PL
Wstęp: Ważnym czynnikiem, decydującym o zachowaniu ukierunkowanym na cele zdrowotne, jest umiejscowienie kontroli zdrowia (UKZ). Pacjenci z chorobami nowotworowymi różnią się pod względem praktyk zdrowotnych, a także w zakresie postrzegania choroby i oczekiwań związanych z leczeniem.
Cel: Określenie wpływu czynników demograficznych i somatycznych objawów choroby na UKZ u osób leczonych z powodu raka jelita grubego.
Materiały i metody: Badaniem objęto grupę 160 osób podzielonych na pacjentów z rakiem jelita grubego (RJG) i zdrowych. Zastosowano Wielowymiarową Skalę Umiejscowienia Kontroli Zdrowia w adaptacji Zygfryda Juczyńskiego, która obejmuje trzy wymiary postrzegania zdrowia, zależne od: kontroli wewnętrznej, wpływu innych, przypadku.
Wyniki: Grupę badaną stanowiło 80 pacjentów z RJG (51,2% kobiet), a grupę kontrolną 80 osób zdrowych (57,7% kobiet). Uzyskane wyniki pozwalają stwierdzić, że osoby z RJG istotnie bardziej uzależniały własną kontrolę zdrowia od wpływu czynników zewnętrznych, tj. lekarzy, pielęgniarek, niż osoby zdrowe (27,11 ± 5,43 vs. 19,64 ± 7,77; p =< 0,001). Podobnie, chorzy istotnie bardziej niż osoby zdrowe uznawali przypadek jako wymiar odpowiedzialny za UKZ (23,05 ± 5,95 vs. 20,36 ± 7,45; p = 0,012). Mężczyźni chorzy na RJG częściej niż kobiety uzależniali UKZ od wpływu przypadku (24,21 ± 5,94 vs. 21,95 ± 5,91; p = 0,044). Osoby z wykształceniem średnim i wyższym bardziej uzależniały UKZ od kontroli wewnętrznej (26,98 ± 5,98 vs. 23,14 ± 5,74; p = 0,041).
Wnioski: Pacjenci chorzy na RJG uzależniali swoje poczucie kontroli zdrowia od zewnętrznych wymiarów kontroli: wpływu innych i przypadku. Mężczyźni chorzy na RJG bardziej niż kobiety uzależniali stan zdrowia od zdarzeń losowych. Wykształcenie średnie i wyższe gwarantowało większą samodzielność w podejmowaniu zachowań zdrowotnych