Czy odma otrzewnowa to terra ignota w ultrasonografii?

• Authors: Andrzej Smereczyński , Katarzyna Kołaczyk

Title variants

EN

Is pneumoperitoneum the terra ignota in ultrasonography?

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

In most cases, pneumoperitoneum is caused by gastrointestinal perforation, which usually requires surgical treatment. Many authors believe that ultrasound imaging of pneumoperitoneum is at least as effective as conventional radiography, or even that its efficacy is superior. In such a situation, it is imperative to make this modality one of the main tools in the diagnostic arsenal of emergency medicine. This is the main aim of this paper. First, ultrasound anatomy of so-called thoracic-abdominal border is discussed. The equipment requirements emphasize that the diagnostic process can be conducted with the simplest portable US scanner, even without the Doppler mode. The technique of a US examination, the aim of which is to detect, free air in the peritoneal cavity is also simple and conducted with the patients lying down, either in the supine or lateral position. A convex transducer with the frequency of 3.5–5 MHz is applied above the lower intercostal spaces on the right and left side, to the epigastric region below the xiphoid process and in various sites of the abdominal wall. The most effective examination, however, is conducted in the left lateral position via the right intercostal spaces. The differential diagnosis on the right side under the diaphragm should include the presence of a subdiaphragmatic abscess with gas and a hepatic abscess with a similar content as well as transposition of the colon in between the diaphragm and the liver (Chilaiditi syndrome). It seems that the inclusion of a US examination to the E-FAST method in order to detect free gas in the peritoneal cavity is justified since it is a sign of gastrointestinal perforation in numerous cases, and is clinically as relevant as the presence of free fluid.

PL

Większość przypadków odmy otrzewnowej jest spowodowana perforacją przewodu pokarmowego, co zazwyczaj wymaga leczenia chirurgicznego. W opinii wielu autorów rozpoznanie ultrasonograficzne pneumoperitoneum za pomocą badania USG jest co najmniej tak samo skuteczne jak przy wykorzystaniu konwencjonalnej radiografii, a nawet ją przewyższa. W tej sytuacji imperatywem będzie dążenie, aby metoda ta znalazła się w pierwszym rzędzie arsenału diagnostycznego medycyny ratunkowej. Ten właśnie cel przyświeca niniejszej pracy. Na wstępie omówiono anatomię ultrasonograficzną tzw. pogranicza piersiowo-brzusznego. W wymaganiach aparaturowych podkreślono, że do tego typu diagnostyki wystarczy najprostszy ultrasonograf przenośny, nawet bez modułu dopplerowskiego. Metodyka badania USG ukierunkowanego na poszukiwanie wolnego powietrza w jamie otrzewnej także jest prosta i prowadzona w pozycji leżącej pacjenta, zarówno na plecach, jak i na obu bokach. Głowicę konweksową o częstotliwości 3,5–5 MHz przykłada się nad dolne przestrzenie międzyżebrowe po stronie prawej i lewej, w nadbrzuszu pod wyrostkiem mieczykowatym mostka oraz w różnych miejscach powłok brzusznych. Jednak najskuteczniejszy jest model badania w ułożeniu pacjenta na boku lewym ze skanowaniem USG przez międzyżebrza prawe. W różnicowaniu pod przeponą po stronie prawej należy uwzględnić obecność ropnia podprzeponowego z gazem i ropnia wątroby z podobną zawartością w tej okolicy oraz tzw. interpozycję okrężnicy między przeponę a wątrobę (zespół Chilaiditiego). Wydaje się, że byłoby uzasadnione wprowadzenie do metody E-FAST modelu badania USG w celu wykrycia wolnego gazu w jamie otrzewnej, ponieważ objaw ten u wielu chorych jest zwiastunem perforacji przewodu pokarmowego i ma podobne znaczenie kliniczne jak wolny płyn.

Keywords

EN

anestezjologia; anesthesiology; emergency medicine; intensive care; intensywna terapia; medycyna ratunkowa; odma otrzewnowa; pneumoperitoneum; ultrasonografia; ultrasonography

Discipline

• MEDICINE: MEDICINE

• Publisher: Medical Communications
• Journal: Journal of Ultrasonography
• Year: 2015
• Volume: 15
• Issue: 61
• Pages: 189–195

Contributors

author

Andrzej Smereczyński

• MD, PhD, Wojciechowskiego 6 A, 71-476 Szczecin, Poland, tel.: [phone]

author

Katarzyna Kołaczyk

• International Center for Hereditary Neoplasms, Department of Genetics and Pathomorphology of the Pomeranian Medical University in Szczecin, Poland

