda: Analiza informacji uzyskanych z różnych źródeł (z mediów, Internetu, od pacjentów i/lub ich opiekunów prawnych, od Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego) pozwoliła na opracowanie listy powtarzających się sytuacji na oddziałach psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży, w których godność nieletniego/małoletniego pacjenta może być naruszona. Wyniki: Do najczęściej zgłaszanych spraw należą: ograniczenia nieletnim/małoletnim pacjentom dostępu do „przywilejów” (np. bezpośredniego kontaktu z kolegami), nieposzanowanie prywatności (m.in. kontrole w toaletach i łazienkach), nieprawidłowości przy stosowaniu przymusu bezpośredniego, brak stałego dostępu do telefonu komórkowego, Internetu, sprzętu grającego, brak zgody osoby nieletniej/małoletniej na leczenie (w tym podwójnej), angażowanie pacjentów do prac porządkowych oraz interwencje personelu medycznego o charakterze resocjalizacyjno-wychowawczym (w rozumieniu pacjentów – stosowanie kar). Omówienie: Ustalono, że reakcje nieletniego/małoletniego pacjenta oddziału psychiatrycznego czy jego opiekunów na pewne odcięcie od otoczenia, ulubionych zajęć i przedmiotów oraz interwencje wychowawcze wiążą się m.in. z precyzyjnym określaniem reguł postępowania diagnostyczno-terapeutycznego, zasad panujących w grupie, przywilejów, konsekwencji, a także stosowaniem oddziaływań behawioralnych pod postacią wzmocnień negatywnych (tzw. kar) i pozytywnych (nagród). Stanowcze reagowanie na łamanie norm może być odbierane przez pacjentów jako naruszanie ich praw. Szczególnie istotny w tych sytuacjach jest sposób prowadzenia z pacjentem dialogu oraz informowania go o konsekwencjach naruszenia norm. Powinno to znaleźć odzwierciedlenie w regulaminie oddziału psychiatrycznego. Poza tym szczególną rangę w zakresie poszanowania godności nieletniego/małoletniego pacjenta na oddziale psychiatrycznym ma stosowanie długotrwałego przymusu bezpośredniego w przypadku pacjenta z głębszym upośledzeniem umysłowym i/lub autyzmem, silnie pobudzonego, agresywnego czy autoagresywnego. Zasada poszanowania godności pacjenta wymaga jego uprzedzenia, bez względu na stan, o planowanych działaniach, unieruchamiania w bliskiej obecności pozostałego personelu, osobistego analizowania stanu zdrowia pacjenta przez lekarza zlecającego bądź przedłużającego przymus (co 4 godziny), przez pielęgniarki (kontrola stanu co 15 minut). Niemniej jednak wymienione wymogi zastosowania przymusu bezpośredniego, a także stosowanie się do zasady „najmniejszej uciążliwości” nie zmniejszają dyskomfortu pacjenta. Wprowadzanie dodatkowych szczegółowych przepisów wykonawczych nie usuwa konfliktu pomiędzy poszanowaniem godności pacjenta a skutecznością podejmowanych działań, bezpieczeństwem pacjenta, komfortem pozostałych pacjentów oraz wielostronnym obciążeniem personelu.

Keywords

EN

direct contact; godność pacjenta; najmniejsza uciążliwość; patient’s dignity; patient’s rights; prawa pacjenta; przymus bezpośredni; regulamin oddziału; the least disturbance; the rules of the unit

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Psychiatria i Psychologia Kliniczna
• Year: 2012
• Volume: 12
• Issue: 4
• Pages: 273-282

Contributors

author

Błażej Kmieciak

• Katedra Socjologii Prawa i Praw Człowieka, Instytut Socjologii KUL. Kierownik Katedry: prof. Krzysztof Motyka

author

Agnieszka Gmitrowicz

• Klinika Psychiatrii Młodzieżowej I Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

References

• 1. Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (z dnia 6 listopada 2008 r.), ustawa o zakładach opieki zdrowotnej (ze zmianami: Dz.U. 2010, nr 230, poz. 1507), ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty (z dnia 5 grudnia 1996 r., ze zmianami: Dz.U. 2011, nr 113, poz. 658), Kodeks etyki lekarskiej (nowelizacja 2003 r.), ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. 2011, nr 231, poz. 1375).
• 2. Raport: Zakaz kar cielesnych wobec dzieci. Pytania i odpowiedzi. Rada Europy, Strasburg 2008: 7-8.
• 3. Kmieciak B.: Ojciec – rzecznik praw, strażnik obowiązków. Imago 2011; nr 5: 75.
• 4. Art. 12 ustawy o o.z.p.
• 5. Zob. w tym kontekście: Żechowski C., Namysłowska I., Jakubczyk A. i wsp.: Program leczenia zaburzeń odżywiania w oddziale psychiatrycznym dla młodzieży – refleksje i dylematy po 20 latach doświadczeń. Psychiatr. Psychol. Klin. 2010; 10: 28.
• 6. Piekło w szpitalu psychiatrycznym. Wywiad Anny Laszuk z prof. Tomaszem Wolańczykiem. Adres: www.tok.fm (dostęp: 11.05.2012 r.).
• 7. Namysłowska I.: Transformacja rodziny – przejawy i implikacje dla psychoterapii. Psychoterapia 2011; nr 1: 6.
• 8. Dziewiecki M.: Kochać i wymagać. Pedagogia Ewangelii. eSPe, Kraków 2006: 41-45.
• 9. Morawski J.: Trening Zastępowania Agresji ART – materiały szkoleniowe. Instytut Amity, Warszawa 2003: 60-66.
• 10. O podobnym charakterze konfliktu pisała Magdalena Sokołowska, twórczyni polskiej szkoły socjologii medycyny: Sokołowska M.: Socjologia medycyny. PZWL, Warszawa 1986: 109-110.
• 11. Namysłowska I.: Psychiatria dzieci i młodzieży (wybrane zagadnienia). W: Bilikiewicz A. (red.): Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006: 451-452.
• 12. Duda J.: Komentarz do ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. LexisNexis, Warszawa 2006: 88-91.
• 13. Zob. art. 30 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm.), art. 23 ustawy z dnia 23 grudnia 1991 r. Konwencja o prawach dziecka (Dz.U. 1991, nr 120, poz. 526), art. 18 ustawy o o.z.p., art. 20 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. 2009, nr 52, poz. 417).
• 14. Priebe S., Hoffmann K.: Socjoterapia. W: Freyberger H.J., Schneider W., Stieglitz R.D. (red.): Kompendium psychiatrii, psychoterapii, medycyny psychosomatycznej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005: 327-332.
• 15. Kmieciak B.: Poszanowanie prywatności pacjenta szpitala psychiatrycznego – kontekst prawny, etyczny oraz społeczny. Psychiatr. Psychol. Klin. 2010; 10: 35.
• 16. Art. 11 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. 2011, nr 174, poz. 1039) oraz art. 36 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. 2005, nr 226, poz. 1943, z późn. zm.).
• 17. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 czerwca 2012 r. w sprawie sposobu stosowania i dokumentowania zastosowania przymusu bezpośredniego oraz dokonywania oceny zasadności jego zastosowania (Dz.U. z dnia 29 czerwca 2012 r.).

• Document Type: article