Wpływ radioaktywnego radonu i jego pochodnych na zdrowie człowieka

• Authors: Izabela Bilska

Title variants

EN

The impact of radioactive radon and its decay products on human health

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

Ionizing radiation derived from radon isotopes and their derivatives is responsible for approx. 40% of the annual dose that every human being takes from all sources of radiation. These are alpha-emitting isotopes, which is important in terms of human health harms. In the article, the sources of radioactive radon entering the air in residential rooms are presented. It also shows the mechanism of forming its derivatives and their impact on human health. Moreover, it provides a list of diseases which these substances can trigger or stimulate and enumerates their medical, beneficial uses. In order to differentiate between positive and negative effects of radon on human body, the article brings together recommendations of international organizations and Polish legal norms.

PL

Promieniowanie jonizujące pochodzące od izotopów radonu i ich pochodnych jest odpowiedzialne za ok. 40% dawki rocznej, jaką przyjmuje człowiek ze wszystkich źródeł promieniowania. Są to izotopy alfa-promieniotwórcze, co ma istotne znaczenie w aspekcie szkodliwości dla zdrowia człowieka. W artykule oprócz źródeł przedostawania się radioaktywnego radonu do powietrza w pomieszczeniach, przedstawiono mechanizm powstawania jego pochodnych i sposób oddziaływania tych substancji na zdrowie ludzi. Wymieniono schorzenia, do powstawania i rozwoju których przyczyniają się omawiane substancje oraz przedstawiono przykłady leczniczego ich zastosowania. Aby rozgraniczyć pozytywny i negatywny wpływ radonu na organizm człowieka podano zalecenia organizacji międzynarodowych i normatywy prawne obowiązujące w Polsce i na świecie.

Keywords

EN

"health risks"; "ionizing radiation"; "radon"

Discipline

• ENVIRONMENT_&_ECOLOGY: ENVIRONMENT & ECOLOGY

• Journal: Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
• Year: 2016
• Volume: 19
• Issue: 1
• Pages: 51-56

Contributors

author

Izabela Bilska

• Zakład Jakości Powietrza Zewnętrznego i Wewnętrznego Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Lubelska,

References

• [1] Forkapić S., Mrđa D., Vesković M. i wsp.: Radon equilibrium measurement in the air. Romanian Journal of Physics 2013; 58: 140-147.
• [2] United States Environmental Protection Agency: Radiation: facts, risks, and realities. 2012; dostęp: http://www.epa. gov/radiation/docs/402-k-10-008.pdf
• [3] Dadel M., Trościanko-Wilk E.: Wybrane przykłady zastosowania radonoterapii w leczeniu schorzeń narządu ruchu w literaturze polskiej i zagranicznej (lata 1950-2013). Acta Balneologica tom LVI Nr 1 2014; 135: 46-50.
• [4] Fuks L., Mamont-Cieśla K., Kusyk M.: Badania polskich węgli aktywnych przeznaczonych do sorpcji i detekcji radonu. Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa 2000.
• [5] Kozak K., Śmiałek A.: Radon – jak się przed nim chronić. Murator 2009; 12: 109-113.
• [6] Zak A., Biernacka M., Lipiński P. i wsp.: The results of measurements of building materials in Poland in the context of the indoor 222Rn concentration limitation. Science of the Total Environment 2009; 272: 1-3.
• [7] Dudzińska M. R., Połednik B., Grządziel D. i wsp.: Radon exposure in premises in the Lublin region, eastern Poland. In: 10th International Conference Healthy Buildings, 8-12 July, Brisbane, Australia 2012.
• [8] Fijalkowska-Lichwa L.: Short-term radon activity concentration changes along the Underground Educational Tourist Route in the Old Uranium Mine in Kletno (Sudety Mts., SW Poland). Journal of Environmental Activity 2014; 135: 25-35.
• [9] Mostafa A.M.A, Tamaki K., Moriizumi J. i wsp.: The weather dependence of particle size distribution of indoor radioactive aerosol associated with radon decay products. Radiation Protection Dosimetry 2011; 146(1-3): 19-22.
• [10] Bilska I., Połednik B. i Dudzińska M.R.: Parametry powietrza wewnętrznego a stężenie radonu w klimatyzowanym pomieszczeniu dydaktycznym. (w:) Dudzińska M., Pawłowski A. (red.): Polska Inżynieria Środowiska: prace. T. 1, Politechnika Lubelska, Lublin 2012: 79-87.
• [11] Mnich Z., Karpińska M., Kapała J. i wsp.: Radon concentration in hospital buildings erected during the last 40 years in Białystok, Poland. Journal of Environmental Radioactivity 2004; 75: 225-232.
• [12] Dumieński M.: Narażenie na ołów. Broszura dla pracowników wykonujących pracę w narażeniu na ołów. Fundacja na rzecz dzieci „Miasteczko Śląskie”, Miasteczko Śląskie 2008.
• [13] Word Health Organization: WHO Guidlines for indoor air quality: selected pollutants. WHO Regional Office for Europe, Bonn 2010.
• [14] Adamczyk-Lorenc A.: Tło hydrogeochemiczne radonu w wodach podziemnych Sudetów. Politechnika Wrocławska, Wrocław 2007.
• [15] The United Nations Scientific Comittee on the Effects of Atomic Radiation: Raport Komitetu Naukowego ONZ-UNSCEAR, 1993.
• [16] Jaworowski Z.: Dobroczynne promieniowanie. Wiedza i życie1997; 3: 34-35.
• [17] Przylibski T. A., Olszewski J.: Oddziaływanie radonu na organizm człowieka. (w:) Radon w środowisku życia, pracy i nauki mieszkańców Dolnego Śląska. Polski Klub Ekologiczny, Okręg Dolnośląski, Wrocław 2006.
• [18] Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Dz U 2011 nr 163 poz. 981.
• [19] Academie des Sciences – Academie Nationale de Medecine: Dose-effect relationships and estimation of the carcinogenic effects of low doses of ionizing radiation. 2005.
• [20] Pollycove M., Feinendegen L.: Radiation-included versus endogenous DNA damage: possible effects of inducible protective responses in mitigating endogenous damage. Hum Exp Toxicol 2003; 22: 290-306.
• [21] Franke A., Reiner L., Resch K. L.: Long-term benefit of radon spa therapy in the rehabilitation of rheumatoid arthritis: a randomized, double-blinded trial. Rheumatol Int 2007; 27(8): 703-713.
• [22] Zarządzenie Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki z dnia 7 lipca 1995 r. zmieniające zarządzenie w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego i wskaźników pochodnych określających zagrożenie promieniowaniem jonizującym. Monitor Polski 1995 nr 35 poz. 419.
• [23] Dyrektywa Rady 2013/59/EURATOM z dn. 5 grudnia 2013 r. ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego.
• [24] Rozporządzenie Rady Ministrów z 2 stycznia 2007 r. w sprawie wymagań dotyczących zawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych potasu K-40, radu Ra-226 i toru Th-228 w surowcach i materiałach stosowanych w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi i inwentarza żywego, a także w odpadach przemysłowych stosowanych w budownictwie, oraz kontroli zawartości tych izotopów. Dz U 2007 nr 4 poz. 29.
• [25] Kozak K., Grządziel D., Połednik B. i wsp.: Air conditioning impact on the dynamics of radon and its daughters concentration. Radiation Protection Dosimetry 4 2014; 162: 663-673.

• Document Type: review