References

• 1. Jakubowski W (ed.): Standardy badań ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego. Roztoczańska Szkoła Ultrasonografii, Warszawa–Zamość 2011.
• 2. Sobczyk D, Andruszkiewicz P, Andres J: Ultrasonografia w stanach zagrożenia życia i intensywnej terapii. Polska Rada Resuscytacji, Kraków 2012.
• 3. Wojtczak JA, Cattano D: Ultrasonografia krtani i tchawicy jako metoda potwierdzenia właściwego umiejscowienia rurki intubacyjnej lub maski krtaniowej. J Ultrason 2014; 14: 362–366.
• 4. Machała W, Wiśniewski T, Brzozowski R: Zastosowanie ultrasonografii w warunkach taktycznych na przykładzie Szpitala Polowego Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie. J Ultrason 2014;14: 393–401.
• 5. Darocha T, Gałązkowski R, Sobczyk D, Żyła Z, Drwiła R: Ultrasonografia point-of-care w trakcie wykonywania misji ratunkowych na pokładzie śmigłowca Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. J Ultrason 2014;14: 414–420.
• 6. Andruszkiewicz P: Standardy badań ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego. Badanie ultrasonograficzne w anestezjologii i intensywnej terapii. J Ultrason 2014; 14: 406–413.
• 7. Smereczyński A, Domański Z: Gaz jako czynnik wspierający rozpoznanie USG. Pol Przegl Radiol 1996; 61: 376–379.
• 8. Moriwaki Y, Sugiyama M, Toyoda H, Kosuge T, Arata S, Iwashita M et al.: Ultrasonography for the diagnosis of intraperitoneal free air in chest-abdominal-pelvic blunt trauma and critical acute abdominal pain. Arch Surg 2009; 144: 137–141.
• 9. Testa A, Cardelli M, Pignataro G, Costantini AM, Pirronti T, Silveri NG: Sonographic detection of spontaneous pneumomediastinum. J Ultrasound Med 2008; 27: 1507–1509.
• 10. Russo A, Del Vecchio C, Zaottini A, Giangregorio C: Role of emergency thoracic ultrasonography in spontaneous pneumomediastinum. Two case report. G Chir 2012; 33: 285–296.
• 11. Smereczyński A, Gabriel J: Złamania mostka w obrazach USG. Pol Przegl Radiol 1996; 61: 216–218.
• 12. Smereczyński A, Bojko S, Gałdyńska-Kawecka M: Uszkodzenia mostka pasami bezpieczeństwa. Pol Przegl Radiol 2002; 67: 17–19.
• 13. Smereczyński A, Gabriel J: Stosunki topograficzne połączenia piersiowo-brzusznego w sonografii. Pol Przegl Radiol 1994; 58: 91–93.
• 14. Smereczyński A, Gabriel J: Powietrze w jamie otrzewnej rozpoznawane sonograficznie. Pol Przegl Radiol 1994; 58: 94–96.
• 15. Smereczyński A, Rupiński S: Powikłania wrzodów trawiennych obrazowane USG. Pol Przegl Radiol 1999; 64: 230–233.
• 16. Smereczyński A, Bojko S, Gałdyńska-Kawecka M: Sonografia w rozpoznawaniu odmy brzusznej. Pol Przegl Radiol 2002; 67: 79–80.
• 17. Seitz K, Reising KD: Sonographischer Nachweis freier Luft in der Bauchhöhle. Ultraschall Med 1982; 3: 4–6.
• 18. Chang-Chien CS, Lin HH, Yen CL, Lee CM, Lin SM: Sonographic demonstration of free air in perforated peptic ulcers: comparison of sonography with radiography. J Clin Ultrasound 1989; 17: 95–100.
• 19. Lee DH, Lim JH, Ko YT, Yoon Y: Sonographic detection of pneumoperitoneum in patients with acute abdomen. Am J Roentgenol 1990; 154: 107–109.
• 20. Meuwly JY, Fournier D, Hessler C, Schnyder PA: Sonographic diagnosis of pneumoperitoneum in twelve patients. Eur Radiol 1993; 3: 234–236.
• 21. Braccini G, Lamacchia M, Boraschi P, Bertellotti L, Marrucci A, Goletti O et al.: Ultrasound versus plain film in the detection of pneumoperitoneum. Abdom Imaging 1996; 21: 404–412.
• 22. Muradali D, Wilson S, Burns PN, Shapiro H, Hope-Simpson D: A specific sign of pneumoperitoneum on sonography: enhacement of the peritoneal stripe. Am J Roentgenol 1999; 173: 1257–1262.
• 23. Chen CH, Yang CC, Yeh YH: Role of upright chest radiography and ultrasonography in demonstrating free air of perforated peptic ulcers. Hepatogastroenterology 2001; 48: 1082–1084.
• 24. Chen SC, Yen ZS, Wang HP, Lin FY, Hsu CY, Chen WJ: Ultrasonography is superior to plain radiography in the diagnosis of pneumoperitoneum. Br J Surg 2002; 89: 351–354.
• 25. Chen SC, Wang HP, Chen WJ, Lin FY, Hsu CY, Chang KJ et al.: Selective use ultrasonography for the detection of pneumoperitoneum. Acad Emerg Med 2002; 9: 643–645.
• 26. Karahan OI, Kurt A, Yikilmaz A, Kahriman G: New method for the detection of intraperitoneal free air by sonography: scissors maneuver. J Clin Ultrasound 2004; 32: 381–385.
• 27. Ghaffar A, Siddiqui TS, Haider H, Khatri H: Postsurgical pneumoperitoneum – comparison of abdominal ultrasound findings with plain radiography. J Coll Physicians Surg Pak 2008; 18: 477–480.
• 28. Sato M, Ishida H, Konno K, Hamashima Y, Naganum H, Komatsuda T et al.: Chilaiditi syndrome: sonographic findings. Abdom Imaging 2000; 25: 397–399.
• 29. Widjaja A, Gebel M, Bleck JS, Walter B, Mix H, Boozari B et al.: Sonographic diagnosis of an unusual recurrence of Chilaiditi syndrome after hemicolectomy. Ultraschall Med 2000; 21: 41–43.
• 30. Marchiori DM: Radiologia kliniczna. Czelej, Lublin 1999.
• 31. Nghiem HV, Jeffrey RB Jr, Midulzun RE: CT of blunt trauma to the bowel and mesentery. Am J Roentgenol 1993; 160: 53–58.
• 32. Levine CD, Gonzales RN, Wachsberg RH, Ghanekar D: CT finding of bowel and mesenteric injury. J Comput Assist Tomogr 1997; 21: 974–979.
• 33. Richards JR, McGahan JP, Simpson JL, Tabar P: Bowel and mesenteric injury: evaluation with emergency abdominal US. Radiology 1999; 211: 399–403.

• Document Type: article