Zachowania zdrowotne a umiejscowienie kontroli zdrowia u osób po przeszczepieniu nerki

• Authors: Krystyna Kurowska , Lidia Wyrzucka

Title variants

EN

Health behaviors versus health locus of control in the patients after kidney transplant

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wstęp: Najdoskonalszą metodą leczenia chorych ze schyłkową niewydolnością nerek jest przeszczepienie nerki. Aby przeszczepiony narząd mógł funkcjonować prawidłowo i jak najdłużej, pacjenci muszą zweryfikować dotychczasowy styl życia. Podstawą są preferowane zachowania prozdrowotne. Cel pracy: Określenie związku pomiędzy preferowanymi zachowaniami zdrowotnymi a umiejscowieniem kontroli zdrowia, jako wykładnika powrotu do jego optymalnego stanu. Materiał i metody badawcze: Badania przeprowadzono w Klinice Transplantologii i Chirurgii Ogólnej oraz w Poradni Transplantologicznej Szpitala Uniwersyteckiego nr 1 w Bydgoszczy w grupie 98 pacjentów po przeszczepieniu nerki, przy użyciu Inwentarza Zachowań Zdrowotnych (IZZ) Juczyńskiego i Wielowymiarowej Skali Umiejscowienia Kontroli Zdrowia (MHLC-B) w adaptacji tegoż autora. Wyniki: Badani różnią się pod względem zachowań prozdrowotnych, ale prezentują ich wysoki poziom. Najwyżej oceniono zachowania profilaktyczne, praktyki zdrowotne i pozytywne nastawienie psychiczne, a najniżej praktyki żywieniowe. Osoby w wieku 41–50 lat, mające dzieci, mieszkające na wsi, kobiety i ci, dla których był to pierwszy przeszczep, częściej przejawiali zachowania prozdrowotne. Zdecydowana większość badanych jest przekonana o wpływie innych na ich zdrowie, najmniej z nich uważa, że stan zdrowia zależy od przypadku. Wnioski: Otrzymane wyniki mogą umożliwić lepsze rozpoznanie potrzeb osób po przeszczepieniu nerki oraz pomóc w planowaniu edukacji, co wpłynie na podwyższenie poziomu wiedzy, pomagając pacjentom w dbaniu o własne zdrowie. Mogą również posłużyć jako materiał edukacyjny dla chorych i ich rodzin.

EN

Introduction: Kidney transplant is the best method of terminal renal failure treatment. The transplanted organ can function properly only if the patients change their lifestyle. Preferred health behaviours are the basis. Aim: Defining the relation between preferred health behaviours and health locus of control, as a determinant of returning to optimal health. Material and research methods: The research was conducted in the Transplant and Surgery Clinic and Transplant Outpatients Clinic in the University Hospital number 1 in Bydgoszcz. It was carried out among 98 patients after kidney transplant. They were tested using Health Behaviour Inventory by Juczyński and Multidimensional Health Locus of Control scale. Results: Patients differ among each other regarding health behaviours, however, all of them present a high level of health behaviours. Preventive behaviours, health practices and positive attitude were assessed high, whereas eating habits got a small amount of points. People between 41 and 50 years of age who have children, those living in the countryside, women and those patients for whom it was the first transplant, manifested more health behaviours. The vast majority of patients were convinced about the influence of others on their health, however they also claimed that their health was dependent on chance. Conclusion: The obtained results may help to enable better understanding of the needs of the patients after kidney transplant. Additionally, they may assist in education planning which may raise the level of knowledge and therefore help patients in taking care of their own health. The research may also serve as educational material for the patients and their families.

Keywords

EN

health behaviour; health locus of control; kidney transplant; lifestyle; przeszczep nerki; schyłkowa niewydolność nerek; styl życia; terminal renal failure; umiejscowieniekontroli zdrowia; zachowania zdrowotne

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Psychiatria i Psychologia Kliniczna
• Year: 2013
• Volume: 13
• Issue: 3
• Pages: 174–183

Contributors

author

Krystyna Kurowska

• Katedra Pielęgniarstwa i Położnictwa, Zakład Teorii Pielęgniarstwa CM w Bydgoszczy, UMK Toruń. Kierownik: dr n. med. Mirosława Felsmann

author

Lidia Wyrzucka

• Katedra Pielęgniarstwa i Położnictwa, Zakład Teorii Pielęgniarstwa CM w Bydgoszczy, UMK Toruń. Kierownik: dr n. med. Mirosława Felsmann

References

• 1. Trzcińska M., Włodarczyk Z.: Zastosowanie technik poznawczo- behawioralnych w pracy terapeutycznej z pacjentami po przeszczepieniu nerki w świetle doświadczeń własnych. Psychoterapia 2007; 2: 57–70.
• 2. Armitage C.J., Conner M.: Social cognition models and health behaviour: a structured review. Psychol. Health 2000; 15: 173–189.
• 3. Juczyński Z.: Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Pracownia Testów Psychologicznych PTP, Warszawa 2001.
• 4. Brodalko B., Wdowiak L.: Zachowania zdrowotne podopiecznych kolejowej służby zdrowia w Lublinie chorych na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy. Zdr. Publ. 1995; 106: 186–188.
• 5. Ciurysek M., Schabowski J.: Modyfikowalne czynniki ryzyka chorób układu krążenia i zachowania zdrowotne pacjentów poddanych operacyjnemu leczeniu chorób serca. Med. Og. 2008; 14: 235–245.
• 6. Kozielec T., Karakiewicz B., Późniak J., Sałacka A.: Wybrane zachowania zdrowotne pacjentów w wieku starszym będących pod opieką lekarzy rodzinnych a choroby układu krążenia. Pol. Med. Rodz. 2000; 2: 159–161.
• 7. Mojs E., Wójciak R.W., Kleka P.: Umiejscowienie kontroli zdrowia a palenie tytoniu u młodych dorosłych. Przegl. Lek. 2006; 63: 1054–1056.
• 8. Opuchlik K., Wrzesińska M., Kocur J.: Ocena poziomu stylów radzenia sobie ze stresem i poczucia umiejscowienia kontroli zdrowia u osób z chorobą niedokrwienną serca i nadciśnieniem tętniczym. Psychiatr. Pol. 2009; 43: 235–245.
• 9. Sokołowska J.: Przewidywania i wybory a przekonanie o własnej kontroli. Wydaw. Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 1993.
• 10. Strzelecki W., Cybulski M., Strzelecka M.: Rola poczucia umiejscowienia kontroli w kształtowaniu wybranych zachowań zdrowotnych adolescentów. Nowiny Lek. 2009; 78: 18–22.
• 11. Wrzesińska M.A., Opuchlik K., Kocur J.: Ocena umiejscowienia kontroli zdrowia oraz poziomu poczucia własnej skuteczności i optymizmu u chorych na stwardnienie rozsiane. Postępy Psychiatr. Neurol. 2008; 17: 313–318.
• 12. Wallston K.A., Wallston B.S., Smith S., Dobbins C.J.: Perceived control and health. Curr. Psychol. 1987; 6: 5–25.
• 13. Wallston B.S., Wallston K.A.: Locus of control and health: a review of the literature. Health Educ. Monogr. 1978; 6: 107–117.

• Document Type: article