Specyfikacja interakcji wychowawczej matek dzieci z ADHD

• Authors: Monika Szaniawska

Title variants

EN

The specificity of parenting interaction of a mother and her child with ADHD

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

The study was aimed at determination of the specificity of parenting interaction of mothers of children with diagnosed attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD). Its theory is underlain by Barkley’s concept, conclusions derived from the interaction model describing the parenting process and results of studies on “difficult” children carried out within this model. The mother’s cognitive scheme relating to the parenting interaction with the child was investigated in view of the child’s representation, aiding strategy, expectations of self-reliance and efficiency of competence transmission within executive functions (the correct development of which in a child is indispensable to exercise its behaviour selfcontrol). Two techniques from previous studies were used for this (Ziątek – a tool to measure the expected self-reliance level and Kwiatkowska – a tool to measure the aiding strategy), as well as the method of diagnosing the cognitive functions teaching process, which was created specifically for these studies (acc. to Barkley’s theory). The results of the studies point to some differences in motherly representations of parenting interaction. Mothers of children with ADHD are more focussed on the child’s negative traits, they do not teach their children the behavioural inhibition in an effective way, thus unwittingly contributing to increasing the deficits resulting from the child’s neurodevelopmental disorders, whereas their high expectations of self-reliance assume the form of a lack of control of the child.

PL

Celem badania było określenie specyfiki przebiegu procesu wychowawczego u matek dzieci z diagnozą nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD). Jego podstawę teoretyczną stanowią koncepcja Barkleya, wnioski, jakie wypływają z interakcyjnego modelu opisującego proces wychowawczy, oraz wyniki badań nad dziećmi „trudnymi” przeprowadzonych w tym modelu. Schemat poznawczy matki, dotyczący przebiegu procesu interakcji z dzieckiem, badano pod względem reprezentacji dziecka, strategii udzielania pomocy, oczekiwań dotyczących samodzielności oraz skuteczności transmisji kompetencji w zakresie funkcji wykonawczych (których prawidłowy rozwój u dziecka jest niezbędny do sprawowania samokontroli nad zachowaniem). Zostały do tego wykorzystane dwie techniki użyte w poprzednich badaniach (Ziątek – narzędzie do pomiaru oczekiwanego poziomu samodzielności i Kwiatkowskiej – narzędzie do pomiaru strategii udzielania pomocy), jak również stworzona na potrzeby tych badań metoda diagnozy procesu uczenia funkcji wykonawczych (wg teorii Barkleya). Wyniki badań wskazują na występowanie różnic w matczynych reprezentacjach procesu interakcji wychowawczej. Matki dzieci z ADHD są bardziej skoncentrowane na negatywnych cechach dziecka, nie uczą swoich dzieci hamowania behawioralnego w sposób efektywny i tym samym nieświadomie przyczyniają się do pogłębienia deficytów wynikających z zaburzeń neurorozwojowych dziecka, a ich wysokie oczekiwania wobec samodzielności przybierają postać braku kontroli nad dzieckiem.

Keywords

EN

attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD); interakcjawychowawcza; nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi (ADHD); parenting interaction; rozwój samokontroli; samospełniające się proroctwo; self-control development; selffulfilling prophecy; strefa najbliższego rozwoju; zone of proximal development

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Journal: Psychiatria i Psychologia Kliniczna
• Year: 2010
• Volume: 10
• Issue: 3
• Pages: 155-168

Contributors

author

Monika Szaniawska

• II Klinika Psychiatryczna, Warszawski Uniwersytet Medyczny,

References

• 1. Biederman J., Newcorn J., Sprich S.: Comorbidity of attention deficit hyperactivity disorder with conduct, depressive, anxiety, and other disorders. Am. J. Psychiatry 1991; 148: 564-577.
• 2. ICD-10. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Kraków, Warszawa 2000.
• 3. Taylor E., Chadwick O., Heptinstall E., Danckaerts M.: Hyperactivity and conduct problems as risk factors for adolescent development. J. Am. Acad. Child Adolesc. Psychiatry 1996; 35: 1213-1226.
• 4. Wciórka J. (red.): Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008.
• 5. Kendall P.C.: Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.
• 6. Accardo PJ., Blondis TA.: The neurodevelopmental assessment of the child with ADHD. W: Accardo PJ., Blondis T.A., Whitman B.Y., Stein M.A. (red.): Attention Deficits and Hyperactivity in Children and Adults: Diagnosis, Treatment, Management. Wyd. 2. Basel, New York 2000.
• 7. Perry B.D., Pollard R.A., Blakley T.I. i wsp.: Childhood trauma, the neurobiology of adaptation, and ’use-dependent’ development of the brain: how ‘states’ become ‘traits’. Infant Ment. Health J. 1995; 16: 271-291.
• 8. Siegel H.I.: Emotion socialization and affect regulation in children with attention deficit hyperactivity disorder. Diss. Abstr. Int. 1997; PsycINFO, EBSCohost.
• 9. Siegel D.J.: The developing mind. Toward a neurobiology of interpersonal experience. Guilford Press, New York, London 1999.
• 10. Barkley R.A.: Behavioral inhibition, sustained attention, and executive functions: constructing a unifying theory of ADHD. Psychol. Bull. 1997; 121: 65-94.
• 11. Barkley R.A.: Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: A Handbook for Diagnosis and Treatment. Wyd. 2, Guilford Press, New York - London 1998.
• 12. Barkley R.A.: Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: A Handbook for Diagnosis and Treatment. Wyd. 3, Guilford Press, New York - London 2006.
• 13. Borkowska A.: Nadpobudliwość psychoruchowa w neuro-psychologicznej koncepcji Russela A. Barkleya. W: Herzyk A., Borkowska A. (red.): Neuropsychologia emocji. Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999.
• 14. Pisula A.: Nadpobudliwość psychoruchowa jako zaburzenie neurorozwojowe. W: Święcicka M. (red.): Problemy psychologiczne dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, tom 1, Wydawnictwo Emu, Warszawa 2003: 9-29.
• 15. Święcicka M.: Uwaga, samokontrola, emocje. Psychologiczna analiza zachowań dzieci z zaburzeniami uwagi. Wydawnictwo Emu, Warszawa 2005.
• 16. Schaffer H.R.: Psychologia dziecka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
• 17. Dryll E.: Interakcja wychowawcza. Wydawnictwo Instytutu PAN, Warszawa 2001.
• 18. Dryll E.: Skąd się biorą trudne dzieci. W: Dryll E., Trzebiński J. (red.): Wiedza potoczna w szkole. Oficyna Wydawnicza Wydziału Psychologii UW Warszawa 1994: 115-138.
• 19. Ziątek A.: Oczekiwania matek wobec samodzielności dzieci: sposób pomiaru i niektóre uwarunkowania. Niepublikowana praca magisterska pod kierunkiem E. Dryll, Wydział Psychologii UW, Warszawa 1999.
• 20. Johnston C., Mash E.J.: Families of children with attention-deficit/hyperactivisty disorder: review and recommendations for future research. Clinical Child and Family Psychology Review 2001; 183-207.

• Document Type: article